Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler....

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SEMA' İşitmek, kulakla dinlemek

* Mevlevilerin zikir esnasındaki dönüşleri

SEMA' Yağlı yemek yedirmek

* Baş yarmak

* Ekmeği terid etmek

* Sakalı boyamak

SEMAAN (Semaen) İşiterek, dinleyerek, dinlemek suretiyle

SEMAAT Dinlemek, kulak vermek

SEMACET Kötü görünüş, çirkinlik

* Söz çirkinliği

* Kabahat

SEMACET-İ İBTİDA Sözün başlangıcındaki çirkinlik

SEMAD Davar tersi

* Gül

SEMADİR Sarhoşluk vaktinde veya uyku geldiğinde göze ârız olan zayıflık

SEMAEN İşiterek, duyarak

SEMAHAT Cömertlik

İyilik severlik

El açıklığı

SEMAHİC Deniz içinde bir alanın adı

SEMAÎ İşitmekle öğrenilen

İşitmeğe dair ve müteallik

* Gr: Bir kaideye bağlı olmayan, işitilmekle öğrenilen

SEMAÎ MÜENNES Bir kaideye bağlı olarak müennes işareti olmayıp kelimenin aslında müenneslik var gibi kabul edilen ve işitilmekle öğrenilen müennes kelime

(Bak: Müennes-i semaî)
SEMAKİL "Somak" ve "tadım" denilen ekşi taneler

SEMALE (C

: Simâl) Kap veya havuz dibinde olan artık

* Tereyağı

*Araptan bir kabile

SEMA'MA' Küçük başlı

* Yular

SEMAME (C

: Semâm) Bir nevi kuş

* Sür'atle yürüyen dişi deve

SEM'AN Dinliyerek

* İşiterek, duyarak

SEMAN Sekiz

SEMAN-AŞER Onsekiz

SEMANE f

Tavan

* Bıldırcın

SEMANET Semizlik, yağlılık, besililik

SEMANÎN Seksen

80
SEMANİYE Sekiz

8
SEMANÛN Seksen

80
SEMAPARE f

Gök parçası

SEMAR Meyva, yemiş

SEMAR Duru süt

SEMARUG Başı yumru yumurta gibi olan mantar

SEMASİRE (Simsar

C

) Simsarlar, komisyoncular, tellâllar

SEMAVAT (Sema

C

) Gökler, semalar

SEMAVE Örtü

* Şam yolunda bir bâdiyenin adı

SEMAVÎ Gökle alâkalı, semaya dair ve müteallik

* İnsan eseri olmayan, vahiyle gelmiş bulunan

SEMAVİYYÂT Semavî olan şeyler

SEMBOL Fr

Kararlaştırılmış bir mânası olan işaret

Bir mânanın şekil veya madde halinde gösterilmiş sureti

SEMCER Çok su katılmış olan süt

SEMDAR f

Zehirli

SEMED Devamı gelmeyen sarnıç suyu

SEMEHDER Geniş, bol, vâsi

SEMEK Balık

SEMEL Sarhoşluk

SEMEL Eski kaftan, eski elbise

SEMELE (SÜMLE) Kap dibinde kalan artık

SEMELE (SÜMLE) Kap dibinde kalan azıcık su

SEMEN Yağ

Erimiş tereyağı

(Bak: Simen)
SEMEN Baha, kıymet

Değer

Tutar

Satılan şeyin fiatı

SEMEN-İ MİSL Ehl-i vukuf tarafından hakiki kıymetini tâyin etme

SEMEN-İ MÜSEMMA İki tarafın isteğiyle değerlendirilen kıymet

SEMEN-İ RÂYİC Geçer değer, o zamanki kıymeti, fiyatı

SEMEN f

Yâsemin

SEMEN-BU f

Yâsemin gibi kokan, yâsemin kokulu

SEMEND f

Çevik ve güzel at

SEMEN-FAM f

Yâsemin renkli, rengi yâsemin gibi olan

SEMENÎ Tereyağı

SEMER Geceleyin kıssa söylemek, hikâye anlatmak

SEMER(E) Meyve, yemiş mahsul

Verim

Netice

SEMERÂT (Semere

C

) Meyveler, faydalar

Kârlar

Menfaatler

SEMEREDÂR f

Verimli, semereli, kârlı

* Yemiş veren

SEMERE-İ FUÂD Gönül meyvası

* Mc: Evlâd, çocuk

SEMERREC(E) Üç defa haraç çıkarmak

SEMERTUL Uzun, tavil

SE'MET Kederli olmak

Melül olmak

* Bıkmak, usanmak

SEMG Yarmak

SEMH Cömertlik, keremli olma

SEMHA Kolaylık, sühulet

SEMHAC Arkası uzun olan at ve eşek

SEMHAK Yağmursuz bulut

SEMHEC Yağlı tadı azmış süt

SEMHER Eskiden süngü ağacı yapan bir kimsenin adı

(Ona nisbet edip "rumh-i semherî" derler

)
SEMHUK Uzun, tavil

SEMİ' İşiten, duyan

* Fık: Allah'ın (C

C

) insanlar gibi zamana, âlete muhtaç olmayarak her şeyi işitmesi ve duyması

(O'nun işitip duyamıyacağı hiç bir şey yoktur

)
SEMİ-İ MUTLAK Her şeyi şeksiz, şüphesiz, mutlak surette işiten Allah (C

C

)

SEMİ-ÜD DUA Duayı işiten Allah (C

C

)

SEMİC (Semc) Çirkin, kötü görüşlü

SEMİK (C

: Esmika-Sümuk) Zelve

(Öküzün boynuna takılır

)
SEMİL Sarhoş

SEMİLE Artmış, artık şey

* Dere içinde kalan su artığı

SEMİN (Semine) Çok değerli, pahalı, kıymetli

SEMİN Semiz

Eti yağı bol

SEMİ'NA VE ATA'NA " İşittik ve kabul ettik, itaat ederiz, baş üstüne" meâlindedir

SEMİR Meyvalı, yemişli

Meyva veren

* Sinici olan su

SEMİR Arkadaş, refik

* Gece anlatılan kıssa ve hikâye

SEMİRE Kaymağı çalkalayıp bir yere toplamadan evvel üstünde görünen yağ parçaları

SEMİT Temiz pişirilmiş olan kebap

* Arınmış, temizlenmiş ve pâk olmuş

* Doldurulmuş bağırsak

* Birbiri üstüne yığılmış kiremit

* Bir kat sahtiyan

SEMİY Aynı isimde olmak

Adaş, hemnâm

SEMİYYE Yüce, yüksek, refia

SEMİZ t

Eti, yağı bol

Besili

SEML (c

: Esmâl) Sulh etmek, barışmak

* Göz çıkarmak

* Pâk edip temizleyip arıtmak

SEMLAH Tadı azmış olan yağlı süt

SEMLAK (C

: Semâlik) Düz, yüksek yer

SEMM (Simm - Sümm) (C

: Sümum) Delik

SEMM-ÜL HIYAT İğne deliği

SEMM Zehir, ağu

SEMM-İ KATİL Öldürücü zehir

SEMM Cem' etmek, toplamak

* İyi etmek

SEMMAK Balıkçı

SEMMAN Süzme yağ yapan

Hâlis yağ yapan veya satan kişi

SEMMDAR f

Zehirli

SEMMÎ (Semmiye) Zehirle alâkalı

Zehirli

SEMN Semizlik, beslilik, yağlılık

* Tereyağı

SEMPATİ Fr

Cana yakınlık, sıcak kanlılık

* Tıb: Her omurilik boyunca olan sağlı sollu yirmi üç boğumdan geçen iki paralel ağ şeklinde sinir sistemi

SEMRA (Müe

) Esmer

Kumral renkte olan

SEMRA' Yemişli ağaç

Meyveli ağaç

SEMRE (C

: Semür-Semürât) Sakız ağacı

SEMSAK Yâsemin

SEMSAM Eline ne alırsa kıran

SEMSAM (C

: Semâsim) Hafif edepsiz kişi

* Aceleci kimse

SEMSEM Tilki

* Bir yerin adı

SEMSERE Bir kimsenin elbise ve kumaşını satıvermek

SEMT Yön, taraf, cihet

* Koz: Açıklık

SEMT Paklık, nezâfet, temizlik

SEMUD (Sümud) Kur'anda ismi geçen bir kavim adı

Sâlih Peygamber'in kavmi

SEMUH (Semahat

dan) Çok cömert

SEMUM Zehirli şey

* Sam yeli

* Gündüz vakti sıcak çölde esen pek sıcak rüzgar olup, bitki ve hayvanları mahveder

SEMUNYUN Yaban kerevizi

SEMURE Dikenli bir ağaç

* Sakız ağacı

SEMÜVV Ad koymak, isim vermek

SENA Medihle tarif

Medhetmek, övmek

SENA Şimşek parıltısı

* Ulviyet

Yükseklik

* Aydınlık

* Bir ot ismi

SENAA Cemali güzel

SENABİK (Sünbük

C

) At ve katır gibi hayvanların tırnakları

SENABİL Sünbüller

Başaklar

SENA'BUK Kötü kokulu bir ot

SENAGÛ f

Medheden, öven, sena eden

SENAF Deve bağlanan ip

* Deve göğüsü

SENAHAN f

Medheden, alkışlayan, öven

SENAKÂR f

Öven

Medheden

SENAKÂRANE f

Senakârlıkla

Övercesine

Medheden birine yakışır şekilde

SENAM (C

: Esnâm-Esnime) Deve hörgücü

* Her nesnenin yücesi, yükseği

SENAN Parlak, ziyâdar, ışıklı

SENANİR (Sinnevr

C

) Kediler

SENAVER f

Medheden, öven

SENAVERÎ f

Birisini medhedene, övene ait

Senakârane

SENAYA Öndeki dört dişler, ön dişler

SENBER Her umuru bilen, her işten anlayan

SENBOL (Bak: Sembol)
SENC f

Ölçen, tartan, değerlendiren

SENCE (C

: Senecât) Terazi taşı

SENCEREF Sülügen adı verilen kızıl taş

SENCİDE f

Ölçülmüş, tartılmış, değerli

* Tam yerinde söylenmiş söz

SENCİLAT Bir cins koku

SENCİLEYİN Senin gibi

SENDEL f

Sandal

* Sandal ağacı

SENDERE Büyük kile

* Ok yapılan bir nevi ağaç

* Sür'at, hız

SENDÜVE (C

: Senâdâ) Meme

SENE Yıl

SENE-İ EFRENCİYE Efrenci (Frenkler, Avrupalılar) takvimine göre yılbaşı Ocak'tan başlayan milâdi sene

SENE-İ HİCRİYE Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâmın Mekke'den Medine'ye hicreti başlangıç sayılan ve Muharrem 1'den başlayan sene

Bu sene-i Kameriye (kamer yılı), Zilhicce ile biter, 354 veya 355 gün sürer

SENE-İ KUR'ANİYE (Bak: Eyyam-ı Kur'aniye)
SENE-İ MÂLİYE 1 Mart'tan itibaren başlaması Mâliyece kabul edilen yıl

SENE-İ MİLÂDİYE Kânun-i sâni (Ocak) 1'de başlayan sene

Milâdi sene

SENE-İ RUMİYE Garp Milâdi takvimini yani Efrenci takvimini kabul etmemiş olan Şark Hristiyanları için 14 Ocak tarihinden başlayan ve eskiden 1 Mart tarihinde başlayan Rumi sene

SENE-İ ŞEMSİYE 22 Mart'tan ertesi senenin 21 Martına kadar süren İranlıların milli takvimine göre olan nesne

SENEB(E) Zamandan bir parça

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SENE-BE-SENE Yıldan yıla, seneden seneye seneler geçtikçe

SENED Kuvvetli olabilecek söz

* Tapu

* Üzerine dayanılacak ve itimad edilecek şey

Mutemed

Melce'

* İki kişi veya çok kimseler arasındaki anlaşmayı tesbit eden ve karşılıklı imzalanan kâğıt, vesika

SENED-İ HÂKANÎ Tapu senedi

SENED-İ MÜSBİT İsbat edici senet

SENED-İ RESMÎ Resmen tasdikli senet, resmî senet

SENEM Yüce olmak, yükselmek

* Uzamak

SENEN Yol, tarik

SENER (C

: Senânir) Kedi

* Ulu kişi

* Boğaz kemiği

* Kuyruk sokumu

SENETEYN İki yıl

İki sene

SENEVAT (Sene

C

) Yıllar, seneler

SENEVÎ Seneye ait

Bir yıl içinde olan

Senelik

Seneye mensub

SENG f

Taş, hacer

* Vezin

Tartı ve temkin

* Sıklet

* Beraberlik

* Ağırlık

SENG-İ AS-YÂB Değirmen taşı

SENG-İ HARA Pek sert taş, kaya

SENG-İ KABİR (Seng-i mezar) Mezar taşı

SENG-İ KAZA Kaza taşı

Belâ, musibet

SENG-İ MUSALLÂ Musallâ taşı

Namaz kılınmak için cenaze konan taş

SENGDİL (C

: Sengdilân) f

Taş yürekli, merhametsiz, acımaz

SENG-ENDAZ f

Taş atan

Dokunaklı söz söyleyen

SENGİN f

Taştan olan, taştan yapılmış

SENGİSTAN f

Taşı çok olan yer

Taşlık yer

SENGLAH f

Taşlık yer, taşı çok olan yer

SENGPARE f

Taş parçası

SENGSAR f

Taşlık yer

SENGTRAŞ f

Taş yontucu, taş yontan sanatkâr

SENGZAR f

Taşlık yer, taşı çok olan yer

SENH Arız olmak

SENİH Mübarek fiil, iyi ve güzel hareket

SENİN Taşı kazıyıp yonttuklarında dökülen parçaları

SENİNE (C

: Senayin) Kumdan tepe

SENİY (C

: Sinâ-Seniyyât) Ön dişini burkan hayvan

SENİYYE (Seniye) Yüksek

Çok mühim ve kıymetli, âli olan

SENİYYE (C

: Senâyâ) Ön dişlerin birisi

* Sarp ve yokuş yerde olan yol

SENKENDAZ Eski kalelerde kale dibine sokulan düşmana yukarıdan ağır taşlar vesaire atmak için altı açık cumba gibi çıkmalara verilen addır

Kale kapılarını müdafaa için üst taraflarına da böyle senkendazlar yapılırdı

(O

T

D

S

)
SENN Zırh çıkarmak

* Halinden döndürmek

* Koymak

* Keskinleştirmek

* Tasvir etmek

* Dökmek

SENT Etin kokması

SENUT Yere saçılan buğday

SE-PA f

Üç ayaklı

Sehpâ

SEPİD f

Ak, beyaz

SEPİDE f

Tan vakti

SEPİDEDEM f

Sabah aydınlığı

SEPİDÎ f

Aklık, beyazlık

SEPTİSİZM Fr

Fls: Müsbet veya menfi hiçbir kat'i hükme varamıyan ve dâim şüphe içinde olmayı kabul eden sapık felsefe sistemi

Şüphecilik

(Bak: Sofestaî, Sofizm)
SER f

Baş

Tepe

Uç

Nihayet

Zirve

Gaye

* Baş, başkan, reis

SER-İ FRENK Avrupalıların, Frenklerin başı

SER-İ MUY Pek az şey

* Kıl ucu

SER-KÂTİB Başkâtip

SE'R İntikam, öç almak

* Kin

* Kısas etmek

SER' Yumurtlamak

SER' Üzüm çubuğu

* Yaş ve taze çubuk

* Yumuşak bedenli yiğit

* Uzun boylu adam

SERA Yer, toprak

Arz

* Malı çok olmak

Zengin olmak

SERA' Yay yapımında kullanılan bir ağaç cinsi

SERA f

"Şarkı söyleyen" mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır

Meselâ: Nağme-serâ $ : Şarkı söyleyen, nağme söyleyen

SERAB Şaşkın hâle gelme

Çorak yerlerde, çölde sıcak ve ışığın te'siriyle ileride, yakında yahut ufukta su veya yeşillik var gibi görünme hâdisesi

(Ey serab-ı gururu, şarab-ı tahur zanneden Said-i hodfuruş! Hikmet, hayr-ı kesir olduğunu işittin

Fakat yanlış yola gitmiştin

Şu kitab-ı kâinatın hikmetini maânisinde aramadın

Gittin nukuşunda taharri ettin

R

N

)
SERABİL (Sirbâl

C

) Gömlekler

SERABİSTAN f

Serap yeri

(Fâni, bekasız dünyadan kinayedir

)
SERAÇE f

Küçük saray

Küçük konak

Saraycık

SERADİK (Sürâdik) Padişaha mahsus çadır perdesi veya büyük sarayın perdesi

* Cibinlik tarzında yapılan perdeden oda

SERADİKAT Padişaha mahsus perdeler

SERAFİL (C

: Serâfilât) Şalvar

Don

SER-AGAZ f

Yeniden ve baştan başlama

SERAH Kıl taramak

* Halâs etmek

* Davar gütmek

* Eşini boşamak

SERAHİN (Sirhân

C

) Yırtıcı hayvanlardan olan kurtlar

SERAHOR Osmanlı İmparatorluğunun ilk devirlerinde ordunun bir yerden başka bir yere hareketinde yolların yapılması ile beraber ağırlıkların nakil vesairesi veyahut memleket içinde zelzele, deprem gibi bir âfetin vukuuyla harap olan yerlerin hemen tamir edilmesi işlerinde kullanılanlara verilen addır

SERAİR (Sır

C

) Gizli şeyler, sırlar

SERAİR-İ VÜCUD Yaradılış sırları

SERAK Hırsızlık yapmak

SERAMAC f

Boyunduruk

SER-AMED (C

: Ser-âmedan) f

İleri gelen, başta bulunan

SER'AN Evmek, acele etmek

SERAPA f

Bir uçtan bir uca

Baştan ayağa kadar

SERA-PERDE f

Saray perdesi

Eskiden harem dairesinin önüne çekilen büyük perde

* Padişah çadırı, otağ

SERAR Ayın son gecesi

SERARE İyilik

* Şeref

SERARİ (Süriyye

C

) Câriyeler, odalıklar

SERASER f

Baştan başa, bütün, hep mecmuan, külliyen

SERASİME f

Sersem

SERASİMEGÎ f

Sersemlik

SERASKER f

Ordu kumandanı

Komutan

* Harbiye nâzırı, milli savunma bakanı

SERATÎ Keskin

SERAVİL (C

: Serâvilât) İç donu

* Şalvar

SERAY f

Büyük konak, kâşâne

* Saray

* Hükümet konağı

SERAYA (Seriye

C

) Düşman üzerine yollanan askerler

SERAY-DAR f

Eskiden büyük yerlerde yemek ve sofra işlerine bakan kimse

SERAYENDE (C

: Serâyendegân) Şarkıcı, şarkı söyliyen

SER-AZAD f

Hür, serbest

Başı boş

* Dertsiz, rahat

SERB (C

: Sürub) İçyağı

* Helâk olmak

* Bozulmak, fâsid olmak

* Beğenmeme

Azarlama

Çekiştirme

SERBALİN f

Baş yastığı

SERBAZ (C

: Serbâzân) f

Korkusuz, cesur, cesâretli

Yiğit

SERBAZÎ f

Yiğitlilik, cesurluk, korkusuzluk

SER-BE-CEYB f

Kaderden, düşünceden veya hayâdan dolayı başını önüne eğmiş olan

SERBEHA f

Baş pahası

Diyet

Haraç

SERBEND f

Başa bağlanan veya sarılan şey

SERBESER f

Baştan başa

SERBEST f

Kayıtsız

Başıboş

İstediği gibi hareket edebilen

* Sıkılmayan

* Engelsiz

SERBESTÂNE f

Serbestçe

SERBESTE f

Başı bağlı

* Gizli, kapalı, örtülü

SERBESTÎ f

Serbestlik

SERBESTİYET f

Serbestlik

Serbest oluş

SERBESÜCUD f

Secde edici

Başını yere değdirici

SERBEZEMİN f

Başı yere eğilmiş olan

SERBÜLEND (C

: Serbülendân) f

Yüce

Başı yüksek

SERBÜLENDÎ f

Başı yükseklik

Yücelik

SERC (C

: Süruc) At takımı, eyer

SERC-İ FERES At eyeri

SERCEM Uzun

SERCUC Ahmak

SERCÜMLE f

Hepsi, tamamı, bütün

SER-CÜNBAN Baş oynatan, baş sallayan

SERÇEŞME (C

: Serçeşmegân) f

Çeşme başı, su başı

Pınar

* Pir, şeyh

Baş

* (Tanzimattan evvel) yardımcı askerlerin maddi işlerine bakan kimse

SERD f

Bârid, soğuk, bürudetli olan

* Sert, kaba, hoyrat

SERD Sözü muttasıl ve güzel bir eda ile söylemek

* Halkaları birbirine geçirmek

* Delmek

* Dikmek

* Vurmak

SERD-İ KELÂM Güzel bir şekilde ifade etmek, söz etmek

SERD Çanak içine ekmek doğrayıp ıslatmak

SERDAB f

Yer altında olan serin ve soğuk oda, bodrum

Böyle yerler ekseriyetle sıcak bölgelerde, gündüzleri sıcaktan korunmak için yapılırdı

Anadolu'nun bazı yerlerinde buna "zir-i zemin" denilir

* Tar: Padişah saraylarında, sağ ve sol taraflarında birer oda bulunan üç köşeli sofalara verilen addı

SER-DADE f

Baş vermiş, baş göstermiş olan

SERDAH Geniş ve düz yer

SERDAR f

Askerin başı

Kumandan

SERDAR-I EKREM Başkumandan

Başbuğ

SERDAR-I ULEMA Zamanın en bilgili ve en yaşlı âlimi

SERDARÂN (Serdâr

C

) f

Kumandanlar, serdarlar, komutanlar

SERDARÎ f

Başkumandanlık, serdarlık

SERDEFTER f

Defterin başında yazılı olan

En ileri geçen, en başta bulunan

SERDENGEÇTİ Tar: Akıncılardan düşman ordusu içine dalmak veya muhasara altına alınan bir kaleye girmek için fedai yazılan kimseler

Bunlara ellerinde kınlarından sıyrılmış kılıçlarla bu tehlikeli işlere atıldıkları için "dalkılıç" da denilirdi

Düşman ordusuna dalacak veya kaleye girecek olanların dönmelerinden ziyade ölmeleri ihtimâli olduğu için bu adı almışlardı

(O

T

D

S

)
SERDETMEK Tertipli ve güzel bir şekilde konuşmak

SERDÎ f

Soğukluk, bürudet

* Kabalık, sertlik, hoyratlık

SERDÎ-İ HEVÂ Havanın sertliği

SERDÎ-İ TABİAT Tabiat ve huy sertliği

SERDÜMEN Gemilerde baş dümenci, dümen kullanmakla vazifeli tayfa

Eskiden harp gemilerinde çavuştan yüksek bir rütbe

SERE Başparmağın ucundan şehadet parmağının ucuna kadar germek suretiyle hâsıl olan uzunluk ölçüsü

Karıştan küçüktür ve dört sere bir arşın sayılırdı

SERE Suyun çok olması

* Devenin meme deliğinin geniş olması

SEREB (C

: Esrâb) Yer altında olan ev

* Kırbadan akan su

* Ot

SERED Dudağın yarılması

SEREF Boş yere ve lüzumsuz harcamak, israf etmek

* Hatâ etmek

* Âdet, haslet iyi huy

SER-EFGENDE (C

: Serefgendegân) f

Başını eğen

SER-EFRAZ f

Başını yükselten, yukarı kaldıran

* Benzerlerinden üstün olan

* Baş kaldıran

* Başı dik, alnı açık

* Haklı ve galib

SEREKA İpeğin gayet iyisi

* Beyaz ipek

* (Sârik

C

) Hırsızlar

SEREM Dişin, ağızda kökünden kırılması

SERENCAM f

Başa gelen, baştan geçen ibretli hadise

* Bir işin sonu

* Vak'a

SER-ENDAZ (C

: Ser-endazân) f

Çekinmez, pervasız, korkusuz

SERENDÎ Katı, şiddetli, şedid

(Müe: Serendât)
SERENDİB (Hintçe) Hindistan'ın güneyindeki Seylân adasının ismi

SERER (C

: Esirre) Ayın son gecesi

* Ebenin doğan çocuğun göbeğinden kestiği parça

* Mantar üstünde olan kabuk, balçık, toprak (Bu mânâya C

: Esrâr ve C: Esârir)

