Osmanli Padişahlarinin Son Anlari...

SULTAN İKİNCİ OSMAN HÂN (GENÇ OSMAN)


II Osman askerlere ve asker de kara hadımların sözlerine inandığı için II Osman’a kırılmışlardı II Osman bazı ıslahatları yapmak niyetindeydi ve bu ıslahata tamamen bozulmaya başlayan kapı kulu ocaklarından başlamak niyetindeydi Hatta Halep, Şam ve Mısır beylerbeylerine emirler göndererek Padişah’a sadık yeni bir ordu teşkili için gizliden gizliye hazırlıklara başlamıştı

Kızlar ağası Süleyman Ağa ile Hocası Ömer Efendi padişahı hacca gitmesi için ikna etmeye başladılar Hacca gitmesine, askerler, Kayınpederi ve Şeyhülislâm Es’ad Efendi ile Aziz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri şiddetle karşı çıkıyordu Devreye kapıkulu askerleri girdi ve Padişah’ı hacca göndermek isteyen Ömer Efendi, Süleyman Ağa ve Veziriazam Dilâver Paşa’nın başını isteyerek başta Rumeli Kazaskeri Yahya Efendi olmak üzere ulemayı araya soktular Fayda vermedi ve sonunda askerler isyan ederek Bâb-ı Hümâyun’dan içeri girdiler Sultân Mustafa’ya zorla bî’at gerçekleştikten sonra, II Osman Orta Camiye getirildi Burada yeni Sadrazam olan Kara Davud Paşa’nın tâlimatıyla kemend ile boğulmak istendi Muvaffak olunamayınca, Yedikule’ye götürüldü ve maalesef Davud Paşa’nın nezâretinde orada şehid edildi (Mayıs 1622)(43) Şehit Sultanın cenâzesi o gece Topkapı Sarayına götürüldü Ertesi gün yapılacak cenâze törenine hazırlandı Öğle namazından sonra kılınan cenâze namazını müteâkip Sultanahmed Camiinde babasının türbesine defnedildi (44)

Genç Osman’ın şehit edilmesi târihimizin en acıklı olaylarındandır Genç Osman’ın öldürülmesi, Anadolu’da bâzı isyânların çıkmasına sebep oldu Millet, pâdişâhın öldürülmesini hiçbir zaman hazmedemedi ve onun kâtillerini nefretle andı Tarihte "Hâile-i Osmâniye" adıyla anılan bu olayın akisleri yıllarca sürmüştür Yeniçeriler dışında bütün ordu, bütün millet Sultan Osman`ı şehit saymış; öcünü almak için Anadolu’da büyük ölçüde ayaklanmalar olmuş ve bir nevi "Kerbelâ faciası" diyebileceğimiz bu olay acıyla anılmıştır(45)

Sultan İkinci Osman'ın şehadeti halk ve ahâli üzerinde çok fecî tesirler yapmış; hakkında bir çok mersiyeler yazılmış; bunlar dilden dile deveran etmeğe başlamıştır Bunlar arasında Nev'i mahlası Hüseyin bin Sefer'e ait şu mersiye en güzellerinden biridir:

Bir şah-ı ali-şan iken şah-ı cihana kıydılar,

Gayretli genç arslan iken şah-ı cihana kıydılar

Gazi bahadır han idi, ali-neseb sultan idi;

Namıyla Osman Han idi, şah-ı cihana kıydılar

Niyyet edip haccetmeğe, komadı kullar gitmeğe;

Kulak gerek işitmeğe şah-ı cihana kıydılar

Hükmetmeğe kadir iken, emr-i Hakk'a nazır iken,

Haccetmeğe hazır iken, şah-ı cihana kıydılar

Ol bir şeh-i a'la iken, hep cümleden evla iken,

Şer'-i şerif icra iken, şah-ı cihana kıydılar

Eşrat-ı sa'atdir bu dem, devr-i kıyametdir bu dem;

Bize nedametdir bu dem, şah-ı cihana kıydılar

Nev'i ciğerler oldu hûn, derdim bir iken oldu on;

Kan ağladı ehl-i fünun, şah-ı cihana kıydılar (46)

43- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s181
44- http://iktibasnet/metinphp?seri=1377
45- http://wwwtarihogretmeninet/tarih/20819html?amp;
46- Ziya Nur Aksun, İslam Tarihi-3 -Osmanlı Padişahları ve 20 Yüzyılda İslam Dünyası-, Ötüken Neşriyat, s86

SULTAN DÖRDÜNCÜ MURAD HÂN


Bağdat Seferi sırasında daha önce ele geçirilmiş bulunan İmam-ı A’zam türbesini ziyaret etmesi istenince, “Bağdat, sapıkların pis ayaklarıyla kirlenirken, gidip o yüce İmamı ziyaretten hayâ ederim” cevabını veren zaferden sonra Bağdat fatihi diye anılan Dördüncü Murad Han’ın nikris illeti bu sefer sırasında ziyadeleşmiştir Mustafa Paşayı Bağdat’ta bırakarak İstanbul’a döndü Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşa, büyük bir kuvvetle İran içlerine doğru harekete geçtiği sırada Şahın barış isteği ile gönderdiği elçiler geldi Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşayla İran murahhasları Saru Han ve Muhammed Kuli Han arasında yapılan görüşmeler sonrasında, aşağı yukarı bugünkü Türk-İran sınırının tespit edildiği Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalandı (17 Mayıs 1639)

