Kan Tahlilindeki Kısaltmalar Ne Anlama Geliyor? | Normal Değerler Nelerdir?

Kan Tahlilindeki Kısaltmalar Ne Anlama Geliyor?
Normal Değerler Nelerdir?


Kan tahlil sonucunda laboratuardan aldığımız tahlil sonuçlarındaki kısaltmalar ne anlama gelir ve yapılan kan tahlillerinin normal sonuçları nelerdir?


Kırmızı kan hücreleri

RBC (red blood cells):
Oksijen taşıyan hücrelerin miktarını verir
Düşükse anemi (kansızlık) veya kan kaybı vardır Yüksekliğe örnek: Yüksek rakımlı yerde oturmak, KOAH, böbrek hastalığı, polisitemi hastalığı

MCV (mean corpuscular volume):
Oksijen taşıyan hücrelerin ortalama büyüklüğüdür MCV düşükse eritrositler daha ufaktır, yüksekse daha genişlemişlerdir Örneğin demir eksikliği anemisi'nde eritrositler küçülür dolayısıyla mcv değeri düşük çıkar B12 vitamini eksikliği anemisinde ise eritrositler büyümüştür, MCV yüksektir

Hb (Hemoglobin):
Kandaki toplam hemoglobin miktarını gösterir Anemilerde hemoglobin düşer

MCH: Eritrositlerdeki hemoglobin miktarını gösterir

Hct (Hematokrit):
Kandaki hemoglobin ve eritrosit miktarının bir ölçüsüdür Anemi, lösemi, kan kaybı gibi durumlarda azalırken vücudun su kaybettiği durumlarda (örneğin ishal) veya polisitemi'de artar

PLT (Platelets):
Trombositlerdir Yani pıhtılaşmayı sağlayan hücereleri gösterir




Beyaz kan hücreleri

WBC (White Blood Cells-Leukocytes):
Vücudun savunma ve bağışıklık hücrelerinin yani lökositlerin toplamını gösterir Enfeksiyon hastalığı veya lupus gibi kronik iltihabi hastalıklarda yükselir Ayrıca lösemi'de yükselir

Çok düşükse lökosit yapımını bozan ciddi bir hastalık vardır Örneğin bazı kanserlerde, kemik iliği hastalarında, AIDS'te lökosit miktarı (WBC) düşüktür

• PNL: (Nötrofiller) Örneğin bakteryel enfeksiyonlarda artar
• Lymphocytes: (Lenfositler) Viral enfeksiyonlarda ve bazı kronik hastalıklarda artar AIDS'te düşer
• Eosinophils: (Eozinofiller) Allerjide ve parazitik hastalıklarda yükselir

Albumin

Normal Değerler:3,8-5,4 g/dl

Açıklama : Albümin karaciğerde sentezlenen bir protein türevidir Sağlıklı yetişkin karaciğerinde günde 12-14 gram kadar albümin sentezi yapılır Sağlıklı kişilerde rutin olarak albümin bakılmasına gerek yoktur Sağlıklı bir kişide albümin düzeyinin biraz yüksek ya da düşük çıkması da klinik bir önem taşımaz Kan albümin düzeyi ölçümü özellikle ödemi olan, karaciğer hastalığı bulunan veya beslenme bozukluğu düşünülen kişilerde önem taşır

Arttığı Durumlar : Albümin düzeyinin yüksek ölçülmesi genellikle vücuttan su kaybı bağlıdır Önemli değildir

Azaldığı Durumlar :Yaşlı insanlarda, karaciğer hastalığı olanlarda ve beslenme bozukluğu bulunan kişilerde albümin azalır Bazı hastalarda idrar ya da bağırsak yolu ile albümin kaybı gerçekleşmektedir Sonuçta albüminin kan düzeylerinde azalma (hipoalbüminemi) kan onkotik basıncının düşmesine bu da dokular arasında sıvı birikimine neden olarak özellikle bacaklar ve sırtta ödeme neden olur





