Ünlü Tiyatrocular Ve Yazarlar

Muhsin Ertuğrul

Muhsin Ertuğrul (d 28 Şubat 1892, İstanbul - ö 29 Nisan 1979, İstanbul) Yönetmen, oyuncu, yapımcı

Hem tiyatro hem de sinema alanında Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştiren Muhsin Ertuğrul,Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbaşı Rüştiyesi’nde, Mercan İdadisi’nde okudu 1909'da Erenköy'deki Burhaneddin Kumpanyası’nda Arthur Conan Doyle'ın Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolüyle ilk kez sahneye çıktı Bu toplulukla birçok oyunda rol aldı 1911'de tiyatro eğitimi için Paris'e gitti Orada Comedie Française ve birçok Rus tiyatro topluluklarının oyunlarını izledi 1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosu adıyla İ Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurduğu toplulukla çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadı Aynı yıl Şehzadebaşı'nda Ertuğrul Sineması'nı açtı Burada film gösterileri yanısıra Karanlık İçinde Buse, Fener Bekçileri gibi oyunlar da sunuldu Tekrar Paris'e giderek Jacques Copeau ve Andre Antoine'ın Odeon Tiyatrosu’ndaki çalışmalarını izledi 1914'te Darülbedayi Osmani adıyla kurulan (daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları adını alacak olan kurum) Müzik ve Tiyatro Okulu'nun kuruluş çalışmalarında Reşat Rıdvan Bey ile Andre Antoine'a yardımcı oldu Aynı yıl açılan sınavla Darülbedayi'ye yardımcı öğretmen olarak atandı 1918'de Berlin'e giderek sinemayla tanıştı 1919 - 1920'de kendi adına Berlin'de bir film şirketi kurdu ve Samson adlı filmi çekti Diğer film şirketleri için de yönetmenlik yaptı 1921'de İstanbul'a dönüp Darülbedayi'ye yönetmen olarak katıldı Uzun yıllar hem sinema hem de tiyatro oyunları yönetti 1947'de kurulmakta olan Devlet Tiyatrosu'nu yönetmek üzere Ankara Devlet Konservatuvarı Tatbikat Sahnesi'nin başına getirildi

Türkiye’de ilk kez Brecht’in bir oyununu ve Shakespeare’in 400 doğum yıldönümü nedeniyle beş sahnede beş Shakespeare oyunu sahneletti Bu çalışmaları nedeniyle bazı eleştirilere hedef oldu 1966’da İstanbul Belediye Meclisi’nin kararıyla baş rejisörlük kadrosu kaldırıldı Kamuoyunda, mecliste ve medyada büyük tepkilere yol açan "Muhsin Ertuğrul olayı", Türk tiyatrosuna indirilen bir darbe olarak yorumlandı Muhsin Ertuğrul, yeniden çağrılmasına karşın Şehir Tiyatrosu’nda görev almadı 23 Ekim 1971’de Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir sanatçıya verilen Devlet Kültür Armağanı’na layık görülen Ertuğrul, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde “tiyatro eleştirisi” dersleri, LCC Tiyatro Okulu'nda sahne dersleri vermekteydi

Türkiye'nin ilk özel film yapım şirketi olan Kemal Film’in yerli film yapımına başlaması için yardımcı oldu 1923 yılında çektiği Ateşten Gömlek filminde baş rolde oynayan Neyyire Neyir ile evlendi Ertuğrul, 1931 yılında ilk sesli Türk filmi olan "İstanbul Sokaklarında"yı çekti

1941 yılında eşiyle birlikte Perde ve Sinema adlı bir dergi çıkarmaya başladı 1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro, 1948'de Büyük Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu açtı Daha bir çok tiyatro salonunun açılmasına öncülük etti Tiyatro tarihine ve Türk tiyatrosunun gelişmesine çok önemli ölçülerde katkıda bulundu

Çeşitli aralıklarla Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve İstanbul Şehir Tiyatroları Baş rejisörlüğü görevini sürdürdü Türk Tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul 1979'da İstanbul'da vefat etti

Ölümünden bir ay önce Ege Üniversitesi Senatosu, Türk tiyatro ve sinemasına yaptığı hizmetler nedeniyle Muhsin Ertuğrul’u “fahri doktor” unvanına layık görmüştü Ölümünden sonra İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları Harbiye Sahnesi, Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını aldı