SERES Zayıf endamlı

SERETAN Tıb: Kanser hastalığı

* Yutmak

* Yengeç

* Cevza Burcu ile Esed Burcu arasındaki burcun ismi

(Rumi 9 Haziran'da başlar)
SEREYAN Yayılma, dağılma

* Geçme, sirayet

SEREYAN-I SERİA Sür'atle yayılan, çabuk neşrolan

SERF Yemek yemek

SERFİRAZ f

Başını yukarı kaldıran, yükselten

Benzerlerinden üstün olan

SERFİRAZÎ f

Serfirazlık

SERFÜRU f

Baş eğme

Söz dinleme

İtaat, inkıyad

* Mütezellil olan

SERFÜRU-BÜRDE f

Baş eğmiş

* Düşünceye dalmış

SERGERDAN f

Başı dönmüş, şaşkın

Hayran

SERGERDE f

Kötü işlerde elebaşı olan

* Başı bozuk

* Reis

SERGERM f

Kızgın, öfkeli

Kafası kızmış

* Neşeli

Sarhoş

Mest

SERGEŞTE f

Sersem

Başı dönmüş

Avâre ve mütehayyir olan

Hayrette kalmış

SERGİN f

Gübre, fışkı

SER-GİRAN f

Başı ağır

* Mc: Çok sarhoş

SERGÜZEŞT f

Macera, baştan geçen hâller

SERH Kıl taramak

* Halâs etmek, kurtarmak

* Uzun, büyük ağaç

* Güdülen davar ve sığır sürüsü

* Otlak, mera

* İrsal etmek

SERHAD Hudut başı

İki devlet toprağının birleştiği sınır

SERHADLÛ Hudut boylarını bekleyen, hudutlardaki kalelerde vazife gören askerler

SERHAN Canavar

Kurt

SERHAS Sivri uçlu bitki

SERHAYL f

Kervan veya kafile başı

* Baş, başkan

SERHED Hörgüç yağı

* Semiz, yağlı, besili

SERIK Hırsızlık

SERİ'(A) Çabuk, hızlı

* Az vakitte çok iş yapan

SERİ-ÜL HAREKE Hızlı giden

SERİ-ÜL İNTİKAL Çabuk anlayan, çok zeki

SERİ-ÜS SEYR Çok sür'atle akan veya giden

SERİ-ÜT TEESSÜR Çabuk müteessir olan

SERİ-ÜZ ZEVAL Devamsız, çabuk giden

* Çabuk ölen

* Dünyanın hali

SERİAN Çabuk, tez elden, acele

SERİD Yağla ıslanmış ekmek

(Terid derler

)
SERİH (C

: Serâyih) Nâlin kayışı

SERİKA Çalınmış

Çalınmış şey

SERİR Tahta karyola

* Üzerinde oturulan yüksekçe yer

* Taht

SERİR-İ HÜKÜMET Hükümet tahtı

Makam sandalyesi

SERİR-İ TEDRİS Ders verme makamı

SERİRARA (Serir-ârâ) f

Tahtı süsliyen

Tahtta oturan

Pâdişah

Hükümdar

Şah

SERİRE (C

: Serâir) Gizli şey, gizli sır

Gizli hal veya fikir

* Yatak

SERİREDÂN f

İçteki sırrı bilen

SERİRÎ Yatırarak hastaya bakma, klinik

SERİR-NİŞİN f

Tahtta oturan, padişah

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SERİYY (C

: Esriye-Seryân) Nefis

* Kavi, kuvvetli

* Reis

* Küçük nehir, ırmak

SERİYY Çok, kesir

SERİYYE Düşman üzerine gönderilen süvari müfrezesi

SERKÂR f

Müdür, iş başı, kâhya

SERKAT (Bak: Sirkat)
SERKÂTİB f

Baş kâtib

Hükümdarların başkâtibleri

SER-KERDE f

Bir güruhun, bir takımın başı, reisi

* Şaki, haydut

SERKEŞ f

İnatçı, isyan eden

Kafa tutan

Asi

SERKEŞÂNE f

İtaatsizlikle, dikbaşlılıkla, inatla

SERKEŞÎ f

İtaatsizlik, inatçılık, serkeşlik, dikbaşlılık

SERKUB f

Başa vuran, başa kakan

* Başa vuracak şey

SERKUÇE f

Sokak başı

SERKUY f

Yol, sokak veya mahalle başı

SERLEVHA f

Yazıda başlık

SERM Birinin dişlerini kırma

SERMA f

Kış

Soğuk

SERMA-DİDE f

Çok üşümüş

Donmuş

SERMAK Pazı otu

SERMAYE f

Ana mal

Esas para

İlk elde mevcut olan para

* Kazanılmış ilim

* Hayat

Ömür

SERMAYEDÂR f

Sermâyesi olan

SERMED Dâimî, sürekli, ebedî, ezelî

* Uzun gece

SERMEDEN Ebedî olarak

SERMEDÎ Daimî, ebedî, sürekli

SERMEDİYET Daimlik, süreklilik

Sonsuzluk, ebedîlik

* Rabbanîlik ve uluhiyyet

SERMELE Yemeği sakalına döküp ellerini bulaştıra bulaştıra yemek

SERMENZİL f

Durak yeri

SERMEST f

Başı dönmüş, kendinden geçmiş

SERMEST-İ VAHŞET Vahşilik

İslâmiyet ve insaniyet dışı zevkle kendinden geçme hali

SERMESTÎ f

Sarhoşluk

SERMEŞK f

Talebenin öğrenmesi için yazılan örnek yazı

SERMETA Yaş balçık

SERMUHARRİR f

Baş muharrir

Baş yazar

SERNAME f

Mektup, kitap vs

nin başına yazılan yazı

Önsöz

SERNİGÛN f

Baş aşağı olmuş

* Tersine dönmüş

* Bahtsız

SERNÜVİŞT f

Yazı başlığı

* Başa yazılan, alın yazısı

Kader, mukadderat

SERPAŞ f

Gürz

Çomak

* Eskiden muhârebelerde giyilen demir başlık

SERPENÇE f

Güçlü kuvvetli kimse

SERPUŞ f

Başa giyilen başı örten külâh, takke, sarık

SERPUŞE f

Başörtüsü

SERR Çocuğun göbeğini kesmek

* Göbekte ağrı olmak

* Şâdlık, neşeli ve sevinçli olma

SERRA Kolaylık, rahatlık, genişlik

* Sevinçli oluş

* Bolluk

SERRİŞTE f

İp ucu

Emâre, delil

Vesile

* Başa kakmak

* Maksad

SERSAM f

İnsana sersemlik veren bir hastalık

* Sersem

SERSAR Çok sözlü, çok konuşan

Herze ve hezeyan söyleyen

* Büyük bir nehrin adı

SERSERE Bir kimse konuşurken söz katmak

SERSERİ f

Ötede beride gezen, başı boş

İşi gücü olmayıp boşta dolaşan, haylaz, derbeder, avare

* Boş söz

SERSERİYÂNE f

Serserice

SERŞAR f

Ağzına kadar dolu

Dökülecek derecede dolu

* İleri giden, sınırı aşan

SERŞİKESTE f

Ucu kırılmış olan

Başı kırık

SERT Aşağı getirmek

* Yutmak

SERT $ : Çiriş mâaunu

SERTAB f

İnatçı, muannid

SERTAC f

Baş tacı olan

Çok sevilen

Hürmet edilen

En ileri

SERTAK f

Evin üstünde bulunan etrafı açık oda veya daire

SERTAPA f

Baştan ayağa

Baştan aşağı

SERTASER (Serteser) f

Baştan başa, bütün, hep

SERTEM Uzun, tavil

* Yumuşak sözlü kişi

* Hışmını ve gadabını süratle yenen kimse

SERTİYE Zayıf vücutlu, ahmak adam

SERTİZ f

Baştarafı sivri olan, ucu sivri, keskin

SERU f

Boynuz

* şarap kadehi

SERUPA(Y) f

Tas: Dervişin, tarikat ve mevlevihâne ile bağını kesmek

SERÜVEN Başa gelen, heyecan verici hâdise

Sergüzeşt, macera

SERV Mal artırmak

* Suyun çok olması

SERV f

Selvi, servi

* Cömertlik, mürüvvet

SERV-İ HİRÂMÂN Nazlı sallanan selvi

SERV-İ NÂZ Dalları yana sarkan selvi

SERVA f

Masal

* Söz

SERVAKT f

Kimse bulunmayan boş oda veya daire

* Yalnız görüşülecek yer

SERVAN Malı çok olan kimse

SERV-ENDAM f

Selvi boylu

Uzun ve biçimli boylu olan kimse

SERVER f

Reis

Baş

Seyyid

SERVERAN (Server

C

) f

Başlar, başkanlar, serverler, reisler, ulu kimseler

SERVERÎ f

Başlık, başkanlık, serverlik, reislik

Ululuk

SERVET f

Mal, mülk, zenginlik

SERVET-İ AKL Akıllılık

Akıl zenginliği

SERVET-İ FÜNUN Fenlerin (ilimlerin) zenginliği mânasına gelen bu tabirde, 1891-1900 tarihleri arasında çıkmış olan bir mecmua ve bu mecmua etrafında toplanmış olan kimselerin 1895'den 1901'e kadar meydana getirmiş oldukları Edebiyat-ı Cedide denilen edebî çığıra verilen addır

SERVET-İ İLMİYE Bilgililik, âlimlik, ilim zenginliği

SERY Davarı iyi gütmek

* Yıldırımın parlayıp çakması

* Kurt, eşine çıkmak

* Hiddetlenmek, kızmak

SERYE (SERYÂ) Yaş yer

SERZAKİR f

Başta gelen zâkir, zikredenlerin başı

(Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'dan kinâye olur

)
SERZEDE f

Baş göstermiş, uç vermiş, çıkmış

SERZEMİN f

Başını yere koyarak

SERZENİŞ f

Takaza, tekdir

Başa kakma, çıkışma, azarlama

SE'SE' Defetmek, kovmak

SE'SEE Suya kandırmak

SE'SEM Kara abnus ağacı

SE'T Boğmak

SETA' Boyunun uzun olması

SETA Hamakat, ahmaklık

SETAİR (Sitâre

C

) Örtünülecek veya perdelenecek şeyler

SETAT Sakalın hafif olması

SETE' Bezin hatâsı

SE'TE (C

: Set) Kara balçık

SETEH (C

: Estâh) Oturak yeri

SETEL Her nesnenin kötüsü, yaramazı

SET'ET Böy denilen zehirli böcek

SETH Bir kimsenin arkasına vurmak

SETİH Arkası üstüne yatmış

* Dağarcık

* Büyük tulum

SETİR Örtülmüş, kapalı

Mestur

SETİRE Parmak otu

SETL Birbiri ardınca bir bir çıkmak

SETL (C

: Estâl) Pınarlarda su içmeye mahsus susak

* Hamam tası

* Bakıcıların hayvanlara su verdikleri kap

SETR (Setir) Örtme, kapama, gizleme

SETR-İ AVRET Başkalarına gösterilmesi haram olan yerleri örtmek

Şer'an örtülmesi lâzım gelen yerlerini örtmek

(Bak: Avret-Tesettür)
SETR-İ GAYB Gizlilik perdesi

(Demek, sefihâne lezzette sen hayvanlara yetişemezsin

Binler derece aşağı düşersin! Çünkü hayvana nisbeten gaybî olan şeyleri senin aklın görüyor, elemini alıyor

Setr-i gaybda bulunan istirahat-i tâmmeden bilkülliye mahrumsun

Hem senin medar-ı fahrin olan uhuvvet ve hürmet ve hamiyet gibi güzel hasletlerin, incecik bir zamana, büyük bir sahradan bir parmak kadar yere inhisar ve hadsiz zamanda yalnız hazır saate mahsus olduğundan, sun'î ve muvakkat ve sahtekâr ve asılsız ve gayet cüz'î olup, senin insaniyetin ve kemâlâtın o nisbette küçülür, hiçe iner

Fakat iman ehlinin uhuvveti ve hürmeti ve muhabbeti ve hamiyeti, iman cihetiyle mevcut bulunan mazi ve müstakbeli ihata ettiğinden, insaniyeti ve kemalâtı o nisbette teâli eder

R

N

)
SETR-İ HÜSN Güzelliği örtüp gizleme

SETR-İ UYUB Ayıpları örtmek, kusurları ifşa etmemek

SETR Hat

* Saf

* Yazmak

SETRE Yarı resmi ceket

* Düz yakalı ilikli çuha elbise

SETTAR(E) Örten, kapayan gizleyen

En çok gizleyen ve örten

SETTAR-ÜL UYUB Ayıpları, kusurları örten

Kusurları göstermeyen, günahları bağışlayan Allah (C

C

)
SETTUKA İki tarafı gümüş ve içi bakır olan akça

SETV(E) (C

: Setavât) Hamle etmek

* Kahretmek

* Hiddetlenmek, kızmak, gadap etmek

SEV' Akmak

SE'V Niyet

* Vatan

* Çekişme, kavga, niza

SEVA Beraber olma

Beraberlik

Denk, müsavi

SEVA Mukim olmak, ikamet etmek, oturmak

* Zayıf olmak

SEVAB Hayır

Hayırlı iş

Allah (C

C

) tarafından mükâfatlandırılacak doğruluk ve iyilik karşılığı

Allah'ın (C

C

) rızasını kazanmağa mahsus iyi amel

SEVABIK (Sâbıka

C

) Geçmiş şeyler

Geçmiş haller

Geçmişte işlenmiş suç ve kabahatlar

SEVABİT (Sâbite

C

) Merkezlerinden ayrılmaz görünen yıldızlar

* Sâbit olanlar, sâbitler

SEVAD Karaltı

Uzakta karaltı halinde görülen kalabalık

* Ekseri insanlar

* Şehir

Kasaba

Karye

Köy

* Karartı

Yazı karalama

SEVAD-ÜL AYN Göz bebeği

SEVAD-I A'ZAM Büyük şehir

* Mekke-i Mükerreme

* İnsanların ekseriyeti

(Maişetçe neden bu kadar muktesit yaşıyorsun? diyenlere cevaben: Ben sevad-ı azama tâbi olmak isterim, sevad-ı azam ise; bu kadar tedarik edebilir

Ben ekalliyet-i müsrifeye tâbi olmak istemem, demişlerdir

) (Tarihçe-i Hayat)
SEVAD-I MÜSLİMÎN İslâm cemaatı

SEVAD-ÜL KALB Kalbin ortasında var olduğu farzedilen kara leke

(Bak: Süveyda-ül kalb)
SEVAFİL (Sâfil

C

) Alçaklar

(İnsan ve yer hakkında kullanılır)
SEVAHİL (Sahil

C

) Sahiller, yalılar

Deniz veya ırmak kenarları

SEVAÎ İpek kumaş

SEVAİD (Sâid

C

) Dirsekten bileğe kadar olan kısımlar

SEVAİM (Sâime

C

) Otlak hayvanları

Çayıra başı boş salınan hayvanlar

* Zekâtı icab eden koyun, keçi, sığır, deve gibi çift tırnaklı hayvanlar

SEVAİYE Yaramaz olmak

* Kederli ve gamkin olmak

SEVAKIB (Sâkibe

C

) Parlak yıldızlar

SEVAKIT (Sâkıta

C

) Düşükler, düşmüşler

SEVAKÎ (Sakıye

C

) Su yerleri, sâkiyeler

SEVAKİN (Sâkin

C

) Bir yerde oturanlar, sakin olanlar

SEVALİF (Sâlif ve Sâlife

C

) Geçmişler

Geçmiş insanlar

SEVAM Yabanda otlayıp gezen hayvan

* (Sâmme

C

) Zehirli hayvanlar

SEVANİ (Saniye

C

) Saniyeler

* İkinci derecede şeyler

SEVANİH (Sâniha

C

) İçe doğan fikirler

SEVATI' (Sâtı

C

) Belli ve yüksek olan şeyler

SEVATİR (Sâtur

C

) Büyük bıçaklar, satırlar

SEVAZİC (Sâzec

C

) Sâde ve basit şeyler

SEVB (C

: Siyâb-Esvâb-Esvüb) Elbise

Giyilecek eşya

Kaftan

Bez

(Bunların sahibine "sevvab" derler

) * Rücu' manasına mastar

SEVDA f

Fazla sevgi sebebiyle meydana gelen bir çeşit hastalık

Aşk

* Hırs

Tama

* Heves, istek

*Siyah

* Balgamdan, kandan ve safradan başka vücuddan çıkan bir nevi ifrazat

* Gam

Keder, Sıkıntı

SEVDA-İ MENFAAT Menfaat hevesi

SEVDA-ÜL KALB Kalbdeki siyah nokta

(Bak: Süveyda)
SEVDAFEZA f

Sevda artıran

SEVDAGER (C

: Sevdagerân) f

Sevdalı, âşık

Meftun

SEVDAGERÎ f

Âşıklık, sevdalılık

SEVDAKÂR f

Sevdalı

Âşık

SEVDAPEREST f

İfrat derecede düşkün, tutkun

* Tamahkâr

SEVDAVÎ Kuruntulu, meraklı

* Sevda ile âlâkalı

SEVDAZEDE f

Âşık, meftun, sevdalı

SEVDE Karalık, siyahlık

SEVDED Ulu olmak

SEV'E Kabiha ve fâhişe hasleti

* Ut yeri

SEVEBAN Hastalığın iyileşmesi

SEVEL Koyunlarda olan bir hastalıktır

Hasta koyun sürüye uymaz, otlak yerinde döner durur

SEVERAN Tozun, dumanın kalkması

SEVF Koklamak

SEVG Aşağı batmak

Suyun boğaza girmesi

* Kolay, âsan ve yumuşak olmak

SEVGEND f

Yemin, kasem, and

SEVH Batmak

SEVHAK Uzun

SEVİK (C

: Esvika-Sevik) Kavut adı verilen kavrulmuş un

Kavut satıcısına "sevvâk" denir

SEVİLE İnsan topluluğu

SEVİM Sevme

* Câzibe

SEVİŞ Misafire yemek ve azık vermek

SEVİT Karışmış, muhtelit

SEVİYY Bir, beraber

* Düz, doğru

SEVİYYE Müsavilik, birlik, beraberlik

* Düzlük, doğruluk

SEVİYYE (C

: Sevâyât) Koyun yatağı

SEVİYYEN Müsavi olarak

Bir düziye

Eşit olarak

SEVİYYET Eşitlik, müsavilik, denklik

SEVK Önüne katıp sürmek, ileri sürmek

Yollamak, göndermek

* Neticeye bağlamak

SEVK-İ TABİÎ Hayvan veya insanların düşünmeksizin Cenab-ı Hakk'ın sevki ile olan hikmete uygun hareketi

Sevk-i kaderî, ilham veya sevk-i İlâhî demek daha doğrudur

SEVK-ÜL CEYŞ Askerî birliklerin lüzumlu yere sevkini ve geri çekilme işini idare etme

SEVK Misvak yapmak

SEVKİYAT Asker gönderme ve eşyasını te'min ve sevketme işleri

SEVL Karnı göbeğinden aşağıya sarkmak

SEVL Bal arısı

SEVLA' (C

: Süvül) Karnı sarkık kadın

(Müz: Esvel)
SEVLA' Sürüye uymayıp otlakta dönüp duran hasta veya delirmiş koyun

(Müz: Esvel)
SEVLEB (C

: Sevâlib) Tilki

SEVM Satılık bir şeye kıymet takdir etme, paha biçme

* Su-i kasd

Zulüm ve minnete giriftar etmek

Derde sokmak

* Dağlamak

* Başına buyruk olup istediği yere gitmek

* Kuş havada dolaşmak

* Satışa arzetmek

* Satın almak istemek

* Fâide yetiştirmek

* Davarın yabanda gezip otlaması

* İstemek, talep etmek

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SEVMELE Leğen

SEVR Öküz, boğa

* Koz: Boğa burcu

* Dünyaya müekkel melâikeden birisinin ismi

(Bak: Sahretullah)
SEVRET Kızgınlık, hiddet, öfke

* Hücum

Dövüş

* Hükümdarın şiddet veya kudreti

* Tezlik

SEVS Arpaya, buğdaya ve ona benzer hububata bit düşmesi

SEVSEN Susam

SEVVA Seviyelendiren, düzelten

* Doğruya götüren

SEVVAB Elbise satan, elbiseci

SEVVAM (Sâmme

C

) Akrep ve yılan gibi zehirli hayvanlar

SEVVİB Geri çekmek

* Men'etmek, engel olmak

SEVZAK (SEVZENİK) Çakır doğan kuşu

SEY' Meme başında olan süt

SEYAHAT Yolculuk, gezi

SEYAHİN Basra ırmağının adı

SEYB (C

: Süyub) Su akmak

* Bahşiş, hediye, atâ

* Medfun mal, gömülü mal

SEYDA Efendi, hoca, şeyh, seyyid mânasına talebelerin hocalarına karşı söylediği bir hürmet lâfzıdır

SEYEHAN Gezi, seyahat

* Gölgenin güneşle birlikte dönmesi

SEYEHAN (Vapur v

s

) batma

SEYELAN Akma

Cereyan

* Sel felâketi

SEYELAN-I DEM Kan akma

SEYERAN (Bak: Seyran)
SEYF Kılıç

SEYF-İ HADİD Keskin kılıç

SEYF-İ MESLUL Kınından çıkmış kılıç

SEYF-İ SÂRİM Keskin kılıç

SEYFEDDİN (Seyf-üd din) Dinin kılıcı, dinin askeri

SEYFÎ (Seyfiye) Askerliğe ait, kılıçla alâkalı

* Kılıç şeklinde

SEYF İBN-İ ZÎYEZEN Yemen padişahlarındandır

Hz

Muhammed'in (A

S

M

) bi'setinden evvel onun evsafını evvelki mukaddes kitaplarda görmüş ve iman etmiş ve müştak olmuştu

(Resül-i Ekrem'in (A

S

M

) Ceddi Abdülmuttalib; Yemen'e kafile-i Kureyş ile gittiği zaman, Seyf İbn-i Zîyezen onları çağırmış, onlara demiş ki: "Hicaz'da bir çocuk dünyaya gelir

Onun iki omuzu arasında hatem gibi bir nişan var

İşte o çocuk umum insanlara imam olacak

"Sonra gizli, Abdülmuttalib'i çağırmış: "O çocuğun ceddi de sensin" diye kerametkârane, bi'setten evvel haber vermiş

M

)
SEYFULLAH Allah'ın (C

C

) kılıcı, askeri

*Ashab-ı Kiram'dan Hz

Hâlid İbn-i Velid'e (R

A

) verilen ünvan

SEYH Yere batmak

* Sefer

* Akarsu

* Dikilmiş aba

* Atâ etmek, hediye vermek

* Çizgili elbise

SEYH Helâk edici, mahveden

* Ayağın batması

SEYHEC (Seyhuc) : Katı, şiddetli şedid

SEYHEK Katı yel

Şiddetli rüzgâr

SEYİS Atın tımarına, yemine vesairesine bakan adam, uşak

SEYKANE İnce bellilik

SEYL Sel

şiddetle gelen şey

SEYL-İ HURUŞÂN-I ZAMAN Zamanın gürültü ve coşkunluklarının seli

SEYL-İ ŞUUNÂT İcraat-ı Rabbaniyenin dâima görünmesi ve hakiki müessir olan Allah'ın (C

C

) iradesiyle devamlı olan, cereyan eden her çeşit hâdiseler

Hâdiseler akıntısı, seli

SEYLAB (Seylâbe) f

Taşkın su, sel

SEYLABE-İ HUN Kan seli

SEYLHİZ f

Taşkın ve coşkun su

SEYNA' Bir ağacın adı

* Ağaç, şecer

SEYR Yürüyüş

* Eğlenme ve ibret için bakma

Gezip görme

* Görülecek şey ve yer

* Uzaktan bakıp karışmama

* Yolculuk

SEYR-İ ÂFÂKÎ Terbiye ve mâneviyatta tekâmül yollarında, hariç âlemden, âfaktan başlamak suretiyle bulunan delillerle tekâmül edip nefsini ıslâh ve imâni ve Kur'âni hakikatlarda terakki etmek usulü

(Tarikatta "seyr-i enfüsi" ve "seyr-i âfâki" tâbirleri altında iki meşreb var

Enfüsi meşrebi; nefisden başlar, hariçten gözünü çeker, kalbe bakar, enaniyeti deler geçer, kalbinden yol açar, hakikatı bulur