Alkafen Fostafaz – ALP

Normal Değerler: 30-90 U/L(çocuklarda bu değer 300e kadar çıkabilir)

Açıklama : Vücutta neredeyse bütün dokularda bulunan ama ne iş yaptıkları tam anlaşılamamış bir enzimdir Normal yetişkinde kanda ölçülen ALP ın yarısı karaciğer yarısı da kemik kökenlidir ALP özellikle safra akımının durması ya da yavaşlamasına bağlı olarak görülen karaciğer hastalıkları için iyi bir testtir

Arttığı Durumlar : Çocuk ve gençlerde hızlı kemik büyümesi nedeniyle normal yetişkine göre ALP değerleri 2-4 kat daha fazla olabilmektedir Yine doğuma yakın gebelerde de plasenta tarafından sentezlendiğinden ALP değerleri yüksektir Safra yollarındaki tıkanma sonucu ALP değerleri yükselir Ayrıca kemik hastalıklarında da (özellikle Paget hastalığı) ALP değerleri yükselir Pek çok ilaç da ALP düzeylerini yükseltebilir, bu nedenle ALP yüksekliği çoğu zaman bir hastalık belirtisi olmayabilir





Amilaz

Normal Değerler :<82 U/L

Açıklama : Amilaz pankreas, tükürük bezleri ve bazı tümörlerden (örn akciğer) salınmaktadır Kandaki amilazın genellikle üçte biri pankreas, üçte ikisi ise tükürük bezleri kaynaklıdır Dolaşıma giren amilaz esas olarak böbrekler aracılığıyla vücuttan atılmaktadır

Arttığı Durumlar : Yüksek kan amilaz düzeyi pankreatitte meydana gelir Ayrıca karın ağrısıyla ortaya çıkan bazı acil hastalıklarda, şiddetli şeker komasında, kabakulakta, morfin enjeksiyonundan sonra da amilaz düzeyleri bir miktar yükselebilmektedir

Azaldığı Durumlar : Amilaz değerinde düşüklüğün bir klinik önemi yoktur





Asit Fostafaz

Normal Değerler :0-55 U/L

Açıklama : Esas olarak prostat, karaciğer, kemik ve bazı kan hücrelerinde bulunmaktadır Ölçümü özellikle prostat hastalıklarının tanı ve tedavisi için kullanılmaktadır Bu amaçla prostatik asit fosfataz denilen fraksiyonu ölçülür Normalde asit fosafataz kanda pek az miktarda bulunur

Arttığı Durumlar : Özellikle prostat kanserlerinde kan düzeyleri belirgin olarak yükselmektedir Yine de rektal muayeneden sonra, idrar sondası takılmasıyla ve hatta kabızlık ile birlikte de yükselebileceği unutulmamalıdır

Azaldığı Durumlar : yok




Bilirubin

Normal Değerler :

• Total Bilirubin: <1,0mg/dl
• Direkt Bilirubin:<0,25mg/dl

Açıklama : Kan dolaşımında bulunan kırmızı kan hücreleri yaklaşık 120 günlük bir süre sonunda ömürlerini tamamlar ve çoğunluğu dalakta olmak üzere parçalanırlar Açığa çıkan bilirubin karaciğere götürülür Karaciğer özel bir işlemle bilirubini suda çözünebilen bir hale getirir ve safra yoluyla bağırsağa atar Karaciğerde bu işleme maruz kalmış bilirubine direk, henüz işlem görmemiş bilirubine ise indirek bilirubin denilir

Arttığı Durumlar : Bu sistemin herhangi bir noktasında meydana gelebilecek bir aksama kan bilirubin düzeyinin yükselmesine neden olur Bu aksamalar; kırmızı kan hücrelerinde aşırı yıkım, karaciğer hastalıkları ve safra yolu tıkanıklıklarıdır Sonuçta kan bilirubin seviyesi yükselecek ve koyu sarı ten rengiyle tipik sarılık ortaya çıkacaktır