Sultan Murad Han, doğuda İran’la meşgulken, batıdaki hadiselerden de günü gününe haber alıyordu Bilhassa Venediklilerin hudut tecavüzlerine karşı bu Cumhuriyetle bütün ticari münasebetlerin kesilmesini ve hemen savaş açılmasını emretti Ancak, bu sırada damla (Nikris) hastalığından muzdarip bulunan Sultanın durumu ağırlaştı Bunun üzerine Divan, emri çeşitli bahanelerle on üç gün geciktirdi Bu arada Venedik elçisi gelip, divanın bütün şartlarını kabul etti ve savaş durduruldu Nitekim çok geçmeden padişahın hastalığı daha da artarak 8/9 Şubat 1640 günü, güneş battıktan sonra İmam Yusuf Efendi, Yasin-i şerif okurken vefat etti Sultanahmed Camii avlusunda Şeyhülislam Yahya Efendinin imamlığında müezzinlerin “Er kişi niyyetine!” nidaları ve Müslümanların gözyaşları arasında kılınan cenaze namazından sonra, babası Birinci Ahmed Hanın türbesine defnedildi Sultan Ahmed Camii avlusunda Şeyhülislam Yahya Efendinin imamlığında, gözyaşları arasında kılınan cenaze namazından sonra babası Sultan Birinci Ahmed Hanın türbesine defnedildi (47)

(Amansız içki ve tütün yasağıyla meşhur Sultan IV Murad da içki içmediği halde, mübtelâ olduğu nikris hastalığının ağrılarını hafifletebilmek için başka yol kalmadığına ikna edilerek hekimbaşı tarafından verilen afyon hülasalarını alırdı Bu da kendisinde halsizlik ve uyuşukluk yapardı Sendeleyerek yürüdüğünü birkaç defa görenler padişahın içki içtiğine hükmetmekten çekinmemiştir (48) Bu konuda kendisine son derece düşman olan İranlıların da iftira etmiş olabilecekleri göz önüne alınmalıdır)

47- http://wwwosmanlimedeniyeticom/maki-Osmanlihtml
48- http://forummemurlarnet/topicaspx?id=396736&page=5

SULTAN İBRAHİM HAN


Ocak ağaları yeniden cuntalaşıp devleti soymaya başlayınca, Padişah bunların haklarından gelmek istedi ise de, olay duyuldu ve ihtilal çıktı 1648 Ağustosunda asilerin isteği üzerine Sadrazam Hezar-pâre Ahmed Paşa azl edildi ve sonra asilerce öldürüldü Bu arada hurufilerin Sultan İbrahim Han aleyhine yaptıkları iftiralar da hedefine ulaşmıştı Nitekim Hezar-pare Ahmed Paşa aleyhine olarak başlayan isyan, Sultan İbrahim Han'ın da tahttan indirilmesiyle sonuçlandı Tahta oğlu dördüncü Mehmed Han çıkarıldı Ağaların adamı olan Sofu Koca Mehmed Paşa, sadrazamlığa getirildi İhtilâlin arkasında nâibe-i saltanat olmak isteyen Kösem Sultân vardır Şeyhülislâm Abdurrahim Efendi’yi de yanına alan sadrazam tarafından, Ağustos 1648 tarihinde hal’ edildi ve bir odaya haps olundu 7 Ağustos 1648’de henüz 7 yaşındaki IV Mehmed’e, hem şer’-i şerife ve hem de kanuna aykırı olarak bî’at edildi Sonra Şeyhülislâmın, “İki halife bulunduğu zaman, fitneyi önlemek için birini katlediniz” şeklindeki fetvâsına dayanılarak mutegallibeyi korumak için idamına karar verildi Bu bir eimme ictihadıydı Esasen ortada iki halife de yoktu Biri hal’ edilmiş diğeri yaşı rüşte erişmemiş olduğundan niyabetle hilafet ediyordu(49) Sultan İbrahim’in mahbesinin kapısı kırıldığında Sultan İbrahim eline Mushaf-ı Şerifi alarak “… işte Kitabullah beni ne hükümle öldürürsünüz; zalimler! diye bağırmıştı Sultan İbrahim hal’inden 11 gün sonra boğularak şehid edildi Padişah’ın öldürülürken “Padişahlarına karşı hain olanların gazab-ı ilahiyeye uğrayıp kahrolmaları” bedduasını yaptığı rivayet edilmiştir (18 Ağustos 1648) (50) Ayasofya’daki amcası Sultan Mustafa’nın yanına defnedilmiştir (51)

