Renkli Taş Baskı, Kromolitografi Ya da Oleografi

RENKLİ TAŞ BASKI



Renkli taş baskı,KROMOLİTOGRAFİ ya da OLEOGRAFİ olarak da bilinirher renk için ayrı bir taş levhayla gerçekleştirilen renkli baskı yöntemiDeğişik renkler elde edebilmek amacıyla ,baskı yüzeyinin üzerine birden çok levha basılırkimi zaman 30'u aşkın taş levha kullanılır

1830'larda ortaya çıkan bu teknik,1860'larda yaygın olarak kullanılmaya başladı19yüzyılın sonlarında daha etkili renkli baskı yöntemlerinin geliştirilmesiyle ,gitgide kullanılmaz duruma geldiAyrıca bak taş baskı


Kaynak:AnaBritannica cilt 26 frmsinsinet için derlenmiştir

Taş baskı



Taş baskı ya da litografi/litografya, kireç taşı üzerine yağlı mürekkeple çizilmiş şekil ve yazıların basım sanatı Taşbaskıya el litografyası da denir Taşbaskı, modern ofset litografyanın başlangıcıdır Taşbaskı tekniğinin esası, yağın suyu itmesi özelliğine dayanır


Kireçtaşı, kalsiyum karbonat olup gözeneklidir Baskı kalıbı olarak kullanılacak kireç taşı 6-8 cm kalınlığında levha şeklinde hazırlanır Yüzeyi pürüzsüz hale gelinceye kadar tesviye edilir Bu düzgün yüzeye yazı veya resim özel bir mürekkeple nakşedilir Mürekkebin özelliği yağlı olmasıdır Yağlı mürekkep, arapsakızı eriyiğinin bir iki damla nitrik asitle karışımından yapılır Baskı kalıbı, yazı işleri tamamlandıktan sonra yazıların ve resmin net bir görünüm alması için terebentinle silinir Baskı kalıbı daha sonra su içine sokulup çıkarılır Kireçtaşı gözenekli olduğu için yazılar ve resim çizgileri haricindeki sathın tamamındaki gözenekler suyla dolar Baskı taşına bu durumda baskı mürekkebi sürülür Mürekkep yazıların bulunduğu susuz yüzeylerden gözeneklere emilirken boş kısımlardaki sulu yüzeylerden itilir Baskı kalıbı bir kağıda bastırılmak suretiyle istenilen baskı elde edilir Gözeneklere emilen mürekkep bitinceye kadar baskı yapılabilir
Kalıplar saklanarak ilerde tekrar baskıda kullanılabilir Tekrar baskı yapmak için baskı kalıbının terebentinle silinip suya sokulması yeterlidir Bazan taş kalıp yerine kâğıt ıslatılır Kağıt bilahare kurutulur


Mürekkep rengi değiştirilerek, değişik renklerde baskı da yapılabilir Renk ayrımına göre şekil ve yazıları ayrı ayrı hazırlanan taşlar, sırayla aynı kâğıt üzerine basıldığında ofset renkli taşbaskı elde edilmiş olur Modern ofset litoğrafyanın esasını taşbaskı usulleri teşkil eder Modern litografi, fotokimyasal metodlarla hazırlanmış çinko ve alüminyum levhaları kalıp (matris) olarak kullanır


Taşbaskılarda taşın yazı ve resim çizgilerinin geldiği yerler hafif oyuk veya hafif kabarık olan türleri de vardır Bu türe, taşbaskılarda taş üzerine gravürleme denir Gravür şekli ile hazırlanacak ve kazılacak kelimeler hafif asitlerle ve özel gravür makinalarıyla hazırlanır


Taş baskı tekniği 1831 yılında Türkiye'ye girmiştir İlk taş baskı atölyesi bugünkü İstanbul Üniversitesi (Eski Harbiye Nezareti)nde kuruldu İlk basılan kitaplar askeri eğitim gayeliydi Daha sonra Anadolu'nun bazı büyük şehirlerinde de taş baskı atölyeleri kuruldu Baskıda tipografinin gelişmesi üzerine, 20 yüzyılın başlarında yavaş yavaş taş baskıcılık yerini, bugünkü modern teknik baskıcılığa terk etti