Azaldığı Durumlar : yok





Fosfor

Normal değerler:

• 27- 45 mg/dl (erişkinler için)
• 45 - 55 mg/dl (çocuklar için)
• 45 - 90 mg/dl (yeni doğanlar için)

Açıklama : Fosfor insan hücresinde asit-baz dengesi, kalsiyum metabolizması gibi çok önemli reaksiyonlarda rol oynayan bir maddedir Vücuttaki fosforun %85 kadarı kemikte fosfat formunda depolanır Kan düzeyi kan kalsiyum ve kan pH değişimlerinden etkilenmektedir Kalsiyumda olduğu gibi bağırsaktan emilimi, idrarla atılımı ve hücre içine toplanması ya da hücreden bırakılması gibi düzenlemelerle kan düzeyi ayarlanmaktadırYine kalsiyum gibi parathormondan etkilenmektedir Yemeklerden sonra düzeyi değiştiğinden 12 saatlik açtıktan sonra ölçümü yapılmalıdır

Arttığı Durumlar: Hipoparatiroidide fosfor artar

Azaldığı Durumlar: Hiperparatiroidi durumunda değerleri azalır







Glukoz (Kan Şekeri)

Normal Değerler : 75-115 mg/dL

Açıklama : Şeker hastalığı tanısı için 12-14 saat açlıktan sonra kan glukozu ölçülür Yüksekse test tekrarlanır Yine yüksekse yemekten tam 2 saat sonra yeniden ölçülür Bu da yüksekse glukoz tolerans testi yapılmalıdır

Arttığı Durumlar : Kanda şeker yüksekliği ise şeker hastalığını gösterir

Azaldığı Durumlar : Hipoglisemiyle seyreden hastalıklar

Tiroit hastalıklarının teşhisi

Normal değerler:

• TSH (Tiroit Slimülon Hormon) normal değerler: 025 – 5 mlu/ml
• T3 (Triiyodotrinin) normal değerler: 09 – 25 nmol/L
• T4 (Total Tiroksin) normal değerler: 60 120 nmol/L

Kanda TSH ve tiroit hormonlarının (T3 ve T4) düzeylerinin ölçülmesi:
Tiroidin çalışması hakkında önemli bilgiler verir Başlangıçta öykü ve muayenede çalışma bozukluğu belirlenememişse tek başına TSH'nın ölçülmesi yeterli olabilir Duyarlı bir sonuç elde edilebilmesi için TSH' ya sensitif ya da ultrasensitif yöntemle bakılması tercih edilir Üstünde önemle durulması gereken nokta: Bu tetkiklerin normal olması tiroidin çalışmasının normal olduğunu gösterir Hastada guatr, tiroit kanseri gibi diğer hastalıkların olmadığını belirlemez Bunlar için diğer tetkiklere gereksinim olabilir

Bağışıklık sistemini kontrol eden testler:
Bunlar antitiroglobulin antikor ( ATA ), anti TPO antikor ( AMA ) ve Anti TSH-R ( TRAb ) gibi isimler almaktadır Graves hastalığı, Hashimoto hastalığı ve bazı tip tiroiditlerin tanısında yardımcı olurlar

Tiroglobulin tayini:
Bu test özellikle tiroit kanseri nedeniyle ameliyat olmuş hastaların izlenmesinde önemli ip uçları vermektedir Ancak bu testin tam olarak değer kazanabilmesi için bireyde gözle görülebilir tiroit dokusunun kalmamış olması gerekmektedir

Medüller kanserlerin tanı ve tedavisinde kanda tirokalsitoninadı verilen bir hormonun ölçülmesi faydalı bilgiler verir

Yine medüller kanser olan ailelerde diğer bireylerin taranması için ret genindeki mutasyonları gösterecek genetik çalışmalar yapılabilir





Hemoglobin ve Hematokrit

Normal Değerler :

• Hemoglobin: 14-18 g/dL (erkek); 12-16 g/dL (kadın)
• Hemotokrit: % 42-52 (erkek); %36-46 (kadın)

Açıklama : Hemoglobin ve hematokrit sıklıkla beraber istenen ve kanın oksijen taşıma kapasitesini ölçmek için kullanılan testlerdir Hemoglobin kırmızı kürelerde bulunan ve temel olarak oksijenin taşınmasından sorumlu maddedir Hematokrit ise kırmızı kürelerin kan içerisindeki yüzdesini gösterir Genellikle hematokrit değeri hemoglobin değerinin üç katıdır Hemoglobin ve hematokrit bebeklerde, gebe kadınlarda, bakım evlerinde yaşayan yaşlılarda, adet gören kadınlarda mutlaka kontrol edilmelidir Bu testlerin en önemli yanı aneminin tespit edilebilmesini sağlamasıdır

Arttığı Durumlar : Polisitemilerde, doğuştan var olan kalp hastalıklarında, aşırı su kaybında yüksektir Orak hücre anemisi gibi kırmızı küre şekil bozukluklarında hemotokrit hatalı olarak yüksek çıkar, bunlarda hemoglobin miktarına bakılmalıdır

Azaldığı Durumlar : Anemilerde






GGT (Gamaglutamiltransferaz)

Normal değerler: 11-43 mg/dl

Karaciğer hastalıklarında ve özellikle alkole bağlı karaciğer hastalıklarında daha değerli bir enzimdir Ayrıca safra kesesi taşı, bu taşa bağlı safra yolları tıkanıklığı, pankreas hastalıklarında da kan değeri yükselir




Transaminazlar

Normal değerler:

• AST (SGOT) 10-34 U/L
• ALT (SGPT) 9-43 U/L

Açıklama : Transaminazlar karaciğer hücrelerinde bulunan enzimlerdir Karaciğer hasarında hücre dışına sızarlar

Arttığı Durumlar : Kan seviyelerinin yükselmesi, karaciğer hasarına bağlı olarak bu iki enzimin hücre dışına sızması anlamını taşımaktadır Genellikle bu enzimlerin kan seviyeleri karaciğer hasarının şiddetini yansıtırALT karaciğere daha özgül iken, AST kalp ve iskelet kası harabiyetinde de yükselmektedir Bu nedenle AST aynı zamanda myokard enfarktüsünün izlenmesinde de kullanılmaktadır Karaciğerin hastalıklarında alkole bağlı karaciğer hasarı hariç ALT, AST den daha yüksektir

Azaldığı Durumlar : ALT ve AST değerlerinin normalden düşük olması nadiren görülen bir durumdur Eğer bilinen bir karaciğer hastalığı yoksa genellikle önem taşımaz





Üre

Normal Değerler :10-50 mg/dl

Açıklama : Protein metabolizmasının bir ürünüdür ve böbrekler yoluyla idrarla atılır Sıklıkla kan üre azotu (BUN) olarak ölçülür Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmede önemli bir ölçüttür Ancak böbrek fonksiyonları dışında vücuttaki azot yükü, günlük sıvı alımı ve idrar akım hızından da etkilendiğinden tek başına karar verdirici değildir

Arttığı Durumlar : Böbrek fonksiyon bozukluğu dışında kalp yetmezliği, tuz ve su alımındaki dengesizlikler (kusma, ishal, sık idrara çıkma, terleme), bağırsaklarda kanama, stres, yanıklar, diyetle fazla protein alımı ve akut myokard enfarktüsü gibi nedenlerle de kan değerleri yükselebilmektedir

Azaldığı Durumlar : Karaciğer yetmezliği, kaşeksi (aşırı kilo kaybı), nefroz (bir böbrek hastalığı)





