Genel Ve Estetik Cerrahı

fıtık


DİĞER ADI

HERNİ


TANIM

Fıtık bir organ veya dokunun, etrafındaki kas içinde doğuştan veya sonradan olmuş zayıf bir noktadan dışarıya çıkmasıdır En sık kasık, uyluk, göbek ve ameliyat yerlerinde görülür İnsanların yaklaşık %2-4'ünde fıtık sorunu vardır Tüm fıtıkların yaklaşık %80'i ise kasık bölgesinde meydana gelir Kasık fıtıklarının %86 kadarı erkeklerde, uyluk fıtıklarının %84 kadarı ise kadınlarda olur


Bel fıtığı ayrı bir bölümde ele alınmıştır


BELİRTİ ve BULGULAR

• Karın veya kasık bölgesindeki deri altında belirgin şişlik Şişlik, yatar durumdayken kaybolabilir


• Fıtık bölgesinde ağrı olabilir veya olmayabilir


• Özellikle kabızlık çekildiğinde karın bölgesinde ağırlık hissi duyulabilir


• Bir şey kaldırırken veya öne doğru eğilirken karın veya kasık bölgesinde rahatsızlık hissi oluşabilir


• Fıtık kesesi ittirildiğinde karın içine geri kaçabilir


NEDENLERİ

Hemen hemen bütün fıtıklar, çevreleyen kasdaki zayıflık ve zorlama sonucu meydana gelir Zorlamanın yarattığı basınç, kasdaki zayıf noktanın yırtılmasına neden olur ve alttaki doku veya organ yırtıktan dışarı çıkar


• Kasık fıtığı: Barsaklar veya mesane, karın duvarı veya kasık kanalı içine fıtıklaşır Daha çok erkeklerde görülmesinin sebebi, bu bölgenin erkeklerde yapısal olarak daha zayıf olmasıdır


• Uyluk fıtığı: Barsaklar veya mesane uyluğun üst kısmındaki kanal içine fıtıklaşır Özellikle gebelerde veya şişman kadınlarda görülür


• Göbek fıtığı: Barsakların bir kısmı karın duvarı içine fıtıklaşır Özellikle yeni doğan bebeklerde, şişman veya çok doğum yapmış kadınlarda görülür


• Karın ameliyatı geçirmiş yaşlı veya aşırı şişman kişilerde de ameliyat yerinde fıtıklaşma olabilir


• Diğer nedenler arasında aşağıdaki faktörler sayılabilir


• Doğumsal kas zayıflığı


• Beslenme ve gelişim bozukluğu


• Karın içi basıncın artmasına sebep olan durumlar; kronik öksürük, ağır yük kaldırma, kabızlık, gebelik


TEŞHİS YÖNTEMLERİ

Doktorun yapacağı fizik muayene çoğunlukla teşhis koymada yeterlidir Uyluk fıtıklarının teşhisi için ultrason yapmak gerekebilir Ayrıca gerekli görülen vakalarda, aynı zamanda barsak tıkanıklığı olup olmadığını anlamak için karın filmi çekilmesinin yararı vardır


TEDAVİ

• Bebeklerde görülen göbek fıtığı kendi kendine iyileşebilir Bu nedenle genellikle 2 yaşına kadar beklenir Bu süre zarfında, fıtık kesesi geri itildikten sonra üzerine küçük bir tampon veya madeni para yerleştirilerek bantla sıkıca kapatılır 2 yaşından sonra hala sebat eden fıtıklarda ise ameliyat uygundur


• Erişkinlerde görülen her türlü fıtık ameliyat edilmelidir Ameliyat için sağlık durumu uygun olmayan hastalarda kasık bağı denenebilir Eğer ameliyat yapılmazsa, fıtık kesesi içerisindeki organ boğulabilir ve doku ölümü meydana gelir Boğulmuş bir barsak fıtığı barsak tıkanmasına, enfeksiyona, kangrene, barsak delinmesine, şoka ve ölüme bile neden olabilir


DOKTORA BAŞVURULMASI GEREKEN DURUMLAR

• Fıtık olduğunuzu biliyor ve bulantı-kusma hissediyor, tuvalete çıkamıyor veya gaz çıkaramıyorsanız Bu durumda, fıtığınız boğulmuş veya barsaklarınız tıkanmış olabilir Hiç zaman geçirmeden hastaneye gitmelisiniz



Fıtık tanımı:

İç Organların, Zayıf Bir Bölgeden Karın Dışına İtilmesi


Bir organın, genellikle peritonun oluşturduğu bir kese içerisinde, karın duvarındaki zayıf bir bölgeden dışarıya doğru fırlamasına fıtık, tıp dilinde herni (Hernia) denir Fıtık çok kere doğuştan var olan bir ortamda gelişir Karın içi basıncını arttıran bütün hastalıklarda (boğmaca, kronik öksürük, gebelik vb), kabızlık esnasında fazla ıkınma veya ağır bir yükün kaldırılması gibi nedenlerle fıtığın meydana gelmesi olasıdır En sık görülen fıtıklar, % 73 oranında kasık fıtığı (inguinal hernia), % 17 uyluk fıtığı (femoral hernia), % 8,5 göbek fıtığı (umbilical hernia) ve diğer fıtıklardır


Fıtık muayenesi ayakta yapılır ve hasta öksürtülür Böylece fıtığın dışarı çıkıp çıkmadığı anlaşılır Çocuklarda şişlik, ağlaması sırasında ortaya çıkar ve annenin dikkatini çeker Erkek çocuklarının torbalarının şişmesi, fıtık olasılığını ya da hidrosel, orşit gibi hastalıkları düşündürür


Bazı fıtıklar, hasta yattığı zaman kendi kendine içeri girebileceği gibi, hasta veya doktoru tarafından da içeriye itilebilir Bu esnada eğer kese içindeki organ bağırsak ise gürültülü bir ses duyulur ve bağırsağın başlangıç kısmı son bölümüne göre daha zor içeriye girer Yaşlı kimselerde, operasyon gerekmeyen veya yapılmayan durumlarda fıtığı içerde tutmak üzere kasık bağları (fıtık bağı) veya korseler kullanmak faydalıdır Karın içerisinde, fakat önemli bir şikayete neden olmayan vakalar için reddedilmeyen fıtık deyimi kullanılır Bu çeşit fıtıklar günün birinde sıkışıp boğulabilir ve kan dolaşımı bozulması nedeniyle bağırsakta kangren başlayabilir Bu gibi fıtık boğulmalarında o bölgede birden başlayan ağrı, daha sonra bütün karna yayılır Bağırsağın tıkanmasıyla fışkırır biçimde kusma görülür Fıtık gergin ve çok ağrılıdır Bağırsağın beslenmesi bozulup da yara ve kangren olamaya başlayınca ağrı da yavaşlar Bağırsak felç olduğundan bağırsak hareketleri de durur Bu yüzden fıtığı olan kimselerde karında başlayan ağrının kendiliğinden geçmesini kötü bir belirti saymalı, hemen bir operatöre baş vurarak gerektiğinde derhal ameliyat olmalıdır


Ameliyatla fıtık kesesinin çıkarılması (Herniotomi) ve zayıf bölgenin dikilmesi (Herniorraphi) için birçok değişik yöntemler uygulanmaktadır Bu operasyonlardan sonra fıtık aynı yerde tekrar görülebilir, yani hastalık tekrarlayabilir Bu gibi ikinci kez yapılan operasyonlarda veya karın cidarlarının çok zayıf olduğu durumlarda fıtık tamiri için mersilen denilen sentetik plakalar kullanılır

Göbek fıtığı


Göbek Fıtığı (Herni)

Göbek fıtığı olan bir bebekte , bebek ağladığı, öksürdüğü ya da gerindiği zaman göbek deliği çevresinden dışarı doğru şişen yumuşak bir çıkıntı dokusu vardır


