Türkiye İş Bankasi

CUMHURİYET'İN İlk Teşebbüslerinden TÜRKİYE İŞ BANKASI



Kurtuluş Savaşı sona ermiş, Cumhuriyet ilan edilmişti Şimdi, yeni Türkiye devletini, aşılması gereken ekonomik ve sosyal sorunlar bekliyordu Bu dönemde tasarrufu teşvik ederek toplanacak fonlarla bütün ekonomik faaliyet kollarını finanse edebilecek, gerektiğinde çeşitli alanlarda sanayileşme hareketinin başlatılmasına kendi kaynaklarıyla katılabilecek milli bir kuruluşun doğması ve milli bankacılık sisteminin oluşturulması ihtiyacı derin bir şekilde hissediliyordu

İş Bankası'nın kurucusu Mustafa Kemal Atatürk,
İş Bankası İstanbul Şubesi'nden (Bugünkü Yenicami Şubesi) çıkarken,
16 Haziran 1928

Ulusal bir banka fikri doğuyor

Atatürk'ün baldızı Vecihe Hanım, bir banka kurulması fikrinin nasıl doğduğunu bakın nasıl aktarıyor:

"Atatürk İzmir'deki evimizin selamlık kısmında özel odasında çalışırdı Bakanlarla Atatürk sık sık çalışma odasında görüşürdü Celal (Bayar) Bey de sık çağırdığı bakanlarındandı Gene böyle bir gün, Celal Bey önce Atatürk ile, onun çalışma odasında görüştü, sonra da bizim yanımıza geldi Biz, Latife ablam, ben ve babam selamlık bölümünde oturuyorduk Bu sözünü ettiğim bina şimdi Özel Türk Koleji olarak faaliyette bulunmaktadır Evet, bu binada babam ile Celal Bey arasında Atatürk'ün 250 bin lirasının nasıl değerlendirilmesi gerektiği üzerinde konuşuldu Babam ihracat ve ithalatın yabancılar tarafından yapıldığını hatırlatarak bu işleri yapacak bir Türk şirketinin kurdurulmasını önerdi Celal Bey de bankacılık işlerinin de yabancılar elinde olduğunu hatırlatarak, bir banka kurulmasının yararlı olacağını söyledi Sonunda da görüş birliğine vardılar Bugün gibi aklımda, güzel bir akşamüstü idi Daha sonra Atatürk de çalışma odasından çıkıp yanımıza geldi" "Bankamızın Kurucuları (&): Uşşakizade Muammer Bey", İş Dergisi, Sayı 265 (Kasım 1988), s 20

Yeni bankaya bir ad konuyor

Türkiye'nin ilk milli bankasının isim babasının kim olduğu konusunda iki farklı öykü var Bunlardan biri Celal Bayar'a ait:

"Hasan Saka Maliye vekili idi Bu ismi onlar buldu Onlar İş Bankası dediler Yani İş Bankası ismi benim değil" (İş Dergisi, Sayı 240, Ekim 1986, s 3)

Diğerini ise Cemal Kutay yine Celal Bayar'ın ağzından aktarıyor:

"Nitekim ertesi günü Çankaya'da kayınpederi Muammer Bey'in yanında Celal Bey'e bir isim üzerinde arzusunu soruyor ve cevap beklemeden şöyle diyor: 'Siz bu kurulacak banka ile bakir sahalarda faaliyet gösterecek, iş yapacaksınız O halde her şeyi ile Türk olacak bu bankaya Türkiye İş Bankası ismine ne dersiniz?'" (Kutay, "Türkiye İş Bankası Nasıl Kuruldu?", İş Dergisi, Sayı 334, s 14)

Kuruluş

Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası olan İş Bankası, Atatürk'ün direktifleriyle İzmir Birinci İktisat Kongresi'nde alınan kararlar doğrultusunda 26 Ağustos 1924 tarihinde kuruldu İş Bankası ilk Genel Müdürü Celal Bayar'ın liderliğinde iki şube ve 37 personel ile hizmete başladı Nominal sermayesi 1 milyon TL'ydi Bu sermayenin fiilen ödenen 250 bin TL'lik bölümü ise bizzat Atatürk tarafından karşılanmıştı

İlk kurucular, hissedarlar

Bankanın inşasının temel harcı niteliğinde olan 250 bin lirayı Atatürk koymuştu ama mütevazı bir bankanın kurulması için bile bu para yeterli değildi Para bulmak için neler yapıldığını Celal Bayar şöyle anlatıyor:

"Sermaye bir milyondu 250 bin lira hazırdı O nispeten fazla para, dışardan on para yok Müessis hissesi, bir hisse 1000 liraydı Müessisler bulacağız ve meclis - i idareyi kuracağız Hiç kimse yanaşmıyor Diyorlar ki 'Ne kadar böyle bir işe girdiysek, hiçbirinin neticesi çıkmadı, bu da onların devamı' Ecnebi bankalar nezdinde, Banque d'Athens var, İtalyanların bankaları var, Fransızların bankaları var Onlar bizim Türklere, hatır için, Kızılay'a 1000 lira teberruda bulunur gibi, müessis hisselerini verdiler Ben de şahsımı kullanarak, hatta Atatürk'ün nüfuzunu kullanarak 1000'er lirayı böyle topladım" (İş Dergisi, Sayı 240, Ekim 1986, s 4)



İş Kuleleri

Limonata, pasta

9 Eylül 1924 günü, İstasyon Caddesi üzerindeki ilk binasında düzenlenen bir törenle Bankanın açılışı yapıldı Açılış törenine devlet erkânı, hükümet üyeleri, mebuslar, kordiplomatik ve Ankara eşraf ve tüccarı davetliydi Davetli sayısı 150'yi bulduğundan, bu kadar kişiyi alacak salon bulunamamış, davetliler gruplar halinde ağırlanmıştı Törende limonata ve pasta dağıtılmış, bu açılış için toplam 120 lira masraf yapılmıştı!

İştirakler

İş Bankası 1924 yılında kurulduğundan günümüze kadar finans sektörünün yanı sıra sanayi sektörünün gelişmesine de büyük katkılar sağlamıştır Banka, sanayi ve finans sektöründeki yatırımları ve iştirakleri ile birçok yeni işkolunun Türkiye’deki öncülüğünü yapmıştır İş Bankası 82 yıl süresince 288 şirkete iştirak etmiş, zaman içinde 254 şirketteki ortaklığını devretmiştir Banka’nın halen finans, cam, telekomünikasyon ve sanayi-hizmet ana gruplarında faaliyet gösteren 34 şirkette doğrudan , 84 şirkette ise dolaylı iştiraki bulunmaktadır

KAYNAK: isbankcomtr

__________________