Ürik Asit

Normal Değerler :3,4-7,0 mg/dl

Açıklama : Ürik asit, vücudun genetik yapı taşları olan DNA ve RNA nın yapısında bulunan purin adındaki maddelerin metabolizmasının son ürünüdür

Arttığı Durumlar : Diyetle fazla protein alımı, vücutta üretim artışı (malin hastalıklar, doku harabiyeti, açlık) ya da böbrek fonksiyon bozukluğu gibi bir nedenle vücuttan uzaklaştırılamaması durumlarında kanda ürik asit düzeyi yükselir Yüksek düzeydeki ürik asidin kristaller halinde çeşitli dokularda biriktiği düşünülmektedir Bu dokular özellikle eklem sıvıları ve böbreklerdir Eklem sıvılarında ürik asit kristallerinin birikimiyle oluşan ağrılı hastalığa GUT hastalığı denilir Böbreklerde oluşan birikim ise böbrek yetmezliği ve idrar yollarında taş hastalığına yol açar

Azaldığı Durumlar : Diğer analiz sonuçları normal ise düşük genelde önemli değildir





Kreatinin

Normal Kreatinin değeri: 0,7-1,5mg/dl

Kas kasılması için gerekli bir amoniasit olan kreatinden türeyen bir bileşiktir Serumdaki normal değeri % 07-14 mg arasındadır Serumdaki artışı ya yapılarındaki artıştan (Akromegali gibi) ya da idrarla atılımındaki azalıştan (böbrek yetmezliği, üremi ve ciddi kalp yetmezliği) ileri gelmektedir Böbrek işlevlerini değerlendirmede serum üre ve kreatinin değerlerinin bilinmesi çok önemlidir


Kan kreatinin düzeyinin yükseldiği hastalıklar veya durumlar:

• Böbrek hastalıkları
• Kas hastalıkları
• Şok
• Dehidratasyon
• SLE
• Hipertiroidizm
• Akromegali ve gigantizm
• Et türü gıdaların alımı

Kan kreatinin düzeyinin azaldığı hastalıklar veya durumlar

• Kas kitlesinin azalması,
• Şiddetli karaciğer hastalığı,
• Yetersiz protein alımı,
• Gebelik

Kolesterol-Trigliserid:
Kandaki yağ oranını gösterir

HDL kolesterol:
Yararlı kolesterol olarak bilinir

LDL kolesterol:
Zararlı kolesterol olarak bilinir

LDH-CK-CPK=CK MB, Troponin, Myoglobin, AST: Kalp hastalıklarını gösteren belirteçlerdir LDH CPK, AST ayrıca kas hastalıklarında da yükselebilir LDH aynı zamanda bazı kan hastalıkları ve tümörlerde de yüksek çıkabilir

T protein-Albumin:
Kan proteinlerini gösterir

Na-K-Ca-P-Mg:
Kan tuz oranlarını gösterir Normalin dışına nadiren çıkar Bu sapma ciddi hastalıkların belirtisi anlamına gelebilir

Demir- demir bağlama kapasitesi- ferritin:
Kan ve depo demiri düzeylerini gösterir

Demir- demir bağlama kapasitesi- ferritin:
Kan ve depo demiri düzeylerini gösterir

CRP:
Yeni oluşan bir infeksiyonun veya inflamasyonun bulgusudur

RF-Anti CCP-ANA=FANA, ENA:
İltihaplı romatizma tarama testleridir

ASO:
Geçirilmiş mikrobik boğaz iltihabının bir göstergesidir Romatizma testi değildir

FT3, FT4, TSH:
Tiroit bezinin çalışmasını gösterir

Tiroid antikorları (AntiTPO, AntiTG):
Tiroit bezine karşı otoantikor varlığını sorgular

PT, PTT, İNR:
Kan pıhtılaşma düzeyleri ile ilgilidir

HBsAg, AntiHBs:
Hepatit B varlığını sorgular

Anti HCV:Hepatit C varlığını sorgular



Derlemedir