İyonya

İyonya İzmir ile İzmir, Türkiye'nin nüfus, sanayi, ticaret, turizm ve kültür yönlerinden üçüncü büyük şehridir


Tarihi ve tabii güzellikleri ile de Türkiye'nin en güzel llerinden biridir 37° 45' ve 39° 15' kuzey enlemleri ile 26° 15' ve 28° 20' doğu boylamları arasında yer alır Balıkesir, Manisa, Aydın ve Ege Denizi ile çevrilidir İzmir, renkli bir tabiata, zengin bir tarihi mirasa ve bol ürün veren topraklara sahip bir ildir Trafik plaka numarası 35'tir

Büyük Menderes Irmağı arasında kalan kıyı bölgeye eskiden verilen isim Buranın en eski sakinlerine; İyonlar veya BÜYÜK MENDERES Ege bölgesinin en uzun nehri Afyonkarahisarın Sandıklı kazâsının batısındaki, Kükürt Dağlarının batı yamaçlarından doğar Güney batıya doğru akmaya başladığında pekçok pınarla beslenir Akışı esnâsında sert dirsekler yaparak yoluna devâm ederken, en önemli kolu olan Banaz Çayını alır Bundan sonra Buldan civârında ovaya kavuşur Sarayköy yakınında batıya dönerek verimli meşhur ovasında akışına devâm eder Düz ovada akarken Nâzilli yakınlarında

İyonyalılar denmektedir


İyonlar muhtemelen MÖ 2000 yıllarında buraya yerleşmiş olup, uzun müddet İzmir ile Büyük Menderes ırmaklarının bulunduğu bölgeye yerleşmişlerdir Polis adı verilen şehir devletleri şeklinde yaşamışlardır En önemlileri İzmir, Foça, Efes, Miletdir Bu şehir devletleri; aralarında ticari rekabet bulunması ve hürriyetlerine düşkün olmaları nedeniyle siyasi birlik oluşturamamışlar ancak dini inanışlarının ortak olması sebebiyle kültür birliği sağlamışlardırFenike harf yazısının Ege havzasında tanınmasını sağlamışlardır Bilim, sanat, alanlarında Anadoluda İlkçağda en

Hititlere tabi yaşamışlardı Anadolunun tarihsel çağları, Çorum'un Sungurlu ilçesine 5 km uzaklıkta bulunan ve yapılan kazılarda Hitit İmparatorluğunun başkenti Hattuşa olduğu anlaşılan Boğazköy'de, Yozgatın güneydoğusuna düşen Alişarhöyük'te ve kayserinin kuzeyindeki Kültepede bulunan, çivi yazısı ile yazılmış tablet denilen kil levhacıklar ile başlar Sayıca, Alişar ve Boğazköy de az Kültepede ise on binleri aş

Aka medeniyeti ile eski Anadolu kültürünün etkisi altında kalan İyonlar, toprak bakımından zengin ve Ön Asya ticaret yolunun sonunda bulunan bu ülkede kısa zamanda parlak bir medeniyet kurmaya muvaffak oldular En önemlileri Millet (Miletos), Efes (Efesos), ve İzmir (Smyrna) olan İyon şehirleri ticaret, denizcilik ve sanatta büyük başarı göstermişlerdi


İyonlar genellikle ayrı ayrı şehir devletleri halinde yaşamışlar ve büyük bir birlik kurmaya muvaffak olamamışlardır Şehir devletleri ilk zamanlarda krallar tarafından yönetilmekteydi Çok geçmeden büyük bir güç haline gelmeyi başaran asiller sınıfı, MÖ 9 yüzyılda kralları ortadan kaldırarak devlet işlerini ellerine geçirdiler Asiller MÖ 8 yüzyılda başgösteren Lidya tehlikesi üzerine ordu ve devlet yönetimini Tiran adı verilen kuvvetli devlet adamlarına bıraktılar Tiranlar memleketlerinde Özellikle imar faaliyetlerine ağırlık verdiler Bu sırada kuvvetli bir duruma gelmiş bulunan Lidyalılar, İyonların Anadolu ve Ön Asya ile ticaret yapmalarına engel olduklarından, İyonlar donanmalarıyla Akdeniz ve Karadenize açılarak kendilerine yeni pazar yerleri aramaya başladılar Güney Fransa, Marsilya ve İspanya kıyılarında koloniler meydana getirdiler


Bundan başka İyonlar, Mısırda Kral Psammetikin izniyle Navkratis şehrini kurdular Bu şehir kısa bir süre sonra önemli bir ticaret merkezi halini aldı

Lidya Krallığının yıkılmasından sonra İyon şehirleri İranlıların hakimiyeti altına girdi İyonlar zamanla Yunanistandan gelen göçmenlerle yunanlılaştılar


İyonlar genel olarak, Hitit ve Mısır medeniyetlerinin tesiri altında kaldılar Aldıkları bu medeniyeti ilerleterek Özellikle Yunan medeniyetine önemli ölçüde tesir ettiler Fenike alfabesinden alınan çeşitli Yunan alfabeleri içinde en çok kullanılan İyon alfabesi olmuştur


İyonlar insanlar gibi düşünmekte olan çeşitli tanrılara taparlardı Şehir mimarisinde önceleri tahta ve kerpiç, sonradan taş kullandılar MÖ yedinci yüzyılda İyon adı verilen bir yapı tarzı ortaya koydular


İyonlar, fikir hayatında ve bilim alanında önemli ilerlemeler gösterdiler İyonyalılardan dünya çapında Ünlü ilim, felsefe ve edebiyat adamları yetişmiştir Milletli Tales, Efesli Demokrites ve Heraklides, Sisamlı Hipokrites ve Pitagoras, İzmirli Homeros bunlardan en ünlülarıdır


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi