Johannes Kepler

1571 yılında Württemberg’de doğan Johannes Kepler’in babası yoksul bir paralı asker,annesi ise bir hancının kızıydı

3 yaşında iken yakalandığı çiçek hastalığı nedeniyle gözleri ve elleri zayıf kalmıştı
Zaten doğduğundan itibaren sağlığı bozuktu

Buna rağmen üstün bir zekaya sahipti



Württemberg dükünün yardımıyla Tübingen Üniversitesi’ni 1588 yılında bitirdi
1591 yılında aynı üniversitede lisansüstü çalışmasını tamamladı
Hocası,Kopernik’in günmerkezli sistemini savunan az sayıdaki bilim adamlarından biriydi

Kepler de aynı görüşü benimsedi
1595 yılında gittiği Graz’da evrenin yapısına ilişkin araştırmalarına başladı

*

Kepler,Platoncu felsefenin ve Pythagorasçı matematiğin etkisindeydi
Bu nedenle evrende var olduğuna inandığı matematiksel uyumu ortaya çıkarmak istiyordu
Bu amaçla Platon cisimleri olarak adlandırılan beş adet düzgün çokyüzlüden yararlanmayı düşündü
Eski Yunanlılar uzayda yalnızca bu beş düzgün çok yüzlünün var olabileceğini kanıtlamışlardı

Beş düzgün çok yüzlü denilen olgu kısaca şöyledir:

1-Dörtyüzlü,yani yüzleri dört eşkenar üçgen olan piramit
2-Küp
3-Sekizyüzlü,yani 8 eşkenar üçgen
4-Onikiyüzlü,yani 12 düzgün beşgen
5-Yirmiyüzlü,yani 20 eşkenar üçgen
Bu çokyüzlüler,köşelerinden geçen birer küre içine yerleşebilirler
Ayrıca bunların içine,yüzlerine orta noktalarından teğet olacak biçimde,birer küre konabilir

Kopernik’in sistemi her biri bir küre üzerinde dolanan altı gezegen içeriyordu
Kepler ise,bu altı gezegenin üzerinde dolandığı kürelerin,aralarında beş Platon cismi bulunacak biçimde iç içe yerleşmiş durumda olduklarını öne sürdü
Bu görüş, 1596 tarihli ilk yapıtı olan ‘Evrenin Gizlerini İçeren Matematiksel Araştırmaların Habercisi’ adlı kitabının ana konusunu oluşturdu

*

Kepler,bu yapıtını o dönemin tanınmış bilim adamlarına,bu arada imparatorluk matematikçisi olan Tycho Brahe’ye de gönderdi
Tycho Brahe,Kepler’in Kopernikçi görüşlerini benimsememişti
Ama onun astronomi ve matematik bilgisinden yararlanmak istedi
Kepler’i Prag yakınlarında olan gözlemevine çağırdı
O yıllarda Graz’daki protestanların kenti terk etmesi isteniyordu
Bunun üzerine Kepler 1600 yılında Tycho Brahe’nin yanına gitti ve onun asistanı oldu
Tycho Brahe ertesi yıl ölünce Kutsal Roma-Germen imparatoru IIRudolf,Kepler’i imparatorluk matematikçiliğine atadı
1601 yılında yazdığı ‘Astrolojinin Güvenilir Temelleri’ adlı kitabında yıldızların insan yaşamını yönlendirdiği inancı reddetti
Buna karşılık evren ile insan arasında belirli bir uyum olduğuna inanıyordu