Sultan İbrahim Han çok cömert idi Fakirlere ve acizlere ihsanlarda bulunurdu Osmanlı kaynaklarının bir tanesi hariç, aklî dengesinde bozukluk olduğuna dair hiçbir bilgi yoktur O tek kaynağın yazarı da Sultanın tahttan indirilmesi ve daha sonra öldürülmesinde, elebaşı olanlardan biridir Kaynaklar, Sultan Birinci İbrahim'in özelliklerinden ve yaptığı işlerden övgüyle bahsetmektedir Sadece son zamanlarda bazı yazarlar, onun için "Deli" demektedirler(52) Ne yazık ki geçmişini sürekli taşlayan ve köksüz ağaç olduğunu ispatlamaya çalışanlara, zamanımızda da sıkça rastlanmaktadır (53)

Sultan Birinci İbrahim'e "Deli" ve "Gaddar" diyen ve adının öyle yayılması için çalışanlardan bazılarının, Sultan Birinci İbrahim tarafından idam ettirilen İranlı Şii Emirgûneoğlu'nun adamları olduğu söylenmektedir (54) Ayrıca Karaçelebizade' nin Ebrak kitabındaki Sultan'ın aleyhinde olan yazı, bu zatın Sultan'ın tahttan indirilmesinde ve öldürülmesinde rolü olduğu, kindarlığı ile tanıdığından tarih için muteber kabul edilmemektedir Tarih, Sultan'ın deli olmadığını iftiralara uğradığını kabul etmektedir Onun devletin askerî, mâlî, adlî ve idârî ıslahatı için yaptıkları ve yapılanlara olan teşvikleri, isnat edilen bu sıfatı yalanlayan yeterli bir delildir (55)

49- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s195
50- Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s186
51- http://iktibasnet/metinphp?seri=1399
52- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s196
53- http://iktibasnet/metinphp?seri=1399
54- http://wwwbilgibulorg/ibrahim-1640-1648html
55- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s196

SULTAN EL-GÂZİ DÖRDÜNCÜ MEHMED HAN


Viyana bozgunundan sonra; Avusturya, Venedik, Lehistan orduları umumi hücuma geçerek Macaristan topraklarını, Budin'i, Dalmaçya kıyılarını, Patras, Korent ve İnebahtı gibi önemli kaleleri zabtettiler Bu olaylar sırasında ordu da isyanlar çıktı (56) Sultan’ın sonradan vazgeçmiş olmasına rağmen ava düşkünlüğü gibi sözlerle aleyhinde propaganda yapılıyordu Sultan yazdığı hatt-ı hümayunların dinlenmemesine çok üzülmüş, Sadrazama gönderdiği bir mektupta arzularının hepsini yaptığını buna mukabil kayıt altına girmeyip maksutlarını belli ettiklerini gayeleri hal ise oğlu Mustafa’yı yerine geçirmelerini bildirmiştir Şu davranışı Sultan Mehmed’in memlekette huzuru temin etmek, kendisi yüzünden halkı çatıştırmamak için nasıl bir feragat duygusuyla hareket ettiğini göstermektedir Liyakatsiz devlet adamlarının elinde perişan olan devletin hali Dördüncü Mehmed’i hasta etmişti Köprülü ailesini iktidardan düşürmesinden rahatsız olan devlet adamlarının gayretiyle Kasım 1687 yılında hal’edildi yerine İkinci Süleyman tahta geçirildi(57) Bundan sonra çok sevdiği Edirne'ye gönderilmesine müsaade istemiştir Son senelerini burada geçirmiş beş sene daha yaşayarak 6 Ocak 1693'te 52 yaşında olduğu halde dar-ı bekaya intikal etmiştir(58) Devrinde en büyük azametini idrak ederken uğradığı belalara daha fazla tahammül edememiştir Cenazesi İstanbul' a nakledilerek Yeni Camii' deki annesi Turhan Valide Sultan'ın türbesine defnedildi (59) Sultan Dördüncü Mehmed, ülkeyi 39 yıl iyi niyetle yönetti Yaratılışı icabı mutedil, kadirşinas, vefakâr olup, verdiği söze sadık bir şahsiyete sahipti Dindardı, beş vakit namazını cemaatle kılardı İçkiyi ve imalâtını yasakladı (60)

56- http://wwwturksultanscom/sultansphp?id=23
57- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s200
58- Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s250
59- http://wwwturksultanscom/sultansphp?id=23
60- http://iktibasnet/metinphp?seri=14if*8*1*1*tarih

SULTAN İKİNCİ SÜLEYMAN HÂN


Avusturya’nın bütün Avrupa devletlerinden yardım alarak, büyük bir sefer hazırlığında olması üzerine Sadrazamın ordu başında sefere çıkması münasip görülmüş ve hazırlıklara girişilmiştir Padişahın rahatsızlığı düşünülerek, bir emr-i Hak vukuunda, cülus meselesinin ihtilaf arz etmemesi için Edirne’ye nakli kararlaştırılmıştır Bu sırada Padişah istiska (hydropisie) illetinden muzdarip bulunduğundan çok rahatsızdı Bütün vücudu şiştiğinden yataktan kalkamamaktaydı Sadrazam kararı kendisine arz ettiği zaman “Behey paşa, bak gör ne haldeyim; bu hastalık ile nasıl mümkün olur? Vükela halimi bilmezler, ancak dün gel bugün git derler ve çünkü gidilmek lazım idi, bir hoş yerleşmişken ne diye kaldırıp getirdiler?” demiştir Sadrazam bunun din ve devlet için lüzumlu olduğunu söylemiş; bunun üzerine Padişah pekiyi diyerek razı olmuş; adeta ölümünü bile bile sedye ile çıkmıştır Sultan, Yalı Köşkü’nden Eyüp’e sandalla getirilmiş; oradan tahtırevaa konularak Edirne’ye götürülmüştür Sultan Süleyman, Edirne’ye getirildikten bir müddet sonra yataktan kalkamayarak vefat etmiştir (22 Haziran 1691) Adeta ceddi ve adaşı Süleyman Han gibi sefer esnasında Rabbine kavuşmak isteyen Sultan’ın cenazesi buzlar içinde İstanbul'a nakledilerek Kanuni’nin türbesine defnedilmiştir