Muhsin Ertuğrul, çağdaş Batı Tiyatrosunu Türkiye'de kurumsallaştıran, 60 yıllık sanat yaşamı boyunca çağdaş tiyatro kültürünü tüm kurumlarıyla getiren ve uygulayan kişi olarak anılır

Yıldız Kenter

İstanbul’da doğdu Ankara Devlet Konservatuarı Yüksek Bölümünü sınıf atlayarak bitirdi On bir yıl Ankara Devlet Tiyatrosunda çalıştı "Rockefeller" bursu kazanarak, American Theatre Winng, Neighbourhood Play House ve Actor’s Studio’da oyunculuk ve oyunculuk öğretiminde yeni teknikler üzerine çalışmalar yaptı Ankara Devlet Konservatuvarı'na hoca olarak atandı

1959'da Devlet Tiyatrosu’ndan ayrıldı Muhsin Ertuğrul ile bir yıl çalıştı Kardeşi Müşfik Kenter ve eşi Şükran Güngör ile Kent Oyuncuları Topluluğunu kurdu Daha sonraki yıllarda sürekli olarak Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de "Değişen Eğitim Metotları" ve "Oyunculuk Metotları" üzerine çalışmalar yaptı

1962’de Tiyatro hizmetlerinden ötürü “ Yılın Kadını ” seçildi 1968’de İstanbul’da Kenter Tiyatrosunun binasının inşaatını tamamladı Sinema oyuncusu olarak üç kez “ Altın Portakal ” ödülüne layık görüldü Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya, Hollanda, Danimarka, Kanada, Yugoslavya ve Kıbrıs’ta İngilizce ve Türkçe oyunlar sergiledi

100’ün üstünde oyun oynadı 100’e yakın oyun sergiledi Shakespeare, Cehov, Brecht, Inoesco, Pinter, Albee, Tennessee Williams, Alan Ayckbourn, Arthur Miller, Brian Freil, Neil Simon, Athol Fugard, Sergey Kokovkin gibi pek çok yazarların yanısıra Melih Cevdet Anday, Necati Cumalı, Güner Sümer, Adalet Ağaoğlu, Zeki Özturanlı, Güngör Dilmen, Muzaffer İzgü gibi pek çok Türk yazarının oyunlarını da sahneye koydu, oynadı

1981’de “ Devlet Sanatçısı ” olarak ödüllendirildi 1984 de Roma’daki İtalyan Kültür Birliğince “ Adalaide Ristori ” ödülüne layık görüldü Profesör Yıldız Kenter, 37 yıldır Sahne Hocalığı yapmaktadır

1989 yılında, Korsika - Bastia Film Festivalinde “ Hanım ” filmindeki rolüyle “ En İyi Kadın Oyuncu ” ödülünü aldı

1991 yılında Tiyatro Sanatına hizmetlerinden ötürü Uluslararası Lions Kulübünün “ The Melvin Jones ” yla ödüllendirildi İki kez Ulvi Uraz “ En İyi Kadın Oyuncu ” üç kezde aynı dalda Avni Dilligil ödülüne laik görüldü

1994’de “ Konken Partisi ” oyunundaki Fonsla rolü ile “ Olağanüstü Yorum ” ödülünü aldı Finlandiya Dünya Kadın Kuruluşu tarafından yüz yılın en başarılı yüz kadınından biri olarak onurlandırıldı 1995’de Kültür Bakanlığı, Tiyatro Sanatına katkılarından ötürü “ Onur ” ödülüne layık gördü Profesör Kenter’e aynı yıl tiyatro sanatına katkılarından dolayı “ Mevlana Kardeşlik ve Barış ” ödülü verildi

1996’da Magazin Gazetecileri Derneği tarafından Ramiz ile Jülide’deki Jülide rolü için “ En İyi Kadın Oyuncu ” ödülü verildi 19 Mayıs 1997'de Uluslararası İstanbul Festivali tarafından ömür boyu Tiyatro Sanatına katkısından dolayı verilen onur ödülü Yıldız Kenter’e Dame Diana Rigg tarafından takdim edildi

