Mayoz Bölünme Hakkında Bilgi

Mayoz Bölünme Hakkında
Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için (sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı) farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır (bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz) Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür Daha sonra spermatogenezis (sperm oluşumu) ve oogenesiz (yumurta oluşumu) farklı şekilde meydana gelir

Mayozda da mitoz gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evre vardır Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır

İnterfaz
Bölünmeye hazırlık evresidir Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez

Profaz
Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlarken, anadan ve babadan gelen homolog kromozomlar sinaps halinde ya yan yana parelel uzanırlar ya da birbirinin üzerine kıvrılırlar Kısalma sonucunda kromozomlar mitozdaki gibi görülmeye başlar Her kromozom iki kromatitten yapıldığından, homolog kromozomlar dörtlü demetler halinde görülür, bu görünüşe tetrat denir Canlının vücudunda homolog kromozom kadar tetrata rastlanılır (insanda 23 tane) Kromozomların sentromerleri ayrılmamıştır 4 kromatid için iki sentromer vardır

Ayrıca mitozdan farklı olarak bu evrede tetratlar arasında parça değişimi gerçekleşir Krossing-over denilen bu parça değişimi tür içinde çeşitliliği sağlar Bu evrenin sonunda çekirdek zarı parçalanarak kaybolur

Metafaz
Çekirdek zarının parçalanması sona ermiş, sentrozomlar kutupulara çekilmiş ve iğ iplikleri ortaya çıkmıştır Sentromerleri çift olan tetratlar ekvatoral düzlem üzerine dizilir

Anafaz
Bu evrede tetratlar ikiye ayrılarak kutuplara giderler Ana ve babadan gelen kromozomlar rasgele olarak birbirlerinden ayrılırlar (özelliklerimizin bazılarının anadan bazılarının babadan geçmesinin nedeni) Bu evrede kromozom sayısı indirgendiğinden kutuplara taşınan yani oğul hücrelere geçecek olan kromozom sayısı vücut hücrelerinin kromozom sayısının yarısı kadardır

Telofaz
Hücrenin iki kutbunda bulunan kromozomlar uzayıp incelmeye başlar Etraflarında çekirdek zarı oluşur Sitoplazmanın boğumlanmasıyla da haploid sayıda kromozoma sahip iki yavru hücre oluşur
Buraya kadar geçen olaylar mayoz-I olarak adlandırılır Bundan sonra mitozdakinin aksine arada interfaz evresi olmaksızın profaz-II’nin başlamasıyla mayoz-II başlar Mayoz-II mitoz bölünmenin hemen hemen aynısıdır Hücrelerdeki haploid kromozom sayısı korunarak profaz-II, metafaz-II, anafaz-II ve telofaz-II gerçekleşerek mayoz bölünmenin sonunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre meydana gelir