Doğumdan önce tüm bebeklerin kan damarlarının göbek kordonuna ulaşmak için geçtiği bir delik vardır Bazı durumlarda (beyaz bebeklere kıyasla siyah bebeklerde) bu delik doğumdan sonra tamamen kapanmaz


Sorun göbek deliği çevresindeki halkayı bir araya getirememekten doğmaktadır Sonuçta az bir miktar bağırsak göbek deliğinden dışarı kayar


Diğer fıtıkların aksine göbek fıtığının tehlikesi çok azdır


Bebek altı aylık olmadan önce ortaya çıkanların çoğu bebek bir yaşına girdiğinde yok olur Fıtık gittikçe daha büyümedikçe çocuk beş yaşına girene kadar zamanla iyileşmedikçe veya herhangi bir engel oluşturmadığı sürece ameliyat nadiren gereklidir


Göbek fıtığı göbek deliği etrafındaki halkanın ortaya toplanamamasından dolayı oluşur Bu durum öksürme , gerilme ve ağlama esnasında daha da dışarı çıkan yumuşak bir çıkıntı ortaya çıkmasına neden olur


DİKKAT: Bu tip kitle görüntü açısından endişe yaratırsa da tıbbi açıdan problem çıkarmaz Küçük delikler birkaç ayda iyileşirken ,büyük deliklerin iyileşmesi iki yıla kadar sürebilir


Bel sargıları , yara bantları ve yapışkan uçlu bantlar güncelliğini kaybetmiştir ve etkili olmayan yöntemlerdir Ayrıca deriyi tahriş edebilirler


“En iyi tedavi hiç tedavi etmemektir!!”

Göbek fıtıklarını ameliyatla düzeltmek basit , güvenli bir yoldur ,fakat yalnızca anneyi ve babayı rahatsız eden büyük yada büyümekte olan delikler için geçerlidir


Ancak ;

• fıtık içeri itildiğinde içeri girmiyorsa ,

• aniden büyümeye başladıysa ,

• hassaslaşırsa ,

• bebek ağlayınca fırlıyor ve

• bebekte kusmaya neden oluyorsa doktora başvurun


Göbek düşmeden önce geçici olarak dışarı fırlayan göbeği fıtıkla karıştırmayın Fıtık bebek ağladığında dışarı fırlar, göbek fırlamaz

Hemoroid basur


Hemoroidler- Basur



Hemoroidler anal kanalda yerleşmiş,anal kanalın içini örten tabakanın altındaki damarsal oluşumlardır



İki hemoroid tipi vardır


1-Dış hemoroid:Anal kanalın dışındaki deri altındaki görülen şişmiş toplar damarlardırGenellikle deri ile aynı renkte küçük bir şişlik şeklinde görülürlerDamar tıkanıp,dolaşım bozulunca daha fazla şişip şikayetlere neden olurlar


2-İç hemoroidler:Son barsağın anal halkaya yakın kısmında gelişen şiş ve dolaşımı bozulmuş damarsal oluşumlardırİç hemoroidler şiştiği zaman anüsten dışarıya çıkabilirler


Hemoroidin Belirtileri


En sık görülen belirti,tuvalet kağıdında kırmızı parlak rekli veya tuvalette kan damlası görmektirTıkanmış hemoroidlerde pıhtı bulunur ve ağrılıdır


Yanma


Anüste rahatsızlık


Kaşıntı



Hemoroidler nasıl gelişir


Hemoroidler çok sıktır50 yaş civarındaki insanların yarısından fazlasında hemoroid vardırHemorodlerin olması her zaman şikayetin olmasını gerektirmezBüyük abdest yaparken ıkınma sonucunda basıç artarak hemoroid oluşumunu kolaylaştırırHamile kadınlarda hemoroidler çok soktırBebeğin son barsak alanındaki baskısına bağlı basıç artması nedeniyle meydana gelmektedirMüzmin kabızlık ve ishal (devamlı ıkınma ve gaita geçerken tahrişe bağlı olarak) hemoroidlerin oluşumuna katkıda bulunur


Hemoroidlerin Teşhisi


Anüsten kan geldiğini söyleyen tüm hastalarda anüs muayene edilmeli,parmakla muayene edilmeli,daha sonra anal kanala ve rektuma ışıklı bir cihaz sokularak anal kanal içi ve rektum gözlenmelidir(Rijid Anoskopi-Rektoskopi)




ÖNEMLİ= Rektumdan kan gelen hastaların büyük çoğunluğu utanma nedeniyle ilgili hekime başvurmamakta çeşitli tedavi yöntemleri ile geçiştirmeğe çalışmaktadırBunlardan bazıları doktora başvursalar bile doktorun da ihmali sonucu anal muayene ve/veya Rektoskopi yapılmamakta ,hemoroid zannedilen bu hastaların bazılarında Rektum kanserleri kanama nedeni olmaktadırAnoskopi/Rektoskopi yapılmasının ana nedeni budur


Hemoroidlerin Tedavisi


A-Tıbbi tedavi :


Kabızlıktan korunmalıdır(Kabızlık konusuna bakınız)


Dışkılama sırasında ıkınmaktan kaçınmak gerekir


Alkol,acı biber,baharatlı yiyeceklerden kaçınmak gerekir


Uzun süre hareketsiz oturarak yada ayakta kalmamalıdır


Düzenli egzersiz yapmalıdır


Bir çok fitil,merhem,krem mevcutturBınlar şişmiş damar ve çevresinin şişliğini azaltmağa yardımcı olurlar


Özellikle dışkılamadan sonra günde bir kaç defa ılık oturma banyoları (şiddetli kanama sırası hariç ) yararlıdır





B-Diğer tedavi yöntemleri


Aşırı kanama olduğu zaman ve çok ağrı varsa,tıbbi tedaviye rağmen rahatlamıyorsa şu yöntemlere başvurulur


Skleroterapi


Hemoroidal damarların ve dokunun büzüşmesine neden olacak bazı kimyasal maddeleri şiş olan hemoroid pakesine iğne ile enjekte etme yöntemidirGenellikle 1-2 derecede kanamalı hemoroidlerin tedavisinde kullanılır


Band Ligasyon


Hemoroid pakelerin lastik band ile bağlanması sonucunda bir müddet sonra boğulan parçadüşer ve yeri büzüşerek alttaki damarsal yapıların şişmesi önlenmiş olur2-3 derecede iç hemoroidlerde uygulanır


Band Ligasyonu Dünya çapında ve ülkemizde en sık kullanılan bir yöntemdir


Cerrahi :


Hemoroidlerin ameliyatla çıkarılması işlemidir

ince bağırsak tümörleri


Mide kapısından (mideden onikiparmakbağırsağına geçiş yeri; pior) ileoçekal valfa (incebağırsaktan kalınbağırsağa geçiş yeri) kadar olan geniş yayılımıyla incebağırsak tüm sindirim kanalının yüzde 75 ini oluşturur Buna karşın bu bölgede kötü huylu tümörlerin görülme oranı oldukça düşüktür (yüzde 0,05-0,5) Bu düşük oranın, besinlerle alınan karsinojenlerin (kanser oluşumuna neden olabilen maddeler) incebağırsakta çözülmesine ve incebağırsak yüzeyiyle büyük olasılıkla doğrudan ilişkilerinin az olmasına bağlı olduğu sanılır


İncebağırsakta kötü huylu tümörlere az rastlanmasının nedenleri:


- incebağırsak salgısı asit değil alkali özellikte olduğundan, karsinojenlerin oluşma olasılığı azalmaktadır;


- incebağırsakta ortamın sıvı, geçişin de hızlı olması bağırsak mukozasıyla kanser yapıcı maddelerin ilişkide olduğu süreyi kısaltır;


- bağırsakta doğal olarak bulunan bakterilerin incebağırsakta az olması, besinlerle alınan bazı maddelerin bakteriler aracılığıyla kanserojen olduğu kabul edilen başka maddelere dönüşmesini engeller


