Etkin Dinleyici Nasıl Olunur?

Dinleyebilmek bir yetenekdir Etkin dinleyici olabilmekse hem dinlediğini anlama hemde karşıdaki kişiye saygı açısından önemlidir Etkin dinleyicinin ne olduğu ve etkin dinleyici nasıl olunur bu yazımızdan öğrenebilir, etkin dinleyici olmak açısından kafanıza takılan tüm sorulara cevap bulabilirsiniz



Etkili dinleme sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir Ayrıca etkin dinleme aktif bir süreçtir

Olaya bir de başka bir boyuttan bakalım Etkin dinleme öğretmen-öğrenci ilişkilerini de olumlu bir yönde etkiler Öğretmen genellikle kendini dinleyen ve dinlediğini çeşitli biçimlerde belli eden öğrencilere daha fazla ilgi gösterir ve onlara dönerek konuşur Öğretmen dersi anlatırken dinleyicilere ihtiyaç duyar Bu nedenle başını sallayan, not tutan, dikkatini yoğunlaştıran aktif öğrencilere daha fazla ilgi gösterir

Öğetmenin sınıf içindeki en önemli görevlerinden biri öğrenciye bilgi aktarmaktır ve bunu öğretmen genellikle anlatarak gerçekleştirir Öğrenci ise öğretmenin bu anlattıklarını anlamak amacıyla dinlemektedir İşte önemli olan da öğrencinin bu dinleme işlevini nasıl yaparsa daha başarılı olacağıdır

Etkin bir dinleeyici olmak için "İFİKAN" adlı bir yöntemi uygulayabiliriz

Bu yöntem;

İ - İleriye
F - Fikirler
İ - İşaretler
K - Katıl
A - Araştır
N - Not tut olmak üzere 6 basamaktan oluşmaktadır

Bu basamakları kısaca açıklayalım

Öncelikle ileriye bak basamağından başlayalım Öğrenci sınıfta öğretmenini dinlerken, öğetmenin anlattıklarından yola çıkarak daha sonra neler söyleyebileceğini tahmin etmeye çalışmalıdır Bu da öğrencinin dikkatinin dağılmasını engeller ve öğrenciyi devamlı uyanık tutar Hatta öğrencinin aktif olarak katılmasını sağlar Öğrenci daha önceden o günkü konuları okuyarak sınfa gelirse hem anlatılanlara yabancı kalmamış olur hem de dersteki tahminlerini daha kolay bir şekilde yapar Bu yontemle öğrenci derste anlatılanları daha önce okuduğu için daha kolay bir şekilde hatırlar

İkinci olarak fikirler basamağı karşımıza çıkıyor Bu basamak bize önemli fikir ve düşüncelere önem vermemiz gerektiğini ve bunları göz ardı etmememiz gerektiğini anlatmaktadır Öğrenci öğretmenin bir ders boyunca anlattıklarının ana fikrini bulmaya çalışmalıdır Ders boyunca kendi kendine bu konunun ana fikri nedir?, Burada anlatılmak istenen nedir? gibi sorular sorması gerekir Bu sorular öğrencinin ana fikir ve kavramları bulmasına yardımcı olur
Üçüncü olarak işaretler basamağına bakalım Öğrenci sınıf içinde devamlı uyanık olmak zorundadır Öğretmenin hiçbir dediğini kaçırmamalıdır Öğretmenin işaretlerine karşı dikkatli ve uyanık olmalıdır Bir öğretmen konuyu anlatırken mutlaka ufak ipuçları verir Bazı konuların üzerinde ısrarla durur Örneğin bir konunun önemli bir bölümünü anlatırken belirli kelimeler kullanır, ses tonunda farklılıklar yaratarak çeşitli ipuçları verir Öğretmenler seslerini yükselterek ya da "burası önemli", "dikkat ederseniz" gibi sözel vurgularla önemli noktalara işaret ederler Bir öğretmen hiçbir zaman bu bir sınav sorusudur demez, ama çeşitli ipuçlarıyla bunu belli eder Bu ipuçlarından birkaçına örnek verirsek: önemli, başlıca, can alıcı, burada esas fikir, şunu unutmayın ki, sonuç olarak, bu sebeple, özetle vb Bu ipuçlarına dikkat edildiği taktirde öğrenci sınavda sorulabilecek soruları tahmin edebilir

Bir başka basamak ise "katıl" basamağıdır Öğrenci sınıf içinde devamlı aktif olmalıdır Pasif bir öğrenci hiçbir zaman başarılı olamaz Öğrenci derse her fıratta katılmalıdır Öncelikle derse zamanında gelmeli, sınıfta oturacağı yeri iyi seçmeli, görebileceği, duyabileeği bir yere oturmalıdır Ve ders sırasında öğretmenin söylediklerine gülümseyerek, kaşlarını çatarak, başını sallayarak olumlu ya da olumsuz tepki göstermelidir Böylece öğretmen de anlaşılan ya da anlaşılmayan yerleri çok daha iyi bir şekilde görebilir Ayrıca bu öğretmeni de memnun eder Onun motivasyonunu artıtırır, onu cesaretlendirir Öğretmen dinlenildiğinin farkına varırOysa ki anlattıklarına karşı hiçbir tepki göstermeyen donuk, pasif öğrenciler karşısında öğretmen de bir şeyler anlatmak istemez Öğrenciler öğretmene tepkide bulunarak dersin kalitesini yükseltmekte öğrencilerin elindedir Beşinci olarak karşımıza "araştır" basamağı çıkıyor Öğrenciler nedense ders sırasında soru sormaktan çok çekinmektedirler Ve fikirlerini, görüşlerini rahatça söyleyememektedirler Oysa ki bu çok yanlıştır Ders sırasında anlaşılmayan bir yer varsa ya da merak edilen bir soru varsa bu soru rahatlıkla sorulmalıdır Hiçbir şekilde çekinilecek bir durum söz konusu değildir Sorulara verilen cevap anlaşılmadıysa ve açıklamalar yeterli değilse, yeni sorular sorulmalı ve açıklama yapılmasmı istenilmelidir Eğer ders içerisinde zaman yetmediyse, ders bittikten sonra öğretmene ya da diğer öğrencilere de sorulabilir