Sonra âfâka girer

O vakit âfâkı nurâni görür

Çabuk o seyri bitirir

Enfüsi dairesinde gördüğü hakikatı, büyük bir mikyasta onda da görür

Turuk-u hafiyyenin çoğu bu yol ile gidiyor

Bunun da en mühim esası; enaniyeti kırmak, hevayı terketmek, nefsi öldürmektir

İkinci meşreb; âfaktan başlar, o dâire-i kübranın mezâhirinde cilve-i Esmâ ve Sıfâtı seyredip, sonra dâire-i enfüsiyyeye girer

Küçük bir mikyasta, dâire-i kalbinde o envârı müşahede edip, onda en yakın yolu açar

Kalb, âyine-i Samed olduğunu görür, aradığı maksada vâsıl olur

İşte birinci meşrebde süluk eden insanlar nefs-i emmareyi öldürmeye muvaffak olamazsa, hevâyı terkedip enaniyeti kırmazsa, şükür makamından, fahr makamına düşer; fahirden gurura sukut eder

Eğer muhabbetten gelen bir incizab ve incizabtan gelen bir nevi sekir beraber bulunsa, "şatahat" nâmiyle haddinden çok fazla dâvalar ondan sudur eder

Hem kendi zarar eder, hem başkasının zararına sebeb olur

M

)
SEYR-İ ENFÜSÎ Hafî tariklerin çoğunda takib edilen ve nefsinin iç âlemindeki delillerle, vasıtalarla tekâmüle gidenlerin usûlü

(Bak: Seyr-i âfâkî)
SEYR-İ FİLMENÂM Uykudaki veya rüyadaki seyr

(Bak: Seyr)
SEYR-İ ŞUUNÂT Kâinattaki hâdiseleri seyredip, görüp hakikatını anlamağa çalışmak

* Hâdiselerin bir halde kalmayıp akışı, değişmesi

SEYR Ü SEFER Gidiş geliş

Trafik

SEYR Ü SEYELÂN Devamlı akıp gitme ve değişme

SEYR Ü SÜLUK Tas: Takib edilecek usûl

Bir terbiye yoluna girip devam etme

Tarikata devam etme

SEYRAN (Aslı: Seyeran) Gezme, gezinme

Bakıp görme

* Hareket etme

* Açılma, ferahlanma, teferrüc

SEYRANGÂH f

Seyir yeri

Gezme ve eğlenme yeri

SEYRURET Yürümek, gezmek

SEYTEL Vahşi sığır

SEYTERE Havâle olunmak

SEYYAD Avcı

(Bak: Sayyad)
SEYYAF (Seyf

den) Kılıçlı

* Kılıç yapan, kılıççı

* Cellât

SEYYAH (Siyâhat

tan) Seyahat eden, dolaşan, gezen

Turist, yolcu

SEYYAHÎN (Seyyahûn) Seyyahlar

Gezip âlemi seyredenler

Turistler, dolaşanlar, gezenler

SEYYAL(E) Akıcı şey, su gibi sıvı olup akan

Çokça akan su

* Yer değiştiren her şey

SEYYALÂT (Seyyale

C

) Akıcı olanlar, yerinde durmayıp gidenler, akanlar

Seyyal maddeler

SEYYALE-İ BERKİYYE Şimşek akımı

Elektrik akımı

* Şimşek gibi akıcı ve parlak

SEYYAR(E) Bir yerde durmayıp yer değiştiren

* Gökte veyâ güneş etrâfında dolaşan yıldız

Gezegen

* Kervan, kafile

* Otomobil

SEYYARAT (Seyyare

C

) Seyyareler, gezegenler

SEYYİ' Kötü, fena

SEYYİAT (Seyyie

C

) Kötülük, günahlar, suçlar

Kötülüğe karşı çekilen sıkıntılar

(Kur'an-ı Kerim tahliye-i seyyiatı üç mertebesi ile zikretmiştir

Birincisi şirki terk, ikincisi maasiyi terk, üçüncüsü mâsivâullahı terk

) (İ

İ

)
SEYYİB(E) Kadın görmüş erkek, erkek görmüş kadın

Dul kadın

SEYYİBÂT (Seyyib

C

) Dul kalmış kadınlar

SEYYİD Efendi

* Hazret-i Muhammed'in (A

S

M

) soyundan olan, onun izinden giden

* Temiz ve fazilet sâhibi Müslüman zât

* Resül-i Ekrem (A

S

M

) herkesin imamı, büyüğü, önderi olduğundan kendisine bu isim de verilmiştir

(Bak: Sâdât)
SEYYİD-ÜL BEŞER İnsanların seyyidi, efendisi olan Hz

Muhammed (A

S

M

)
SEYYİD-ÜL ENAM Bütün mahlukatın efendisi

Muhammed (A

S

M

)
SEYYİD-ÜL KEVNEYN İki âlemin efendisi, seyyidi

Hz

Muhammed'in (A

S

M

) bir nâmı

SEYYİD-ÜL MÜRSELÎN Resüllerin Seyyidi

(Bak: Fahr-i âlem, Muhammed (A

S

M

), Münacat, Resül)
SEYYİDE Peygamber (A

S

M

) sülâlesinden gelen ve O'nun izinden giden temiz kadın, hanım

SEYYİD ŞERİF-İ CÜRCANÎ (Bak: Cürcanî)
SEYYİE Kötülük, günah, suç

Yaramazlık, fenâlık

SEZA f

Lâyık, münasip

SEZA-YI TAKRİZ Övmeye, medhetmeğe lâyık

SEZA-YI TEZLİL Tahkir edilip alçak görülmeğe lâyık olan

SEZAB Sedef otu

SEZASE Kötü huylu ve yaramaz dirlikli olmak

SEZAVAR f

Münâsib, uygun, lâyık, şâyân

SEZZE Seyâ denilen gün

Keferenin ateş gecesi günü

SIAB (Sa'b

C

) Güçlükler, zorluklar

Zor ve çetin şeyler

SIBA' Tulu etmek, doğmak

* Kalbin meyli

SIBAG (C

: Esbiga) Boya

* Yaradılış

SIBAH Güzel şeyler

Güzel olanlar

şule

SIBGA Boya, renk, levn

* Din, mezheb

SIBGATULLAH Cenab-ı Hakk'ın dilediği tarz, manevî renk, biçim ve şekilde yaratması

İslâmî ahlâk ve karakteri halketmesi

* Allah'ın dini

SIBHAL Şişman, büyük keler

* Deve

* Kırba

* Câriye

SIBHALE Azası iri ve uzun olan

SIBR (C

: Esbâr) Beyaz bulut

* Taraf, yön, cânip

* Çoğul, cemi

SIBT (C

: Esbât) Torun

SIBTEYN İki torun

SIBTIR (C

: Sibetrât) Uzun, tavil

* Uzun boyunlu bir kuş

SIBYAN (Sabi

C

) Çocuklar, sabiler

SIDAK Kadın eşe verilen nikâh parası

Nikâh akçesi

SIDAR Küçük gömlek

* Başa örttükleri bez, baş örtüsü

* Devenin göğsünde olan nişan ve alâmet

SIDDÎK Çok samimi, dâimâ doğruluk üzere ve Allah'a ve Peygamberine çok sâdık olan erkek

Sözü ile işi bir olan

SIDDÎKA Doğruluk ve samimiyette çok sâdık olan kadın

* Allah yolunda çok sâdık olan Hazret-i Aişe (R

A

) vâlidemiz ve Hazret-i Meryemin vasıf ve isimlerdir

SIDDÎKÎN Sıddık olanlar, Hazret-i Ebubekir (R

A

) gibi olanlar

Hazret-i Ebubekir (R

A

) gibi olanlar ve Onun izini takib edenler

Allah yolunun sadakatte en ileri olanları

SIDDÎKİYET Sadâkat ve doğrulukta en ileri oluş

Çok sâdık olma hâli

Velilik mertebesinin nihâyeti

Peygamberlik mertebesinin bidâyeti olan makam

* Aşere-i Mübeşşere'nin birincisi ve ilk halife olan Hz

Ebubekir'in (R

A

) nâmı ve sıfatıdır

* Çok doğru olup, hiç yalan söylememek

SIDK Doğru söz

Hakikata muvâfık olan

Bir şeyin her hususu tam ve kâmil olması

* Ahdinde sâbit olmak

* Peygamberlere mahsus en mühim beş hasletten birisi

* Kalb temizliği

(İslâmiyetin esası sıdktır

İmanın hassası sıdktır

Bütün kemâlâta îsal edici sıdktır

Ahlâk-ı âliyenin hayatı sıdktır

Terakkiyatın mihveri sıdktır

Âlem-i İslâmın nizamı sıdktır

Nev-i beşeri kâbe-yi kemâlâta îsal eden sıdktır

Ashab-ı Kiramı bütün insanlara tefevvuk ettiren sıdktır

Muhammed-i Hâşimî Aleyhissalâtü Vesselâm'ı meratib-i beşeriyenin en yükseğine çıkaran sıdktır

İ

)
SIDK-I CENAN Kalblerin sâdık oluşu, sadakatlı

SIDK-I DERUN Kalb temizliği

SIDK U SELÂMET Doğruluk ve selâmetlik için oluş

SIFAT Bir kimse veya şeyin hal ve vasfı, keyfiyeti

* Suret, çehre, yüz

Nişan, alâmet

* Bir şeyin keyfiyetini izah için kullanılan kelime

SIFAT-I AYNİYE Sadece zâta mahsus olan sıfat

Zatî sıfat

Lafza-i Celalin sadece Cenab-ı Vâcib-ül Vücud olan Rabbimize mahsus olması gibi

(Bak: Sıfât-ı selbiye ve Sıfât-ı sübutiye)
SIFAT-I SEMÂİYE Gr: Kelimeye ait, kaideye, gramere uygun olmaksızın işitilmekle öğrenilen sıfat

SIFÂT (Sıfat

C

) Sıfatlar, vasıflar

SIFÂT-I ADEDİYE Sayı sıfatları

SIFÂT-I CEMALİYE Lütuf ve merhamet ile daha ziyade alâkalı olan vasıflar

(Bak: Celâl)
SIFÂT-I FİİLİYE Cenab-ı Hakk'a (C

C

) mahsus fiilî sıfatlar

(İhyâ, icad, in'âm, tasvir, tezyin, terzik

gibi)
SIFÂT-I HÂSSA Hususi sıfatlar, şahsa ait sıfatlar

SIFÂT-I İLÂHİYE Allah'a aid sıfatlar

Kendisini ve mânasının zıddını Cenab-ı Hakk'a nisbet caiz olan vasıflar

(Rıza, Rahmet, Gazab

gibi)
SIFÂT-I İŞARİYE İşaret sıfatları

SIFÂT-I SELBİYE Cenab-ı Hakk'ın vahdaniyet, kıdem, beka, kıyam-ı binefsihi, muhalefetün-lilhavâdis gibi sıfatlarıdır

Mânalarında nefiy olduğu için "Selbî" denir

Meselâ: Vahdaniyet, çokluğun; kıdem, fâniliğin nefyi olduğu gibi

(Bak: Sıfât-ı zâtiye)
SIFÂT-I SÜBUTİYE Cenab-ı Hakk'ın sıfatları: Hayat, İlim, Sem', Basar, İrade, Kudret, Kelâm, Tekvin sıfatları

Bunlara "Sıfât-ı semaniye" de denir

SIFÂT-I ZÂTİYE (Sıfât-ı lâzime - Sıfât-ı vâcibe) Allah'ın zatından ayrılması mümkün olmayan ve zatına lâzım ve vâcib olan sıfatlar

* Tecvidde: Harflerin zâtından ayrılması mümkün olmayan sıfatlarıdır

(Bak: Sıfât-ı ayniye)
SIFAT TERKİBİ Sıfat tamlaması

Meselâ: "Kâmil insan" kelimeleri bir sıfat terkibidir

Burada Türkçe ifâdeye göre "kâmil insan" terkibinden birinci kelime sıfat (belirten), ikinci kelime ise mevsuf (belirtilen) dir

Farsça kâideye göre "insan-ı kâmil" diye söylenir

SIFFÎN Hazret-i Ali (R

A

) ile Hazret-i Muaviye (R

A

) arasında vuku bulan muharebelere meydan olmakla şöhret bulmuştur

Sıffîn muharebesinde Hazret-i Ali'nin maiyyetinde 120

000 Hazret-i Muaviye'nin maiyyetinde 90

000 kişi vardı

Hazret-i Ömer'in (R

A

) oğlu Hz

Abdullah da şehid olanların arasında idi

Sıffîn vak'ası 110 gün sürmüş ve doksan muharebe olmuştur

(Hazret-i İmam-ı Ali'nin Vak'a-i Sıffîn'de, Hazret-i Muaviye'nin taraftarlariyle muharebesi ise, hilafet ve saltanatın muharebesidir

Yâni: Hazret-i İmam-ı Ali ahkâm-ı dini ve hakaik-ı İslâmiyeyi ve âhireti esas tutup, saltanatın bir kısım kanunlarını ve siyasetin merhametsiz mukteziyatlarını onlara feda ediyordu

Hazret-i Muaviye ve taraftarları ise; hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyeyi, saltanat siyasetleriyle takviye etmek için azimeti bırakıp, ruhsatı iltizam ettiler, siyaset âleminde kendilerini mecbur zannedip ruhsatı tercih ettiler, hatâya düştüler

M

)
SIFIR Hiç

Olmayan bir şeyin ismi

* Hiç bir sayı olmamak

* Müsbetle menfi ortası, eksi ile artının arası

* Fiz: Suyun donma derecesi

SIFIR-ÜL YED (Sıfr-ül yed) Mahrum, eli boş

SIFRİD (C

: Safârid) Toygar adı verilen küçük kuş

SIFSIL Bir ot cinsi

SIFTİT (SIFTÂT) Kavi, kuvvetli, iri yarı, cesim kimse

SIGAR Küçükler

SIGAR Çocukluk hali

Küçüklük

Zelli oluş

SIGAR-I NEFS Zelil ve hakir olma hali

Küçüklük, kıymetsizlik

SIGREB Küçük dişler

SIHAF (Sahfe

C

) Geniş düz kaplar

SIHHAT Sağlamlık

Doğruluk

Sağlık

* Edb: Sözün yanlış ve eksik olmamasıdır

(Sözün sağlamlığı diye tercüme edilebilen sıhhat-ı ifade: Bir ibarede zâf-ı te'lif, ta'kid, garabet, tetabu-u izafet, tekrar, tenafür, şivesizlik v

s

gibi kusurlar bulunmamakla tahakkuk eder

)
SIHHÎ Sıhhata, sağlamlığa, doğruluğa dâir ve müteallik

SIHHİYE Sağlık ve hekimlik işleriyle uğraşan dâire

* Sağlık işleri

SIHLE (C

: Sehil) Yoğun, büyük nesne

SIHNA' (Sıhnat) Balık yahnisi

SIHR Damat yahut enişte

* Huk: Karı-kocadan biri ile diğerinin kan hısımları arasındaki akrabalık

SIHRE Kaynana, kayınvâlide

SIHRÎ Evlenmelerden meydana gelen akrabalık

SIHRİYET Evlenmek suretiyle meydana gelen akrabalık

SIHRİZ Kızıl hurma

SIHTİT Katı, şiddetli, şedid

* Çok yükselen toz

* Katıksız kavut denilen kavrulmuş un

SIHVE (C

: Sahevât) Dağ üstünde yapılan burc

SIKA' Kadınların, kirlenmemesi için başörtülerinin üstüne örttükleri ikinci örtü

SIK'AL Suda ıslanmış kuru hurma

SIKKE Bağlamak, sağlamlaştırmak, muhkem etmek

* Ulaştırmak

SIKKİF Çok keskin sirke

SIKLET Ağırlık

Mânevi sıkıntı

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SIKT Ana karnından ölü olarak düşen çocuk

* Çakmaktan düşen ateş

SIKY Yer sulamak

Sulu ekin

SILA Kavuşmak, ulaşmak, vuslat

* Âşıkın mâşukuna kavuşması

* Doğduğu yeri, hısım akrabayı gidip görme

* Bahşiş, hediye

* Gr: Cümlenin içinde ism-i mensub bulunmasıyla, dahil olduğu cümlenin evvelce mâlum olması iktiza eder

İçinde bulunduğu cümleyi sonradan gelen cümleye bağlamaya yarayan (edip, ederek, ederken) gibi fiil şekli rabt sigası

SILA-İ RAHİM Hısım akrabayı ve mü'minleri ziyaret etme, onlarla görüşme ve mektuplaşma; alâkayı devam ettirme

* Akrabanın kusurlarını affetme

SILA' Kebap

* Isınmak için yakılan ateş

SILAH "Musâlaha" mânâsına mastar

SILAL Yaş ot

SILAME (C

: Sılâmât) Bölük, cemaat, topluluk, fırka

SILAT (Sıla

C

) Sılalar

* Bahşişler, armağanlar, hediyeler

SILE Bir şâire, yazdığı medhiye karşılığı olarak verilen para

SILL (C

: Aslâl) Bir nevi ot

* Bir nevi yılan

SILLE (C

: Sılât) Vuslat, kavuşma

* Hediye, atâ

SILYANE (C

: Salayan) Bakla

SIMAD Şişe tıpası

SIMAG Ağızın bir tarafı

SIMAH Kulak deliği, kulak

SIMAH-I CÂN Can kulağı

SIMAM Tıpa

Şişe tıpası

SIMAME Kan damarlarında tıkanıklık yapan kan pıhtısı

SIME (C

: Sumem) Bahâdır, kahraman kimse

* Berk, muhkem nesne

* Büyük erkek yılan

SIMLAH Kulak kiri

SIMM Belâ, âfet

* Arslan

SIMME Hâlis ve temiz

SIMSAM(E) Keskin kılıç

* Kılıcın keskin olması

SIMSIM (C

: Semâsım) Şişman ve etli adam

SIMT (C

: Sümut) Dizi

Dizilmiş şey

SINAAT (C

: Sanâyi') San'at, mahâret, ustalık

SINAB Hardal

* Hardal ve kuru üzümden yapılan bir cins kuru boya

SINAÎ (Sınâiyye) San'atla ve sanayi ile alâkalı

* İnsan yapısı

SINAİYYAT (Sınâi

C

) Sanatla ilgili olan şeyler

* İnsan yapısı şeyler

SINAR Çınar

SINARE Demir iğ

* İğ başı

* Yay kabzası

* Kulak

SINDİD (C

: Sanâdid) Baş, başkan, reis, ileri gelen

SINF Söğüt yaprağı

SINIF Kısım, bölüm, tabaka

SINIFÎ Sınıfla alâkalı, kısıma ait

SINN Berd-i acûz günlerinden bir gün

* Seleye benzer bir nesnedir, içine ekmek koyarlar

* Deve sidiği

SINV Dal, budak

Bir kökten çatallanan dallar

* İki kardeş

* Misil

Şebih, benzer

* Amca

* Oğul

SINVU EBÎ Babamın kardeşi

SIR (Bak: Sırr)
SIRAF (SARUF) Hayvanın kızmakla erkeğini araması

SIRAM Hurma ve yemiş toplayacak vakit

* Toplanmış hurma ve yemiş

SIRAR Devenin sütü çok olsun ve yavrusu emmesin diye emziğinin dibine bağladıkları ip

SIRAT Etrafı hudutlu ve işlek cadde

Geniş yol

SIRAT-I MÜSTAKİM En doğru yol, İslâmiyet yolu

Hak yolu

Allah'ın râzı olduğu en doğru yol

Peygamberlerin, evliya ve sâlihlerin, sıddıkinlerin gittikleri meslek

(Sırat-ı müstakim, şecâat, iffet, hikmetin mezcinden ve hülâsasından hasıl olan adl ve adâlete işârettir

Şöyle ki: Tegayyür, inkılâb ve felâketlere ma'ruz ve muhtaç şu insan bedeninde iskân edilen ruhun yaşayabilmesi için üç kuvvet ihdâs edilmiştir

Bu kuvvetlerin birincisi: Menfaatleri cezb ve celb için kuvve-i şeheviye-i behimiye

İkincisi: Zararlı şeyleri def' için kuvve-i sebuiyye-i gadabiyye

Üçüncüsü: Nef' ve zararı, iyi ve kötüyü birbirinden temyiz için kuvve-i akliye-i melekiyedir

Lâkin insandaki bu kuvvetlere şeriatça bir had ve bir nihayet tayin edilmiş ise de, fıtraten tayin edilmemiş olduğundan bu kuvvetlerin her birisi, tefrit, vasat, ifrat nâmiyle üç mertebeye ayrılırlar

Meselâ: Kuvve-i şeheviyenin tefrit mertebesi, humuddur ki, ne helâle ve ne de harama şehveti, iştihası yoktur

İfrat mertebesi, fücurdur ki; nâmusları ve ırzları pâyimal etmek iştihasında olur

Vasat mertebesi ise iffettir ki, helâline şehveti var, harama yoktur

İhtar: Kuvve-i şeheviyenin; yemek, içmek, uyumak ve konuşmak gibi füruatında da bu üç mertebe mevcuttur

Ve keza kuvve-i gadabiyyenin tefrit mertebesi, cebanettir ki, korkulmayan şeylerden bile korkar

İfrat mertebesi, tehevvürdür ki, ne maddî ve ne manevî hiç bir şeyden korkmaz

Bütün istibdatlar, tahakkümler, zulümler bu mertebenin mahsulüdür

Vasat mertebesi ise şecaattır ki, hukuk-u diniye ve dünyeviyesi için canını feda eder, meşru olmayan şeylere karışmaz

Ve keza kuvve-i akliyenin tefrit mertebesi, gabavettir ki, hiç bir şeyden haberi olmaz

İfrat mertebesi, cerbezedir ki, hakkı bâtıl, bâtılı hak suretinde gösterecek kadar aldatıcı bir zekâya mâlik olur

Vasat mertebesi ise; hikmettir ki, hakkı hak bilir, imtisal eder; bâtılı bâtıl bilir, ictinab eder

Hülâsa : Şu dokuz mertebenin altısı zulümdür, üçü adl ve adalettir

Sırat-ı müstakimden murad, şu üç mertebedir

İ

)
SIRAT KÖPRÜSÜ Cennet'e gidebilmek için herkesin üzerinden geçmeğe mecbur olduğu ve Cehennem üzerine kurulmuş olan köprü

(İ'lem Eyyühel Aziz! İnkılâblar neticesinde, her iki taraf arasında geniş geniş dereler husule geliyor

O dereler üstünde her iki âlemle münasebettar köprüler lâzımdır ki, her iki âlem arasında gidiş geliş olsun

Lâkin o köprülerin inkılâbat cinslerine göre şekilleri, mâhiyyetleri mütebayin; isimleri mütenevvi olur

Meselâ uyku âlemi, yakaza ile âlem-i misal arasında bir köprüdür

Berzah, dünya ile âhiret arasında ayrı bir köprüdür

Ve misal, âlem-i cismani ile âlem-i ruhanî arasında bir köprüdür

Bahar, kış ile yaz arasında ayrı bir nevi köprüdür

Kıyamette ise, inkılâb bir değildir

Pek çok ve büyük inkılâblar olacağından, köprüsü de pek garib, acib olması lâzım gelir

M

N

)
SIRAVARİ f

Sıralı halde, sıra gibi

SIRDAŞ (Bak: Sırrdaş)
SIRF(E) Sadece, yalnızca

* Sâfi ve hâlis şey

Karışık olmayan

SIRHAK Çağırmak

SIRKATİBİ Eskiden hükümdarların yanlarında bulundurdukları hususi kâtib

SIRM (C

: Esrâm-Esârım) Ağaçtan yemiş düşürmek

* Ekin biçmek

* Cem'olmuş beytler

SIRME (C

: Sırm) Bulut parçası

* Deve ve koyun sürüsü

SIRP Yugoslavya'da yaşayan bir kavim adı

Veya o kavimden birisi

SIRR Şiddetli ateş veya soğuk

SIRR Gizli hakikat

Gizli iş

Herkese söylenmeyen şey

* Müşâhedetullah'ın mahalli bulunan kalbdeki lâtife

* İnsanın aklının ermediği şey

Allah'ın hikmeti

(Sırrını kimseye fâş etme sırrın fâş olur

Sen kendi sırrını saklayamazsanEl sana nasıl sırdâş olur

)
SIRR-I EHADİYET Ehadiyetin sırrı, mânası, kuvvet ve te'siri

SIRR-I TEKLİF İnsanların dünyaya gelip, Allah (C

C

) tarafından vazifelendirilmelerinin hikmeti

Dünyaya gelip vazife sahibi olmanın sırrı

(Bak: Teklif)
SIRRAN Gizli olarak, gizlice

SIRRDAŞ Birbirinin sırrını bilen

* Sır saklıyan

SIRRE Soğuk rüzgâr

Şiddetli soğuk

* Şiddetli sayha, çığlık

SIRRÎ (Sırriyye) Sır ile, gizlilik ile ilgili

SIRSIR Çekirgeye benzer bir hayvan

SI'SIA Sığınacak yer, sığınak, melce'