*

Kepler,çok ender oluşan Mars,Jupiter ve Satürn’ün birlikte kavuşma konumuna gelmelerini inceleme fırsatını bulmuştu
Bu gözlemini yaparken Ekim 1604 tarihinde bu gezegenlerin yakınında ortaya çıkan bir süpernovayı 17 ay boyunca izledi
O güne değin değişmez ve kusursuz olarak kabul edilen yıldızlar dünyasında böyle bir süpernova olayı,evrende değişimler olabileceğinin bir kanıtıydı
Kepler bu olayı kapsayan gözlemlerini 1606 yılında ‘Yalancı Takımyıldızının Ayağındaki Yeni Yıldız’ adıyla yayımladı
Aslında Kepler’in gözlem evindeki görevi Mars’ı incelemekti
Ancak daha önce ışığın atmosferde kırılma olgusunu incelemek istiyordu
Dış uzaydaki gökcisimlerinden gelen ışık ışınlarının atmosfere girdiklerinde nasıl kırıldığı konusundaki araştırmalarının sonuçlarını ‘Astronomideki Optik Konularının İncelenmesi Konusunda Vitellio’ya Ek’ başlığı ile 1604 yılında yayımladı
Vitellio,optik konusunda önemli araştırmalar yapmış ve yayımlamış bir bilim adamıydı
Ancak Kepler bu kitabında Vitellio’nun yapıtına ek yapmanın çok ötesinde bir başarı sergilemiş oluyordu
İnsan gözünün yapısı ve çalışması hakkında sonraki yıllarda gerçekleşecek olan bütün araştırmalara temel oluşturacak katkılarda bulunmuştu
Nitekim ışık yayan bir cisimden her doğrultuda ışınlar çıktığını,ancak bunlardan sadece gözbebeğine düşenlerin gözün içine girdiğini anlamıştı
Bu ışınların tabanı gözbebeği olan bir koni oluşturduğunu öne sürmüş,normal bir gözde bu ışınların kırılarak ağtabaka üzerindeki bir noktada birleştiklerini öne sürmüştü
Normal olmayan bir gözde ışınlar ağtabakanın önünde ya da arkasında birleşirler
Gerçi gözlük Kepler’den önce de kullanılıyordu
Ama bu kıvrımlı camların düzgün görmeyi nasıl sağladığını ilk açıklayan kendisi olmuştu

*

Teleskopun keşfi Galilei tarafından açıklanınca Kepler bu aletin optik çalışma ilkelerini açıklayan bir kitap yazdı
Bu kitabın bir kopyasını 1610 yılında Galilei’ye gönderdiAncak Galilei bu yapıtı görmezden geldi
Kepler’in asıl çığır açıcı kitabı 1609 yılında kaleme aldığı ‘Yeni Astronomi’ oldu
Bu kitabında Mars’ın yörüngesinin eliptik olduğunu ortaya koydu
Aynı zamanda 1596 yılında öne sürdüğü düzgün çokyüzlülere dayandırdığı modelin gezegenler arasındaki uzaklıkları açıklamadığını kavramış oluyordu
Tycho Brahe teleskop öncesi dönemin en büyük gözlemcisi idi ve yapmış olduğu gözlem sonuçlarını Kepler’e bırakmıştı
Kepler bu sonuçlar üzerinde yıllarca çalıştı
Eski çağlardan beri gezegenlerin dairesel yörüngeler üzerinde dolandıklarına inanılıyordu
Bunun nedeni ise gökcisimlerinin yetkin kabul edilmesi,dolayısı ile yörüngelerinin de yine yetkin bir geometrik şekil olan daire olması gerekeceği idi
Ama Kopernik Yer’in de bir gezegen olduğunu ve hiç te yetkin bir gök cismi olmadığını göstermişti
Kepler, Tycho Brahe’nin gözlem sonuçlarını dairelerden oluşan,ayrıca düşünebildiği diğer yörünge biçimlerine uydurmaya çalıştıAncak başaramadı
Böylece dairesel olmayan yörüngeleri ele aldı ve doğru sonuca ulaştı
Mars,odaklarından birinde Güneş bulunan eliptik bir yörüngede dolanıyordu