Silâhtar Tarîhi’nde anlatıldığına göre ömründe bir vakit namazını geçirmemiş; yanlarında Allah’ın ve Resûlü’nin ismi anıldıkça ayağa kalkıp hürmet gösterme itiyâdında bulunan(61) Sultan İkinci Süleyman Han kadirşinas, cömert ve temkinli bir padişahtı Fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine pek çok ihsanlarda bulunurdu 4 yıldan az süren saltanatı, iç ve dış gailelerle geçti Bilhassa, Avusturya karşısında alınan mağlubiyetler dolayısıyla, herkesin Rumeli elden çıkıyor, diye Anadolu’ya kaçtığı sırada, muktedir devlet adamı Köprülüzâde Fâzıl Mustafa Paşa'yı iş başına getirerek, kaybedilen yerleri devlete tekrar kazandırdı(62)


61- Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s265-266
62- http://iktibasnet/metinphp?seri=14*hepsi*1*tarih

SULTAN İKİNCİ AHMED HÂN


Sakız adasının 21 Eylül 1694’te teslimi haberine çok üzülen ve Anadolu’ya bu kadar yakın bir adanın düşman eline geçmesinin mahsurlarını gören Padişah Sadrazama bir hat yazarak, “Mademki Sakız düşman elindedir, bütün Engürüs memleketin fethetsen matlubum değildir” Dedi Bir müddet sonar Edirne’ye dönen Sadrazam, padişah’tan “Sakız ahvali derunum yaktı, teshiri muradımdır İcab edenlerle görüşülsün ne lazımsa bildiresin Bu kış Sakız elde edilmezse, şöyle bilin kim… ” mealinde bir hatt-ı humayun yazdı Fakat Sakızın sukutundan çok müteessir olan Padişah adanın alındığını görememiş; buranın geri alınmasından beş gün evvel 6 Şubat 1695’te vefat ederek ruhunu teslim eylemiştir Padişah’ın vefatına sebep olan hastalığın, biraderininki gibi, istiska olduğundan bahsedilmektedir(63) Sultan İkinci Ahmed Han, hasta olduğu zamanlarda bile, devlet işlerinden asla el çekmedi Haftada iki gün yapılan divan toplantılarının dörde çıkarılmasını emretti Adil bir sultan olarak yaşamış, vatanı ve milleti için elinden gelen her şeyi yapmaya çalışmıştır

Ağabeyisi II Süleyman gibi, tam 3 yıl, 7 ay, 14 gün saltanat sürmüş ve aynı rahatsızlıktan dar-ı bekaya irtihal eylemiştir Cenazesi İstanbul’a nakledilerek biraderinin bulunduğu Kanuni türbesine defnedilmiştir (64)


63- Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s278
64- http://iktibasnet/metinphp?seri=1402

SULTAN EL-GÂZİ İKİNCİ MUSTAFA HÂN


Savaş sıkıntılarından kurtulan Osmanlı idaresi, iç problemleri çözebilmek için bir dizi reforma girişti Yeni sınırlar kontrol altına alındı Devletin müesseseleri yeniden tanzim olunmaya başlandı Devlet idaresinde Şeyhülislâm Feyzullah Efendi’nin etkisi görülmeye başlandı Onun tezkiyesiyle sulh andlaşmasının mürahhası Rami Efendi, önce vezirliğe ve sonra da sadrazamlığa getirildi Fakat onun da Feyzullah Efendi ile arası açıldı; azli için uğraştı, ancak muvaffak olamadı Feyzullah Efendi, âlim, müstakim ve değerli bir insan olmasına rağmen, yakınlarını devlet idaresinde belli makamlara getirmesi ve bu noktadaki hırsı onu milletin gözünden düşürdü Divan-ı Hümâyun, bir nevi Feyzullah-zâdeler Divanı haline geldi Padişah’ın yarım asırdır İstanbul yerine Edirne’de oturması da merkezde bazı rahatsızlıklar meydana getiriyordu Bu iki temel sebep 1 Edirne Vak’ası diye bilinen ayaklanmanın meydana gelmesine sebep oldu İstanbul'da kıyam eden 200 kadar cebeci Edirne'ye gelinceye kadar 80000'i buldular ve Ağustos 1703 tarihinde Padişah’ı tahttan indirdiler (65) Şahsen bir kusuru olmadığı halde, Feyzullah Efendi’ye fazla mevki vermesi, tahtından indirilmesine sebep olmuştur Saraya geldiğinde kapıda kendisini feryâd ederek karşılayan Vâlide Sultanın elini öptükten sonra; "Kul beni tahttan indirmişler, yerime karındaşım Sultan Ahmed’i pâdişâh eylemişler Allah mübârek eyleye, evlâtlarım kendisine Allah emâneti olsun" sözleriyle kendisine ayrılan özel dâireye çekildi Mustafa Han, hizmetleri ortadayken karşılaştığı bu durumdan dolayı çok müteessir oldu (66) Tahtan indirildikten sonra fazla yaşamamış; derin üzüntüsüne eklenen mesâne rahatsızlığından –istiska rahatsızlığı yazan yerler de var-, beş ay sonra vefat etti (67) Vefat tarihi olarak 20 Aralık 1703,30 Aralık 1703, 20-29 Ocak 1704 rakamlarına telaffuz ediliyor Yeni Câmi yanında Vâlide Sultan Türbesine defnedildi


65- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s207
66- http://wwwosmanlimedeniyeticom/makfa-Hayatihtml
67- Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s301

SULTAN ÜÇÜNCÜ AHMED HAN


1730’da, İran’da başa geçen Nadir Şah, bazı önemli eyaletleri geri aldı Bu durum sadrazamın düşmanlarını harekete geçirdi Bazı devlet adamları, padişah ve sadrazamın İran seferi için Üsküdar’a geçtikleri bir sırada yeniçerileri ayaklandırarak büyük bir isyan başlattılar Asiler, sadrazam dahil ileri gelen devlet adamlarının idamını istediler (69) Yağmalar, hapishanelerdeki tutukluları serbest bırakarak silahlandırmalar ve ev baskınları artınca, asilerin Padişah’dan kellelerini istedikleri Damad İbrahim Paşa ve yakınlarından olan bazı paşalar idam edildiler 1 Ekim 1730 günü, âsiler bununla da yetinmeyip Padişah’ın görevden ayrılmasını istediler ve gerçekten III Ahmed’i o gece biraderi II Mustafa’nın oğlu Sultân Mahmûd’u tahta davet ederek kendisinin feragat ettiğini açıklamak mecburiyetinde bıraktılar III Ahmed, ailesi ile birlikte Topkapı Sarayındaki dairelerinde 5 küsur yıl daha yaşadı Yirmi yedi sene hükümdarlık yapan Sultan Ahmed Han, saltanattan çekildikten sonra, ilim ve ibadetle meşgul oldu Temmuz 1736 tarihinde vefat etti(70) Yeni Camiide Turhan Valide Sultan Türbesine defnedildi (71)


68- http://wwwosmanlilargentr/22asp
69- http://iktibasnet/metinphp?seri=1444
70- Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s209
71- http://iktibasnet/metinphp?seri=1444

SULTAN BİRİNCİ MAHMUD


13 Aralık 1754/safer 1168’de iki seneden beri rahatsız bulunan, zor bir dönemde başa geçmesine rağmen, Osmanlı Devleti’ne içte ve dışta yeni bir azamet devri yaşatan Sultan Mahmud, ata binemeyecek derecede hasta olmasına rağmen, Cuma selamlığına çıkmış; lakin saraya dönerken, at sırtında rıhlet-i dâr-ı bekaa eylemiştir Tabiblerin camie gitmemesi hakkındaki ısrarını dinlememiş; hem dini vazifesini ifa, hem de Cuma selamlıklarında padişahlarını göremeyince huzursuz olan Osmanlı cemiyetinin yanlış fikirlere sevk edilmemesi için Demirkapı Camiine gitmiştir Şu husus adeta bile bile ölüme giden Padişah’ın milletinin rahatı ve huzuru için ne büyük nefsi fedakârlık duygusu ile dolu olduğunu göstermekte, kendi hanedanının tarihteki karakteristik vasfına işaret etmektedir (72) Mide kanamasından muzdarip olan I Mahmûd, 13 Aralık 1754 tarihinde Demirkapı tarafından Saray’a girdiğinde vefat etti(73) Eminönü’nde Yeni Cami yanındaki Hadice Turhan Valide Sultan Türbesi’ne defnedildi (74)


72-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s374
73-Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s219
74-http://iktibasnet/metinphp?seri=1445

SULTAN ÜÇÜNCÜ OSMAN


Sultan Üçüncü Osman'ın zaman zaman kıyafet değiştirerek halkın arasına karıştığı halkın sorunlarıyla yakından ilgilendiği bilinmektedir Şîr-i Pençeden, yahud uyluğundaki “kurt uru”ndan muzdarip olan Padişah, bunun çıkarılması sebebiyle yatağa düşmüştür Çok rahatsız bulunmasına rağmen, Akdeniz’den dönen donanmanın limana girişi görmek için, Sarayburnu’ndaki Yalı Köşkü’ne gitmiş; buradan dönüşte hastalığı ziyadeleşerek “azim-i mülk-i cavidâni” olmuştur (29-30 Ekim 1757/15-16 Safer 1171)(75)