* Her nesnenin aslı

* Horozun baldırında çıkan fazlalık parmak

SITAT Husumet, düşmanlık

SI'V Saat

SI'VA' Saat

SIVAD-I A'ZAM (Bak: Sevad-ı a'zam)
SIVAR (C

: Sirân-Asvire) Sığır sürüsü

* Misk kabı

SI'VENN Deve kuşunun erkeği

SIYAGAT Kuyumculuk

SIYAH (Sayha

C

) Bağırmalar, çığlıklar, haykırışlar, feryadlar

SIYAH-I MÂTEM Mâtem feryadları

SIYAL (Sıyâlet) Saldırma, hamle etme, üzerine atılma

SIYAM (Savm

C

) Oruçlar

(Bak: Oruç, Ramazan)
SIYAN Elbise saklama yeri, sandık

SIYANET Koruma veya korunma

Himaye veya muhafaza

SIYAR (C

: Sirân-Asvire) Misk kabı

* Sığır sürüsü

SIYAS(İ) (Sıysa

C

) Kaleler, kal'alar

* Köşkler

* Sığınacak yerler

SIYDANE (C

: Saydân) Taş çömlek

SIYK Kesif toz ve fena ter kokusu

SIYK (Sevk

den) Sevk olunan (meâlinde)

SIYSA (C

: Sıyâs) Kale

Kal'a

* Sığınacak yer

* Köşk

Sİ f

Otuz

SİA Genişlik, bolluk

* Açlıklık

Zenginlik

SİA-İ HÂL Rahatlık, genişlik, bolluk

SİAYET Dedikodu, gıybet, koğuculuk

SİB f

Elma

SİB Suyun aktığı yer

SİB' Susuzluk

SİBA' Esir etmek

SİBA' Cima

* Kesret-i cima ile iftihar edişmek

* (Sebu

C

) Canavarlar, yırtıcı hayvanlar

SİBAB Sövme, küfretme, şetm

SİBAH Tuzlu ve çorak yerler

SİBAHAT Suda yüzmek

SİBAK (Sebk

den) Bir şeyin öncelik hali

Birisinden ileri geçmek

Bir şeyin geçmişi

* Bağ, bağlantı

SİBAK-UL KELÂM Sözün ilk halindeki bağlantısı, sözün evvelinde geçenden çıkan mânâ

SİBAK U SİYAK Sözün gelişi

Sözün (öncesinin sonraya olan) uygunluğu

SİBAR Cerrahların yara yokladıkları mil

SİBB Tülbent

Baş örtüsü

SİBD (C

: Esbâd) Belâ, zahmet, meşakkat, dahiye

SİBKAN Bitlis veya Van vilâyetleri civarında bir aşiret adıdır

SİBT (C

: Esbât) Kişinin oğlundan ve kızından olan evladı

* Torun

SİBT Palamutla dibağat olunmuş sığır derisi

SİCAL Münavebe

Arab ata sözlerinde: "Harp sicaldir" denir

Yani: Bazan galibiyet ve bazan mağlubiyet ile devam eder

* (Secl

C

) Büyük ve içleri dolu su kovaları

SİCCİL Kumlu çamurun taşlaşmış hâli

Kumlu çamurdan terekküb ve tahaccür etmiş taş

* Ateşte pişerek taş gibi olmuş tuğla

SİCCİN Sert, şiddetli olan şey

* Dâim olan

* Fâsık ve fâcirlerin amel defterlerinin konulduğu yer

* Cehennemde bir vâdi'nin adı

Fâcirlerin ruhunun gittiği yer

SİCİL Resmi vesikaların kaydedildiği kütük denen büyük defter

* Memurların durumu hakkında tutulan dosya

SİCİSTAN Bir cins darı

SİCL Turp

SİCLAT Bir güzel kokulu çiçek

SİCM (SİCÂM) Seyelân etmek, akmak

SİCN (C

: Sücun) Hapis, zindan

SİD(E) (C

: Sidân) Kurt, * Yaşlı keçi

* Arslan

SİDA' Sahrâ, çöl

* Yazı

SİDAD Şişe tıpası

Yarık kapatacak şey

SİDDER Bir oyun adı

SİDN Etli ve gövdeli şişman kimse

SİDR Tenbel kimse

* Bir deniz adı

* (Sidre

C

) Arabistan kirazları

SİDRE Ağaca teşbih edilen, yedinci kat gökte bir makam ismi

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SİDRE AĞACI "Arabistan kirazı" denen bir ağaç

SİDRET-ÜL MÜNTEHA Mahlukat ilminin ve amelinin kendisinde nihayet bulup kevn âlemini hududlandıran bir işaret

Yedinci kat gökte olduğu rivayet edilen ve Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'ın ulaştığı en son makam

SİF (C

: Esyâf) Deniz sahili

* Hurma lifi

SİF' Toprak

* Buhmâ otunun dikeninin az olması

SİFAD Hayvanların çiftleşmesi

SİFAH Zina

SİFAL (Sifâle) f

Topraktan yapılmış (çanak, çömlek, testi gibi) şey

* Orak

* Fıstık, ceviz, bâdem kabuğu

SİFAL Değirmen altına döşenen deri

* Değirmen süpürgesi

SİFANET Marangozluk

SİFAR Deveye burunduruk yapılan demir

* Sefer

Islâh, düzeltme

* Misafirlik

SİFARE Habercilik

SİFF Kuru deri

SİFLE Adi, alçak, zelil, terbiyesiz

SİFLEKÂM f

Adi kişilerin işine yarayan

SİFLEPERVER f

Alçak ve âdi kimseleri koruyan ve kullanan

SİFR Yazılmış nesne, mektup

SİFSİR (C

: Sefâsir-Sefâsire) Simsar

Bir şeyi alıp satan

* Zarif, zerâfetli

* Hizmetçi, hâdim

* Tabi, itaat eden, uyan

SİGA Gr: Fiilin tasrifinden (çekiminden) meydana gelen çeşitli şekillerden her biri

Kip

SİGA-İ MÜBÂLAĞA Bir şeyin pek çok, pek büyük, pek ileri olduğunu gösteren kelime hâli

Fiilin mübâlağalı çekimi

Hallâk, Rezzak, Kahhar, Rauf gibi

(Bak: Mübâlağa)
SİGAL f

Düşünce, fikir

* Kuruntu, endişe

SİGALİŞ f

Düşünüş, kuruş

SİGAR (Bak: Sıgar)
SİGAR Ü KİBAR Küçükler ve büyükler

SİH f

Demir şiş

* Kebap şişi

SİHAB Miskten ve karanfilden yapılan gerdanlık

SİHAE (C

: Sihâ-Eshiye) Nâme bağı

SİHAM (Sehm

C

) Oklar

* Sehimler, hisseler

SİHAM-I KAZA Kaza okları

* Şâir Nefi'nin eserinin ismidir

SİHAN Kalınlık

* İçi boş zarf

* Soba borusu gibi bir şeyin kalınlığı

* Sımsıkı madde

SİHLE İri taneli kum

SİHR (Sihir) Büyü, gözbağıcılık, büyücülük, hilekârlık

* Aldatmak

* Haktan uzaklaşmak

Bâtıl şeyi hak diye göstermek

* Lâtif ve dakik olan şey

Büyü kadar te'siri olan şey

* Şiir ve güzel söz söyleme gibi, insanı meftun eden hüner

(Buna sihr-i helâl da denir)Sebebi gizli olan ince şey

Örf-i şer'îde sihir: Sebebi gizli olmakla hakikatın hilâfına tahayyül olunan, yaldızcılık, şarlatanlık, hilekârlık yolunda cereyan eden herhangi bir şey

Bunda esrarengiz bir surette bâtılı hak, hakkı bâtıl göstermek vardır

Mukayyed olarak memduhu olan ve hakkı izhar için kullanılan lâtif hususâttaki istimali vardır

Buna sihr-i helâl denir

Sebebi herkes için bilinmediğinden hârika telâkki olunur

(E

T

)
SİHR-İ BEYANÎ Beyanın büyü gibi olan tesiri

(Hadis-i Şerife telmih var

)
SİHİR-ÂMİZ f

Sihir gibi tesir eden, büyüleyici

SİHİRBÂZ Büyü yapan, büyücü

Sâhir, neffase

SİKA (C

: Sikat) (Vüsuk

dan) İnanç, güven, itimad, emniyet

* Güvenilir ve inanılır kimse

SİKA' (C

: Eskiye-Eskıyât-Esâk-Esâki) Su kurbağası

SİKA' Devenin burnuna bağladıkları nesne

* Kadınların örtündükleri peçe

SİKA (C

: Sıyak) Yel, rüzgar, riyh

* Ses

SİKA' Sakaların içine su doldurdukları köseleden yapılmış kap, kırba

SİKAB Su çeken

Su çekici

SİKAF Rende

* Süngü ağacını düzeltecek ağaç

SİKAL Ağır olan, ağır şeyler

(Bak: Sekal)
SİKALİŞ (Bak: Sigâliş)
SİKAT (Sika

C

) İnanılır kimseler

İtimad edilen, kendilerine güvenilen kimseler

SİKAYE Su içilen kap

Maşraba

* İçme suyunun toplanması için yapılan yer

SİKAYET Birine içecek su verme

SİKBAC Ekşi aş

SİKEC Başı kızıl olan zehirli bir yılan

SİKEK (Sikke

C

) Sikkeler

SİKKE Damga

Nereye ve kime ait olduğunun bilinmesi için konulan işaret, mühür

Umumi damga

* Dirhem

* Para üstüne vurulan damga

* Düz, doğru yol

* Mevlevilerin keçe külâhlarının ismi

* Basılmış madeni para

SİKKE-İ EHADİYET Her şeyin bir elden çıktığını gösteren damga, işaret

(Bak: Ehadiyyet)
SİKKEHANE f

Para basılan yer

SİKKEZEN f

Madeni para basan

SİKKÎN Bıçak

SİKKÎR Devamlı sarhoş kimse

SİKR Rüzgârın eserken dinmesi

SİKSAK Hamâkat, ahmaklık

SİL' (c

: Eslâ) Dağ yarığı

SİL'A Bedende olan ur

* Ticaret malı

* Sülük

SİLA' Arınmış, temizlenmiş nesne

Sİ'LA' (C

: Seâli) Helâk

* Cin sâhirleri

SİLAB (C

: Sülüb) Kara mâtem donu

SİLAHDAR Tar: Sarayın ileri gelen erkânından birinin ünvanıdır

"Silahdar-ı şehriyarî" de denilirse de mâruf olan "Silahdar Ağa"dır

SİLAHENDAZ Silah atan

* Tüfekli piyade neferi, harp gemilerinde gemicilik ile mükellef olmayıp silah taşıyan bahriye askerleri

SİLAHHANE f

Askerî depo

Silahların saklandığı yer

SİLAHŞÖR Silahları karıştırıcı, silahlarla oynayıp uğraşıcı

* Eski zamanda bir sınıf silahlı asker, hususiyle muhtelif silahları kullanmakta fevkalâde meleke ve maharet ile mümtaz olup, maiyyette istihdam olunanlara verilen addı

Yeniçeri Ocağı zâbitlerinin bir takımı hakkında da kullanılır bir tabirdi

Padişahın maiyyetinde muhafız olarak kullanılanlara da bu ad verilirdi

SİLAL (Selle

C

) Sepetler, seleler

SİLİ f

Tokat

Şamar

SİLİF Bacanak

SİLİZEN f

Tokat vuran, şamar atan, döven

SİLAK Diş dibinde olan kabarcıklar

* Belâgatla okuyan hatip

SİLAM Hamd, şükür

* Taş

* Su

SİLAN Sapına girmiş olan kılıç ve bıçak ucu

SİLB (SELEBE) (C

: Silebe) Dişleri kütelmiş ve kuyruğu dökülmüş yaşlı deve

SİLFED Ahmak kimse

* Kurt

SİLHEM Bir kimsenin cisminde değişiklik olması

SİLK Dizi, sıra

* Yol, tarik

* İplik, hayt

SİLK(A) Çöğenler adı verilen havuç

* Pancar

* Kurt, zi'b

* Şerli, ahlâksız kadın

SİLKA' Arkası üstüne yatmak

SİLL Bir çıban

* Sırtmadan zayıflamak

Erime

* Verem

SİLLE f

Tokat

Şamar

SİLM Barışmak, sulh, barışıklık

* İtaat

İslâm, müslim olmak

SİLSİL Kapı halkası

SİLSİLE Birbirine bağlanan, bir sıra meydana getiren şey

Zincir

Zincir gibi birbirine ekli ve bitişik olan

* Soy, sop

* Sıradağ

* Seri

Dizi

* Ard arda gelen şeylerin meydana getirdiği sıra

SİLSİLE-İ CİBAL Dağ silsilesi

Sıra dağlar

SİLSİLE-NAME f

Meşhur ve mühim kimselerin soyunu, silsilesini gösteren cetvel

SİLV Gamdan, tasadan ve aşktan hâli olmak

SİM f

Gümüş

Gümüş para

* Gümüşten

Sırmadan

SİM Ü ZER Gümüş ve altın

SİMA Yüz, çehre

Beniz

* Eser, alâmet

SİMA' Dinlemek, kulak vermek

İşitmek

* Çalgı dinlemek

* Herkesin işitmesi istenilen güzel zikir ve sözler

* Mevlevilerin ve sair dervişlerin "ney" veya "def" ile berâber ilâhi okuyarak raksları ve nağme terennüm etmeleri, dönmeleri

(Bak: Semâ')
SİMAD Az su

SİMAH (Bak: Sımah)
SİMAK (Semek

C

) Balıklar

* Parlak yıldız

* İki parlak yıldızdan birisi

* Bir şeyi yükseltip kaldıracak âlet

SİMAL Medet etmek

* Medetçi, yardımcı ve mutemed kişi

SİMAM (Semm

C

) Zehirler

SİMAN (Semin

C

) Semizler, besililer, yağlılar

SİMAR (Semere

C

) Meyveler, yemişler

* Mc: Faydalar

SİMAT (C

: Sümut) Sofra

Yemek masası

* Yemek

* Ziyâfet

SİMAT Damga, iz

Nişan, alâmet

SİMATOĞRAF (Bak: Sinematoğraf)
SİMAVÎ Çehreye ait, yüz şekline dair

* Simavlı

SİME (C

: Simât) Damga, alâmet, nişan

SİMEN Semizlik, yağlılık, besililik

(Bak: Semen)
SİMENDUD (Sim-endud) f

Gümüş kaplı

Gümüş yaldızlı

SİMER (SEMER) (C

: Esmâr) Kıssa, hikâye

* Akşamdan sonra olan

SİMİN f

Gümüşten

* Gümüş gibi, gümüşe benzer

SİMİN-TEN f

Gümüş tenli

Gümüş gibi beyaz ve parlak vücutlu

SİMK Yüce olmak, yükselmek

SİMM (SEMM-SÜMM) (C

: Simâm-Sümum) Küçük dar delik

* İğne deliği

* Ağu, zehir

*Kast

* Düzeltme, ıslah

* Set

SİMMÎ (C

: Esmiyâ) Adaş, isimleri aynı olan kişilerin herbiri

SİMN (Simâne) : Semizlik, yağlılık, besililik, şişmanlık

SİMSAR (C

: Semâsire) Komisyoncu, tellâl, aracı

SİMSİM Susam

SİMT (C

: Sümut) Boncuk veya inci dizilmiş iplik

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SİM-TEN f

Gümüş tenli

SİMURGA Kanatlı ve çok büyük hayvan olup eski devirlerde yaşadığı rivâyet edilir

(Bak: Anka)
SİMYA (Fr: Alşimi) Kim: Adi madenleri altın madenine çevirmek gayesini güden bir çalışma

Bu çalışma bir takım maddelerin bulunmasına sebep olduğu için kimya ilminin ilerlemesine hizmeti dokunmuştur

SİMYA Nişan, işâret, alâmet

SİMYAN (Simân) (Süryanice) Hak

SÎN Çin

* Kirli olan ve kokan deve yünü

SİNA Musâ Peygamberin (A

S

) Allah (C

C

) kelâmına nâil olduğu, Süveyş ile Akabe Körfezi arasındaki bir yer ve bir dağ ismi

Cebel-i Musa veya Tur-u Sinâ da denir

* İbn-i Sinâ'nın ceddinin ismi

(Bak: İbn-i Sinâ)
SİNA' Deve ayağına bağladıkları ip

SİNA İki kere iâde olunan nesne

SİNAD Muhkem, dayanıklı, kuvvetli dişi deve

* Yüce

* Yüce yer, yüksek yer

SİNAN (C

: Esinne) Mızrak, süngü

SİNAN-İ ÜMMİ (Vefatı: Hi: 1075) Halveti Tarikatı Yiğitbaşı kolu ileri gelenlerinden olup Kutb-ül Meâni adında Türkçe mensur bir eseri ile matbu ve müretteb bir divanı vardır

Muhammed Sinan-ı Ümmi, Konya vilâyeti dahilinde Elmalı'dan olup orada dâr-ı bekaya hicret etmiştir

(R

Aleyh) (Osmanlı Müellifleri sh: 187)
SİNAYE Yünden ve kıldan yapılan ip

SİNDAN Örs

SİNDİBAN Pelit ağacı

SİNE Uyuklama, uykuya dalma başlangıcı

Uyku ile uyanıklık arası

(O anda insan, sesi duyduğu halde anlamaz

)
SİNE An

Bir lahzacık

* İki ağızlı balta

SİNE f

Göğüs

Sadır

Kalb

SİNE-BEND f

Göğüs bağı, sütyen

SİNE-ÇÂK Göğsü, yüreği yaralı

SİNE-GÂH f

Göğüs

SİNEMATOĞRAF Fr

Hareket yazmak demek olup kısaltılmış şekliyle sinema demektir

SİNEPÜRYAN (Sinebiryan) Kalbi yanmış, sinebiryan olmuş, çok hasret çekmiş

SİNESAF f

Sarılıp kucaklaşmış

SİNESUZ f

Yürek yakan

SİNET Uyuklamak

SİNH (C

: Esnâh) Her nesnenin aslı ve kökü

SİNH (C

: Esnâh-Sünuh) Diş çukuru, diş yuvası

SİNİ f

Büyük tepsi, sini

SİNİMMAR Ay, kamer

* Gece uyumayan erkek

* Harami

* Tar: Rum milletinden bir üstâdın adıdır

Numan bin Münzir için Hira'da bir köşk yapmıştı

Bunun bir eşini daha kimseye yapmasın diye Numan bin Münzir o köşkün üstünden attırıp öldürdü

(Ahter-i Kebir'den)
SİNİN (Sene

C

) Sünun

Seneler

* Sina Dağı

SİNİN-İ SÂLİFE Geçen yıllar

SİNN (C

: Esnân) Yaş

Yaşanmış olan zaman

* Diş

* Medine'de bir dağın ismi

* Yaban öküzü

SİNN-İ İYAS (Sinn-i ye's) Kadınların "âdet görmekten" kesildiği yaş

En çok 55 yaşına kadar veya daha evvel âdet görmekten kesilmesi zamanı ki; bundan sonra çocukları olmaz

Böyle bir kadına âyis denir

SİNN-İ TEKLİF Erginlik, büluğ çağı

Bir kimsenin aklı başına geldiği; haramı helâli ayırt edebildiği, kadınlık veya erkeklik hâlini bildiği, ergin hâle geldiği yaşı

(Ortalama 12-15 kabul edilir

)
SİNN-İ TEMYİZ Hak ile bâtılı farketme yaşı

SİNN Ot kurutmak

SİNNE (C

: Sinen) Kalem başı

* Sapan demiri

SİNNEN Yaşça, yaş bakımından

SİNSİN (C

: senâsin) İyeği kemiklerinin arka tarafının ucu

SİNTAH Büyük karınlı kuvvetli deve

SİNTEL Kısa boylu

SİNY (C

: Esnâ) Her nesnenin büklümü

* Dağın kısıkdar yeri

* Orta, vasat

SİNNEVR (C

: Senânir) Kedi

SİNYAL Fr

Kararlaştırılmış bir haberi verme işareti

İşaret

SİPAH (C

: Sipâhan) Asker, leşker, nefer

* Ordu

SİPAHDAR f

En büyük asker, serasker

SİPAHİ Ask: Osmanlı askerlik teşkilâtında "Timar" namiyle öşür ve rüsumunu aldıkları araziye mukabil, harp zamanlarında kendi hayvanları ve kanunen götürmeğe mecbur oldukları silâhlı askerlerle birlikte sefere iştirak eden bir sınıf süvari askeri

Bunlar akıncılık, çapulculuk ve karakol hizmetlerini ifa ederler ve düşman karşısında piyadelerin muhafazasını te'min ettikleri gibi, icabında hücum işlerini de yaparlardı

SİPAHSALAR f

Askerlerin en büyüğü

Serasker

SİPAR f

Veren, fedâ eden

SİPARE (Si-pâre) f

Kur'an-ı Kerimin herbir cüz'ü

* Küçük kitap, mecmua

* Otuz cüz

SİPARİŞ f

Ismarlamak, ısmarlayış

SİPAS f

Şükretme, dua etme

SİPAS-DÂR f

Hamdeden, şükreden

SİPEH f

Asker, leşker

* Ordu

SİPEH-BÜD f

Başbuğ, başkomutan, başkumandan

SİPEH-KEŞ f

Başkumandan, başbuğ

SİPENC f

Konaklama yeri, misafirhane, otel

* Dünya

* Misafir

SİPER f

Arkasına saklanılacak şey

Koruyan

* Mânia

Sığınak veya set arkası, duvar altı gibi kuytu yerler

* Okun, giderken kabzayı zedelememesi için sol elin üzerine konulan âlet

* Muharebede askerin kurşun ve gülleden korunması için toprak kazılarak açılan ve ön tarafına, çıkan topraklar yığılmak suretiyle vücuda getirilen korunma yerleri

* Kalelerin üstünde ok ve kurşun atmağa mahsus mazgallar yanında duracak askerlerin korunmaları için insan boyunda olan ve uzaktan diş diş görünen arkalıklı duvar parçalarına verilen addır

SİPER-İ SÂİKA Yıldırımdan korunmak için gemilerle, minarelere ve büyük binalara konan âlet

Paratoner

Gemilerde direklerin şapkalarına konulur ve üzerlerine, bir ucu denize kadar sarkıtılmış bakır tel bağlanır

Direkleriyle teknesi ağaç olmayan gemilerde tel yoktur

Telin gördüğü nakil hizmetini geminin demir kısmı yapar

Minarelerle büyük binaların en yüksek noktalarına konularak sarkıtılan bakır tel, toprağa gömülüdür

SİR f

Tok, kanmış, doymuş

* Sarımsak

SİR Yarık

Delik

* Balık yahnisi

SİRA' Hızla gitmek, acele etmek

SİR-AB f

Suya kanma

Suya tok olmak

* Sulu

* Körpe, tâze

SİRAC Işık

Lâmba

Fener

Mum

Kandil

* Şevk veren şey

* Güneş ve ay mânâsına veya Resul-i Ekrem'e (A

S

M

) "Nur saçan" meâlinde verilen bir isimdir

(Hem o Bürhan-ı Hak ve Sirac-ı Hakikat öyle bir din ve şeriat göstermiştir ki, iki cihanın saadetini te'min edecek desatiri câmi'dir