İncebağırsakta görülen tümörlerin büyük çoğunluğu iyi huyludur (yüzde 35) Bunları karsinomlar (yüzde 25), lenfomalar (yüzde 22), karsinoitler (yüzde 11) ve sarkomlar (yüzde 7) izler İyi huylu urlar öncelikle onikiparmakbağırsağında ve jejunumda (incebağırsağın ikinci bölümü, yani onikiparmakbağırsağı ile ileum arasında kalan bölüm) görülür Kötü huylu tümörlere en çok ileumda (yüzde 48) rastlanır, bunu jejunum (yüzde 27) ve onikiparmakbağırsağı (yüzde 25) izler


İyi ve kötü huylu tümörler genellikle 40-50 yaş arasında görülür ve erkeklerde kadınlara oranla daha yaygındır


BELİRTİLERİ


Hastalık sinsi gidişlidir ve başlangıç evresinde belirgin bir klinik tablo görülmez Halsizlik, iştahsızlık, belirsiz karın ağrıları olur Bazı olgularda rahatsızlıklar kütlenin yerleşimi hakkında fikir verebilir Onikiparmakbağırsağının ilk bölümündeki kanser, genellikle onikiparmakbağırsağı ülserine çok benzeyen belirtiler verir (karın üst kısmından sırta doğru yayılan ağrı, kanlı dışkı ve kusma, kansızlık gibi) Kütlenin büyümesiyle birlikte bulantı, kusma, ve karın gerginliği gibi tıkanma belirtileri de gelişir


Onikiparmakbağırsağında, safra kanalının (safra bu kanal yoluyla bağırsağa dökülür; koledok) döküldüğü yerde gelişen kanserler genellikle kaşıntı, beyazımsı dışkı ve kanda safra boyalarının artması gibi belirtiler veren tıkanma sanlığı yapar


Klinikte kanama belirtilerinin ve melenanın (makattan siyah kan gelmesi) görülmesi incebağırsağın jejunum ve ileum bölümlerindeki kanserlerin erken belirtilerindendir Bunlara daha sonra bağırsak tıkanması bulgulan da eklenir, ama bağırsak delinmesi çok seyrek görülür


Tek tedavi yöntemi cerrahidir Tanı genellikle ancak kanserin ilerlemiş evrelerinde konduğundan, kötü huylu tümörlerde hastalığın gidişi oldukça umut kırıcıdır


İYİ HUYLU TÜMÖRLER


Bağırsaklarda tümörler, özellikle de iyi huylu polipler sık görülür Erişkin nüfusun yaklaşık yüzde 2 ile yüzde 5 inde polip görülebilir Bunlar genellikle kalıtsal olarak geçer ve bir ailenin çeşitli bireylerinde ortaya çıkarlar Yerleşik ve tek oldukları gibi, yaygın türleri de bilinir Yaygın türde, değişik boyutta ve çok sayıda olan polipler, bağırsak mukozasını örtecek kadar geniş yayılım gösterebilirler


Poliplerde hastalık belirtileri neredeyse yok denecek kadar azdır Bazen yalnızca genel bağırsak örselenmesi bulguları ortaya çıkar (karın ağrıları, ishal vb)


Genellikle tek belirtisi, makattan dışkıyla birlikte ya da dışkılamadan sonra gelen, bazen oldukça bol miktarda görülen, çoğunlukla basur kanaması sanılarak yanlış değerlendirilen parlak, kırmızı renkli kanamadır


Bazı polipler dışkıdan bağımsız olarak, yumurta akına benzeyen uzayan bir sıvı görüntüsünde makattan dışarı akan, sümüksü bir madde salgılarlar


Polipler çok büyük olduklarında, tıkanmaya bile neden olabilirler


Bağırsak poliplerinde kesin tanı kolonoskopi (kalınbağırsağın içerden incelenmesi) ile konur


Tam konduktan sonra, poliplerin zaman geçirmeden alınması önerilir

invaginasyon intusepsiyon


İntussusepsiyon, barsağın, genellikle ince barsağın bir kısmının, barsağın başka bir kısmının içine girdiği bir durumdur 3 aylık il~ 6 yaşındaki çocuklardaki barsak tıkanmasının en yaygın nedeni budur


Belirtiler


- Ani, şiddetli karın ağrısı;


- Kuvvetsizlik ve uyuşukluk;


- Sık sık safra çıkararak kusma;


- Kuşüzümü jelatinine benzer kanlı dışkı;


- Yüzeysel nefes alma;


- Şok


Nedeni bilinmemektedir, ama bazı vakalarda, intussussepsiyon ile bazı virüs enfeksiyonları arasında bir bağlantı vardır


Tipik olarak, intussusepsiyon daha önce iyi olan bir çocukta aniden patlak verir Çocuk birden bire sık aralıklarla ortaya çıkan şiddetli bir karın ağrısı duyar Başlangıçta çocuk ağrılar arasında normal olarak oynamaya devam edebilir, ama bir süre sonra kuvvetsizleşir ve uyuşuklaşır


Teşhis


Çocuğunuzda bu belirtiler varsa, doktoru aramakta gecikmeyin Belirtiler ve fiziksel bulgular, teşhiste bulunmak için yeterli olabilir Ancak genellikle karın röntgeni ya da baryum röntgeni gibi başka testlere de gerek duyulabilir


Tedavi edilmeden bırakılırsa, çok tehlikeli olabilir Ancak, tedavi ilk belirtilerin ortaya çıkmasından sonra 24 saat içinde başlarsa çocukların çoğu iyileşmektedir


Tedavi


Teşhis için kullanılan baryumlu lavman, birbirinin içine girmiş barsağı normal yerine itmek için yeterli olabilir Ancak bu tedavi"den sonra tekrarlama oranı yüzde 10 kadar yüksektir Birçok durumda, ameliyat gereklidir; ameliyattan sonra genellikle tekrarlama olmaz

Kalın bağırsak kanseri kolon rektum kanseri


Kolo - Rektal kanserler ABD de her iki cinsde en sık görülen 2 kanser türüdür Yılda ortalama 140000 kişi hastalığa yakalanmakta ve yılda ortalama 60000 kişide bu hastalıktan kaybedilmektedir Yurdumuzda da tanı yöntemlerinin artması, kişilerin hastalık belirtilerini daha iyi algılamaları ve hekime başvurma olanaklarının artması, beslenme alışkanlığımızında giderek daha çok endüstriyel gıdalara kayması sonucu bu kanserlerle daha sık karşılaşmamıza neden olmaktadır Ancak erken teşhis ve tedavi yöntemleri uygulanabildiği takdirde Kolo - Rektal Kanserler tedaviden ençok yararlanan iç organ kanserleridir Hatta TARAMA ( Screening) testleri ile hastalık oluşmadan, oluşmuş ise belirtileri daha ortaya çıkmadan saptanabilmekte ve gerekli tedavisi yapılarak tam şifa sağlanabilmektedir Çünkü genelde ( % 95 ) Kolo-Rektal kanserler POLİP lerden gelişmektedir



Henüz kanser gelişmeden bu polipler tarama testlerinde saptanarak POLİPEKTOMİ ( Kolonoskop ile polipin barsaktan alınması) ile çıkarılırsa ilerde oluşabilecek veya henüz çok küçük seviyede oluşmuş bir kanser barsaktan uzaklaştırılmış olacaktır


KİMLER RİSK ALTINDADIR ?


Genelde olguların büyük çoğunluğu 45-50 yaş üzerindeki kişilerde görülmektedirBu Nedenle;


45-50 yaş üzerindeki kişiler

Anne, baba, kardeş gibi yakın aile bireylerinde kolorektal kanseri veya polipleri olanlar,

Uterus ( rahim ), over ( yumurtalık ) veya meme kanseri olan kadınlar,

Ülseratif Kolit veya Crohn gibi hastalıkları olanlar


RİSKİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR ?