II Osman, çok yönleriyle diğer padişahlara benzemeyen farklı bir insandır ve 30 Ekim 1756 tarihinde şirpençeden dolayı vefat etmiştir(76) Eminönü’nde, Yeni Cami yanındaki Hadice Turhan Valide Sultan Türbesi’ne defnedildi (77)


75-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s382
76-Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s220
77-http://iktibasnet/metinphp?seri=1446

SULTAN ÜÇÜNCÜ MUSTAFA


Rus Seferi’ndeki mağlubiyetler ve memleketinde çıkan birçok karışıklıklara fazla dayanamayan, Karasu ve Pazarcık facialarından sonra ma’lul bulunduğu istiska (hydropisie) yahut hunnak (asthme) hastalığı ilerleyen Sultan Mustafa’ya bu hususlar Şeyhülislam Molla Mehmed Efendi vasıtasıyla bildirilmiştir Rahatsızlığı halinde hiddetlenen padişah “Seraskerimin ettikleri muharebelerden usandım; bizzat Edirne’ye gitmeliyim” demiş; o akşam kaymakam ile Reis Efendi’yi celbetmiş; tasarılarını kendilerine bildirmiştir Bunlar Zat-ı Şahanelerin orduya azimetinin evvel emirde Divan-ı Hümayun’da müzakere olunmağa mütevakkıf olduğunu arz etmişlerdir Bunun üzerine ertesi gün meclisin toplanması irade buyrulmuş bu kere ulema ve vükela ittifakla Zat-ı Hazret-i Padişahî’nin hali hazırda sefere azimetinin mahsurdan salim bulunmadığını özellikle rahatsız dahi olduklarından bunun “ İktisab-ı Bîr-ü Tâm buyurmalarına tâlikını” arz etmişlerdir Bundan altı hafta kadar sonra Varna Galibiyeti’nden biraz hoşnut bulunan padişahın hastalığı ziyadeleşmiş ve kalp yetmezliğinden veya nüzûlden dolayı “irtihal-i dâr-ı bekâ” eylemişlerdir (21 Aralık 1774/8 Zilkade 1187 Cuma(78)

Kadem-i Şerif de bulunan türbesi, Lâleli Camii’nin Ordu Caddesi üzerindeki kenarındadır (79)


78-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s417
79-http://iktibasnet/metinphp?seri=1471&gonder=tasnif*hepsi*1*1*ta rih

SULTAN BİRİNCİ ABDULHAMİD


Sultan Birinci Abdülhamid Han, halka karşı merhametli ve çok dindar bir padişahtı Dindarlığı ve iyiliği sebebiyle halk "velî" olarak görüyordu (80) Aralık 1788’de Özi Kalesini alarak burada üç gün içinde sivil ahali de dahil –kadın, çocuk, yaşlı- 25 bin kişi gaddarca Müslüman katliamı yapan Rus ordusu (81), bununla da yetinmeyerek Podolya’nın merkezi olan Hotin’i de teslim aldı Hotin ve Özi’deki Müslüman katliamlarıyla ilgili sadrazamın kalenin düştüğünü bildiren ve yapılan mezalimleri dile getiren raporunu okurken, kederinden dolayı beyin kanaması geçirip(82) felç olmasına sebep oldu
Sultân I Abdülhamid’in Hotin ve Özi’nin düşmesi münasebetiyle bizzat kaleme aldığı hatt-ı hümâyûn insanı ağlatacak kadar manalıdır: “Özi’nin düştüğü takriri âlim beni yeniden kederlendirdi; bu kadar Müslüman erkek, kadın, küçük ve büyüğün kâfir elinde kalması beni mahzun eyledi Yârab! Sen Mâlik’ül-mülksün Senden niyazım, ölmeden bu beldeleri tekrar Müslümanların eline geçtiğini bana göster”(83)

Bununla beraber bu acıya tahammül edememiş; rivayete göre “Ah Özü!” diyerek sağ tarafına nüzul isabet etmiş; hatt-ı hümayunları dahi yazamayıp başkasına yazdırmak mecburiyetinde kalmıştır Daha sonraları sürre ihracı merasimine katılsa da çok hasta olduğu için merasimi kısa kesmiş; sürreyi hac emirine teslim ederek, koltuklarına girilmiş olduğu halde harem sairesine götürülürken, Şehzadesi Mahmud’un bulunduğu sünnet odasına uğramış ve onu kucaklayarak “Oğlum, seni Cenab-ı Hakka emanet ettim; Allah yardımcın olsun; iki cihanda yüzü kara olmasın” Sonra hareme götürülmüş; burada rahatsızlığı ziyadeleştiğinden Hekimbaşı, Padişahın rahatsızlığını nezle ile tevil etmek isteyince Sultan, “Hasan Efendi, son hizmetindir… Bir hoşça bak Efendini elden aldırdın” hitabında bulunmuştur

Sultan Hamid aynı gün sabaha karşı, Özü kalesinin düşman eline geçişi ve 25 bin müslümanın katledilişi mesuliyetine tahammül edemeyerek, rıhlet-i dâr-ı bekaa eylemiştir (6-7 Nisan 1789/10-11 Recep 1203) (84) Cenazesi, Bahçekapıdaki İmâretinin karşısındaki kendi yaptırdığı türbeye defnedildi (85)


80- Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s459
81-Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s223
82-Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s223
83-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c2, s459-460
84- http://iktibasnet/metinphp?seri=14*hepsi*0*tarih
85-Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s226

SULTAN ÜÇÜNCÜ SELİM

Padişahın başlattığı yeniliklere karşı, İngiliz casuslarının da teşviki ile isyanlar başladı Nizam-ı Cedit aleyhtarlığıyla başlayan hareket, Kabakçı Mustafa’nın liderliğinde büyüdü (86) Önceleri Nizâm-ı Cedid’e taraftar olan ve en azından ses çıkarmayan âlimler, Nizâm-ı Cedid ricâlinin suiistimallerini ve ahlaksızlıklarını görünce, aleyhe geçmeye başladılar Kasım 1806’da Şeyhülislâm olan İshakzâde Mehmed Atâullah Efendi, âlimleri Nizâm-ı Cedid grubuna ve hatta Padişah’a karşı tahrik etti İş çığırından çıktı ve Padişah, İslâm’a aykırı bazı fiilleri yapmakla (mesela ney üflemesi ve tanbur çalması, kız kardeşlerinin ve hanımlarının Avrupâî bir hayat yaşamaya başlamaları gibi) suçlandı

25 Mayıs 1807’de Kastamonulu Kabakçı Mustafa denilen bir neferi kendilerine reis tayin eden yeniçeri yamakları, 19 yıl sürecek olan bir iç isyanı başlattılar III Selim hâlim ve selim birisi olduğu için, kan dökmeğe değil taviz vermeğe taraftardı Bu sebeple 28 Mayıs 1807’de Nizâm-ı Cedid’i ilga etti ve bir gün sonra da kendisi tahttan indirildi Yerine Padişahın amca-zâdesi olan IV Mustafa tahta çıkarıldı(87)

IV Mustafa ilk başta ihtilalcilerin isteğini yerine getirdi İhtilâlciler, Nizâm-ı Cedidin gayr-i meşru olduğunu ve Padişahın aslâ yeniçerilere müdahale etmemesi gerektiğini ihtiva eden taahhütname mahiyetinde bir hücceti, Padişahın Hatt-ı Hümâyûnu ile birlikte elde ettiler (Rebiülevvel 1222/1807)

İhtilâlcilerin baskısından bıkan IV Mustafa, Kabakçı Mustafa başta olmak üzere, ihtilâlcileri tasfiye gayesiyle Alemdâr Mustafa Paşa’yı ordusuyla beraber İstanbul’a davet etti Temmuz 1808’de İstanbul’a gelen Alemdâr, yolda iken Kabakçı Mustafa’yı katletmişti ve bu sebeple de Davud Paşa Sarayı’nda Padişah tarafından karşılandı Ruscuk Yârânına burada Padişahı tevkif etmesini tavsiye ettilerse de, Alemdâr buna yaklaşmadı 2 gün sonra vasıfsız bir Şeyhülislâm olan Atâullah Efendi azl edildi ve ekibi de tasfiye edildi

Padişah Alemdâr’a teşekkür ediyor ve Tuna Beylerini boş bırakmayarak dönmesini arzuluyordu Ancak bunu dinlemeyen Alemdâr, 28 Temmuz 1808’de Bâb-ı Âli’yi basarak sadrazamdan mührü aldı, arkasından Topkapı Sarayına geldi Hal’ edileceğini ve III Selim’in tekrar tahta çıkarılacağını anlayan IV Mustafa, hemen karşı planını uyguladı ve III Selim ile II Mahmûd’un öldürülmesi için tâlimat verdi Maalesef bu tâlimatı alan Enderûnlular, dairesini basarak III Selim’i şehid ettiler

II Mahmûd ise, Harem hüddâmının yardımı ile kurtarıldı ve Alemdâr’ın desteğiyle kendisine bî’at olundu(88) Rumeli sergerdesinin Bâb-ı Alî’deki hareketleri, sarayda derin bir karışıklık vücûda getirince Sultan Mustafa’ya mukarribleri tarafından “Sultan Selîm ile Şehzâde Mahmud îdâm edilirse tahtta kalırsınız” dendiğinden, Padişah ikisinin de öldürülme emrini vermişti Padişah’ın bundan maksadı kendisinin hal’ini imkansız hale getirmekten ibâret görünmektedir Bunun üzerine Sultan Selîm’in odasına gidilerek, bu tâlihsiz ve mahlû’ hükümdar şehîd edilmiş ve cenâzesi Arz Odası’nın önüne konmuştur (89) Cenazesi, Lâleli Camii avlusunda babası Sultan Üçüncü Mustafa'nın yanına defnedildi (90)


86-Ahmet Akgündüz-Said Öztürk, Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, s236
87-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c3, s107-110
88-http://iktibasnet/metinphp?seri=1476&gonder=tasnif*8*hepsi*0*ta rih
89-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c3, s109-110
90-http://iktibasnet/metinphp?seri=1479&gonder=tasnif*8*hepsi*0*ta rih