M

)
SİRAC-I RÂH-I HİDÂYET Hidayet yolunun ışığı

SİRAC-ÜN NUR Nurun lâmbası

* Risale-i Nur Külliyatından bir mecmuanın adı

SİRAC-ÜS SÜRC Lâmbaların lâmbası

En parlak nur

En parlak ışıklı eser

SİRAD Gön, sahtiyan

SİRAN (Sur

C

) Kaleler, kal'alar, hisarlar

SİRAR (C

: Esirre) Sürur, sevinç

* Sırayla konuşmak

* Ay sonu

SİRAYET Yayılmak, bulaşmak, geçmek

SİRB (C

: Esrâb) Çekirge ve balık yumurtası

* Sığır sürüsü

SİRBAL (C

: Serâbil) Gömlek, kamis

SİRCİN Kurumuş davar tersi

SİRDAB (C

: Seradib) Yer altında su soğutacak yer

SİRE (C

: Sıyer) Koyun ağılı

SİRET Bir kimsenin içi, hâli, hareketi, ahlâkı

* İnsanın tutmuş olduğu mânevi yol

SİRET-İ HASENE Güzel ve iyi ahlâk

SİRET-ÜN NEBİ Siyer-i Nebi veya Siret-i Nebi de denir

(Bak: İlm-i hadis, Siyer-i Nebi)
SİR'ET Nefis

* Koyun

* Geyik

* Kadınlar

SİRHAN (C

: Serâhin) Vahşi hayvanlardan olan kurt

SİRİŞK f

Göz yaşı

* Ateş şeraresi

SİRİŞT f

Yaradılış, hilkat, huy, tabiat

SİRİŞTE f

Yoğrulmuş, karıştırılmış

SİRKAT (Serkat) Çalma

Hırsızlık

SİRKE-FURUŞ f

Sirkeci, sirke satan kimse

* Mc: Ekşimiş yüzlü kişi

SİRKİN Kuru davar tersi

SİRR (C

: Esrar-Esirre) El ayasında ve alında olan hatlar

* Gizli nesne

* Cima etmek

* Zikir

* Hâlis

* En iyi, en faziletli

SİRVAL (c

: Serâvil) şalvar

SİRVE (C

: Sirâ) Küçük ok

* Çekirge yumurtası

SİSA (C

: Sıyas-Sıyasâ) Köşk

* Kale

* Sığınacak yer

* Çulha mekiği

* Horoz mahmuzu

* Sığır boynuzu

SİSA' (C

: Seyâsi) Davar arkası

* Omuz başı

SİSMOĞRAF Fr: Zelzelenin yerini, saatini, yön ve hızını kaydeden âlet

SİSTEM Fr

Bir bütün meydana getirecek şekilde, karşılıklı olarak birbirine bağlı unsurların hepsi

* İlimde bir bütün meydana getirecek esasların hepsi

* Bir nizâm dâiresinde çalışan takım

* Proğramlı çalışmak

* Manzume

SÎT Çatırtı, patırtı, gürültü

* Ün, şöhret, nam

SİTA' Deve boynunda uzunluğuna olan alâmet

* Ev direği

SİTAD f

Alma, alış

SİTAM Kılıcın ağızı

SİTAN (-istan) f

Mekân adı yapmağa yarayan ek

Meselâ: Gül-sitan $ : (Gül-istan) Gül bahçesi, güllük

SİTAN f

Alan, alıcı

Can-sitan $ : Can alan

SİTARE (Setr

den) (C

: Setâir) Örtünülecek, perdelenecek şey

SİTARE f

Yıldız, kevkeb

SİTARE-İ RAHŞÂN Parlak yıldız

SİTARE-GÂN Yıldızlar

SİTAYİŞ f

Övme, medhetme

Medih

SİTAYİŞ-KÂR f

Medheden, öven

SİTAYİŞ-KÂRÂNE Överek, medhetmek suretiyle

SİTEBR f

Kalın, kaba, yoğun

SİTEM f

Haksızlık, zulüm

* Nâzikâne çıkışma

* Eziyet, cefa

SİTEM-ÂMİZ f

Hâin

İnsafsız, haksız

SİTEM-DİDE (C

: Sitemdidegân) Zulme uğramış, haksızlık görmüş

SİTEM-KÂR (C

: Sitemkârân) f

Haksızlık ve zulüm yapan

Zâlim

SİTEM-KEŞ f

Zulme ve haksızlığa uğrayan

Zulüm çeken

Mazlum

SİTEM-RESİDE f

Siteme uğramış, zulme uğramış

Zulüm çekmiş

SİTİZ (Sitize) f

Kavga, cidal, çekişme

SİTİZE-CU f

Kavgacı

SİTİZE-KÂR f

Kavgacı

SİTR (C

: Estâr) Örtü

* Perde

SİTT Hanım

(Aslı seyyidet iken muharref ve âmi arapçada sitt ve sitte olarak kullanılır

)
SİTTE Altı

(6) Altılık

SİTTE-İ SEVR Güneş'in Sevr burcunda bulunduğu Nisan ayında fırtınalariyle meşhur olan altı gün

SİTTÎN (Sittûn) Altmış

60
SÎV f

Elma

SİVA Başka, gayrı, diğer

Kasd

(Bak: Mâsiva)
SİVAD Gizli söz, sır

SİVAK (C

: Süvük) Misvak

* Dişini yıkamak

SİVAR (C

: Esvire - Esâvir-Suur) Bilezik

SİVAR-I ZERRİN Altun bilezik

SİVCAR Tazı ve köpeğin boynuna halka geçirmek

Tasma takmak

SİVİL Fr

Asker olmayan

* Başı bozuk

* Mülkî

* Tebdil-i kıyafetle gezen polis

* Medeni

SİYA' Samanlı balçık

SİYAB (Sevb

C

) Elbiseler, giyecek şeyler

SİYABE Kızlığın bozulması, bekâretin zâil olması

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SİYAC Dikenli duvar

SİYADET Seyyidlik

(Bak: Seyyid)
SİYAFET Kılıççılık sanatı

SİYAH f

Kara, esved

* Zenci

SİYAHA Suyun akması

* Oruç tutmak

SİYAHAT (Seyyehân - Siyâh - Süyuh) İbret, terehhüb ve ibadet için yer yüzünde gezip yürümek

(Dervişlerin seyahatı bundandır

)
SİYAHBAHT f

Tâlihsiz, kara bahtlı

SİYAHÇERDE f

Esmer, karayağız olan

SİYAHFAM f

Siyah renkli

SİYAHÎ f

Siyahla alâkalı

* Zenci

* Siyahlık, karalık

SİYAHKÂR (C

: Siyâhkârân) f

Günah işlemiş, suçlu

SİYAHKEDE f

Kapkara yer

SİYAHLİKA f

Kara yüzlü

SİYAHPUŞ f

Siyahlar giymiş

Karalar giymiş

* Mâtemli, yaslı

SİYAHRUZ f

Tâlihsiz, şanssız, bahtsız

SİYAK Söz gelişi, ifade tarzı

* Üslub, tarz, yol

* Sürmek, sevk

* Ruhun çıkması

SİYAK-I KELÂM Sözün gelişi, sevkediliş

SİYAK VE SİBAKA MÜLÂYEMET Sözün evveline güzel bir netice, sonrasına iyi bir başlangıç olması

SİYAKAT Binek hayvanını arkasından sürme

SİYAM Oruç

(Bak: Sıyam)
SİYANET Koruma, muhafaza, hıfz

SİYASET Memleket idare etme san'atı

Devlet idare tarzı

* Dünya ve âhirette necatlarına sebeb olacak bir yola, insanları irşad ile beşeriyetin salâhına çalışmak

* Diplomatlık

Politika

* Seyislik, at idare işleriyle uğraşma

(Bak: Hilafet)
SİYASETEN Siyaset bakımından, siyasî bakımdan

SİYASÎ Siyaset icabı olan

* Siyaset adamı

* Politik

SİYASİYYUN Politikacılar, siyasetçiler

Devlet idaresine çalışanlar

SİYAT (Savt

C

) Kırbaçlar, kamçılar

SİYE Koyun yatağı

SİYER (Siret

C

) Tarzlar, gidişler, yollar

SİYER-İ ENBİYA Peygamberlerin (Aleyhimüsselâm) hayatlarından ve onların ahlâkından bahseden kitap

SİYER-İ NEBİ Mevzuu Hazret-i Peygamber'in (A

S

M

) hayatı, ahlâkı ve yaşayışı olan, O'nun gaye ve cihanı irşad eden mesleğinden bahseden kitap

(Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın ahvâl ve evsâfı, Siyer ve Tarih suretiyle beyan edilmiş

Fakat o evsaf ve ahvâl-i galibi, beşeriyetine bakar

Halbuki o Zât-ı Mübarek'in şahs-ı manevîsi ve mahiyet-i kudsiyesi o derece yüksek ve nuranidir ki; Siyer ve Tarih'te beyan olunan evsaf, o bâlâ kamete uygun gelmiyor, o yüksek kıymete muvâfık düşmüyor

Çünki: $ sırrınca: Hergün, hattâ şimdi de, bütün ümmetinin ibadetleri kadar bir azim ibadet sahife-i kemalâtına ilâve oluyor

Nihayetsiz rahmet-i İlâhiyeye, nihayetsiz bir surette, nihayetsiz bir istidat ile mazhar olduğu gibi, her gün hadsiz ümmetinin hadsiz duasına mazhar oluyor

Ve şu kâinatın neticesi ve en mükemmel meyvesi ve Hâlik-ı Kâinat'ın tercümanı ve sevgilisi olan o Zât-ı Mübarek'in tamam-ı mahiyeti ve hakikat-ı kemalâtı, Siyer ve Tarih'e geçen beşeri ahval ve etvâra sığışmaz

Meselâ: Hazret-i Cebrâil ve Mikâil, iki muhafız yâver hükmünde Gazve-i Bedir'de yanında bulunan bir Zât-ı Mübarek; çarşı içinde, bedevi bir arabla at mübâyaasında münâzaa etmek, bir tek şâhid olan Huzeyfe'yi şahid göstermekle görünen etvârı içinde sığışmaz

İşte yanlış gitmemek için; her vakit mahiyet-i beşeriyeti itibariyle işitilen evsaf-ı âdiye içinde başını kaldırıp, hakiki mahiyetine ve mertebe-i Risalette durmuş nurani şahsiyet-i maneviyesine bakmak lâzımdır

Yoksa, ya hürmetsizlik eder veya şüpheye düşer

M

)
SİYER-İ SENİYYE Yüksek ahlâk ve yüksek vasıflar

Hazret-i Peygamberin (A

S

M

) yüksek ahlâk ve vasıflarına dair yazılan kitab

SİYERA' İbrişimle karışık alaca bez

SİYONİST (Kudüs'ün eski adı olan Sion

dan) Filistin'de bağımsız bir Yahudi devleti kurmak isteyen

Yahudi fikrinin taraftarı

Bir şeyi Yahudilerin gaye ve menfaatına göre değerlendiren

Yahudilik

* Yahudi dinine giren

SİYY Arz-ı Arabdan bir yer

* Çöl, sahra

* Benzer, misil

SİYYAN (Siyy

C

) Birbirine denk ve eşit

Müsavi

SİYYANEN Birbirine denk ve eşit olarak

Müsavi bir tarzda

SİYYE Yay başı

SKOLASTİK Lât

Kurun-u vustâda (Orta çağlarda) Hristiyan âleminde, papazların dinî görüşüne ve onların baskısı altındaki dinî fikirlerine göre yapılan tedrisat usulü

SLOGAN ing

Kısa ve te'sirli propaganda sözü

SOFESTAÎ (Sevfestâi) Kâinatın yaratıcısını, Cenab-ı Hakkı kabul etmemek için herşeyi inkâr eden

Müsbet veya menfi hiç bir hükme varmayan, daima şüphe içinde kalmayı esas alan felsefi bir doktrinin (Septisizm) mensubu

Septik

Alemde hakikat namına hiç bir şey tanımayan ve hakikatı araştırmaktan sarf-ı nazar ederek zevk ü safa, şiir ve edebiyatla eğlenen safsatacılar

(Bak: Sofizm)(

O Vahid-i Ehad'i kabul etmeyen ya nihayetsiz ilâhları kabul edecek veyahut ahmak sofestâi gibi hem kendini, hem kâinatın vücudunu inkâr edecek

M

)
SOFİ Ehl-i tasavvuf

Riyazet ve nefisle mücahede ile hakikate ermeğe çalışan

Tarikata mensub, mânevi kemâlât için çalışan

* Yanıltıcı, safsatacı

(Bak: İşrakiyyun)
SOFİZM Fr

Fls: Sofestaiye

Safsatacılık

Alemde hakikat olarak hiç bir şey tanımayan ve hakikatı araştırmaktan sarf-ı nazar ederek zevk ü safâ ve şiir gibi şeylerle eğlenmeği tercih eden bâtıl bir meslek

İnâdiye, indiye ve Lâedriye "Septizm" adlarıyla üç kısma ayrılırlar

(Mesail-i İlm-i Kelâm'dan)
SOHBET Konuşma, sevdiği kimselerle yapılan toplantı

* Birlikte oturup tatlı tatlı hakikat üzerine konuşmak

(Sohbet-i Nebeviye öyle bir iksirdir ki; bir dakikada ona mazhar bir zât, senelerle seyr ü süluka mukabil hakikatın envarına mazhar olur

Çünkü sohbette insibağ ve in'ikâs vardır

Malumdur ki; in'ikâs ve tebaiyyetle o nur-u âzam-ı Nübüvvetle beraber en azim mertebeye çıkabilir

Nasılki, bir sultanın hizmetkârı ve onun tebaiyyeti ile, öyle bir mevkiye çıkar ki, bir şah çıkamaz

İşte şu sırdandır ki, en büyük veliler sahabe derecesine çıkamıyorlar

Hattâ Celâleddin-i Süyuti gibi, uyanık iken, çok def'a sohbet-i nebeviyeye mazhar olan veliler, Resul-i Ekrem (A

S

M

) ile yakazaten görüşseler ve şu âlemde sohbetine müşerref olsalar, yine sahabeye yetişemiyorlar

Çünki: Sahabelerin sohbeti, Nübüvvet-i Ahmediye (A

S

M

) nuriyle, yâni Nebi olarak onunla sohbet ediyorlar

Evliyâlar ise vefat-ı Nebeviden sonra Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ı görmeleri, velâyet-i Ahmediye (A

S

M

) nuriyle sohbettir

Demek Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın, onların nazarlarına temessül ve tezahür etmesi, velâyet-i Ahmediye (A

S

M

) cihetindedir; Nübüvvet itibariyle değil

Mâdem öyledir; nübüvvet derecesi, velâyet derecesinden ne kadar yüksek ise, o iki sohbet de o derece tefavüt etmek lâzım gelir

Sohbet-i Nebeviye ne derece bir iksir-i nurâni olduğu bununla anlaşılır ki: Bir bedevi adam; kızını sağ olarak defnedecek bir kasavet-i vahşiyânede bulunduğu halde gelip, bir saat sohbet-i Nebeviyeye müşerref olur, daha karıncaya ayağını basamaz derecede bir şefkat-i rahimaneyi kesbederdi

Hem câhil, vahşi bir adam, bir gün sohbet-i Nebeviyeye mazhar olur; sonra Çin ve Hind gibi memleketlere giderdi

Mütemeddin kavimlere muallim-i hakaik ve rehber-i kemâlât olurdu

S

)
SOHBET-İ İHVAN Din kardeşleri ile faydalı hakikatlar üzerine sohbet etmek

Resül-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm buyurmuştur ki: Üç şey müstesna, dünyada rahat yoktur:1- Tilâvet-i Kur'an2- Münacat-ı Rahman3- Sohbet-i İhvan

SOKRAT Eski bir Yunan Feylesofu

(M

Ö

470-400) Vahdaniyete ve ruhun bakiliğine inanmış ve bu fikrini yaymağa çalışmış

"Dünyada yalnız bir şey öğrenebildim, o da hiç bir şey bilmediğimdir

" sözü meşhurdur

Devrinin inanışına zıd fikirlerinden dolayı mahkemece kendisine idam kararı verilmiş, baldıran otunun zehirini içirmek suretiyle idam edilmiş

Sonra Eflâtun, Sokrat'ın fikirlerini müdafaa etmiştir

SOLCU (Bak: Ashab-ı Şimal)
SORGUÇ Başa takılan tuğ

* Bazı kuşların tepelerinde bulunan tüyden süs

SOSYAL Fr

İçtimaî

Cemiyete ait

SOSYALİST Fr

Sosyalizm taraftarı olan

SOSYALİZM Fr

İktisadî teşebbüsleri ve teşekkülleri devlete vermek isteyen görüş

İştirakiyecilik

Güya, herkese müsavi mal verme esasını idare sisteminde yerleştirmeyi ve mal birliğini iddia eden ve insan fıtratına zıt olarak hürriyetleri daraltıcı ve din aleyhdarı bir sistem

Serserilere, zenginlerin mallarını mübah edip isyâna sevkeden ve ehl-i nâmusun ahlâkını yıkarak fuhşiyatı teşvik eden bir bâtıl anlayış

(Sosyalizm nazariyesinin nâşirleri komünistlerdir

) (Bak: İktisad, Kapitalizm, Komünizm)(Tabaka-i avâmın intibahiyle ve galebesiyle tezahür eden tam sosyalizm ve bolşevizm düsturları, bizim daha ziyade işimize yaradığı için, o sosyalizm düsturlarını kabul ettiğimiz halde, senin vaziyetin bize ağır geliyor

Prensiplerimize muhalif düşüyor

Onun için sana verdiğimiz sıkıntıdan şekvâya ve küsmeye hakkın yoktur?Elcevap: Hayat-ı içtimâiye-i beşeriyede bir çığır açan, eğer kâinattaki kanun-u fıtrata muvâfık hareket etmezse; hayırlı işlerde ve terakkide muvaffak olamaz

Bütün hareketi şer ve tahrip hesabına geçer

Mâdem kanun-u fıtrata tatbik-i harekete mecburiyet var; elbette fıtrat-i beşeriyeyi değiştirmek ve nev-i beşerin hilkatındaki hikmet-i esasiyeyi kaldırmakla, mutlak müsavat kanunu tatbik edilebilir

Evet, ben, neseben ve hayatça avam tabakasındanım

Ve meşreben ve fikren, "müsâvât-ı hukuk" mesleğini kabul edenlerdenim

Ve şefkaten ve İslâmiyetten gelen sırr-ı adalet ile, burjuva denilen tabaka-i havassın istibdat ve tahakkümlerine karşı eskidenberi muhalefetle çalışanlardanım

Onun için bütün kuvvetimle adalet-i tâmme lehinde zulüm ve tagallübün ve tahakküm ve istibdadın aleyhindeyim

Fakat nev-i beşerin fıtratı ve sırr-ı hikmeti, müsâvât-ı mutlaka kanununa zıddır

Çünki Fâtır-ı Hakim, kemal-i kudret ve hikmetini göstermek için az bir şeyden çok mahsulât aldırır ve bir sahifede çok kitabları yazdırır ve birşey ile çok vazifeleri yaptırdığı gibi, beşer nev'i ile de binler nev'in vazifelerini gördürür

İşte o sırr-ı azimdendir ki: Cenab-ı Hak, insan nev'ini binler nevileri sünbül verecek ve hayvanatın sair binler nevileri kadar tabakat gösterecek bir fıtratta yaratmıştır

Sair hayvanat gibi kuvâlarına, lâtifelerine, duygularına had konulmamış; serbest bırakıp hadsiz makamatta gezecek istidat verdiğinden, bir nevi iken binler nevi hükmüne geçtiği içindir ki, Arzın halifesi ve kâinatın neticesi ve zihayatın sultanı hükmüne geçmiştir

İşte nev-i insanın tenevvüünün en mühim mâyesi ve zenbereği; müsabaka ile hakiki imanlı fazilettir

Fazileti kaldırmak, mahiyet-i beşeriyenin tebdiliyle, aklın söndürülmesiyle, kalbin öldürülmesiyle, ruhun mahvedilmesiyle olabilir

L

)

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SOSYOLOĞ Fr

İçtimaî bilgilerle uğraşan, toplu insan yaşayışı ve onların idare işlerinde bilgi sahibi olmaya çalışan

İçtimaiyatçı

SÖMESTR Fr

Okullarda bir ders yılının ayrıldığı iki dönemin herbiri

SPİKER ing

Konuşmacı

Radyo programlarını takdim eden, haber bültenlerini okuyan kişi

SPİRİTUALİZM Fr

Fls: Ruh gibi maddî olmayan varlıkları kabul eden görüş ve düşünüş

Ruhiyatçılık

STAJ Fr

Mesleki bilgisini artırmak maksadıyla başka birinin nezareti altında yapılan çalışma

STAJYER Fr

Staj yapan kimse

STRATEJİ yun

Askeri sevk ve idare ilmi, sevk-ul-ceyş

STRATOSFER Fr

Atmosferin ortalama 30 km

kalınlığındaki ikinci tabakası

SU(Y) f

Cihet, yön, taraf

Semt

Yan

SU' Kötülük

* İyi olmayan

Kötü, fena

SU-İ AHLÂK Ahlâk kötülüğü

Allah'ın, peygamberin râzı olmayacağı işleri yapanın ahlâkı

SU-İ HAL Fena hareket tarzı

Kötü hal

SU-İ HAREKET Kötü hareket, kötü iş

SU-İ HAZM Sindirim bozukluğu

SU-İ HULK Kötü ahlâk

Dine, ahlâka yakışmayan fena ahlâklılık

SU-İ İHTİYAR Kötü arzu, fena istek

SU-İ İSTİMÂL Kötüye kullanma

Eldeki nimeti veya fırsatı boşuna yahut kendi menfaatine kullanma

SU-İ KASD Bir kimsenin aleyhinde tertib alma

* Adam öldürmeğe tertib alma

* Kötü kasd

SU-İ MİZÂC Sıhhat bozukluğu, huy fenalığı

SU-İ NİYET Kötü ve bozuk niyet

SU-İ TEDBİR Yanlış tedbir

Kötü yol

Tam düşünüşle, akıllıca hareket etmeyiş

SU-İ TEFEHHÜM Kötü anlayış

Yanlış anlama

SU-İ TELÂKKİ Lâzım olduğu şekilde anlamama

Kötü anlayış

Kötü telâkki etme

SU-İ ZAN Kötü zanna sahib olma, başkasının hareketini kötü zannetme

(Dördüncü hastalık su-i zandır

Evet insan, hüsn-ü zanna me'murdur

İnsan, herkesi kendisinden üstün bilmelidir

Kendisinde bulunan su-i ahlâkı, su-i zan saikasıyla başkalara teşmil etmesin

Ve başkaların bazı harekâtını, hikmetini bilmediğinden takbih etmesin

Binaenaleyh eslâf-ı izâmın hikmetini bilmediğimiz bazı hâllerini beğenmemek su-i zandır

Su-i zan ise, maddi mânevi içtimâiyâtı zedeler

M

N

)
SUADA' Sıkıntıdan dolayı uzun uzadıya solumak

* Ev ortası

SUADÎ Topalak otu

SUAL İsteme

İstek

* Soru

Sorulan şey

* Dilencilik

SUAL Öksürük

SUALÂT (Suâl

C

) Suâller, sorular

İstemeler, istekler

SUB' Yedide bir

SUBA (SABÂ) (C

: Esbâ) Gece ile gündüz eşit olduğunda gündoğusundan esen rüzgâr

SUBABE Kap içinde kalan su

* Bir nesnenin bakiyesi

Artık

SU'BAN (C

: Saâbin) Büyük yılan

Ejderha

* Koz: Semanın kuzey yarım küresinde bulunan Tinnîn Burcu'nun çevirdiği büyük kavisin ortasında ve küçük ayı dörtgeninin tam karşısında bulunan en parlak yıldız

(Alpha Draco)
SUBARE Taş

SUBAŞI Şimdiki zabıta ve daha ziyade belediye memurlarının gördükleri işleri gören ve kasabaların idaresi başında bulunan memurun ünvanı idi

SUBAT (Bak: Sübât)
SUBBAH (Sâbih

C

) Yüzenler, yüzücüler (suda)