Risk altındaki kişiler, bu riski azaltmak için hastalık belirtileri ortaya çıkmadan yapılması gereken TARAMA (Screening ) testlerini yaptırmalıdırlar Diyetlerini bol lifli - sebzeli, meyvalı, az yağlı ve az kırmızı etli bir şekile dönüştürmelidirler Alkol ve sigara alışkanlığı varsa iyice azaltmalı, hatta bırakmalıdırlar Hergün 20 - 30 dakika hafif egzersiz yapmalıdırlar


TARAMA TESTLERİ NELERDİR ?


Kolo - Rektal kanserlerin klinik belirtileri ortaya çıkmadan yukarıda belirtilen RİSK altındaki kişilere yapılan testlerdirBu kanserlerin oluşmasında esas neden % 95 oranında poliplerdir Bu polipler zaman içerisinde kansere dönüşebilmektedir O nedenle tarama tetkiklerinde amaç bu polipleri henüz kansere dönüşmeden, eğer dönüşmüş ise çok erken devrede henüz klinik belirti vermeden teşhis etmek ve POLİPEKTOMİ ile ( kolonoskop yardımı ile polipin barsaktan uzaklaştırılması) çıkarılmalarını sağlamaktır Bu takdirde bu hastalar % 90 nın üzerinde ki bir oranda tam şifaya kavuşmaktadırlar Tarama testleri şunlardır :


45 yaş üzerinde yılda bir kez rektal tuşe muayenesi,

50 yaş üzerinde yılda bir kez gaitada gizli kan aranması,

50 yaş üzerinde 3 - 5 yılda bir defa KOLONOSKOPİ veya Sigmoidoskopi,

50 yaş üzerinde 5 yılda bir defa Kolon grafisi,

Ailesinde kolorektal kanseri olanlar 45 yaşdan sonra 2 - 3 yılda bir defa kolonoskopik tetkik,

Ülseratif Koliti olanlar yılda bir defa kolonoskopi ve biyopsi yaptırmalıdırlar


KOLO - REKTAL KANSERLERDE KLİNİK BELİRTİLER NELERDİR ?


Genelde kadın ve erkekte eşit oranda görülen Kalın barsak - Rektum kanserleri sinsi seyreder Hastalık aşağıdaki belirtilerle ortaya çıkar




Rektumdan kan gelmesi ( rektal kanama ), gaitanın kanla bulaşık olması,

Tuvalete çıkma alışkanlığında değişiklik

Gaitanın eskiye oranla incelmesi,

Kabızlık – İshal durumlarının ortaya çıkması,

Sık sık tuvalete çıkma isteği, buna rağmen tam boşalamama hissi,

Karında gaz ağrıları,

Kansızlık (anemi),

İzah edilemeyen zayıflama


Bu belirtilerin herhangi birinin 1 - 2 hafta devam etmesi veya aralıklarla tek rarlaması durumunda mutlaka hekime başvurulmalıdır


TEŞHİS NASIL KONUR ?


Kolo - Rektal kanserlerde kesin teşhis barsak içerisindeki tümörden endoskopik yöntemlerden ( Rektoskopi, Fleksibl Sigmoidoskopi, KOLONOSKOPİ ) biriyle yapılacak tetkik ve alınacak parçanın patolog tarafından mikroskopik tanısı ile konur


TEDAVİ NASIL YAPILIR?


Kolo-Rektal kanserlerin esas tedavisi tümörlü kısmın ameliyatla çıkarılması ve barsak pasajının sağlanması için çıkarılan kısmın alt ve üst uclarının tekrar karşılıklı ağızlaştırılmalarıdırKolonlar uzun olduğu için bu işlem kolaylıkla uygulanabilir Ancak REKTUM kanserlerinin tedavisinde bu durum biraz farklıdır Rektum kısa bir organ (15 cm) olması nedeni ile özellikle anüse yakın yerleşim gösteren tümörlerde ( anüs girişinden 5-6 cm yukarıda) , hastalıklı kısımın çıkarılmasını temin için anüsün tamamen çıkarılıp,iptal edilerek kolon, karın duvarına ağızlaştırılır ( KOLOSTOMİ )


Daha önceleri çok daha sıklıkla uygulanan bu yöntem, günümüzde gerek teknolojik gelişmeler ( Stappler aleti vs) ve gerekse bu konuda eğitilmiş ve deneyim kazanmış özellikle Kolo - Rektal cerrahi ile uğraşan cerrahlar tarafından yapılan ameliyatlarda çok az sayıda hastaya uygulanmaktadırBazen kolostomi rektumda yapılan ameliyatın iyileşmesini sağlamak için geçici olarak ( birkaç ay ) yapılabilir Daha sonra bu kolostomi kapatılır Ameliyata ek olarak, rektum tümörlerinde bazen ameliyattan önce, bazen ameliyattan sonra gerek olursa RADYOTERAPİ de yapılabilir Kolon tümörlerinde radyoterapinin yeri yoktur Her iki organın tümörlerinde ameliyattan sonra duruma göre KEMOTERAPİ yapılabilir


Anüs kanserlerinde genellikle radyoterapi tercih edilmektedir Bazı durumlarda Cerrahi tedavide yapılabilir


AMELİYAT SONRASI BU HASTALAR NASIL İZLENMELİ ?


Kolo - Rektal Kanserlerde ameliyat sonrası nüks etme şansı hastalığın evresine göre değişir Nüksler genellikle ilk 2 yıl içerisinde ortaya çıkarlar Bu nedenle bu hastaların ameliyat sonrası ilk 2 yıl içerisinde çok sıkı izlenmeleri gerekir Eğer nüks saptanacak olursa yeni yapılacak girişimlerle hastanın yaşam şansı artırılır Ayrıca bu hastalarda geriye bırakılan kolon kısmında yeni tümör oluşma şansı azda olsa vardır Bunların çok küçükken saptanması ve çıkarılması hastaya tam şifa sağlayacaktırBu izlemelerde hastalara 3-6 aylık aralıklarla kan testleri tümör belirleyicileri ( CEA ), US, Tomografi; Akciğer grafisi, Kolonoskopi gibi tetkikler dönüşümlü olarak yapılır 2 yıldan sonra senelik kontroller ile hasta 5 yıl izlenmelidir

karaciğer kanserleri



(Karaciğerin primer malign tümörleri)



Karaciğerin primer (kendine has) malign (kötü huylu) tümörleri, bir başka deyişle kanserleri şunlardır: Hepatosellüler karsinom, intrahepatik kolanjiosellüler karsinom, hepatokolanjiokarsinom, hepatoblastom, anjiosarkom, epiteloid hemanjioepitelioma ve diğer sarkomlar (leiomyosarkom, rabdomyosarkom, indiferansiye embriyonel sarkom) Karaciğer kanserlerinin tümüne yakınını hepatosellüler karsinom (HSK) ve intrahepatik kolanjiosellüler karsinom oluşturur


1- Hepatosellüler Karsinom (HSK) :


Karaciğerin en sık (%75) rastlanan primer tümörüdür Diğer adı hepatomadır Erkeklerde kadınlardan 5 misli daha fazla görülür En sık 40-60 yaşlardadır Kısacası en fazla orta yaş erkeklerde görülür Dünyada en fazla Güneydoğu Asya ve Güney Afrika'da görülür ABD'de ise seyrektir; tüm kanserlerin ancak %2,5'udur


Etyolojisi bilinmemektedir Ancak HSK için bazı risk faktörleri mevcuttur: Siroz HSK'li olguların büyük çoğunluğunda (%75-95'inde) risk faktörüdür Hepatit B enfeksiyonu siroza neden olarak dünyadaki en önemli HSK sebebidir Hepatit B enfeksiyonu olanlarda olmayanlara göre 20-200 kat daha fazla HSK oluşur Ayrıca siroz yapan bütün hastalıklar, hepatit C enfeksiyonu, alkol kullanımı, vs hastalıklar HSK'a yol açabilir