En son basamak ise " Not Tutma" basamağıdır Dinleme yoluyla öğrenilen bilgiler çok uzun süreler hafızada duramaz Öğrenilenlerin zaman zaman tekrar edilmesi gerekir Bir öğrenci ders sonunda, o derste dinlediğinin ancak %55 ini hatırlayabilirTekrar yapılmadığı sürece bu oran bir hafta sonra %17 lere düşer Bu yüzden not tutmanın çok büyük bir önemi vardır Not tutmanın iki önemli yararı vaırdır Bunlarda birincisi eğitimin temel şartı olan "Aktif katılımı" sağlar Öğrenci derste pasif durumdan aktif duruma ggeçer Not tutma sayesinde derste devamlı uyanık olur, dikkatini derse yoğunlaştırır ve dikkatinin dağılmasını engeller İkinci önemli yararı ise unutmayı engelemesidir Unutkanlık düşmanını bizim avantajımıza çevirerek en önemli girişim not tutmaktır Özellikle alınan notlar eve gelince bir de temize çekilirse hafızaya daha iyi yerleşir

Not tutulurken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır

Öncelikle not tutulan kağıt konusunda cömert olmamız gerekir İleride okuduğumuz zaman anlayabileceğimiz şekilde, boşluklar bırakılarak not tutmamız da yarar vardır Hiçbir zaman küçük bir kağıda sıkışık bir şekilde not tutulmamalıdır Hatta not tutmak için bir defter olursa daha düzenli not tutulur Ve de sayfanın altında, üstünde, yan taraflarında boşluk bırakılırsa buralara eksik kalan bigileri daha sonra yazabiliriz
Not tutmaya ilk günden başlanılması gerekir Ve düzenli olarak not tutulması çok önemlidir
Dinleme ile not tutma arasında bir denge oluşturmak gerekir Tüm dikkati dinlemeye ayırırsak, verimli bir şekilde not tutamayız Aynı şekilde çok ayrıntılı not almaya kalkışırsak bu sefer de anlatılanları anlamamız güçleşir ve bu da dinlemeyi olumsuz etkiler Dolayısıyla dinleme ve not tutma arasındaki dengeyi çok iyi ayarlamamız gerekir
Derste not tutarken ana fikirleri, önemli noktaları not etmek çok önemlidir Not alırken seçici olmakta yarar vardır Önemli noktaları belilerken öğretmen bize çeşitli ipuçları verir "Burası önemli","Burada esas olan", "Dikkat ederseniz" vb ipuçlarıyla bu bölümlerin önemini vurgular Bu bölümler mutlaka not alınmalı ve önemli olduğunu belirtmek için de yanına * işareti konmalı ya da altı çizilmelidir

Not tutarken zamandan tasarruf etmek ve geri kalmamak için, öğrenci kendi anlayabileceği şekilde çeşitli kısaltmalar kullanmalıdırn Bu kısaltmalardan bazılarına örnek verirsek:

-ve &
-gibi
-örneğin ör
-sonuç olarak sonol
-kadar =
-matematik mat
-yüzyıl yy
-birbirine 11
-buna ek olarak +
-açısından ?
Not tutarken öğrenci kendi cümleleriyle not almalıdır Bu şekilde hem öğrenci öğretmenin anlattıklarını özetleme imkanı bulur, hem de anladığı biçimde not alma imkanı bulur Bazı durumlarda anlatılanların aynı şekilde not alınması gerekebilir Ya da tahtada yazılanları aynı şekilde kaydetmek gerekebilir Bu durumda anlatılanlar ya da yazılanlar aynı şekilde not alınmalıdır
Öğrenci not tutarken aklına takılan yerleri ya da anlayamadığı bölümleri öğretmene sormaktan çekinmemelidir Böylece not alırken hem eksik not alımamış olunur hem de anlayarak not alınır
Öğrenci hafızasına çok güvense bile mutlaka sınıfta öğretmen tarafından söylenen ve vnemli gördüğü her şeyi not etmelidir Böylece unutkanlık sonucu doğabilecek olumsuz sonuçları engellemiş olur
Dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri de tutulan notların mutlaka temize geçirilmesidir Öğrenci tuttuğu notları temize geçirirken bir kez daha tekrar etmiş olur ve bu da unutmasını engeller Eğer mümkünse tutulan notlar o gece ya da bir sonraki dersten önce temize geçirilmelidir

İyi dinlemek venot tutmak sadece eğitimin değil, hayat başarısının da en önemli unsurudur İyi bir dinleyici olmanın temel kuralı iyi not tutmak, iyi not tutmanın yolu da iyi bir dinleyici olmaktır Bu anlamda iyi not tutmak ve iyi bir dinleyici olmak birbirleriyle bağlantılı iki kavramdır
Teorikte anlatılan bu hususlar, pratikte uygulandığında öğenciye birçok yararlar sağlar Çok ufakmış gibi görünen ayrıntılar ileride büyük farklar yaratacaktır Bunu sizler de yaşayıp görebilirsiniz