SUBBÛHUN KUDDÛSÜN "Allah (C

C

) subbûhtur, kuddûstür

Zâtına ve sıfatına fena, noksan ve kusur yanaşamaz

Her zaman ve her dilde, her mahluk onu tesbih ve takdis eder

" gibi mânâları ifade eder

SUBE At sürüsü

* Yirmi ile kırk arasında olan keçi sürüsü

* Kabın içinde kalan su

Artık su

SU'BE Yeşil başlı kertenkele

SUBESU f

Taraf taraf

Her tarafa

Her yanda

SUBH Sabah vakti

Sabah

Tan vakti

Şafak zamanı

SUBH-U KIYAMET Kıyametten sonraki sabah

Kıyamet sabahı

SUBHA Nur ve azamet

* Sabahla öğle arası, kuşluk vakti

(Bak: Sübha)
SUBHA Sabah uykusu

SUBHDEM f

Sabah vakti

SUBHGÂH f

Sabah vakti

Tan yeri

SUBJEKTİF (Bak: Sübjektif)
SUBR Her cismin tek kenarı ve yoğunluğu

* Ufak taşlı yer

SUBRE Birikinti, yığın

SUB' (Bak: Sübu')
SUBU' Dinini terk edip başka dine girmek

SU'BUB (C

: Seâbib) Saf su akan yer

SUBUHAT (Subha

C

) Secdeler ve cemal-i İlâhî nurları ve celal ve azamet-i İlâhiye

(Bak: Azamet, Cemal)
SUD f

Kâr, faide, kazanç

SUD (Sevda

C

) Rengi kara olan şeyler

* Sevdalar

SUDA' Baş ağrısı

* Rahatsız etme, sıkıntı verme, sıkma

SUD'A Deve ve koyun bölüğü

SUDA-GER f

Bezirgân, tüccar

SUDA-GERÎ f

Ticaret

SUDAGÎ Zülüfte olan nişan ve alâmet

SUDAH Horozun ötmesi

SUDAM (SIDÂM) Hayvanların başında olan bir hastalık

SUDD Dağ

SUDDAD (C

: Sadâyid) "Sâm-ı ebras" denilen kertenkele

* Suya varacak yol

SUDE f

Ezilmiş, dövülmüş

Sürmüş, sürülmüş

SUDEKA (Sadik

C

) Doğru ve hakiki dostlar

SUDG (C

: Esdâg) şakak

* şakaklardan sarkan saç

SUDKAN (Sadîk

C

) Hakiki ve doğru dostlar

Sadîkler

SUDMEND f

Kazançlı, faydalı, kârlı

SUDRE Acem gömleği

SUDUD Men'etmek, engel olmak

SUDUR Olma, meydana gelme

Sâdır olma

* (Sadr

C

) Göğüsler, sadırlar

SUEDA (Said

C

) Saidler

Allah'ın (C

C

) rızâsına erenler

Mes'ud olanlar

SUF (C

: Evsâf) Yün dokuma

Yünden yapılmış dokuma

* Yün, yapağı, ibrişim

SUFAR f

Ok gezi

* İğne deliği

SUFAR Yürekte sarı suların toplanması

SUFARİYE Sarı asma adı verilen bir kuş

SUFEF (Sofa

C

) Sofalar

SUFFA (Suffe) Sofa, avlu

* Set

Seki

SUFFAH Enli uzun taş

SUFİ (C

: Sufiyyun) Tasavvuf ehli

Sofu

Mutasavvıf

SUFN Çobanların dağarcığı

SUFR (Sıfr) : Bakır

Tunç

SUFRET Sarı renk, sarılık

* Beniz solukluğu

SUFRİT (C

: Safârit) Fakir

SUFRUF Üzüm çöpü

* Hurma çöpü

SUFUF (Saf

C

) Saflar

Sıralar

SUFUN (Süfun) (Sefine

C

) Sefineler

Gemiler

SUFVAN Atın, üç ayak üzerine durup dördüncünün tırnağını yere dikip durması

SUGRA (Suğra) Daha küçük, pek küçük

* Man: Hadd-i asgarın bulunduğu cümle

Birinci kaziyye

Küçük önerme

(Bak: Hadd-i asgar)
SUGRE (C

: Sügur) Göğüs çukuru

* Boğaz çukuru

* Gedik

SUGV Meyletmek, yönelmek, eğilme

SUGVAR f

Kederli, acılı

SUH Duvar

SUHAF Akciğer veremi

SUHAN f

Törpü

SUHANSERA (C

: Suhanserâyân) f

Ahenkli söz söyleyen

SUHAR Umman kasabası

* Bir erkek ismi

SUHARE Yağ kıkırdağı

SUHARE Başkasıyla alay eden

SUHD (C

: Eshâd) Çocukla birlikte çıkan sarı su

SUHEN (Sehun - Suhun) f

Söz

SUHF Akıl ve fikrin zayıf olması

SUHK Uzak olmak

* Cehennemde bir derenin adı

* Mahrumiyet

SUHME Karalık, siyahlık

SUHNAN Sıcak, kızgın

* Sıcak gün

SUHNE Kızgınlık

* Gözü yaşlı, dertli olmak

SUHRE Maskara, gülünç, eğlenceli

* Zoraki iş gören, ücretsiz zoraki çalışan kimse ve hayvan

SUHREKÂR f

Maskaralık yapan

Maskara

SUHRE (C

: Suhar) Geniş ve düz olan iki dağ aralığı

* Kırmızıya benzer renk

SUHRİYEN (Sıhriyya) Musahhar kılınan, hizmette çalıştırılan

* Gülünç olan

SUHRİYYE Maskaralık

SUHT Kızgınlık, gadab

(Rızânın zıddı)
SUHT Haram mal, her nevi haram

* Yok eylemek

Gidermek

Bir şeyin kökünü kazımak (mânasına saht'dan alınmıştır

Haramın bereketi olmadığından hânumânlar yıktığı için suht denilmiştir

)
SUHTE f

Yanmış, tutuşmuş

Yanık

* (C

: Suhtegân) Softa

Medrese talebesi

SUHUB (Sehâb

C

) Bulutlar

SUHUF (Sahife

C

) Sahifeler

* Bâzı Peygamberlere gelen sahife halindeki kitap

SUHULET Kolaylık

(Bak: Sühulet)(

Senin küçük bahçeni halk ettiği gibi, cenneti dahi senin için halk edebilir ve halk etmiş ve sana va'd etmiş

Ve va'dettiği için, elbette seni onun içine alacak

Mâdem bilmüşahede görüyoruz; her senede, yeryüzünde, hayvanat ve nebatatın üçyüz binden ziyade enva'larını ve milletlerini, kemal-i intizam ve mizan ile, kemal-i sür'at ve sühuletle haşr edip, neşreder

Elbette böyle bir Kadir-i Zülcelâl, va'dini yerine getirmeye muktedirdir

M

)
SUHUN (Sahne

C

) Sahneler

SUHUR (Sahr

C

) Kayalar, büyük taşlar

SUK Çarşı, pazar

Alım satım yeri

SUK' Taraf, yön

* Nahiye

SUKA Çarşı adamı, esnaf

SUKA' Horoz sesi, horoz ötüşü

SUK'A Başın ortasındaki beyazlık

SUKAB (Sukbe

C

) Delikler

SUKATA Kırıntı, döküntü, artık

SUKATAÇİN f

Kırıntı, döküntü toplayan

Artık toplayan

SUKATAHÂR f

Kırıntı, artık yiyen

SUKAYBE Küçük delik, delikçik

SUKB (C

: Sükub) Delmek

* Yırtmak

SUKBE (C

: Sukub - Sukab - Sukabât) Delik

SUKÎ Çarşı ve pazarla alâkalı

* Çarşılı, pazarlı

SUKL(E) Böğür

* Taraf, yön

SUKM (SEKAM) (C

: Eskâm) Zahmet, meşakkat

Hastalık, maraz

SUKUB (Sukbe

C

) Delikler

SUKUB (Sakb ve Sukb

C

) Delmeler veya delinmeler

* Bir tarafdan diğer tarafa kadar açık olan delikler

SUKUF (Sakf

C

) Tavanlar, ev örtüleri

* Uzun ve sarkık şeyler

* Semavat

SUKUF-U BÜYUT Evlerin damları

SUKUK şeriat mahkemesince verilen ilâmlar ve onda geçen tabirler

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SUKUT Düşme

Yukardan aşağıya birden iniverme

* Değerini kaybetme

Bozulma

* Devrilme

* Mahvolma

* Ahlâk bakımından alçalma

* Büyük bir vazifeden ayrılma

* Sarkma

* Çocuğun eksik veya ölü olarak doğması

SUKUT-I HAKK Hakkın sukutu

Hakkın kaybolması

SUKUT-I MUSAMMEM Düşmesi kararlaştırılmış

İktidardan düşürmek için hakkında karar alınmış

SUKUT-U MUTLAK Mânen iyice tefessüh etme, iyi hasletlerin tamamen kaybolması

SUKUTİYE Paraşüt

SUKVE Toprak kap

SUKYA (Saky

den) Sulamak

SU'L (C

: Süul) Devede sonradan çıkan küçük meme

* Koyunda küçük meme

* Asıl dişin yanında çıkan fazlalık diş

SULAHFAT (C

: Selâhif) Kaplumbağa

SULB Sert, katı

Taş gibi olan

* Omurga kemiği

* Sülâle, zürriyet

SULBÎ Birinin sulbünden gelme

Kendi evlâdı

Kendi oğlu

SULBİYE Nesebi hâlis olan

SULBİYET Katılık, sertlik

Taş gibi olmak

* Cisimlerin katı hâli

* Mc: Duygusuzluk

SULEHA (Sâlih

C

) Salihler

Salâhiyetli, günah işlemeyen iyi insanlar

İlim ve amelde, ibâdet, taat ve takvâda terakki ve teâli eden büyük zâtlar

SULFATO (Sulfata) Fr

Kinin

Sıtma hapı

SULH Barış

Uyuşma

* Muharebeyi terk için anlaşma

* Rahatlık

SULH-ÂMİZ f

Ara bulucu, barıştırıcı

SULHEN Sulh tarzında, barış yoluyla

Anlaşmak suretiyle

SULH-NÂME f

Sulh, barış kâğıdı

SULH-PERVER f

Sulhçu

Dâimâ sulh ve sükun isteyen

Harp ve çarpışmak istemeyen

Barışsever

SULİYY Ateşin yanması

SULLA' (C

: Sıllâ) Enli yassı taş

* Ot bitmeyen mevzi

SULLAA Büyük, enli taş

* Ot yetişmeyen yer

SULSUL (C

: Salâsıl) Üveyik kuşu

SULSULE Havuz veya kap dibinde kalan su artığı

SULT (C

: Eslât) Büyük bıçak

SULTA Baskı, otorite

SULTAN Reis

İslâm Hükümdarı

Hâkimiyet sahibi

Padişah

* Allah

(C

C

) * Kuvvet, kudret ve hâkimiyet sâhibi

* Hükümdar âilesinden olan anne, kız gibi kadınlardan her biri

* Hüccet ve delil

* Kahr ve tegallüb mânasında masdardır

Her şeyin yavuz, şiddet ve satvetine denir

Kelimenin aslı "selit" olup, cem'i sultandır

Selit ise, zeytinyağının ismidir

Zeytinyağı kandilinin ışığıyla ışıklandırma yapıldığı gibi, padişâh ve vali dahi şule-i adl ve zabt ü ihtimamıyla memleketini tenvir etmek münâsebetiyle onlara da bu mâna ıtlak olunmuştur

(Kamus-u Okyanus'tan hülâsadır

)(Sultan-ı kâinat birdir

Her şeyin anahtarı O'nun yanında, her şeyin dizgini O'nun elindedir

Her şey O'nun emriyle halledilir

O'nu bulsan her matlubunu buldun, hadsiz minnetlerden, korkulardan kurtuldun

M

)(Bu gördüğün insanlar, Sultan-ı Ezelî'nin kudretiyle, yokluk karanlıklarından, ziyadâr varlık âlemine çıkarılan mahluklardır

Sultan-ı Ezelî, bütün mevcudatı içinde biz insanları seçmiş

Ve emanet-i kübrayı bize vermiştir

Biz, haşir yoluyla saadet-i ebediyeye müteveccihen hareket etmekteyiz

Dünyadaki işimiz de o saadet-i ebediye yollarını te'min etmekle re's-ül mâlımız olan istidatlarımızı nemâlandırmaktır

Ve şu azîm insan kervanına, bundan sonra Sultan-ı Ezelî'den risalet vazifesiyle gelip, riyaset eden benim

İ

)
SULTAN-I MAZLUM Mâsum, zulme uğramış sultan

(Bundan kinaye II

Abdulhamid Han'dır

)
SULTAN-ÜD DEM Vücutta kanın galeyanı

SULTAN REŞAD (Mi: 1844-1918) Meşrutiyet devri Osmanlı Padişahıdır

Merhametli ve halim tabiatlı olan bu dindar ve abdestsiz gezmiyen padişah, Mevlevi Tarikatına bağlı idi

Boş vakitlerini Mesnevi okumakla geçirirdi

SULTAN SELİM HAN (Bak: Yavuz Sultan Selim)
SULTAN SÜLEYMAN HAN (Hi: 900-974) Osmanlı Padişahlarının onuncusu, İslâm Halifelerinin yetmişbeşincisidir

Yavuz Sultan Selim Han'ın oğludur

Avrupa-vari bir kısım kanunlar yapılmasına vesile olduğundan Kanuni nâmı ile de tanınır

Padişahlık yılları Osmanlı Devletinin en haşmetli devri olup, Avrupa, Asya Osmanlıların emrinde idi

İstanbul payitahttı

Bir fikir vermek için o zaman İstanbuldaki eserlerden bir kaç misal vereceğiz

İlk olarak o zamanda yapılan bir sayıma göre: 485 câmi, 4494 mescid, 100 imâret, 417 kervansaray, 1653 ilk mekteb, 335 tekke, 4985 çeşme, 874 hamam, 743 kilise, onbir binden ziyade sokak ve cadde tesbit edilmişti

İstanbul böyle iken Avrupa'lı bir muharrir; Avrupa'yı şöyle anlatır: "Avrupalılar bin sene banyosuz kaldı

Orta çağda pis ve kirli bulunmak bir faziletti

Bu çağlarda Avrupa baştan aşağı kaşınıyordu

"
SULUH Sahte olmayıp geçer akçalar

Sağlam ve hakiki paralar

SU'LUK (C

: Saâlik) Fakir

* Dilenci

* Serseri

SULUL Bozulup fena kokmak

SUM Sarımsak

SUM' Pervane denilen kelebek

SUM'A İhlâssızlıktan çıkan, işitilsin ve bilinsin için yapılan iş, gizli riyakârlık

SUMARİ Dübür

SUMAT (SUMT) Susmak, sükut etmek

SUME Koyuna yapılan işaret ve nişan

SUMLUH Kulak kiri

SUMM İşitmez olanlar, sağır olanlar

Duymayanlar

SUMMAKİ Gayet sert, değerli ve parlak olan bir taş

SUMNAT f

Kilise, puthane

SUMSUM Çok katı olan

SUMUG (Samg

C

) Zamklar

SUMUL Sertlik, kuruluk, katılık

SUMUT Susma, sükut

* Somurtma

SUN' Yapmak

* Eser, yapılan iş

* Te'sir

* Güzel iş yapmak

SUN'-İ BEDİ' Güzel eser

SUN'-İ İLÂHÎ Cenab-ı Hakk'ın san'atı, eseri

SU'N (C

: Seâne) Yarısı kesilmiş kırba

SUNAFİR Her nesnenin hâlisi

Her şeyin iyisi ve doğrusu

SUNAN Koltuk kokusu

SUNBUR (C: Sanâbir) Demirden veya kalaydan olan ibriğin emziği

* Havuzun çevresine yapılan lüle ve oluk

SUN'Î İnsan yapısı, uydurma, takma, sahte, yaradılıştan olmayan

SUNUAT Yapılanlar

San'atlı yapılan şeyler

SUNUF (Sınıf

C

) Sınıflar

* Dereceler, mertebeler

* Nikablar, yaşmaklar

* Soylar, neviler

SUNUF-İ ÂLİYE Yüksek sınıflar

SUPLES Fr

Yumuşaklık, esneklik

SUR Bir şehri kuşatan yüksekçe kale duvarı

Yüksek duvar

Kale

Hisar

SUR (Suret

C

) Kıyamet günü İsrafil Aleyhisselâm'ın çalacağı boru

Buna Sur-u İsrafil de denir

* Boynuzdan yapılan düdük

SUR f

Şenlik

Düğün

Ziyafet

SUR Keş parçası

SU'R (C

: Es'âr) Yiyecek, içecek artığı

SUR'A Bahadırlık, kahramanlık

* Güreşçilik

SURAA Pehlivan ve bahadır kimse

SURAH f

Delik

Gedik

SURAH Bir tavus kuşu ismi

* Kapının gıcırdaması

* Ses

* İnlemek

SURAHİ Su şişesi, sürahi

SURAM Zillet ve hastalık

* Emzikten son çıkan süt

SURE Kur'an-ı Kerim'in 114 bölümünden her biri

* Derece

* Duracak yer

Menzilet

* Şeref ve şan

* Güzel inşa edilmiş bina

Sur

* Refi'

* Alâmet, nişan

SURED (C

: Surdân) Göçgen adı verilen küçük kuş

* Davar arkasında yanırdan olan beyazlık

SURENCAN Şekil ve kabuğu kestaneye benzeyen bir ot kökü

SURET (C

: Sur - Suver) Biçim, görünüş

* Kılık

Tarz

* Yol

Gidiş

Hal

* Tasvir

Dıştan görünen şekil

* Çare

SURET-İ SUUD Yükselme tarzı

SURET-İ TESVİYE Hal çaresi

SURET-İ ZAİFE-İ VÂHİYE Hakikatsız, saçma sapan zayıf suret ve vesvese

SURETÂ Görünüşte

Zâhiren

SURETBEND f

Tasvir yapan

Resimci

SURETEN Suret itibariyle, suret olarak, görünüşte

Sanki

SURETGER f

Suret yapan, resim çizen, ressam

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SURETPEREST f

Görünüşe, surete çok kıymet veren

Esasa kıymet vermeyen

* Resimleri çok seven ve meftun olan

(Bak: Sanem-perest)
SURET-PERESTLİK Bir şeyin dış görünüşüne ve tertibine önem verip, ruhuna ve mânasına kıymet vermemek

* Resimlere meftuniyet

(Bak: Sanem-perest)(Sanem-perestliği şiddetle Kur'an men'ettiği gibi, sanem-perestliğin bir nevi taklidi olan suretperestliği de men'eder

Medeniyyet ise, suretleri kendi mahasininden sayıp Kur'ana muâraza etmek istemiş

Halbuki: Gölgeli gölgesiz suretler, ya bir zulm-ü mütehaccir veya bir riya-yı mütecessid veya bir heves-i mütecessimdir ki, beşeri zulme ve riyaya ve hevâya, hevesi kamçılayıp teşvik eder

S

)
SURETPEZİR f

Meydana çıkan, hâsıl olan, şekillenen

SURETYÂB f

şekil bulan, suretlenen, meydana gelen

SURÎ Surete ait, görünüşe ait ve müteallik

Hakiki, ciddi ve samimi olmayan

Zâhirî

SUR-NA(Y) f

Zurna

SUR-NAÎ f

Zurnacı

SUR-NAME (Suriye) f

Edb: Düğün, ziyafet, şenlik gibi halleri tasvir için yazılan yazılar

SURNA-PA f

Zürafa

SURRAD Yağmuru olmayan ince bulut

SURRE (C

: Surer) Para kesesi, para çıkını

* Hac zamanında İslâm Devletinin pâdişahı tarafından fakir ve muhtaçlara dağıtılması için Mekke ve Medineye her yıl gönderilen para ve sâir şeyler

SURSUR Büyük kuvvetli deve

SURUD Soğuk yer

SURUF (Sarf

C

) Dilbilgisi kitapları, gramerler

SURUH (Sarh

C

) Köşkler, yüksek binalar

SU'RUR Ağaç sakızı parçası

SUS Huy, tabiat, tıynet

* Buğday ve arpa biti

Hububata düşen kurt

Güve

* Miyan kökü

SUS Yemeği yalnız başına yiyen kötü insan

SUSEN f

Susam

SUSMAR f

Kertenkele denen küçük bir hayvan

Keler

SUT (C

: Suvâ-Esvâ) Yolda ve sahrada işaret için dikilen taş

SUTU' Yükselme, yukarı çıkma

* Belli olma

(Toz, koku v

b) yayılma

SUTUR (Satır

C

) Satırlar, yazı dizileri

SUTUR-U HÂDİSAT Hâdiselerin satırları

Mânidar hâdiseler

SUTUR-U KÂİNAT Âlemdeki mânalar, kâinat satırları

SUTUR-ÜL GAYB Bizce bilinmeyen işler ve hâdiseler, mânalar

SUUBET Zorluk, güçlük

SUUD Yükselmek

Yukarı çıkmak

Derece artmak

SUUD Mübarek

* Mübarek sayılan yıldızlar

SUUDE İyi addetmek

Mübarek saymak

SUUR (Sivâr

C

) Bilezikler

SUUT Enfiye

SUVA' Sa' denilen ve ahkâm-ı İslâmiyede muteber olan ölçek

* Su içmek için kullanılan taş

Maşraba

SUVAB (C

: Su'bân) Bit sirkesi

SUVAN (SIVÂN) (C

: Esvine) Kaftan ve giyecek eşya koyup saklanılan yer veya kap

SUVAR (Bak: Süvar)
SUVER Boynuz

* (Suret

C

) Suretler

SUVEYDA (Bak: Süveyda)
SUVVAM (Sâim

C

) Oruç tutanlar

SUY f

Cihet, yön, taraf

SUY Kurumak

SUYUF (Sayf

C

) Yaz mevsimleri

SUZ f

(Suhten: Yanmak mastarından) "Yakan, yakıcı, yanmak, tutuşmak" mânâlarına gelerek mürekkeb kelimeler yapar

SUZ f

Yanma, tutuşma

Ateş

Sıcaklık

SUZ-İ CİĞER Ciğerin yanması

Ciğer yanıklığı

SUZAN f

Yakan, yakıcı

Ateşli

SUZEN f

İğne

SUZENDE f

Yakan

Yakıcı

SUZENGER f

İğne yapan, iğneci

SUZER (C

: Suzerât) Necis, pis, murdar

SUZÎ f

Yanma ile, tutuşma ile ilgili

SUZİŞ f

Yakma

Yanma

* Dokunma, te'sir etme, etki yapma

* Büyük acı

Yürek yanması

SUZİŞ-İ NİHAN İçin için yanma

Gizli yanma

SÜAC Koyun avazı, koyun sesi

SÜAL Öksürük

SÜAL Bir kabile ismi

SÜAR Ateşin harareti

* Çok acıkmak

SÜ'B Akıl geri gelmek

* Gittikten sonra yine eski yerine dönmek, mekânına gelmek

SÜB' Yedide bir

SÜBAÎ Yedi harfli, yedili

SÜ'BAN (Bak: Su'ban)
SÜBAT Dalgınlık

* Uzun dinlenme

* İstirahat zamanı

* Uzun uyku şeklinde olan baygınlık

Koma

* Dehir, zaman

SÜBAT (Sübe

C

) Cemaatler, bölükler

SÜBATA Süprüntülük, virâne

SÜBBUH Tesbih edilen (Allah

C

)
SÜBBET İnsanın oturak yeri

SÜBE On kişiden fazla olan erkek cemaatı

* Havuzun ortası

SÜBHA Uyku, nevm

* Fâriğ olmak, vazgeçmek, çekilmek

İşi bitirmek

SÜBHA Çekilen tesbih, tesbih tânesi

* Duâ ve nâfile namaz

SÜBHAKEŞ f

Tesbih çeken

SÜBHAN Allah (C

C

)
SÜBHANALLAH Cenab-ı Hakk'ın mahlukatı ve eserleri karşısında duyulan hayret ve taaccübü ifade etmek için söylenir

Cenab-ı Hakkın zâtında, sıfâtında ve ef'alinde bütün kusurlardan münezzehiyetini ifade eder

(Sübhanallah ve Elhamdülillah cümleleri Cenab-ı Hakk'ı Celal ve Cemal sıfatlarıyla zımnen tavsif ediyorlar

Celal sıfatını tazammun eden Sübhanallah, abdin ve mahlukun Allah'dan baid olduklarına nazırdır

Cemal sıfatını içine alan Elhamdülillah, Cenab-ı Hakk'ın rahmetiyle abde ve mahlukata karib olduğuna işarettir

Meselâ: Biri kurb, diğeri bu'd olmak üzere bize nâzır şemsin iki ciheti vardır

Kurb cihetiyle hararet ve ziyayı veriyor

Bu'd cihetiyle, insanların mazarratlarından tâhir ve sâfi kalıyor

Bu itibarla insan, şemse karşı yalnız kabil olabilir, fâil ve müessir olamaz

Kezâlik, bilâteşbih, Cenab-ı Hak rahmetiyle bize karib olduğu cihetle Ona hamdediyoruz