Postnekrotik sirozlar, alkolik sirozlar, hemokromatosis, alfa-1-antitripsin eksikliğinde kanser olma riski yüksektir Primer bilier siroz, kardiak siroz, Wilson hastalığında da orta derecede risk vardır Aspergillus flavus adlı mantar tarafından üretiien Aflatoksin ile kontamine olmuş tahıl ve yer fıstığı yeme sonucu Aflatoksin alınmasıyla HSK gelişme riski vardır Uzun süreli androjen kullanımında da HSK sıktır Şistozomiazis ve klonorşiazis denen parazit hastalıklarının sık görülmesi de risk faktörüdür


Klinik bulguları: Hepatomegali (karaciğer büyümesi) Karaciğer üzerinde üfürüm ve frotman olması Assit (karında sıvı birikmesi) Assit hastaların yarısında kanlıdır Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, karın ağrısı (her 3 hastadan birinde) Sirozu olan stabil bir hastada kliniğin aniden bozulması ve ALP artışı Karında kitle olması ve karında sağ üst kadranda ağrı ise karaciğer kanserinde en sık doktora başvurma sebepleridir


Tanı : ALP (alkalen fosfataz) belirgin ölçüde artar Transaminazlar ise (SGOT ve SGPT) hafif artar AFP (alfa feto protein) artar Galyum sintigrafisi (fokal dolma defekti olur) Ultrason ile kitle görülebilir, portal vene kitlenin invazyonu gösterilir BT'de (bilgisayarlı tomografi) kitle görülür Anjiografide hipervasküler ve tümör kızarıklığı gösteren kitle görülür Karaciğer biyopsisi yapılarak kesin teşhis konur


Tedavi : Etkin bir tedavi yoktur Tanıyı takiben ortalama yaşam süresi 6 aydır Tümör karaciğerin tek bir lobunu tutmuşsa o lob ameliyatla çıkartılır Bu şekilde hastaların %10'u en az 5 yıl yaşama şansına kavuşur Lezyon bir odağa lokalize ve 3 cm'den küçük ise tümör çıkartıldıktan sonra hastaların yarısında kanser tekerrür etmez Ana damarlarda tutulum yoksa karaciğer nakli ve kemoterapi denenebilir Karaciğer kanserinde (HSK) radyoterapi ve kemoterapi tedavisi ile genellikle başarılı sonuçlar alınamaz Bazı vakalarda radyoaktif işaretli transferin tedavisi yarar sağlamaktadır


Metastaz : % 50 olguda metastaz (tümörün başka bir dokuya yayılması) olur En çok hiler lenf ganglionlarına ve akciğere metastaz yapar


2- İntrahepatik kolanjiosellüler karsinom :


Karaciğer içi safra kanallarının kanseridir Karaciğer içi safra kanallarının herhangi bir yerinde oluşabilir Karaciğerin hilusu veya periferik kısımlarında gelişebilir Karaciğer primer tümörlerinin % 8-25'ini oluşturur


Etyoloji : Nedeni büyük ölçüde bilinmemektedir Hastaların % 10'unda tümör şu etmenlerle ilişkilidir: Kronik ülseratif kolit (tipik olarak primer sklerozan kolanjit ile birlikte oluşur), Caroli hastalığı (idiopatik intrahepatik safra kanalları genişlemesi), konjenital hepatik fibrozis, klonorşiazis, opistorşiazis, hemokromatozis, thorotrast uygulanması, vs Bu tip kanserlilerin %10'unda siroz vardır Ancak intrahepatik kolanjiokarsinom'un Hepatit B ile hiçbir ilişkisi yoktur


Klinik bulguları : Karın ağrısı, halsizlik, ateş ve kilo kaybı olur Tipik olarak 50-70 yaşlarında görülür


Tanı : Ultrason, BT, ALP artışı ve biopsi (patolojik tanı)


Tedavi ve prognoz: Hastaların çoğu tanı konulduktan sonra en fazla 1 yıl yaşar Tümör çıkartılırsa bu süre biraz daha uzayabilir


Metastaz : % 75 olguda metastaz olur En çok lenf ganglionlarına, periton yüzeylerine ve akciğere metastaz yapar



>>>

3- Hepatokolanjiokarsinom :


Bu tümörler hepatosellüler ve safra kanalı farklılaşması gösterir Karaciğer primer tümörlerinin %5 'inden azını oluşturur HSK'a benzer belirtiler olur


4- Hepatoblastom :


Çok nadirdir Çocuklarda en sık görülen karaciğer primer tümörüdürGenellikle 3 yaşından önce oluşur Erkeklerde kızlardan 2 misli daha fazladır Doğuştan anomaliler ve hemidistrofi ile ilişkilidir


En sık belirtiler (hepatomegali nedeniyle) karında kitle, büyüme geriliği ve kusmadır Serum AFP değeri olguların %85'inde yükselir ve oldukça yüksek değerlere ulaşır


Hepatoblastom soliter, iyi sınırlı, grimsi esmer renkte bir kitle şeklinde görülür Değişik şekillerde olabilir Ortalama lezyon çapı 10 cm dir Bazen 20 cm ye kadar olabilir Nekroz ve kanama sıktır Siroz oldukça enderdir


Tedavinin başarısı tümörün (hastaların %75'inde gerçekleşebilen) tamamen çıkartılmasına bağlıdır Tümörün tamamen çıkartıldığı hastaların yarısı nda hayatta kalma süresi uzar Ameliyattan önce kemoterapi uygulanarak tümörü çıkarılamayan hastalara da ameliyat olanağı sağlanabilir Tümüyle fetal kaynaklı olan tümörler en iyi prognoza sahiptir, saf anaplastikler ise en kötü prognozlu olanıdır


Olguların yarısında metastaz olur Metastazları genellikle hiler lenf ganglionlarına ve akciğere yapar


5- Anjiosarkom :


Genel anlamda karaciğer sarkomu enderdir Karaciğer sarkomunun en sık görüleni ise anjiosarkomdur Tipik olarak 50-70 yaşlarındaki erkeklerde görülür


Etyoloji : Vinil klorid, arsenik ve Thorotrast (artık kullanılmayan bir radyolojik kontrast madde), anabolik steroid kullanımı ile yakın ilişkilidir Tümör, bu maddelere maruz kalmadan 10-25 yıl sonra ortaya çıkar


Klinik bulgular : Karın ağrısı, halsizlik, kilo kaybı, karında kitle bu hastaların en çok başvuru sebebidir Hematolojik bozukluklar (anemi, DIC vs) sıktır


Tanı : Ultrason ve BT'de kitlenin görülmesi, ALP atışı, anjiografide defektin gösterilmesi ile tanı konur Kesin tanı için gerekli olan biyopsi açık yöntemlerle alınır Zira kapalı karaciğer biyopsisi sonrası öldürücü kanama olabilir


Patolojik bulgular : Olguların %75'inde çok sayıda tümör odağı karaciğerin her iki lobunu tutar Odaklar tek tek, süngerimsi yapıda ve kanamalıdır; büyüklükleri farklıdır


Tedavi ve prognoz : Yararlı hiçbir tedavi bulunamamıştır Hemen hemen tüm olgular tanıdan sonraki 2 yıl içinde (karaciğer yetmezliği ve karın içi kanama nedeniyle) ölürler


Metastaz : Olguların %60'ında metastaz olur


6- Epiteloid hemanjioendotelyoma :


Ender görülen bu tümörün etyolojisi bilinmemektedir Kadınlarda erkeklerden daha fazladır Prognozu biraz daha iyidir; 5 yıllık survi (sağkalım) %30'dur Yakın geçmişe kadar yapısı nedeniyle yanlışlıkla kolanjiokarsinom olarak tanı konulurdu


7- Diğer sarkomlar :


Leiomyosarkom ve rabdomyosarkom gibi çeşitleri vardır Oldukça enderdir Bunlardan indiferansiye (embriyonel) sarkom erişkinlerde ender görülür ama çocuklardaki karaciğer tümörlerinin ancak %10'unu teşgil eder

kolostomi ileostomi


Kolostami ve İleostomi

Ostomi bir açılma veya ağızlaştırma oluşturmak amacıyla yapılan cerrahi işlemlerin genel adı olarak kullanılmaktadır Kolostomi kalın barsağın, ileostomi ince barsağın son kısmının karın duvarına ağızlaştırılması işlemleridir Değişik yöntemlerle yapılan bu işlemlerin ortak amacı geçici veya kalıcı bir süre için barsak içeriğinin karın duvarından boşalmasını sağlamaktır Bu ağızlaştırma işlemi ayrıca soluk borusu için trakeostomi, mide için gastrostomi, idrar kanalları ve yolları için ürostomi adı altında değişik amaçlarla uygulanmaktadır

