Jose de San Martin Hayatı

JOSE DE SAN MARTİN


jose de san martin ( d25 şubat 1778-Yapeyu,La Plata Genel Valiliği-ö 17 Ağustos 1850,Boulogne-sur -Mer,Fransa)Arjantinli ulusal kahramanArjantin (1812) Şili (1818) ve Peru'da (1821) İspanyol egemenliğine karşı gerçekleştirilen devrimlerin başarısına büyük katkıda bulunmuşturSimon Bolivar'la birlikte Güney Amerika'nın bağımsızlığını başlıca mimaridir




Arjantin'in kuzey sınırında Guarani Yerlilerine ait topraklarda eskiden Cizvit misyonerlerin merkezi olan Yepuyu'nun yöneticisi Juan de San Martin'in oğluyduAltı yaşında ailesiyle birlikte İSpanya'ya gitti1785-89 arasında Madrid'de öğrenim gördükten sonra askeri öğrenci olarak Murica boyunca saraya sadık bir subay olarak görev yaptıOran'da Magriplilere karşı savaştı(1791)1798'de İngilizlere tutsak düştü ve bir yıldan fazla tutuklu kaldı1801'de Portakallar Savaşı'nda Portekizlilere karşı çarpıştı1804'te yüzbaşı oldu

Napoleon'un İspanya'yı işgal etmesi üzerine Fransızlara karşı başlatılan ayaklanmanın (1808) ardından iki yıl süreyle hapisteki İspanyol kralı VIIFernando adına savaşı yürüten yerel Sevilla cuntasında ( junta provinciale ) görev yaptıBailen Çarpışması'ndaki (1808) başarısından ötürü yarbaylığa yükseltildiAlbuera Çarpışması'ndan (1811) sonra Sagunto Dragon Birliği'nin komutanlığına getirildiGüney Amerika'da Sevilla cuntasına karşı muhalefetin merkezi olan Buenos Aires'e gittiBurada ,Arjantin'deki devrimci hükümeti tehdit eden ve Peru'da üslenmiş olan kralcı İspanyollara karşı bir müfreze örgütlemek görevlendirildi(1812)İSpanya'ya sadakat yemini etmiş bulunan bir askerin tutumundaki bu şaşırtıcı değişiklik,İspanyol Amerika'sındaki bağımsızlık hareketini destekleyen İngilizlerin ve İspanya'da savaşmış olan ( ve San Martin'in İskoçya'daki Banff kentinin fahri hemşehrisi olmasını sağlayan ) Fife 4kontu James Duff'ın etkisinden kaynaklanıyordu

Buenos Aires hükümetinin emrinde bir askeri eğitimci ve komutan olarak sivrilen San Martin ,San Lorenzo'da Parana'nın sağ yakasındaki bir çatışmada kralcı kuvvetleri yendikten ( 3 şubat 1813) sonra Peru genel valisinin kuvvetleri karşısında zor durumda kalan General Belgrano'yu desteklemek ve onun yerini almak üzere Tucuman'a gönderildiÖnce Tucuman çevresindeki orduyu bir hastalık gerekçesiyle ,Cuyo eyaletine vali olarak atanmasını sağladıCuyo'nun başkenit Mendoza And Dağlarını aşan yolların merkezindeydiBurada,Şili'deki yurtsever hükümetin kuvvetleriyle buluşacak bir ordu kurarak Peru'ya saldırmak üzere denize açıldı

Planının ilk aşaması tamamlanmak üzereyken kralcı kuvvetler Şili'yi yeniden ele geçirdiBu nedenle San Martin artık And Dağlarını aşmak zorundaydı1817'in ilk günlerinde ,18 Ocak'tan 8 Şubat'a değin süren ünlü seferinin sonunda dağları aştıBu büyük başarısı dolayısıyla Hannibal ya da Napoleon çapında bir asker olarak ün kazandı12 Şubat'ta Chacabuco'da kral yanlısı birlikleri yenerek Santiago'yu aldıBurada Şili'nin yönetimini üstlenmesi yönündeki teklifi Bernardo O'Higgins lehine geri çevirdiçünkü Lima'yı ele geçirme hedefinden alıkonulmak istemiyorduÜlkeyi kralcı birliklerden temizlemesi bir yıldan uzun sürdüKral yanlısı son 5300 askeri de Nisan 1818'de Maipu Çarpışmasında bozguna uğrattı

San Martin'in planının ikinci aşaması Şili donanmasının kurulması ve asker taşıyacak gemilerin bulunmasıydıBölgenin ana limanı Callao çok iyi korunuyorduSan Martin'in birlikleri Pisco yakınlarında güneyden karaya çıktılarbu noktadan Lima'yı karadan tehdit edebilirlerdiSan Martin ihtiyatlı kişiliğiyle,çok iyi korunan başkente hemen saldırmadıVIIFernando'dan yardım alma umudunu yitiren kralcılar dağlara çekilene değin neredeyse bir yıl beklediSonunda ordusuyla birlikte Lima'ya girdi28 Temmuz 1821'de Peru'nun bağımsızlığı ilan edildi

San Martin'in konumu gene de güvenli değildiBuenos Aires'teyken Lima'yı zorlamakta ısrar ettiği için yandaşlarıyla arası açılmıştıPeru halkının bağlılığından kuşkuluydukendisinin diktatörlük ya da monarşi hırsına kapıldığına inanan subaylarının da desteğine güvenemezdiAyrıca ülkedeki kralcılık kalıntılarını bastıracak gücü yoktuÜstelik Güney Ameri'nın kuzeyindeki eyaletleri bağımsızlığa kavuşturmuş olan Simon Bolivar,San Martin'in,Peru'ya katılmaya karar vereceğini umduğu Guayaquil'i ilhak etmişti

San Martin ile Simon Bolivar görünüşte eşit koşullar altında 26 Temmuz 1822'de Guayaquil'de buluştularKonuşmanın içeriği hep gizli kaldıAma bu görüşmeden sonra San Martin düş kırıklığı içined hemen Lima'ya döndüBurada ağır hasta yatarken çeşitli suçlamalarla ve açıkça dile getirilen bir hoşnutsuzlukla karşılaştıSonunda 20 Eylül'de Peru'nun koruyuculuğunu bıraktığını açıkladıÖmrünün sonuna değin Brüksel,Paris ve Boulogne-sur -Mer'de sürgünde yaşadıGuayaquil'de,Bolivar'ın ve bağımsızlık davasının zafere ulaşabilmesi için büyük bir kişisel özveride mi bulunduğu ,yoksa Bolivar'ın kendisine iktidarda kaldığı sürece Peru'ya yardım etmeyeceğini açıkladığı için mi gönüllü sürgünü gittiği sorusu yanıtsız kaldıBağımsızlığına yeni kavuşmuş ülkelerin yaşadığı kargaşaya müdahale etmekten kaçındı

Kaynak;AnaBritannica cilt 27 sayfa 118-119 frmsinsinet için derlenmiştir