Kimya Sanayisi-Gelişimi-Yapay Gereçler

Kimya Sanayisi-Gelişimi-Yapay Gereçler



Boyama, cam yapımı, minerallerin eritilerek içlerindeki metallerin ayrılması, bitkilerden ilaç özütlenmesi gibi kimyasal işlemler yüzyıllardır uygulanagelmektedir; ama, modern kimya sanayisi gerçekte 19 yüzyılın ortalarında gelişmeye başladı

Gelişimi

19 yüzyılda dokuma sanayisinin hızla gelişmesi sonucunda, yeni boyarmaddelere duyulan gereksinim de artmış, bu arada kömür katranından yapay bir mor boyarmadde elde edilmişti; öte yandan cam yapımcıları da, tuzdan soda elde etmenin yollarını aramaya koyulmuşlardı Bu arada kömür katranının damıtılması sırasında (bak Damitma), çeşitli yağ ve buharların (gazlar) açığa çıktığı keşfedildi Bunlardan yararlanılarak, çeşitli yöntemlerle çok değişik ürünler elde edilebilirdi Nitekim, mürekkep, dezenfektan, sakarin (yapay bir tatlandırıcı), aspirin, naylon, patlayıcılar gibi pek çok madde böylece üretildi

İlk kimya fabrikaları, hammaddelerin en bol bulunduğu yerlerde kuruldu Kimya sanayisinin ilk ve en önemli hammaddelerinden birisi tuzdu; nitekim çoğu ülkede sanayi tesisleri, tuz yataklarının çevresinde toplandı PVC (polivinil klorür) üretiminde, temizlik maddelerinde ve suların arıtılmasında kullanılan temel kimyasal madde niteliğindeki klor, bugün, tuzdan üretilmektedir Kolera gibi öldürücü hastalıklara karşı önlem olarak içme suyuna az miktarda klor katılmaktadır

20 yüzyılın başlarında selüloitten plastik üretimi yaygınlaştı, daha sonraları da petrokimya sanayisidoğdu; bu gelişmeler günlük yaşamda köklü dönüşümlere yol açtı Günümüzde, sakatlara takılan protezler gibi özel cerrahi gereçlerden, kap kaçak gibi sıradan eşyalara kadar çok değişik ürünlerin üretiminde kullanılan bütün plastikler petrolden üretilebilmektedir

Yapay Gereçler

İnsan eliyle yapılmış elyaf türleri, dayanıklı yağmurluklardan yumuşak iç çamaşırlarına, çorap ve spor giysilerine kadar uzanan sonsuz çeşitlilik ve renkteki giyim eşyalarının yapımına olanak vermektedir Otomobil sanayisi bütünüyle kimya sanayisine dayanmaktadır Plastik gereçler, otomobillerin daha hafif ve daha ekonomik olmasını sağlamaktadır; yakıt, hidrolik ve yağlama sistemlerindeki akışkanlar, bunlardaki katkı maddeleri, boyalar ve lastikler, kimyasal maddeler kullanılarak üretilmekte ya da daha kullanışlı hale getirilmektedir

Petrolden elde edilen maddelerden (petrol türevlerinden) üretilen plastik, elyaf, yapay kauçuk ve boya gibi kimyasal maddeler, "polimerler" olarak sınıflandırılır Polimerlerin molekülleri, yapıldıkları maddelerin moleküllerinden çok daha büyük ve uzundur, ayrıca zincir yapılıdır {bak MOLEKÜL) Kimyasal yapıları özdeş, ama polimer yapıları farklı olan bu maddeler değişik amaçlarla kullanılabilir Örneğin poliüretandan plastik köpük, boya, ayakkabılar için yapay deri ya da tutkal üretiminde yararlanılır

Kimya sanayisi ürünleri gündelik yaşamımızın o kadar içine girmiştir ki, bunlann değerinin farkına bile varmayız Giyim ve gıda maddeleri, ilaçlar, evlerimizde kullandığımız temizlik malzemeleri, hatta yapılan yolculuklar, tatiller, boş zaman uğraşılarının çoğu, kimyasal ürünlere ya da kimyasal işlemlere dayanır
Azot ve başka hammaddelerden kimyasal gübre üretiminin yanı sıra tarım koruma ilaçları (tarım ürünlerine ya da tarımsal bitkilere zarar veren bitki ve hayvanları öldürmeye yarayan kimyasal maddeler) üretiminde sağlanan gelişmeler sonucunda dünya gıda üretiminde büyük bir artış olmuştur Gıda sanayisinde, yiyecek ya da içecek maddelerini korumak, hazırlanmalarını kolaylaştırmak, bazen de tat ve koku vermek için pek çok kimyasal madde kullanılmaktadır


İlaç üretimi kimya sanayisinin başlıca dallarından biridir Örneğin, şeker hastalarının kullandığı ensülin gibi doğal maddeler, bugün artık yapay olarak ve dolayısıyla da çok daha geniş ölçekte üretilebilmektedir Aspirin ve antiseptiklerden, kalp hastalıklarında kullanılan yeni ilaçlara kadar, bütün ilaçlardaki etkin maddeler kimyasal olarak üretilen bileşiklerdir Kimya sanayisinin bu ve başka dallarında, yeni ürünler ve yeni üretim yöntemleri geliştirmek için sürekli çaba harcanmaktadır Kimya sanayisindeki şirketler, daha ekonomik, daha üstün üretim yöntemleri ve sorunların çözümünde yeni yollar bulmaya yönelik araştırma ve geliştirme çalışmaları için büyük paralar harcamaktadır