Cerrahi bir işlem geçirme ile karşı karşıya kalan her insanda korkunun olması son derece doğaldır Ayrıca kolostomi veya ileostomi yapılma gereğinin belirtilmesi durumunda bu üzüntü ve endişe artmaktadır Bu tip bir işlem o zamana kadar gizlilikle sürdürülen normal bir yaşam fonksiyonunun belirgin hale gelmesi, mahremiyetin ortadan kalkması, bağımsızlığın kaybedilmesi, toplumsal hayatta önemli değişiklikler olabilmesi ve cinsel yaşamda sorunlar yaşanması gibi endişelerle birlikte hastayı değişik bir yaşam deneyimi ile karşı karşıya bırakmaktadır Ancak bilinmelidir ki bu işlem hayat kurtarmak veya hayatın emniyete alınması için yapılmaktadır Binlerce insanın hayatı bu işlem sayesinde kurtulmuştur Ameliyatın bu işlem nedeniyle reddedilmesi yaşamın kaybedilmesine neden olabilir Ayrıca günümüzde hastaların bu problemlerini en aza indirebilmek için değişik cihazlar bulunmakta ve gün geçtikçe de gelişmektedirler


Kolostominin Nedenleri

Kolostomi acil durumlarda hayat kurtarmak amacıyla veya uygulanan bir girişimi korumak için yapılabilir Bunun yanında uygulanacak olan cerrahi işlemde anüsün tamamen ortadan kaldırılma gereği veya anüsün kullanılamaması durumlarında dışkılama işlevinin gerçekliştirilmesi amacıyla da yapılabilir Bu yüzden iki tip kolostomi vardır


Geçici kolostomi:

1- Kalın barsak tıkanmaları

2- Barsak yaralanmaları

3- Barsak delinmesi

4- Doğumsal barsak anormallikleri

5- Barsakta yapılan bir işlemin emniyetli iyileşmesini sağlamak

6- Ciddi anüs hastalıkları ve yaralanmaları


Kalıcı kolostomi:

1- Anüsün çıkartılması gereği olan hastalıklar

2- Kalın barsağın son kısmı ve anüsün çıkartılması gereken hastalıklar

3- Anüs kas yapısının görevini yapamadığı hastalıklar

4- Kalın barsağın son kısmında kalıcı hastalık


Geçici kolostomi yapılan işlemin tipine bağlı olarak bir süre sonra kapatılır Dışkılama işlevi yeniden anüs yoluyla yapılabilinir


Kolostominin yeri

Kolostomi karın duvarında herhangi bir yere yapılabilir Yer seçiminde hastalığın tipinin olduğu kadar hastanın vücut yapısı da etkilidir Ancak genellikle seçilen yer pantolon veya etek belinin altında kalacak şekilde göbek hattının birkaç santimetre altında ve sağda veya solda olabilir



Kolostomi İle Tanışma

Karın yüzeyine çıkartılan barsak ile ilk karşılaşma önemlidir Barsak kırmızı-pembe ve sağlıklı görünümdedir İlk zamanlarda hafif kanama olabilir, önceleri kabarık ve şiş görünen barsak zamanla karın cildi düzeyine kadar iner ve küçülür Barsak ile karın cildi arasında sağlıklı bir iyileşme için birkaç günlük yara bakımına gereksinim vardır Barsağın iç yüzeyinde ağrı duyumu yoktur, bu nedenle dokunma ile ağrı hissedilmez Ancak bu duyum nedeni ile tahriş edici sert davranışlardan kaçınmak gerekir Ameliyattan sonra genellikle 2 veya 3 günlerde kolostomi çalışmaya başlar Bağlanan torbaya önce gaz gelir Ardından dışkı gelişi başlayacaktır Bu gelişmeler her şeyin normal olduğunu gösterir Bundan sonra yapılması gereken, dolan torbanın değiştirilerek yerine temiz bir torbanın konmasından ibarettir


Kolostomide Olabilecek Sorunlar

Kolostomi işleminin yapılmasını takiben veya daha ileri dönemlerde bazı sorunlarla karşılaşılabilinir Bunları iki bölümde toplayabiliriz


Erken sorunlar:

1- Barsağın gangreni

2- Barsak yüzeyinde kanama

3- Barsak ile cilt kenarında ayrılma

4- Barsağın karın içine kaçması

5- Barsak ile cilt arasında abse gelişimi

6- Kolostominin çalışmaması

7- Yakın cilt düzeyinde tahriş


Geç sorunlar:

1- Cilt açıklığının ileri derecede büzülmesi

2- Kolostomi kenarından fıtık gelişmesi

3- Barsağın dışarıya sarkması

4- Yakın cilt yüzeyinde tahriş

5- Tıkanma


Erken dönemde görülen sorunlar genellikle hastanede yatış sırasında olduğundan bunların çözümü doktor ve hemşireler tarafından yapılacaktır Yakın deri yüzeyinde görülen tahriş değişik pomat ve uygulamalarla düzeltilir Geç dönemde ortaya çıkan sorunlardan birincisi cerrahi olarak düzeltilmeyi gerektirir Fıtık gelişmesi ve barsağın dışarıya sarkması belirli bir düzeye kadar beklenebilecek sorunlardır Ancak ilerler ise cerrahi işlemi gerektirebilir Tıkanma kolostominin kendisinde bir sorun olmadan, beslenme ile ilgili olabilir Evde uygulanabilecek hafif lavmanlar ile çözülebilir Ancak böyle olduğunun doktorunuz tarafından belirtilmesinde ve işlemin onun önerileri doğrultusunda yapılması uygundur Deri tahrişi durumunda değişik bakım ürünleri kullanılabilir


İleostomi

İnce barsağın son kısmının karın duvarına ağızlaştırılması işlemidir Kolostomi gibi geçici veya kalıcı olarak yapılabilir


İleostomi Nedenleri

Kalın barsağın bazı hastalıklarında dışkılamanın ince barsağın bu son kısmından yapılması gereği olabilir Bu ve buna benzer durumlarda ileum (ince barsağın son bölümü) karın duvarına ağızlaştırılır


Geçici ileostomi:

1- Kalın barsak tıkanmaları

2- Barsak yaralanmaları

3- Barsak delinmesi

4- Doğumsal barsak anormallikleri

5- Barsakta yapılan bir işlemin emniyetli iyileşmesini sağlamak

6- Kalın barsağın tümünün çıkartılmasını gerekli olduğu hastalıklar


Kalıcı ileostomi:

1- Kalın barsağın ve anüsün çıkartılması gereken hastalıklar

2- Kalın barsağın alındığı ancak anüs kas yapısının görev yapamadığı hastalıklar

3- Kalın barsağın tümünün tıkayıcı bir hastalığa maruz kalması

Geçici amaçla yapılan ileostomi belirli bir süre sonra kapatılır ve dışkılama işlevi anüsten gerçekleştirilir


İleostominin Yeri

Cerrahi işlem sırasında teknik nedenlerle karnın sağında veya solunda olabilmesine karşın genellikle göbek altında ve karnın sağında yapılır



İleostominin Tipleri

1- Tek ince barsak ucunun ağızlaştırılması

2- Barsak ansının iki ağızla karın duvarına ağızlaştırılması

3- Karna açılan barsağın altına rezervuar yapılarak ağızlaştırma

Hastalığın tipine ve ileostomi yapılmasının amacına (geçici veya kalıcı) göre herhangi birisi uygulanır Son tipinde hastanın belirli zamanlarda rezervuardaki barsak içeriğinin bir işlem ile boşaltması gerekmektedir