*

Yörüngelerin sadece dairesel olabileceği inancı,hareketin de düzgün olması gereğini içerir
Başka bir deyişle, gökcisimleri yörünge üzerinde eşit zaman aralıklarında eşit uzunlukta yaylar boyunca yol alıyor olmalıydılar
Ancak,böyle bir düzgün hareket eliptik yörüngeler için söz konusu olamaz
Nitekim,Kepler,gezegenlerin hareketlerinde değişik türden bir düzgünlük olduğunu belirledi
Gezegenler yörüngede dolanırken eşit zaman aralıklarında eşit yol almıyordu
Ama gezegeni Güneş’e birleştiren doğru parçası eşit zaman aralıklarında eşit alanlar tarıyordu
İşte Kepler’in ‘Yeni Astronomi’ kitabında ortaya koyduğu yörüngelerin eliptik olması ve eşit alanların taranması,Kepler’in 1 ve 2 yasalarıdır

*

Kepler 1619 yılında ‘Dünya’nın Uyumu’ kitabını yayımladı
Kitabın büyük bir bölümü mistik görüşlerden oluşsa da üçüncü yasayı içeriyordu
Gezegenlerin Güneş’e olan ortalama uzaklıklarının üçüncü kuvveti,yörüngedeki dolanma sürelerinin karesiyle orantılıdır
Keplerin bu üç yasası INewton’un evrensel kütleçekimi yasasını bulmasında yardımcı olmuştur
1611 yılında yayımladığı ‘Kırılma’ kitabı, Galilei’nin bir yakınsak mercek ile bir ıraksak mercekten oluşan teleskobuna oranla büyütme gücü çok daha yüksek olan ve iki yakınsak mercekten oluşan bir teleskopu anlatıyordu

*

1611 yılında IIRudolf,kardeşi tarafından tahttan çekilmeye zorlandıBunun üzerine Kepler Prag’dan ayrıldı
Yeni imparator da kendisini imparatorluk matematikçisi olarak atadı ama o,Linz’e yerleşti
Linz’de kaldığı 14 yıl içinde ‘Harmonice Mundi’ ve ‘Epitome Astronomiae Copernicanae’ (Kopernik Astronomisinin Özeti) adlı kitaplar ile ‘Rudof Cetvelleri’ni yayımladı
Epitome’de hem kendisinin hem de Galilei’nin gerçekleştirdiği buluşları sergilerKopernik’in görüşlerini savunur
1 ve 2 yasaları Mars’tan başka gezegenler ve Ay için,3yasası gezegenlerin yanısıra Jupiter’in dört uydusu için de geçerliliğini saptar
‘Rudof Cetvelleri’ temel olarak Tycho Brahe’nin gözlem sonuçlarına dayanır
Tycho Brahe’nin incelemiş olduğu 777 yıldıza Kepler 228 yıldız daha eklemiştir
Bu yıldızların konumu birkaç açı dakikası doğrulukla belirlenmiştir
Kitap,gezegenlere ve bunların konumlarının saptanmasına ilişkin cetvelleri de içerir
Kepler bu yapıtında ışığın atmosferde kırılmasını da hesaba katmış ve yıldızların konumunda gerekli düzeltmeleri yapmıştır
Ayrıca logaritma cetvelleri de eklemiştir
Ay’a düşsel bir yolculuğu anlatan ve bilimkurgu türünün ilk örneği sayılan ‘Düş’ adlı bir romanı da vardır

*

Kepler Linz’de yaşarken Katolikliğe dönmeye zorlanan ve ağır vergiler altında ezilen köylüler 1626 yılında isyan ederek kenti kuşattı
Kepler kenti terk etti
1618-1648 yılları arasında süren Otuz Yıl Savaşları sırasında 1628’de Zagan’a giderek bir basımevi kurdu
1630 yılında ailesini geride bırakarak Avusturya’ya Regenburg kentine gitti
Amacı burada bırakmış olduğu parasının gelirini almaktı
Ancak ateşli bir hastalık sonucu öldü
Otuz Yıl Savaşları’nın çalkantıları içinde mezarı kayboldu