Surtsey

Surtsey , İzlanda'nın güney kıyıları yakınında bulunan volkanik bir ada Adı, İzlandaca "Surtur'ün adası" anlamına gelir 6330° Kuzey, 2062° Batı koordinatlarında bulunan ada İzlanda'nın en güneydeki toprak parçasıdır
Ada, 130 metre derinlikte okyanus tabanından başlayarak 14 Kasım 1963 tarihinde yüzeye ulaşan bir volkanik hareketlenme sonucunda oluşmuştur Hareketliliğin yüzeye yansımasından birkaç gün kadar önce başladığı tahmin edilmektedir Ada, püskürmenin durduğu 5 Haziran 1967 tarihinde, 2,7 km²'lik yüzölçümü en geniş durumuna ulaşmıştır O günden bu yana bölgede sık sık görülen dalga ve rüzgâr erozyonu nedeniyle adacığın boyutları hızla küçülmektedir 2002 itibarıyla adanın yüzölçümünün sadece 1,4 km²'dir
Yeni oluşan adaya, İzlandalılarca İskandinav Mitolojisi'nde bir dev olarak nitelenen Surtur'un adı verildi ve ada hareketlenmenin yaşandığı süre boyunca yanardağ araştırmacıları tarafından ilgiyle izlendi Yanardağın sönmesinin ardından ise ada, botanikçiler ile biyoloji araştırmacılarının yoğun ilgisiyle karşı karşıya kaldı Bütünüyle çorak ve boş olan adada, sıfırdan başlayarak yavaş yavaş oluşmaya başlayan doğal yaşamın gelişmesi bilim adamlarınca izlendi
Bütünüyle boş bir volkanik arazi olan Surtsey'de ilk yaşam belirtileri 1965 yılının başlarında yosun ve likenlerin görülmesi ile başlamıştır Bugün bu yosun ve likenler adanın büyük bir bölümünü kaplamış durumdadır Adanın oluşmasını izleyen 20 yıl içinde, yirmi bitki türü saptanmış ancak bunlardan sadece onu adanın verimi düşük, kumlu toprağında kalıcı olabilmiştir
Surtsey'i oluşturan denizaltı yarıkları, Vestmannaeyjar (Vestmann Adaları) denizaltı volkan sisteminin parçalarıdır Deniz tabanında bulunan bu büyük çatlaklar Orta Atlantik Yükselimi (Mid-Atlantic Ridge) olarak adlandırılır Vestmannaeyjar'ın oluşturduğu bir başka büyük volkan patlaması ise 1973 yılında Heimaey Adası'ndaki Eldfell'dir Surtsey'in oluşmasında etkili olan püskürme, bu volkanik zincir boyunca Jólnir Adası ve adlandırılmamış birçok küçük tepeciğin yanı sıra daha küçük çapta birçok başka adacık daha oluşturmuş, ancak bunların pek çoğu kısa süre içinde aşınarak küçülmüş ve su altında kalmışlardır




Biyoloji ve doğa araştırmaları için oldukça elverişli bir ortam olan Surtsey pek çok bilim adamının ilgisini çekti, daha volkanik hareketlilik sürmekteyken, 1965 yılında, doğal koruma alanı ilan edildi Dışarıdan gelen kurucu ögeler ile doğal yaşamın başlaması gözlemlenerek kayıt altına alındı Bugün sadece birkaç bilim adamının Surtsey'e girme izni vardır Başka kişiler için adayı yakından görmenin tek yolu bir hava taşıdı kullanmaktırAdayı yavaş yavaş kuşların yuva edinmeye başlamasıyla toprak koşullarında iyileşme gözlenmiş ve daha gelişmiş bitki türleri adada yaşamaya başlamıştır 1998 yılında adada 4 metreye kadar büyüyebilen çay yapraklı söğüt (Salix phylicifolia) adlı ilk çalı türü bitki bulunmuştur Toplamda Surtsey üzerinde bulunan bitki türlerinin sayısı altmışı bulmuş, bunlardan yaklaşık otuzu adanın ekosisteminde kalıcı olabilmiştir Adaya her yıl ortalama 2 - 5 yeni tür giriş yapmaktadır
2001yılında İzlanda Hükûmeti adanın UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası listesine girmesi için öneri vermiştir Dünya Miras Listesi İzlanda Komitesi, 2007yılında Surtsey adasının UNESCO Dünya Miras Listesine girebilmesi için tekrar resmi başvuruda bulunmuştur2008 yılında kabul edilmiştir



Yeni oluşmaya başlayan adadan kalkan duman ve kül kütleleri


Hareketliliğin 16 gününde Surtsey


Yanardağ ağızlarının (krater) bugünkü durumları



2004 yılında Surtsey'de görülen ilk Bayağı deniz papağanı