SULTAN DÖRDÜNCÜ MUSTAFA

Sultan Mustafa, talimli ve kuvvetli bir ordunun vücuda getirilmesine taraftar olmuş ve bunun Ocaklar’ın kuvvetlendirilmesi ve ıslahı ile mümkün olacağına kani bulunmuştur Onun bu yönde giriştiği teşebbüsler, Nizam-ı Cedîd’den mutazarrır olan geniş ahâli tabakasının gayri memnûnluğunu şahsî menfaat ve selâhiyetlerini artırmakta kullanan âyanca hoş karşılanmamış ve aleyhinde havanın doğmasına sebep olmuştur Böylece Nizâm-ı Cedîd’e de, Sultan Selîm’e de, daha bir iki sene evvelki Edirne vak’asında bilfiil cephe almış bulunan Alemdar ile etrafındaki âyanların muhâlefetini celbetmiştir Böylece bu âyan hakîkatte devlet kudretine iştirak, zahirde de isyancıları te’dîb için harekete geçmişler ve çok karışık adamlardan ibâret bulunan cedîdci Rusçuk yârânının çalışmalarıyla da muvaffak olup, Sultan Mustafa’yı tahttan indirmişlerdir

Sultan Mustafa hal’den sonra fazla yaşamamış ve Alemdar’ın öldürülüşü vak’asında, II Mahmud’un emriyle öldürülmüştür Cenâzesi, I Abdulhamîd’in türbesine defnedilmiştir(91)

Olayı daha ayrıntılı görecek olursak:

Yeni padişah, İstanbul’da asayişi sağlayabilmek için harekete geçti İşi, halkın mallarını yağmalamaya kadar götüren zorbaları tamamen sindirebilmek için büyük bir güce ihtiyacı vardı Alemdar Mustafa Paşanın İstanbul’a gelmesini istedi 16 bin kişilik kuvvetle harekete geçen Alemdar, öncelikle isyanın önderi Kabakçı Mustafa’yı öldürttü Daha sonra zorbaları ortadan kaldırmaya ve fesatçıları sürmeye başladı Bu sırada kendisine, Sultan Üçüncü Selim’in tekrar tahta çıkarılması için telkinler yapıldı Onun bu niyetini sezen sadrazam Çelebi Mustafa Paşa İstanbul’u terk etmesini istedi Bunun üzerine Alemdar, 28 Temmuz 1808 günü 15 bin kişiden fazla askeriyle Babıâli’yi bastı Sadrazamdan mührünü aldı Eski padişahın yeniden tahta çıkması halinde kendilerini öldürteceğinden korkan asiler ve bazı devlet adamları, Sultan Üçüncü Selim ve Şehzade Mahmud’un öldürülmesi için ferman çıkarttılar Nitekim zorla saraya giren Alemdar, Sultan Üçüncü Selim’in hançerlenmiş cesediyle karşılaştı Hizmetkârlarının yardımı ile hayatını kurtaran Şehzade Mahmud’u padişah ilân etti Sultan Dördüncü Mustafa ise Topkapı Sarayı’na yerleştirildi

Yeni sadrazam hiç vakit kaybetmeden, özellikle orduda köklü değişikliklere girişti Ancak 3 ay kadar sonra yeniçeriler büyük bir isyan başlattılar Sadrazamın bulunduğu mekânı kuşattılar Alemdar Mustafa Paşa dışarıdan yardım gelmeyince, bulunduğu yeri havaya uçurdu Yüzlerce isyancı telef oldu Kendisi ve yakın adamları da dumandan boğuldu Yeniçeriler saraya saldırıp Sultan Dördüncü Mustafa’yı tekrar başa geçirmek istediler Bu durum 16 Kasım 1808’de öldürülmesine yol açtı Bahçekapı’da babasının türbesine defnedildi Saltanat müddeti bir sene iki ay olup, vefat ettiğinde 29 yaşında idi (92)


91-http://trwikipediaorg/wiki/II_Mahmut
92-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c3, s230

SULTAN İKİNCİ MAHMUD


Şiiri, edebiyatı ve bilimi seven, halk arasında dolaşmayı ve onların dertlerini dinlemeyi gerekli gören, tarihimizin en yenilikçi liderlerinden olan Sultan İkinci Mahmud, Osmanlı Devleti'ni gerek sosyal bakımdan, gerekse uygarlık açısından ileri bir ülke yapmaya çalıştı (93) Sultan Mahmud’un felaketli meş’ûm saltanatı son bulmuş ve çektiği korkunç acılar –devletin içte ve dışta çektiği sıkıntıların etkisiyle- ve ızdırablara zâten ince hastalıktan muzdarip bünyesi de tahammül edememiş ve 31 senelik bir hükümdarlıktan sonra 54 yaşının içinde âhirete göçmüştür (30 Hazîran 1839/17-18 Rebîülâhir 1255, Pazartesi gecesi)(94) Türbesi, Çemberlitaş Divanyolu Caddesi üzerindedir (95)

93-http://iktibasnet/metinphp?seri=1480&gonder=tefrika*17*0*tarih
94-http://iktibasnet/metinphp?seri=14*hepsi*0*tarih
95-Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, Ötüken Neşriyat, c3, s415