1998’de Ankara Sanat Kurumu “ Yılın Kadın Sanatçısı ” ödülü, 1998 Muhsin Ertuğrul yaşam boyu tiyatro sanatına katkılarından dolayı onur ödülü, 1998 Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü, “ MARTI ” adlı oyunda Madam Arcadina rolüyle 1999, Afife Tiyatro Ödülleri - En İyi Kadın Oyuncu ödülü

Oynadığı bazı tiyatro oyunları

Ben Anadolu
Anna Karanina
Gece Mevsimi
Hep Aşk Vardı
Sıça Kümes
Matı
Nükte

Filmleri

1951 Vatan İçin
1964 Ağaçlar Ayakta Ölür
1965 İsyancılar
1966 Pembe Kadın
1967 Yaşlı Gözler
1971 Anneler Ve Kızları
1971 Elmacı Kadın
1972 Fatma Bacı
1973 Ablam
1974 Kartal Yuvası
1974 Kızım Ayşe
1974 Bir Ana Bir Kız
1983 Zulüm
1988 Hanım
1999 Güle Güle
2001 Büyük Adam Küçük Aşk
2005 Sen Ne Dilersen
2007 Beyaz Melek

Diziler

1990 Uğurlugiller
2002 Aşk ve Gurur
2005 Saklambaç

Ödülleri

1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü, Ağaçlar Ayakta Ölür
1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü, İsyancılar
1974 Antalya Film Şenliği, Kızım Ayşe filmi ile En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu
1984 Roma’daki İtalyan Kültür Birliğince "Adalaide Ristori" ödülü
1989 Korsika - Bastia Film Festivalinde "Hanım" filmindeki rolüyle "En İyi Kadın Oyuncu" ödülü
1991 Uluslararası Lions Kulübü The Melvin Jones Ödülü
İki kez Ulvi Uraz "En İyi Kadın Oyuncu" Ödülü
Üç kez Avni Dilligil "En İyi Kadın Oyuncu" Ödülü
1994’de "Konken Partisi" oyunundaki Fonsla rolü ile "Olağanüstü Yorum" ödülünü aldı
Finlandiya Dünya Kadın Kuruluşu tarafından yüz yılın en başarılı yüz kadınından biri olarak onurlandırıldı
1995’de Kültür Bakanlığı, Tiyatro Sanatına katkılarından ötürü Onur ödülüne layık gördü
1995 "Mevlana Kardeşlik ve Barış" ödülü verildi
1996’da Magazin Gazetecileri Derneği tarafından Ramiz ile Jülide’deki Jülide rolü için "En İyi Kadın Oyuncu" ödülü
1997'de Uluslararası İstanbul Festivali tarafından ömür boyu Tiyatro Sanatına katkısından dolayı ödülü
1998’de Ankara Sanat Kurumu "Yılın Kadın Sanatçısı" ödülü
1998 Muhsin Ertuğrul yaşam boyu tiyatro sanatına katkılarından dolayı onur ödülü
1998 Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü,
1999 "Martı" adlı oyunda Madam Arcadina rolüyle Afife Tiyatro Ödülleri - En İyi Kadın Oyuncu ödülü

Gülriz Sururi

Gülriz Sururi, (d 1929) Tiyatro oyuncusu

İlk kez 1942'de İstanbul Şehir Tiyatrosu Çocuk Bölümü'nde sahneye çıktı 1955'te Muammer Karaca Topluluğu'nda oynamaya başladı 1960'ta Dormen Tiyatrosu'na geçti 1961'de, bu toplulukta sahnelenen Sokak Kızı İrma'daki rolüyle en iyi kadın oyuncu olarak İlhan İskender Ödülü'nü kazandı 1962'de Engin Cezzar'la Gülriz Sururi - Engin Cezzar Tiyatrosu'nu kurdu 1966'da "Teneke" oyunundaki rolüyle En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü bir kez daha kazandı Aynı yıl Türk Kadınlar Birliği'nce Yılın Kadını seçildi 1971'de Hint kumaşı'ndaki rolüyle En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü üçüncü kez kazandı 1979-1980 mevsiminde Mehmet Akan'la birlikte, topluluğun o güne dek sahnelediği oyunlardan Uzun İnce Bir Yol adlı bir derleme yaptı ve gösteriminde oynadı 1982-1983 Kaldırım Serçesi adlı müzik oyunundaki Edith Piaf yorumuyla Avni Dilligil En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü, İzmir Gazeteciler Derneği'nin Altan Artemis Ödülü'nü ve Milliyet Gazetesi'nin 1983 Süperstar Tiyatro Oyuncusu Ödülü'nü kazandı Yumuşak oyunculuğuyla, dramdan güldürüye ve müzikli oyuna dek her çeşit eserde başarılı tipler çizen Sururi, oyunculuğunun dışında Türk tiyatrosuna yönetici olarak da katkıda bulundu

