Hacı Bektaş Veli-Tasavvuf öncülerinden

Hacı Bektaş Veli-Tasavvuf öncülerinden

(12091271), Anadolu'daki tasavvuf hareketinin öncülerindendir Osmanlı döneminde Yeniçeri Ocağı'nın manevi kurucusu sayılmış, düşünceleri 15 yüzyıl sonlarında Balım Sultan tarafından yeniden biçimlendirilerek Bektaşilik tarikatı kurulmuştur

Hacı Bektaş Veli'nin yaşamına ilişkin bilgiler söylencelerle örülüdür Bu söylencelerden tarihsel gerçeklere en uygun olanına göre Hacı Bektaş Veli Horasanlı'dır Daha oradayken ünlü mutasavvıf Ahmed Yesevi'ye bağlandı, onun düşüncelerini yaymak amacıyla Anadolu'ya geldi Önceleri Sivas'ta oturdu Anadolu Türkmenleri'nin dinsel önderlerinden Baba İlyas'ın ününü duyunca onu görmek için Amasya'ya gitti

Burada Baba İlyas'ın halifesi (şeyhin temsilcisi, görevlendirdiği kimse) Baba İshak'ın etkisiyle o da Babailer arasına katıldı Baba İshak 1239'da Anadolu Selçuklu yönetimine karşı büyük bir ayaklanma başlattı (bak Babaİ AYAKLANMASI), Hacı Bektaş da bu olaylara karıştı, kardeşi Menteş ayaklanma sırasında öldürüldü Babai Ayaklanması'nın şiddet kullanılarak bastırılmasından sonra kaçıp kurtulabilenler Anadolu'nun çeşitli yerlerine dağıldılar Hacı Bektaş da o dönemde Kırşehir'e bağlı Sulucakarahöyük köyüne (bugün Nevşehir iline bağlı Hacıbektaş kasabası) yerleşti

Anadolu'nun Moğol istilasına uğradığı, halkın büyük yoksulluk içine düştüğü bu dönemde ortaya çıkan mutasavvıflar geniş kitlelere manevi birer önder olmuşlardır Hacı Bektaş'ın Sulucakarahöyük'te kurduğu dergâh da baskılara karşı halka direnme gücü aşılayan merkezlerden biri durumuna gelmiş, Kalenderi, Edhemi, Cami, Haydari, Şemsi dervişleri de ona bağlanmışlardır

Baba İshak'ın yolundan gidenlerden Geyikli Baba, Abdal Musa gibi ünlü şeyhler de 12 yüzyıl mutasavvıflarından Ebu'lVefa'ya bağlanarak kendilerine Vefai demişler, bu yolla gizlenmeye çalışmışlardır Ama onlara bağlananlar da sonraları Hacı Bektaş'ı önder tanımışlardır 1271'de Sulucakarahöyük'te ölen Hacı Bektaş' m ünü bütün Anadolu'yu tutmuş, Osmanlı Devleti'ni kuranlar bile onun manevi etkisinden yararlanmışlardır (Ayrıca bak BEKTAŞİLİK)