Biz Ondan uzak olduğumuz cihetle Onu tesbih ediyoruz

Binâenaleyh, rahmetiyle kurbüne bakarken hamdet

Ondan baid olduğuna bakarken tesbih et

Fakat her iki makamı karıştırma

Ve her iki nazarı birleştirme ki, hak ve istikamet mültebis olmasın

Lâkin iltibas ve mezc olmadığı takdirde her iki makamı ve her iki nazarı hem tebdil, hem cem' edebilirsin

Evet, Sübhanallâhi ve bihamdihi her iki makamı cem'eden bir cümledir

M

N

)(Cenab-ı Hakkı şerikten, kusurdan, noksâniyetten, zulümden, acizden, merhametsizlikten, ihtiyaçtan ve aldatmaktan ve kemal ve cemal ve celaline muhalif olan bütün kusurattan takdis ve tenzih etmek mânası ile saadet-i ebediyeyi ve celal ve cemal ve kemal ve saltanatının haşmetine medar olan dar-ı âhireti ve ondaki cenneti ihtar edip delâlet ve işaret eder

Ş

) (Bak: Bakiyat-ı sâlihat)
SÜBHANÎ (SÜBHANİYE) Allah (C

C

) ile alâkalı

İlâhî

Allah'a mahsus, Onun eserlerine âit ve müteallik

Allah'ın Sübhan sıfatına âid

SÜBJEKTİF Fr

Bilen akıl ile alâkalı

* Eşyanın hakikatına değil de ferdin düşünce ve duygularına dayanan

Şahsî görüşe göre olan

İndî, nefsî olan

SÜBJEKTİVİZM Fr

Fls: Akıldan başka realite kabul etmeyen, yanlış bir nazariye

SÜBRUT (C

: Sebâriyet) Az

* Otsuz ve susuz yer

* Fakir adam

SÜBT Ayıp

SÜBT Hatmi gibi bir otun adı

SÜBÜHA (C

: Sübühât) Nur

* Azamet, büyüklük

SÜBUR Helâk, helâket

Mahvolmak

* Men olmak, kovulup sürülmek

SÜBUT Sâbit, berkarar ve pâyidar olup durmak

Oynak ve müteharrik olmamak

Kat'i olarak meydana çıkmak

Sâbit oluş

SÜBUT (Sebt

C

) Cumartesiler

Cumartesi günleri

SÜBUTÎ Varlığı kat'iyyen isbat edilene ait

Müsbet, isbatlı olan

(Bak: İman-ı bil-âhiret)
SÜBÜL (Sebil

C

) Yollar, caddeler

SÜCCAD (Sâcid

C

) Secde edenler

SÜCCED (Sâcid

C

) Secde edenler

Secde edip yere kapananlar

SÜCFE Geceden bir saat

SÜCLE Karnın geniş ve büyük olması

Şişmanlık

SÜCRE Derenin orta geniş yeri

SÜCRE (C

: Sücür) Yağmur suyundan biriken su

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SÜCUD Secdeye varmak

Cenab-ı Hakk'ın huzurunda hiçliğini, aczini bilip teslimiyetle yere kapanıp duâ ve tesbih etmek

(Bak: Secde) * (Sâcid

C

) Secde ederek yere kapananlar, secde edenler

SÜCUF (Secf

C

) Perdeler, örtüler

SÜCUL (Secl

C

) Büyük su kovaları

SÜCUN (Sicn

C

) Hapishaneler, zindanlar, ceza evleri

* Mc: Dünyanın sıkıntıları

SÜCV Gece sükuneti, gecenin sessizliği

* Zulmet istikrarı

SÜDA Kendi kendine çobansız gezen hayvan

* Bir şeyi kendi kolayına bırakmak

SÜDA' Bir otun adı

SÜDA' Geçmek

SÜDASÎ Altılı

Altılık

Altı harfli

SÜDD Dağ

* Bulut

* Mâni, engel

SÜDDE (C

: Süded) Kapı, eşik

SÜDED (Südde

C

) Kapılar, eşikler

SÜDG (C

: Esdâg) Göz ile kulak arası ve onun üzerine sarkan zülüf

SÜDS (Südüs) Altı kısımda bir kısım

SÜEBA' Esnemek

SÜEDA (Bak: Suedâ)
SÜF'A Kırmızılığa yakın olan siyahlık

SÜFAE (C

: Süfâ) Bir ot cinsi

SÜFAL Yavaş giden deve

Geç yürüyüşlü deve

SÜFEHA (Sefih

C

) Sefihler

İçkici, müsrif ve günahkâr kimseler

SÜFELA (Sefil

C

) Sefiller

SÜFERA (Sefir

C

) Sefirler, elçiler

SÜFERA-Yİ ECNEBİYE Yabancı devlet sefirleri

Yabancı devlet elçileri

SÜFFAR (Sâfir

C

) Yolcular

SÜFL Tortu, çöküntü

SÜFLA (Sâfil

den) Daha alçak, adi

* Günah ve basit işlere mahsus

* Kılıksız, kıyafetsiz

SÜFLÎ Aşağıda bulunan

* Alçak, pek aşağı olan

SÜFLİYAT Fâni dünya ile alâkalı işler

Nefsâni, heva ve hevese tabi olan kimselerin işleri

SÜFLİYYET Alçaklık, bayağılık, âdilik

SÜFRE Sofra, mâide

* (C

: Süfür) Misafire yolda yemesi için hazırlanan azık

SÜFTE f

Delinmiş, delikli

SÜFTECE (C

: Süfâtic) İçi kovuk boş cisim

* Bir yerden bir yere armağan olarak gönderilen şey

* Yol korkusundan emin olmak için tâcirlere borç olarak verilen para

SÜFTE-GUŞ f

Kulağı delinmiş olan

Kulağı delik

SÜFUL Alçaklık

* Alçaklığa meyil ve teveccüh etmek

Alçaklığa yönelmek

SÜFÜL (C

: Esfâl) Her şeyin köpüğü ve tortusu

* Örtmek

* Yemek

SÜFÜN (Bak: Sufun)
SÜFÜVV Yürümeye ve uçmaya başlamak

SÜFYAN Âhir zamanda geleceği ve ümmetin karanlık günler yaşamasına vesile olacağı sahih hadislerle bildirilen dehşetli dinsiz ve münâfık bir şahıs

(Bak: Deccal)(Rivâyetler, deccalın dehşetli fitnesi, İslâmlarda olacağını gösterir ki, bütün ümmet istiâze etmiş

$ Bunun bir te'vil şudur ki: İslâmların deccalı ayrıdır

Hattâ bir kısım ehl-i tahkik, İmam-ı Ali'nin (R

A

) dediği gibi, demişler ki: Onların deccalı Süfyan'dır, İslâmlar içinde çıkacak aldatmakla iş görecek

Kâfirlerin büyük deccalı ayrıdır

Yoksa, büyük deccalın cebr ve ceberut-u mutlakına karşı itaat etmeyen şehid olur ve istemeyerek itaat eden kâfir olmaz

Belki günahkâr da olmaz

ş

)
SÜFYAN-I SEVRÎ (Hi: 91-161) Büyük âlim ve müçtehidlerdendir

Kûfe'de doğmuştur

SÜFYANÎ Süfyan'dan olan, Süfyan'a mensub, Süfyan'a müteallik

Zübdet-ül Buharî Tercemesine göre, Süfyanî: Müslümanlara kötülük eden, sefil, kötü, alçak olan kimse demektir

SÜFYAN İBN-İ UYEYNE (Bak: İbn-i Uyeyne)
SUGUR Düşmana yakın hududlar, serhadler

* Mağara

* Ön dişler

* Ağızlar

SÜHA Bir yıldız ismi

Dübb-ü ekber (Büyük Ayı) yıldız kümesinden gözü kuvvetli olan kimselerin görebileceği en küçük yıldız

SÜHAD Uyanıklık

SÜHAF Verem hastalığı

SÜHAL Çocuk doğunca beraber çıkan su

* Zayıf adamlar

SÜHALE Küçük tavşan

SÜHAM (Sühamî - Sühamiye) Lezzetli, sindirici, hoş içilecek şey

* Kuş yelekleri arasındaki yumuşak tüyler

* Yumuşak kumaş, elbise

SÜHAM Yabanda biten ot

* Yaz ısısı

* Sıcak yel

* Tegayyür, değişme

* Ziyan, zarar

SÜHAN f

Söz, kelâm

Kavl, lâfz

SÜHAN-ÂRÂ f

Düzgün ve güzel söz söyleyen

SÜHAN-ÇİN f

Söz getirip götüren, söz toplayan, dedikoducu

SÜHAN-DÂN f

Güzel söz söyleyen

SÜHAN-FEHM f

Sözün, kelâmın değerini takdir eden

SÜHAN-GÛ f

Söz söyleyen, söz söyleyici

SÜHAN-GÜZAR f

Güzel konuşan, güzel söz söyleyen

SÜHAN-PERDAZ f

Güzel ve düzgün söz söyleyen

SÜHAN-PİRA f

Süslü konuşan, süslü söz söyleyen

SÜHAN-RÂN f

Güzel söyleyen, güzel konuşan

SÜHAN-SENC (C

: Sühansencân) f

Hesaplı ve ölçülü konuşan, lüzumsuz konuşmayan

SÜHAN-ŞİNAS f

Söz bilen, sözün kıymetini takdir eden

SÜHAN-VER f

Fasih bir şekilde ve düzgün konuşan

SÜHBE Derin

SÜHEYL Kolay, uygun ve yumuşak

* Semânın güney tarafında ve Yemenden daha iyi görülen bir yıldız adı

(Bunun için buna Süheyl-i Yemâni denir

Kuzey kutup yıldızının naziri, benzeridir

)
SÜHEYLA Yumuşak huylu kadın

SÜHL Eşeğin göğsünden çıkan hırıltı

SÜHME Nasip

* Hısımlık, akrabalık, karâbet

SÜHNUN Rüzgârın ve yağmurun evveli

SÜHRE Seher vaktinin evveli

* Fecr-i kâzib zamanı

SÜHUD Uyanıklık

SÜHUH(A) Dökülmek

* Semiz ve besili olmak

SÜHUK Kaftanın eskimesi

SÜHUK(E) Şiddetli rüzgâr

Katı yel

SÜHULET Kolaylık

Kolaylık vasıtası

* Yavaşlık

Nâzik muamele

* Elverişli

Kullanışlı

* Paraca kolaylık

(Bak: Suhulet)
SÜHULET-BAHŞ f

Kolaylık veren

Kolay kullanılan

Pratik

SÜHUM Demirci çekici

SÜHUMET Akrabalık, hısımlık

SÜHUNET Sıcaklık, hararet

Hararet derecesi

SÜHUNET Katılık, peklik

SÜHUR Uyanık olmak

SÜHÜD Uyanıklık

SÜHVE Yumuşak

Sükun, sessizlik

SÜKALA' (Sakil

C

) Ağırlar

Kabalar

Çirkinler

Sözü sohbeti çekilmeyen kimseler

SÜKARA (Sekren

C

) Sarhoşlar

SÜKAT Yüksek yerden düşen nesne

SÜKK Meşhur bir Arap tabibin adı

* Ağzı ve dibi dar olan kuyu

SÜKKÂN (Sâkin

C

) İkamet edenler, oturanlar

* Gemi kuyruğu

SÜKKÂN-I BELDE Şehirde oturanlar

Şehir sâkinleri

SÜKKÂN-I HÂNE Evde oturanlar

Hâne sâkinleri

SÜKKER şeker

SÜKKERÎ şekerden yapılma tatlı

* Şekerle alâkalı

SÜKL Kadının çocuğunu kaybetmesi

SÜKN Yolun ortası

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SÜKNA Oturacak yer

Mesken

SÜKNE Kuş sürüsü

* Boyna takılan heykel ve halka

Boyna vurulan demir

SÜKTE Çocukları avutup susturmada kullanılan şey

SÜKUB (Sakb

C

) Delikler

SÜKUB (Sekub) Kendi kendine dökülen su

Suyun dökülmesi

SÜKUB Yetişmek

SÜKUK (Bak: Sukuk)
SÜKUL (SÂKİL) Evlâdı ölüp yalnız kalan kadın

SÜKÛN Durgunluk

Sâkin olmak

Hareketsizlik

* Dinmek, kesilmek

* Gr: Bir harfin (a,e,i,o) okunmayıp yalnız ses vermesi, harfin harekesiz olarak kendi sesi ile okunması

(Bak: Cezm)
SÜKÛN-İ DEM Soğukkanlılık

SÜKÛN-İ MU'TADÎ Her zamanki sessizlik

SÜKÛNET Vakarlılık, ciddiyet

* Durgunluk

Rahatlık

* Hareketsizlik

SÜKÛNETGÂH f

Dinlenme yeri

* Mc: Kabir, mezar

SÜKÛNETPERVER f

Dinlendirici, rahatlandırıcı

SÜKÛNETYÂB f

Durgunlaşan, sükûnet bulan, duran

SÜKUREDYUN Yaban sarmısağı

SÜKÛT Susma

Konuşmama

SÜKÛT-İ İSTİFHAM İstifham sessizliği

SÜKÛTÎ Sessizlikte olan

Çok ses çıkarmayan

Az konuşan

SÜLAE Hurma yaprağının, başında olan dikeni

SÜLAH Necis, pis

SÜLAL İshal olmak

SÜLALE Soy, sop

Bir kimsenin soyu

SÜLALE-İ TÂHİRE Temiz sülale olan Hazret-i Muhammed'in (A

S

M

) soyu

SÜLALE Sıkınca parmakların arasından dışarı çıkan safi balçık

* Meni akıntısı

SÜLAM El arkası

SÜLAMA Parmak kemiği

* Küçük içi boş kemik

SÜLAS Akıl gitmek

* Delirmek

SÜLASA' Salı

SÜLASÎ Üçlü

Üçe mensub

* Gr: Harf-i aslîsi üç harf olan kelime

SÜLASÎ MEZİD Esası, kelime kökü üç harften ibaret olduğu halde, başka harfler ilâvesiyle, başka masdar teşkil edilmiş olur

Aslı üç harfli masdar demektir

SÜLASÎ MEZİDÜN FİH Gr: Zaid harf almış ve kökünde üç aslî harf bulunan kelime

SÜLASÎ MÜCERRED Gr: Üç harfli aslî kelime kökü

SÜLEHFAT (C

: Selâhıf) Kaplumbağa

SÜLEK (C

: Sülekân) Keklik kuşunun erkeği

(Müe: Süleke)
SÜLEK Cemaat, topluluk

SÜLEYMAN (A

S

) Beni İsrail Peygamberlerindendir

Davud (A

S

) ın oğludur

Babasının vasiyyeti üzerine Beyt-ül Makdisi yedi senede inşa ettirdi

Kudüste büyük bir hükümet sarayı yaptırdı

Şark ve garb melikleri kendisine itaate geldiler

Kırk sene hem peygamberlik, hem padişahlık yaptı

Beni İsrailden Yahuda ve Bünyamin oğulları kendi hâkimiyeti altındaydılar

Diğer on kabile diğer İsrail Devletini teşkil ettiler

Yahuda Devleti Süleyman (A

S

) oğulları elinde ve merkezi Kudüs idi

(Bak: Belkıs, Davud)(Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm, cin ve şeytanları ve ervah-ı habiseyi teshir edip, şerlerini men' ve umûr-u nâfiada istihdam etmeyi ifade eden şu âyetler: $ ilâ âhir

$ ilâ âhir

âyetiyle diyor ki: Yerin, insandan sonra, zişuur olarak en mühim sekenesi olan cin, insana hizmetkâr olabilir

Onlara temas edilebilir

Şeytanlar da düşmanlığı bırakmaya mecbur olup, ister istemez hizmet edebilirler ki Cenab-ı Hakk'ın evamirine musahhar olan bir abdine, onları musahhar etmiştir

Cenab-ı Hak mânen şu âyetin lisan-ı remziyle der ki: "Ey insan! Bana itaat eden bir abdime cin ve şeytanları ve şerirlerini itaat ettiriyorum

Sen de benim emrine musahhar olsan, çok mevcudat, hattâ cin ve şeytan dahi, sana musahhar olabilirler

"İşte beşerin, san'at ve fennin imtizacından süzülen, maddi ve manevi fevkalâde hassasiyetinden tezahür eden ispirtizma gibi celb-i ervah ve cinlerle muhabereyi şu âyet, en nihayet hududunu çiziyor ve en faideli suretlerini tâyin ediyor ve ona yolu dahi açıyor

Fakat şimdiki gibi; bazan kendine emvat nâmını veren cinlere ve şeytanlara ve ervâh-ı habiseye musahhar ve maskara olup oyuncak olmak değil, belki tılsımat-ı Kur'aniye ile onları teshir etmektir, şerlerinden kurtulmaktır

S

)
SÜLEYMAN ÇELEBİ İlk mevlid yazan ve bunda en çok muvaffak olan ehl-i velâyet bir zât olup, hicri 780'de Bursa'da vefat etmiştir

"Vesilet-ün Necât", meşhur mevlid kitabının esas adıdır

SÜLFE Kişinin aceleyle hazırladığı yemek

SÜLLAF (Selef

C

) Selefler

Önce gelip geçmiş olanlar

SÜLLE Cemaat, topluluk, çok cemaat

* Çok para

SÜLLEM Merdiven, basamak

* Derece

* Tıb: Kulağın içindeki içiçe daireler şeklinde olan boşluğun adı

SÜLME Çatlak, gedik

SÜLT Hububattan buğdaya benzer bir tanenin adı

SÜLTA Uzun ok

SÜLTAH Düz kaypak taş

SÜLUC (Selc

C

) Karlar

SÜLUK (Silk

den) Belli bir gruba girme

Bir yolu takib etme

Bir tarikata bağlanma

Mânevi terakki mertebelerinde devam etme

SÜ'LUL Meme başı

* Vücutta meydana gelen siğil, sivilce

SÜLÜS Üçte bir

Üç parçadan biri

* Bir yazı çeşidi

SÜLÜSAN Üçte iki

Üç kısımdan iki kısım

SÜLÜSEYN Üç parçada iki parça, üç kısımda iki kısım

Üçte iki

SÜLÜSÎ Sülüsle, yani üçte birle ilgili

* Bir yazı sitili

SÜM f

Dört ayaklı hayvanların tırnağı

SÜM'A (Bak: Sum'a)
SÜMAK Hâlis, sâfi

SÜMAME (C

: Sümâm) Bir zayıf ot

* Cem etmek, toplamak, biriktirmek

SÜMANAT (C

: Sümâni-Sümâniyât) Bıldırcın kuşu

SÜMENİYYE Puta tapanlardan bir fırka

SÜMKAT Kızıl, kırmızı, ahmer

SÜMM Kumaş

* Şey

* Atıf harflerinden bir harf

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SÜMMAK Türkçede "tadım" denilen ekşi taneler

SÜMME Sonra, ba'dehu gibi mânalara gelen bir zarftır

Bazan istiâre olarak "vav" mânâsına da kullanılır

* Harf-i atıftır

Sonraki mânayı evvelkiyle bağlar veya tertib, mühlet iktizasını ifade eder

SÜMME Bir tutam ot

SÜMMEHA Yalan ve bâtıl nesne

* Yer ile gök arası

* Her tarafa dağılıp gitmek

SÜMMET-TEDARİK Sonradan, başka yerlerden tedarik edilmiş olan

Sonradan düşünülmüş, uydurulmuş

SÜMN Sekizde bir

SÜMNE Kadınların şişmanlamak için kullandıkları bir ilâç

SÜMPARE Zımpara

SÜMR Mal

SÜMRE(T) Esmerlik, karayağızlık

SÜMU Yücelik, yükseklik

SÜMUD Taganni eylemek

* Eğlenmek

* Kibirlenip somurtmak

* Kafa tutmak

* Sersem olmak

SÜMUH Atın yorulduğunu bilmeden yürümesi

SÜMUHAT El açıklığı, cömertlik

SÜMUK Yüce olmak, yükselmek

* Uzamak

SÜMUL Kaftanın eskimesi, elbisenin yıpranması

SÜMUM (Semm

C

) Zehirler, ağular

SÜMUT (Simât

C

) Sofralar, yemek masaları

* Sofraya veya masaya gelmiş yemekler

SÜMUT (Semt

C

) Semtler, yönler

SÜMUT (Simt

C

) Taburlar, saflar

* Diziler, sıralar

SÜMÜN Sekizde bir

SÜMÜR Gümüş

SÜMÜVV Yücelik

Yükseklik

SÜNAÎ İkili

* Gr: Aslî harfi iki harf olan kelime

SÜNAT (SİNÂT) (C

: Sünut Esnât) Sakalı olmyaan veya bir maktar çenesinde olup başka yerinde olmayan köse kimse

SÜNBADE f

Zımpara

SÜNBAZİH Zımpara

SÜNBE Suret

SÜNBÜK (C

: Senâbik) At, eşek gibi tek tırnaklı hayvanların tırnağı

SÜNBÜLE Başak

SÜNBÜLÂT (Sünbül

C

) Sünbüller, başaklar

SÜNDÜS Sırmadan kabartma deseni

Eski bir çeşit ipekli kumaş

Parlak renkli, çiçekli, işlemeli, nakışlı olarak dokunmuş ipek kumaş

Altun veya gümüş tellerle işlemeli ve nakışlı olarak dokunmuş ipek kumaşlardan biri

SÜNDÜSÎ Sündüsten yapılmış

SÜNDÜS-MİSAL f

Sündüsten yapılmış gibi

SÜNEN Sünnetler

* Ehl-i hadis ıstılahında: Ahkâm hadislerine Sünen tâbir edilir

(Bak: Kütüb-ü sitte, Sünnet)
SÜNEN-İ EBU DÂVUD (Bak: Kütüb-ü sitte-i hadisiyye)
SÜNEPE Miskin, mıymıntı

Üstü başı kirli, pis

SÜNNET Kanun, yol, âdet

* Siret-i hasene

* Ist: Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sözü, emri, hal ve takriri

Müslümanların ittibâında ve dinlemesinde maddî ve manevî pek çok fazilet bulunan, tatbikinde mühim sevablar, terkinde mühim zararlar bulunan İslâmî emirler

Sünnet'e Farz-ı Nebevî de denir

( $ âyetinde i'cazlı bir icaz vardır

Çünkü: Çok cümleler, bu üç cümlenin içinde dercedilmiştir

Şöyle ki: Şu âyet diyor ki: "Allah'a (C

C

) imanınız varsa, elbette Allah'ı seveceksiniz

Mâdem Allah'ı seversiniz, Allah'ın sevdiği tarzı yapacaksınız

Ve o sevdiği tarz ise, Allah'ın sevdiği zata benzemelisiniz

Ona benzemek ise, Ona ittiba etmektir

Ne vakit Ona ittiba etseniz, Allah da sizi sevecek

Zâten siz Allahı seversiniz, tâ ki Allah da sizi sevsin

"İşte bütün bu cümleler, şu âyetin yalnız mücmel ve kısa bir meâlidir

Demek oluyor ki: İnsan için en mühim âli maksat, Cenâb-ı Hakkın muhabbetine mazhar olmasıdır

Bu âyetin nassıyla gösteriyor ki; o matlab-ı âlânın yolu, Habibullah'a ittibadır ve Sünnet-i Seniyyesine iktidadır

L

)(Resül-i Ekrem'in (A

S

M

) Sünnet-i Seniyyesinin menbaı üçtür: Akvali, ef'ali, ahvâlidir

Bu üç kısım dahi üç kısımdır: Ferâiz, nevâfil, âdât-ı hasenesidir

Farz ve vâcib kısmında ittibaa mecburiyet var; terkinde, azab ve ikab vardır

Herkes ona ittibaa mükelleftir

Nevafil kısmında, emr-i istihbabî ile yine ehl-i iman mükelleftir

Fakat, terkinde azab ve ikab yoktur

Fiilinde ve ittibaında azim sevablar var; ve tağyir ve tebdili, bid'a ve dalâlettir ve büyük hatâdır

Âdât-ı seniyyesi ve harekât-ı müstahsenesi ise, hikmeten, maslahaten, hayat-ı şahsiye ve nev'iyye ve içtimaiyye itibariyle onu taklid ve ittiba etmek, gayet müstahsendir

Çünkü: Herbir hareket-i âdiyesinde, çok menfaat-ı hayatiye bulunduğu gibi, mutâbaat etmekle o âdâb ve âdetler, ibadet hükmüne geçer