1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını almıştır

Muammer Karaca

Muammer Karaca, (d 8 Kasım 1906, İstanbul – ö 28 Nisan 1978, İstanbul) Tiyatro ve sinema oyuncusu

Bulvar tiyatrosunun önde gelen isimlerindendir Türk tiyatrosunun unutulmaz oyunlarından Cibali Karakolu'nun yazarı, Karaca Tiyatrosu'nun kurucusudur

Veterinerlik öğrenimini yarım bırakarak tiyatroya yöneldi İlk kez 1923’te Sahir Opereti’nde sahneye çıktı 1924’te Darülbedayi’ye girdi ve Renkli Fener oyununda rol aldı 1930’daki kısa süreli Süreyya Opereti deneyiminden sonra tekrar Darülbedayi’ye döndü

Muaammer Karaca, Atatürk'ün silah arkadaşlarından birisi olan dönemin İzmir valisi Kazım Dirik'in kızı Şükran Hanım ile evlendi Bu evlilik, ailenin izin vermemesi nedeniyle Şükran Hanım'ın kaçırılması sonucu gerçekleşti ve gazete manşetlerine yansıdı

1945’te bir süre Ses Opereti’nde çalıştıktan sonra Karaca Opereti’ni kurdu 1955’te Karaca Tiyatrosu’nu kurdu Tiyatronun açıldığı yıl Cibali Karakolu adlı oyunu sahneye koydu Cibali semtindeki insanlarla semt karakolundaki polislerin yakın ilişkisinden ilham alan oyun, üç bin kezden fazla sahnelendi Hulki Saner'in yönetmenliğinde 1966'da sinemaya uyarlandı

Muhsin Ertuğrul’un Karım Beni Aldatırsa (1938) filmiyle sinema oyunculuğuna da başlayan Karaca, bir çok filmde karakter rollerine çıktı Cibali Karakolu gibi tiyatrodan uyarlanan bazı filmlerde başrol oynadı

Sanatçı 1978'de hayatını kaybetti İstanbul'da İstiklal Caddesi'nde Karaca çıkmazında yaptırdığı Karaca Tiyatrosu, özel tiyatrolara kiralanan bir tiyatro binası olarak Türk tiyatrosuna hizmet etmeyi sürdürmektedir ayrıca Cem Karaca'nın babası

Filmografisi

Şehvet Kurbanı Şevket - 1975
Hızlım Benim - 1975
Reisin Kızı - 1974
Büyük Şamata - 1973
Ay Aman Of - 1972
Demirel'e Söylerim - 1967
Cibali Karakolu 1966
İstanbul Yıldızları - 1952
Kızılırmak - Karakoyun - 1946
Akasya Palas - 1940
Bir Kavuk Devrildi - 1939
Allahın Cenneti - 1939
Taş Parçası - 1939
Aynaroz Kadısı - 1938
Milyon Avcıları - 1934
Leblebici Horhor Ağa - 1933
Söz Bir Allah Bir - 1933
Karım Beni Aldatırsa - 1933
Cici Berber - 1933

Haldun Dormen

Babası, Kıbrıslı aydın bir işadamı olan Sait Ömer Bey, annesi İstanbullu bir paşa kızı olan Nimet Rüştü Hanım'dır Bir yaşına bile basmadan, ailesi İstanbul, Şişli’ye yerleşti Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken çıktı Lise öğrenimini Robert Kolej’de tamamladı Sekiz yaşında geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlandı

Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı İstanbul’a döndüğünde önce Muhsin Ertuğrul yönetimindeki Küçük Sahne'ye girdi ve Cinayet Var adlı oyundaki dedektif rolüyle ilk kez seyirci karşısına çıktı Bir buçuk yıl Muhsin Ertuğrul ile çalıştıktan sonra Beyoğlu Parmak sokağın arkasında 60 kişilik bir salonu olan Cep Tiyatrosu'nu kurdu 1957’de Papaz Kaçtı komedisi ile İstanbul’un Feriköy semtinde Dormen Tiyatrosu’nu kurdu Cep Tiyatrosu’ndaki Erol Günaydın, Nisa Serezli, Metin Serezli, Erol Keskin gibi isimler Dormen Tiyatrosu’nun kadrosunu oluşturdu Topluluk en parlak dönemini 1957-1972 yılları arasında yaşadı 1961’de Türkiye’de sahnelenen ilk müzikal olarak bilinen Sokak Kızı İrma’yı sahneledi

1966'da sinemacılık yapan Dormen, bu dönemde iki film yönetti: Ekrem Bora ile Belgin Doruk’un rol aldığı Bozuk Düzen (1966) ve Müşfik Kenter, Nedret Güvenç, Belgin Doruk’un rol aldığı Güzel Bir Gün İçin (1967) Bozuk Düzen, 3 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde en iyi film birincilik ödülünü, Güzel Bir Gün İçin ise 4 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Komedi Filmi ödülü aldı Ödüllere rağmen filmler gişe başarısı sağlamayınca sinemadan vazgeçip yeniden tiyatroya döndü

Dormen Tiyatrosu, 1972’de Ses Tiyatrosu’nda Ayı Masalı adlı oyunla perdelerini açtı Bit Yeniği, Şahane Züğürtler gibi oyunlar sahneledi 1977’de televizyonun yaygınlaşması sonunucu artan ekonomik sıkıntılar yüzünden tiyatroyu kapatmak zorunda kaldı Dormen, 1977’den sonra televizyonculuk ve radyoculuk yaptı Milliyet Gazetesi’nde 8 yıl boyunca gazetecilik yaptı 1980’lerde yeniden tiyatroya döndü 1984’te Dormen Tiyatrosu yeniden perdelerini açtı Ancak 2001 yılından yaşanan ekonomik kriz ve 17 Ağustos depremi sonrasında tiyatronun elverişsiz konumu yüzünden deprem korkusuyla seyirci sayısının düşmesi tiyatronun yeniden kapanmasına neden oldu

Haldun Dormen, 11 oyun yazdı İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü'nde ders verdi, Hacettepe Üniversitesi tarafından Onursal Bilim Doktoru olarak ödüllendirildi Televizyon için de çok sayıda program hazırlayan Dormen, çeşitli televizyon dizilerinde rol alarak ününü arttırdı Yapı Kredi Sigorta adlı sigorta şirketine sanat danışmanlığını sürdüren Haldun Dormen, 1997’den beri verilmekte olan Afife Jale Ödülleri’nin gerçekleştirilmesine ön ayak olmuştur

Dormen, 1959’da halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir Haldun Dormen, anılarını "Sürç-ü Lisan Ettikse", "Antrakt", "İkinci Perde" adlı kitaplarında toplamıştır Bulvar komedisi ve vodvil türünde uzmanlaşmış bir tiyatro yönetmenidir 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını almıştır

Dormen, şu anda Medyapım Akademi'nin yöneticiliğini yapmakta ve oyunculuk dersleri vermektedir Bu akademide hem yetişkinlere hem de çocuklara yönelik oyunculuk, tv yapımcılığı ve diğer kişisel gelişim dersleri verilmektedir

Aldığı ödüller

1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 1 Film Ödülü, Bozuk Düzen
1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Senaryo Ödülü, Bozuk Düzen
1967 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Komedi Filmi Ödülü, Güzel Bir Gün İçin

Yönettiği bazı tiyaro oyunları

Bu Oyun Başka Oyun
Kantocu
Papaz Kaçtı
Lüküs Hayat
Yukarda Biri Var
Lüküs Hayat
Spkak Kızı İrma]]
Şahane Düğün
Nicw Yıllara
Zafer Madalyası
Şahane Züğürler