İleostomide Olabilecek Sorunlar

İleostomiden gelen barsak içeriği kalın barsağa uğramadığı için daha fazla miktarda sıvının çıkmasına neden olur İlk günlerde 1-2 litre olan bu miktar su ve tuz kaybına neden olur Bu kayıpların erken dönemde karşılanması gerekir Birkaç ay sonra bu miktar iyi bir diyet şeması ile azalır ve 500-800 cm3 düzeyine geriler Gelen miktarın fazla olması nedeniyle ileostomide genellikle sık değiştirme gereği olmayan boşaltmalı torbalar kullanılmaktadır


İleostomide olabilecek sorunları şöyle sıralayabiliriz:

1- Derinin tahrişi

2- Tıkanma

3- Barsağın gangreni

4- Barsağın içeri çekilmesi

5- Barsağın dışarı sarkması

6- Fistül veya abse gelişimi

7- İshal


İleostomiden gelen barsak içeriği hem miktar, hem de özellik bakımından kolostomiden farklıdır Bu nedenle beslenme biçimi önem kazanmaktadır Bazı gıdalar gelen miktarı arttırabileceği gibi, koku sorunu da ortaya çıkartabilir Kabakgiller, yumurta, soğan, sarımsak, kuru bakliyat vb koku artışına neden olabilir Fazla şekerli, lifli, yağlı ve baharatlı gıdalar gelen miktarın artmasına neden olabilir Dikkat edildiği sürece bu sorunlarla başa çıkmak kolaydır Bununla birlikte ileostomi varlığında bazı vitaminlerin desteği gerekmektedir Bu konuda bilgi ve yardımlar hastanede veya çıktıktan sonra hastane personeli ile rahatlıkla bağlantı kurularak çözülebilir



Kolostomi Bakımı

Her kolostomi ve ileostomi torbanın değiştirilmesi ve çevre cildinin temizlenmesini gerektirir

Zamanımızda kolostomi ve ileostomi bakım sistemleri hastaların kendilerinin de rahatlıkla bu işlemi yapabilecekleri derecede kolaylaştırılmış ürünleri kapsarlar Bunun yanında cildin tahriş olmasını önleyen koruyucu veya tahriş olan cildin kısa sürede düzelmesini sağlayan ürünler bulunmaktadır

Torba sistemleri, tek veya adaptörlü olabilirler Yapışkan bölümleri değişik ciltlere uygun çeşitlerdir Alttan boşaltmalı tiplerin yanında, tek kullanımlak torbalar da vardır Kolostominin bakımı hastanede yatış süresi içinde doktor ve hemşireler tarafından yapılır ve öğretilir Taburcu olduktan sonraki bakımı alışınca oldukça kolaydır Torbanın değiştirilmesi için uyulması gereken birkaç kural vardır Deri, temiz pamuklu ve yumuşak bir bez ile ve ılık suyla temizlenmelidir Değiştirme sırasında kolostomide veya deride bir problem olup olmadığı gözlenmelidir Çıkarılan torbadaki dışkı tuvalet giderine boşaltılıp torba çöpe atılır Torba genellikle yarıya kadar dolduktan sonra boşaltılmalıdır Adaptörlü tiplerinde yapışan bölümünün her torba değişimiyle birlikte değiştirilmesi gerekmez Ancak ciltte tahrişin olduğu dönemlerde cilt bakımı için devamlı olarak cilde yapışan bölümünün de değiştirlmesi uygundur

Torbanın değişimi işlemleri ürünlerin sağlandığı firmalarca ayrıntılı olarak anlatılmakta, bilgi alınabilecek döküman sağlanmakta ve ayrıca mevcut gezici personel ile de yakın yardım verilmektedir Resimlerde torba değişimi bazı temel yönleri ile gösterilmektedir



Kolostomi Ve İleostomi İle Yaşam

Yeni bir yaşam biçimi ve deneyimi oluşturan bu işlem gerçekte düşünüldüğü ölçüde sorun çıkarmamaktadır Kolostomi ile tanışan bir hastanın bazı sorunları olması normaldir


Geçici olarak yapılan kolostomi ne zaman kapatılmalı?

Geçici amaçla yapılan kolostomi hastalığın veya uygulanacak olan sonraki işlemlerin tipine göre değişik olabilen zamanlarda kapatılır Ancak kolostominin en erken kapatılma zamanı ise 6-8 haftadan önce olmamalıdır


Dışkı çıkışını kontrol etmek:

Bu şimdilik tam olarak mümkün değildir Ancak bu konuda çalışmalar devam etmektedir


Kolostomili olduğunun anlaşılması:

Hastalar özellikle koku nedeni ile toplumsal yaşamda anlaşılacakları endişesini taşırlar Torba iyi seçilmiş bir giysi ile saklanabilir Zamanımızdaki torba sistemleri kokuyu dışarı sızdırmadan gazı torbanın dışına çıkarma özelliğindedir Ancak kolostomi veya ileostominizin bulunduğunu birlikte yaşamakta olduğunuz veya yaşayacağınız kişilere anlatmanız daha uygun olacaktır Çocuğunuzun da bu konuyu bilmesi yararlıdır Kendinizin olgunlukla yaklaştığınızı hissedeceği bu durumu çocuğunuz da aynı rahatlık ve doğallıkla karşılar


Giyeceklerde değişiklik yapma gereği:

Zamanımızda kullanılan torba sistemleri elbiseden belli olmayacak ölçülerdedirler Bu yüzden bu işlemden önce giymekte olduğunuz giysilerinizde herhangi bir değişiklik yapmanıza gerek yoktur


Çalışma hayatına dönebilme:

Ağır fiziksel güç gerektiren (yük taşıma gibi) işler dışında herhangi bir problem olmadan iş hayatına dönülebilir


Havuz, deniz ve kaplıca:

Rahatlıkla yapılacak aktivitelerdendir Torbayı gizleyecek bir mayo seçilebileceği gibi, özel tıkaçlar ile kısa süre torbasız olarak da girilebilir Koku filtresi varsa tıkacı takılmalıdır Yer uygun ise tamamen torbasız ve tıkaçsız da girilebilir Mayo seçerken desenli olması tercih edilmelidir Gerekirse, korse, kuşak ve külotlu çoraptan da yararlanılabilir


Egzersiz ve spor:

Ağır dövüş sporları ve halter dışında birçok spor ve egzersiz rahatlıkla yapılabilir


Seyahat:

Yanınızda kolostomi bakım malzemelerinin bir kısmını taşıyarak seyahat edebilirsiniz Uçak yolculuğunuzda gaz çıkışı biraz artabilir Ancak filtre kokuyu gizler Emniyet kemerini bağlarken dikkat etmek gerekir Gidilen yerde kolostomi bakım ürünlerinin temin edilebileceği yerin adresi de öğrenilmeli


Cinsel hayat:

Geçirilen ameliyatın tipine bağlı olarak cinsel fonksiyonu sağlayan sinirlerde hasar olabilir Buna bağlı olarak bazı problemler görülebilir Ancak kolostomiye bağlı olarak gelişen cinsel problemler psikolojiktir Torba yerine kısa süreli olarak tıkaç takma veya buna gerek olmadan da ilişki rahatlıkla olabilir Cinsel ilişkiden önce torba boşaltılmalıdır Önemli olan kişinin kendisinin ve eşinin bu durumla alışık yaşama olgunluğunu gösterebilmelidir

Hamile kalmak uygun bir kolostomi ve ileostomide mümkündür Ancak bu konuda doktorunuzla birlikte tartışılıp, konuşulduktan sonra karar verilmesinde yarar vardır


Beslenme:

Kolostomi olması bir diyet gerektirmez Ancak koku yapan bazı gıdalar (yumurta, soğan, sarımsak, baklagiller vs) ve gazı arttıran bazı gıdalardan (Lahana, yumurta, ağır kokulu peynirler vsden) az tüketmekte yarar vardır

İleostomide olan hastaların beslenmede dikkat etmeleri gereken durumlar vardır Dışkı kıvamını aşırı yumuşatan (şekerli, lifli, baharatlı ve yağlı) gıdalardan kaçınmak uygundur Bununla birlikte günde en az 15-2 lt sıvı alınmalıdır

İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp ve Cerrahpaşa Tıp Fakültelerinin Genel Cerrahi Anabilim Dalları kolostomi ve ileostominizde karşılaşabileceğiniz, herhangi bir sorunda size yardımcı olacaktır

kıl dönmesi pilonidal sinüs


Kıl Dönmesi Nedir? Kimlerde, Nerede ve Nasıl Oluşur?