Evet mâdem dost ve düşmanın ittifakıyle Zât-ı Ahmediye (A

S

M

) mehâsin-i ahlâkın en yüksek mertebelerine mazhardır

Ve mâdem bil-ittifak nev-i beşer içinde en meşhur ve mümtaz bir şahsiyettir

Ve mâdem binler mu'cizâtın delâletiyle ve teşkil ettiği âlem-i İslâmiyetin ve kemalâtının şehâdetiyle ve mübelliği ve tercüman olduğu Kur'ân-ı Hakimin hakaikının tasdikıyla, en mükemmel bir insan-ı kâmil ve bir mürşid-i ekmeldir

Ve mâdem semere-i ittibaiyle milyonlar ehl-i kemâl, meratib-i kemalâtta terakki edip saâdet-i dâreyne vasıl olmuşlardır

Elbette o zâtın sünneti, harekâtı, iktida edilecek en güzel nümunelerdir ve tâkib edilecek en sağlam rehberlerdir

Ve düstur ittihaz edilecek en muhkem kanunlardır

Bahtiyar odur ki: Bu ittiba-ı sünnette hissesi ziyâde ola

Sünnete ittiba etmiyen, tembellik eder ise, hasâret-i azime; ehemmiyetsiz görür ise, cinâyet-i azime; tekzibini işmam eden tenkid ise, dalâlet-i azimedir

L

)
SÜNNET-İ GAYR-I MÜEKKEDE Peygamber'in (A

S

M

) ibadet maksadıyla ara-sıra yapmış olduğu ameldir

SÜNNET-İ MÜEKKEDE Peygamberin (A

S

M

) devam edip pek az terk buyurmuş olduğu sünnettir

SÜNNET-İ SENİYYE Hz

Peygamber'in (A

S

M

) sözlerine, emirlerine ve harekâtına dâir en yüksek ve kıymetli hâller, tavırlar, hareket düsturları

(

İşte O Zâtın şefaatı altına girip ve nurundan istifade etmenin ve zulümat-ı berzahiyeden kurtulmanın çaresi: Sünnet-i seniyyeye ittiba'dır

L

)
SÜNNET Göbekle kasık arası

* Atın bileğinin ardındaki uzunca kıllar

SÜNNETULLAH İlâhî kanunlar

* Kanun, âdet

(Bak: Âdetullah)
SÜNNÎ Sünnet ehlinden olan kimse

Peygamberimiz Hazret-i Muhammed'in (A

S

M

) izinden giden, bütün düsturlarını Şeriat-ı İslâmiyeden alan, Ehl-i Sünnet denen ve Fırka-i Nâciye ismiyle yâdedilen zümreden olan

SÜNUD Dayanmak, güvenmek, itimad

SÜNUH (C

: Sünuhat) Çok düşünmeden akla ve kalbe gelen mânâ

* Zuhur etmek

Vaki olmak

* Sözü kinâye ve târiz ile söylemek

* Kolay olmak

* Birini güçlüğe düşürmek

SÜNUH Sâbit olma

Sağlam ve emin olma

* İyice bilme

SÜNUH (Sinh

C

) Diş çukurları

Diş yuvaları

SÜNUH (SENÂHA) Fâsid ve mütegayyer olmak

Bozulmak ve değişmek

SÜNUHAT (Sünuh

C

) Kalbe gelen mânalar, doğuşlar

(Bak: Sâniha)
SÜNUN (Sene

C

) Seneler, yıllar

SÜNUSÎ (Seyyid Muhammed bin Ali) (Hi: 1206 - 1276) Şâzelî (Şazilî) Tarikatının sonradan teşekkül eden kollarından birisinin kurucusudur

Cezayir'in büyük velilerindendir

Memleketinin bir çok yerlerini ve Mekke-i Mükerreme'yi ziyaret etmiş; Mısır'da, Bingazi'de tederrüsle iştigal etmiştir

Bingazi'de zaviye te'sis etmiş, ibâdette ve tedriste bir çok hizmetleri ile büyük çapta muvaffak olmuştur

Vefatından evvel bir mağarayı makarr ittihaz etmiş, dâr-ı bekaya irtihalinden sonra oğlu Muhammed Mehdi (Seyyid), halefi olmuştur

Muhammed Mehdi evlâd bırakmadığından kendisinden sonra meşihat seccâdesinde biraderzâdesi Seyyid Ahmed Es-sünusî bin Es-seyyid Ahmed-üş-Şerif bin Es-seyyid Muhammed Es-sünusî oturmuştur

Müşarünileyh Birinci Cihan Harbinin sonlarında Bingazi'den gelen Saltanat tebeddülünde son Osmanlı Padişahı VI

Mehmed Vahidüddin'in kılıç alayında yeni Padişaha kılınç kuşatmış olan son Sünusî şeyhidir

(R

A

) (Kamus-ul A'lâmdan)
SÜNYA İstisnadan bir isim

SÜNYAN (C

: Süniyye) Ednâ, alçak, rezil, kepâze

SÜPARE (Bak: Sipare)
SÜPÜRDE f

Ismarlanmış, sipariş olunmuş

* Bırakılmış, verilmiş

SÜ'R Arslanın bir kimseye hamle etmesi, saldırması

SÜR'A Evmek, acele etmek

SÜRA Gece seyri

SÜRADİK (Serâdik) Saray perdesi

Padişaha mahsus sarayın veya çadırın perdeleri

SÜRAG f

İz, işaret, eser

SÜRAKA (Ebu Süfyan Sürâka b

Mâlik) Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, Hz

Ebu Bekir ile beraber hicret için Mekke'den çıktıklarında, Kureyş Rüesasının mühim bir mal mukabilinde onları öldürmek için gönderdikleri cesur bir adam olup, Hz

Peygamber'in mu'cizesiyle atının ayakları kuma saplanmış ve bu üç def'a tekerrür etmiştir

O vakit anladı ki elinden bir şey gelmez

"El Aman!" diyerek, Resulüllâh'ın duasına mazhar olmuş ve Mekke'nin fethinde şeref-i İslâmla müşerref olmuştur

Hz

Osman'ın (R

A

) hilâfeti zamanında, Hicri 24

senesinde vefat etmiştir

SÜRAT Her nesnenin üstü ve ortası

SÜR'AT Çabukluk

Hız

SÜR'AT-İ İNFİÂL Çok çabuk gücenen, çabuk darılan

SÜR'AT-İ İNTİKAL Çabuk anlayıp intikal etme

Kavrama çabukluğu

SÜR'AT-İ MÜMKİNE Mümkün olan çabukluk

SÜR'AT-İ SEYR Gidiş hızı

SÜR'ATEN Sür'atle, hemen, derhal, çabuk

SÜRB f

Kurşun, kalay

Kurşun ve kalay karışımı

SÜRBE (C

: Süreb - Sürüb) Güruh, cemaat

* Yığın, küme

* Sürü

* Gidecek yer

SÜRCUCE Tabiat

* Tarikat

SÜRDAH (C

: Serâdih) Semiz etli dişi deve

* Ufak otlar yetişen yumuşak yer

SÜRDAK (C: Sürâdikat) Kapıya asılan perde ve çardak

* Çadır

Bezden olan ev

SÜRDE Ekmeği yağla ıslamak

SÜREHA' (Sarih

C

) Saf ırklar

SÜREYCÎ Bir demirci adı

(İyi kılıçları ona nisbet edip "süreycî" derler

)
SÜREYYA Ülker (Pervin) yıldızı

Yedi (veya altı) yıldızlardır ki; ikişer ikişer karşılıklı dururlar ve Ayın geçtiği yerlere yakın görünürler

Gerdanlığa benzemesinden Felekiyâtta "Ikd-ı Süreyya" tabir edilir

SÜRFE f

Öksürük

SÜRH Seri nesne

SÜRH Kırmızı, kızıl, ahmer

* Kırmızı mürekkeb

SÜRHA Su yolu

SÜRH-ÂB f

Kırmızı su

* Mc: Kan veya şarap

SÜRHÎ Kırmızılık, kızıllık

SÜRHUB Uzun, tavil

SÜRİYYE (C

: Serâri) Cariye, odalık

SÜRM Ön dişlerin dökülmesi

SÜRM (C

: Esrem) Necisin çıktığı yer

SÜRMÜLE Tilkinin dişisi

* Sırtlanın dişisi

* Bir erkek ismi

SÜRPRİZ Fr

Beklenilmeyen bir anda meydana gelen ve şaşırtarak insanı sevindiren veya üzen hâdise

Umulmadık şey

SÜRR Yeni doğmuş çocuğun kesilmiş göbeği

SÜRRAK (Sârik

C

) Hırsızlar, sârikler

SÜRRE (C

: Sürer - Sürrât) Göbek

SÜRRÎ Göbekle alâkalı

Göbeğe ait

SÜRRİYYE Sahibi tarafından başka yerde oturtulan cariye

SÜRSUR Âlim ve akıllı kişi

SÜRTÜM Kap içinde kalan yemek artığı

SÜRUB (Serb

C

) İçyağları

* Çekiştirmeler, azarlamalar

SÜRUB Taşraya gitmek

SÜR'UB Gelincik adı verilen hayvan

SÜRUC (Serc

C

) Eyerler, at takımları

SÜRUD f

Terennüm

Şarkı, türkü

SÜRUD-İ HEZAR Bülbül nağmesi

SÜR'UF Yumuşak, hafif

SÜRUN Kalça başı

SÜRUR Sevinç

Neş'eli olmak

SÜRUR (Serir

C

) Tahtlar

Yatacak yerler

SÜRUŞ (C

: Süruşân) f

Melek

* Cebrâil (A

S

)
SÜRÜ Tar: Devşirme suretiyle alınan Hristiyan çocuklarının yüzer, yüzellişer, ikiyüzer veya daha fazla kişilik kafileler halinde sevkedilmeleri

Sürü adı verilen bu kafileler, sürücülerle muhafızların nezareti altında hükümet merkezine sevkedilirlerdi

(O

T

D

S

)
SÜRYANÎ Eski Suriye halkından

Sâmilerin Aramî kolundan ve garb kısmından olan ve bunların dininden olan

SÜRYE Gece seyri

* Ulaşmak, varmak

SÜST f

Gevşek, tembel, sölpük

SÜSTÎ f

Gevşeklik, uyuşukluk, tembellik

SÜTA' Nezle

SÜTAHÎ Oturak yeri büyük olan kişi

SÜTRE Perde

Örtü

Perdelenecek şey

* Namaz kılarken kıble cihetinde duvar ve sâir olmadığından, önden geçenlerin namaza zarar vermemeleri için, ön tarafa dikilen şey

(En az altmış cm

yükseklik)
SÜTRE-İ BEYZÂ Beyaz perde

SÜTRE-İ HADRÂ Yeşil perde

SÜTU' Zâhir olmak, görünmek

* Yükselmek, yüksek olmak

SÜTUDE (C

: Sütudegân) f

Övülmüş, medhedilmiş

* Övülüp medhedilmeğe değer

SÜTUH f

Yorgun, bezgin

* Sıkıntılı, kederli

* Beceriksiz

SÜTUN f

Direk, amud, rükün

Silindir biçiminde destek

* Gazete veya kitap sahifelerinde yukarıdan aşağıya olan bölünmüş kısımlardan herbiri

Kolon

SÜTUR (Sitr

C

) Örtüler

Perdeler

SÜTUR (Bak: Sutur)
SÜTUR f

Binek ve yük hayvanı

SÜTURBÂN f

Hayvana bakan

Seyis

SÜTURDÂN f

Ahır

SÜTUT Zulmet, karanlık

* İnsanlara zahmet verenler

SÜTÜRDE f

Tıraş edilmiş

Yontulmuş

SÜTÜRE f

Ustura

SÜTÜRG f

Büyük, iri, muazzam

SÜVA' Geceden bir parça

* Nuh Aleyhisselâm'ın kavminin taptıkları put

SÜVAF Fena, helâk, mahvolma

* Hayvanların ölümü

SÜVAR f

Ata binmiş

Binici

SÜVAR OLMAK Ata binmek

Yola çıkmak

SÜVARÎ Atlı asker, atlı

* Gemi kaptanı

SÜVBA' Gittikten sonra yine dönmek

SÜVER (Sure

C

) Sureler

SÜVEYDA Siyahlık

SÜVEYDA-ÜL KALB (Sevâd-ül kalb, Sevdâ-ül kalb) Kalbin ortasında varlığı kabul edilen siyah nokta

Kalbdeki gizli günah

Buna Habbet-ül kalb, Esved-ül kalb de denir

Kalbdeki basiret mahalli diye bilinir

Eskiden bir kısım muhakkikler, kalbin mezkur mahalline; Mahall-i ulum-u diniyye demişler

Ekseriyyetle mahall-i idrak ve basiret olarak kabul edilir

Bir kısım âlimler de "Kalbin dahili olan akıldan ibarettir" demişler

(Kamus)Kalbdeki bu mezkûr nokta: Kâfirler ve Allaha isyan edenler için şekavet ve günah, mü'minler için ise: Basiret ve idrak mahalli olarak bilinir

SÜVEYŞ Akdeniz'le Kızıl Deniz'i birbirine bağlayan büyük kanal

SÜVRE (C

: Sivere-Sire) Dişi sığır

SÜVÜM f

Üçüncü

SÜYU' Suyun akması

SÜYUF (Seyf

C

) Kılıçlar

SÜYUH (Seyh

C

) Akarsular, nehirler, ırmaklar

* Çizgili elbiseler

SÜYUL (Seyl

C

) Seller

SÜYUM Emin, mahfuz

SÜYUTÎ (Bak: Celaleddin-i Süyutî)

09-10-2012	#16
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlıca Sözlük (S Harfi)-Osmanlıca Sözlük (S Harfi)İle İlgili Kelimeler.... RE: Osmanlıca Sözlük (S Harfi) SEMA' İşitmek, kulakla dinlemek * Mevlevilerin zikir esnasındaki dönüşleri SEMA' Yağlı yemek yedirmek * Baş yarmak * Ekmeği terid etmek * Sakalı boyamak SEMAAN (Semaen) İşiterek, dinleyerek, dinlemek suretiyle SEMAAT Dinlemek, kulak vermek SEMACET Kötü görünüş, çirkinlik * Söz çirkinliği * Kabahat SEMACET-İ İBTİDA Sözün başlangıcındaki çirkinlik SEMAD Davar tersi * Gül SEMADİR Sarhoşluk vaktinde veya uyku geldiğinde göze ârız olan zayıflık SEMAEN İşiterek, duyarak SEMAHAT Cömertlik İyilik severlik El açıklığı SEMAHİC Deniz içinde bir alanın adı SEMAÎ İşitmekle öğrenilen İşitmeğe dair ve müteallik * Gr: Bir kaideye bağlı olmayan, işitilmekle öğrenilen SEMAÎ MÜENNES Bir kaideye bağlı olarak müennes işareti olmayıp kelimenin aslında müenneslik var gibi kabul edilen ve işitilmekle öğrenilen müennes kelime (Bak: Müennes-i semaî) SEMAKİL "Somak" ve "tadım" denilen ekşi taneler SEMALE (C: Simâl) Kap veya havuz dibinde olan artık * Tereyağı Araptan bir kabile SEMA'MA' Küçük başlı Yular SEMAME (C: Semâm) Bir nevi kuş * Sür'atle yürüyen dişi deve SEM'AN Dinliyerek * İşiterek, duyarak SEMAN Sekiz SEMAN-AŞER Onsekiz SEMANE f Tavan * Bıldırcın SEMANET Semizlik, yağlılık, besililik SEMANÎN Seksen 80 SEMANİYE Sekiz 8 SEMANÛN Seksen 80 SEMAPARE f Gök parçası SEMAR Meyva, yemiş SEMAR Duru süt SEMARUG Başı yumru yumurta gibi olan mantar SEMASİRE (Simsar C) Simsarlar, komisyoncular, tellâllar SEMAVAT (Sema C) Gökler, semalar SEMAVE Örtü * Şam yolunda bir bâdiyenin adı SEMAVÎ Gökle alâkalı, semaya dair ve müteallik * İnsan eseri olmayan, vahiyle gelmiş bulunan SEMAVİYYÂT Semavî olan şeyler SEMBOL Fr Kararlaştırılmış bir mânası olan işaret Bir mânanın şekil veya madde halinde gösterilmiş sureti SEMCER Çok su katılmış olan süt SEMDAR f Zehirli SEMED Devamı gelmeyen sarnıç suyu SEMEHDER Geniş, bol, vâsi SEMEK Balık SEMEL Sarhoşluk SEMEL Eski kaftan, eski elbise SEMELE (SÜMLE) Kap dibinde kalan artık SEMELE (SÜMLE) Kap dibinde kalan azıcık su SEMEN Yağ Erimiş tereyağı (Bak: Simen) SEMEN Baha, kıymet Değer Tutar Satılan şeyin fiatı SEMEN-İ MİSL Ehl-i vukuf tarafından hakiki kıymetini tâyin etme SEMEN-İ MÜSEMMA İki tarafın isteğiyle değerlendirilen kıymet SEMEN-İ RÂYİC Geçer değer, o zamanki kıymeti, fiyatı SEMEN f Yâsemin SEMEN-BU f Yâsemin gibi kokan, yâsemin kokulu SEMEND f Çevik ve güzel at SEMEN-FAM f Yâsemin renkli, rengi yâsemin gibi olan SEMENÎ Tereyağı SEMER Geceleyin kıssa söylemek, hikâye anlatmak SEMER(E) Meyve, yemiş mahsul Verim Netice SEMERÂT (Semere C) Meyveler, faydalar Kârlar Menfaatler SEMEREDÂR f Verimli, semereli, kârlı * Yemiş veren SEMERE-İ FUÂD Gönül meyvası * Mc: Evlâd, çocuk SEMERREC(E) Üç defa haraç çıkarmak SEMERTUL Uzun, tavil SE'MET Kederli olmak Melül olmak * Bıkmak, usanmak SEMG Yarmak SEMH Cömertlik, keremli olma SEMHA Kolaylık, sühulet SEMHAC Arkası uzun olan at ve eşek SEMHAK Yağmursuz bulut SEMHEC Yağlı tadı azmış süt SEMHER Eskiden süngü ağacı yapan bir kimsenin adı (Ona nisbet edip "rumh-i semherî" derler) SEMHUK Uzun, tavil SEMİ' İşiten, duyan * Fık: Allah'ın (CC) insanlar gibi zamana, âlete muhtaç olmayarak her şeyi işitmesi ve duyması (O'nun işitip duyamıyacağı hiç bir şey yoktur) SEMİ-İ MUTLAK Her şeyi şeksiz, şüphesiz, mutlak surette işiten Allah (CC) SEMİ-ÜD DUA Duayı işiten Allah (CC) SEMİC (Semc) Çirkin, kötü görüşlü SEMİK (C: Esmika-Sümuk) Zelve (Öküzün boynuna takılır) SEMİL Sarhoş SEMİLE Artmış, artık şey * Dere içinde kalan su artığı SEMİN (Semine) Çok değerli, pahalı, kıymetli SEMİN Semiz Eti yağı bol SEMİ'NA VE ATA'NA " İşittik ve kabul ettik, itaat ederiz, baş üstüne" meâlindedir SEMİR Meyvalı, yemişli Meyva veren * Sinici olan su SEMİR Arkadaş, refik * Gece anlatılan kıssa ve hikâye SEMİRE Kaymağı çalkalayıp bir yere toplamadan evvel üstünde görünen yağ parçaları SEMİT Temiz pişirilmiş olan kebap * Arınmış, temizlenmiş ve pâk olmuş * Doldurulmuş bağırsak * Birbiri üstüne yığılmış kiremit * Bir kat sahtiyan SEMİY Aynı isimde olmak Adaş, hemnâm SEMİYYE Yüce, yüksek, refia SEMİZ t Eti, yağı bol Besili SEML (c: Esmâl) Sulh etmek, barışmak * Göz çıkarmak * Pâk edip temizleyip arıtmak SEMLAH Tadı azmış olan yağlı süt SEMLAK (C: Semâlik) Düz, yüksek yer SEMM (Simm - Sümm) (C: Sümum) Delik SEMM-ÜL HIYAT İğne deliği SEMM Zehir, ağu SEMM-İ KATİL Öldürücü zehir SEMM Cem' etmek, toplamak * İyi etmek SEMMAK Balıkçı SEMMAN Süzme yağ yapan Hâlis yağ yapan veya satan kişi SEMMDAR f Zehirli SEMMÎ (Semmiye) Zehirle alâkalı Zehirli SEMN Semizlik, beslilik, yağlılık * Tereyağı SEMPATİ Fr Cana yakınlık, sıcak kanlılık * Tıb: Her omurilik boyunca olan sağlı sollu yirmi üç boğumdan geçen iki paralel ağ şeklinde sinir sistemi SEMRA (Müe) Esmer Kumral renkte olan SEMRA' Yemişli ağaç Meyveli ağaç SEMRE (C: Semür-Semürât) Sakız ağacı SEMSAK Yâsemin SEMSAM Eline ne alırsa kıran SEMSAM (C: Semâsim) Hafif edepsiz kişi * Aceleci kimse SEMSEM Tilki * Bir yerin adı SEMSERE Bir kimsenin elbise ve kumaşını satıvermek SEMT Yön, taraf, cihet * Koz: Açıklık SEMT Paklık, nezâfet, temizlik SEMUD (Sümud) Kur'anda ismi geçen bir kavim adı Sâlih Peygamber'in kavmi SEMUH (Semahat dan) Çok cömert SEMUM Zehirli şey * Sam yeli * Gündüz vakti sıcak çölde esen pek sıcak rüzgar olup, bitki ve hayvanları mahveder SEMUNYUN Yaban kerevizi SEMURE Dikenli bir ağaç * Sakız ağacı SEMÜVV Ad koymak, isim vermek SENA Medihle tarif Medhetmek, övmek SENA Şimşek parıltısı * Ulviyet Yükseklik * Aydınlık * Bir ot ismi SENAA Cemali güzel SENABİK (Sünbük C) At ve katır gibi hayvanların tırnakları SENABİL Sünbüller Başaklar SENA'BUK Kötü kokulu bir ot SENAGÛ f Medheden, öven, sena eden SENAF Deve bağlanan ip * Deve göğüsü SENAHAN f Medheden, alkışlayan, öven SENAKÂR f Öven Medheden SENAKÂRANE f Senakârlıkla Övercesine Medheden birine yakışır şekilde SENAM (C: Esnâm-Esnime) Deve hörgücü * Her nesnenin yücesi, yükseği SENAN Parlak, ziyâdar, ışıklı SENANİR (Sinnevr C) Kediler SENAVER f Medheden, öven SENAVERÎ f Birisini medhedene, övene ait Senakârane SENAYA Öndeki dört dişler, ön dişler SENBER Her umuru bilen, her işten anlayan SENBOL (Bak: Sembol) SENC f Ölçen, tartan, değerlendiren SENCE (C: Senecât) Terazi taşı SENCEREF Sülügen adı verilen kızıl taş SENCİDE f Ölçülmüş, tartılmış, değerli * Tam yerinde söylenmiş söz SENCİLAT Bir cins koku SENCİLEYİN Senin gibi SENDEL f Sandal * Sandal ağacı SENDERE Büyük kile * Ok yapılan bir nevi ağaç * Sür'at, hız SENDÜVE (C: Senâdâ) Meme SENE Yıl SENE-İ EFRENCİYE Efrenci (Frenkler, Avrupalılar) takvimine göre yılbaşı Ocak'tan başlayan milâdi sene SENE-İ HİCRİYE Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâmın Mekke'den Medine'ye hicreti başlangıç sayılan ve Muharrem 1'den başlayan sene Bu sene-i Kameriye (kamer yılı), Zilhicce ile biter, 354 veya 355 gün sürer SENE-İ KUR'ANİYE (Bak: Eyyam-ı Kur'aniye) SENE-İ MÂLİYE 1 Mart'tan itibaren başlaması Mâliyece kabul edilen yıl SENE-İ MİLÂDİYE Kânun-i sâni (Ocak) 1'de başlayan sene Milâdi sene SENE-İ RUMİYE Garp Milâdi takvimini yani Efrenci takvimini kabul etmemiş olan Şark Hristiyanları için 14 Ocak tarihinden başlayan ve eskiden 1 Mart tarihinde başlayan Rumi sene SENE-İ ŞEMSİYE 22 Mart'tan ertesi senenin 21 Martına kadar süren İranlıların milli takvimine göre olan nesne SENEB(E) Zamandan bir parça