Kıl dönmesi, kılların kuyruk sokumu ve nadiren göbekte cilt altına geçip yara, abse ve fistül oluşturmasıdır Kıl dönmesi, yani DERMOİD KİST veya PİLONİDAL SİNÜS, cilt altı kıl yuvası demektir Sırt ve baştan dökülen kılların kuyruk sokumundaki iki kaba et arasında, kıllı ve terli oluğa takılıp sürtünmelerle oluğun en dibindeki ter bezi deliklerinden vida gibi dönerek cilt altı yağ dokusu içine hissettirmeden girmesi, labirentler açması, peşinden labirentlere giren bakterin de katkısı ile etrafı iltihaplandırması; cerahatlı veya kanlı, pis kokulu akıntılar ve abseler oluşturmasıdır Sert büro koltuklarında ve bilgisayar başında, özellikle kaykılık pozisyonda uzun süre oturanlarda veya uzun süre jip sürenlerde veya uzun süre otobüs yolculukları yapanlarda daha sık olur Kıl dönmesi 16 ila 30 yaş arası kıllı ve gürbüz, genç erkeklerde, nadiren de genç bayanlarda oluşur Oluş şekline gelince; kıllar yılan derisindeki gibi yivli veya pullu olup, dar ve sıkışık veya sürtünmeli ortamlarda kıpırdandıkça tek yönde ilerler Saç telini iki parmak ile tutup hafifçe oğuşturunca bu hareketi açıkça görmek mümkündür Benzer şekilde iki kaba et arasındaki herhangi bir serbest kıl, sürtünme, itelenme ve dönme mekaniği ile oluğun dibine doğru hareket eder Hiperkeratoz ve aşırı terleme nedeni ile genişlemiş bir ter bezi ağzından deri içine girebilir, peşinden başka bir kıl geçebilir Giderek bu minik ağız, kılların minik zorlaması ile genişler, deri hücreleri ter bezinin ve deliğin içine doğru yürür ve deliklerin iç yüzeyi cilt epiteli ile döşenerek minik bir tünel oluşur ve peşpeşe kılların buraya girmesi kolaylaşır Uzun saç kılları bile girebilir Bazan bir kaç kıl girdikten sonra tünel girişi iyileşip kapanabilir Ama tünel içindeki kılların ve bakterilerin cilt altında derinlere doğru ilerlemesi ve iltihaplanmalar devam eder Günün birinde mutlaka abseleşme ve fistülleşme olur Fistül ağızlarının % 78'i oluğun sol kenarında ve % 82'si kıl giriş deliklerinin yukarı tarafında yer alır


Kıl dönmesinde Kuyruk Sokumunu Tercih Nedeni?


Kuyruk sokumunu tercih nedeninde


1 teori; sırttan dökülen kılların kaba etler nedeni ile oluşan derin olukta birikmesi; iki kaba etin birbirine veya oturulan zemine veya sert ve dar giysilere sürtünmesi ile kılların yürüyebilmesi; kapalı ortam nedeni ile oluktaki cildin incelmesi ve kolay delinip tahriş olması ve sert kuyruk kemiğinin baskısı nedeni kılların daha da kolay ilerlemesidir


2 teori; insan vücuduna ana rahmindeyken cilt elbisesi, pelerin şeklinde yukardan aşağıya giydirilir; cilt pelerinin fermuarı gibi kuyruk sokumunda kapatılır Kapanma sırasında bir kısım cilt dokusu kıl olarak altta kalabilir Kıllanma yaşına gelince bu bölgede kıllar büyüyerek dermoid kist oluşturabilirler Kıl dönmesinin bir başka görüldüğü yer göbek çukurudur Göbek çukuru derin ve kişi kıllı ise akıntı ve apse olabilir Buraya da kıllar yürüyerek pis kokulu akıntılar, hatta nadiren, göbek etrafında veya karın içinde abse ve fistüller oluşturabilir


Kıl Dönmesinin Belirtileri Nelerdir?


Kuyruk sokumunda veya anüsün arka yukarı tarafında az hassas küçük şişlikler kaşıntı, akıntı veya akıntısız , kıllı, kılsız, milimetrik delikler ve bazan de abse oluşmasıdır Muayene ve tetkiklerde içi iltihabi granülasyon dokusu ve kıl dolu kese ve fisütller ve olayı çepe çevre sınırlayan ve kılların daha derinlere gitmesini önemli ölçüde önleyen kalın fibrotik kılıf görülür Abselerin hacmi 1 cc'den 100 cc'ye kadar değişir ve kendini lokal ısı ve ağrı, sistemik ateş ve halsizlik ile belli eder


Kıl Dönmesi Doğuştan Olabilir Mi?


Son yıllardaki araştırmalar, 16 yıllık tecrübemiz ve histopatolojik incelemeler hastalığın doğuştan değil sonradan kazanıldığını göstermektedir Tedavi ve takiplerini yaptığımız 1000'den fazla hastanın hiç birinde kıl ve iltihabi tahriş ile oluşan granülasyon dokusu dışında farklı dokuya örneğin kıl ve ter üreten follikül ve ter bezlerine, müstakil deri dokusuna rastlanmamıştır Bu bulgular hastalığın doğuştan olmadığını gösterir Ancak kuyruk sokumunda, doğuştan kalan çukur ve delikler varsa bunlar kıllanma dönemi gelince az da olsa risk teşkil eder


Tedavi Edilmezse Ne Gibi Sorunlar Gelişebilir?


Kuyruk sokumunda abse ve akıntılar eksik olmaz İkide bir ağrılı abseler nüks eder Hastalık sağa sola genişler, bölge köstebek yuvasına dönüşür Yani; dermal epitel denilen deri hücreleri, kılları peşinden kıl kesesinin ve deliklerin içine girip yeni yeni tüneller veya labirentler oluşturur; daha çok yatay, nadiren dikey yönde, çok yönlü olarak deri dokusu içinde ilerler Labirentler içine giren kıl sayısı da, tahriş de artar; hastalık durmadan genişler, pek çok delikten zuhur eden pis kokulu akıntılar dayanılmaz olur Yıllarca süren kronik, iltihabi akıntılar, nihayette, epidermoid kanser geliştirebilir Veya hastalık, nadiren de olsa derinleşerek kalın bağırsak, rektum ve mesane içine ilerleyebilir, hatta mesane kanserine dahi yol açabilir Haliyle bu durumda tedavi zorlaşır ve olaya multidisipliner yaklaşmak gerekir


Kıl Dönmesi Nasıl Tedavi Edilir?


Bu güne değin fazla uygulanmış olan tedavi şekli cerrahidir Cerrahi tedavi şeklileri çoktur ve hemen hepsinde sağlam çevre doku ile birlikte hastalıklı dokular genişçe çıkarılır, yara açık bırakılarak aylar süren pansuman ile kapanbası beklenir Ya da yara çeşitli tekniklerle kapatılır Kapalı yöntemlerden Limberg'in tarif ettiği, derin olduğu düzleyici flep rotasyonu, en radikal yöntemdir Ancak 2 - 3 günü hastanede olmak üzere 5 ila 10 gün yatak istirahati, iki gün süreli hemovak dren geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi on gün yüz üstü yatılması ve üzerine oturulmaması, bir hafta su değdirilmemesi ve operasyon sırasında en ufak bir kıvrım gamze veya oluk bırakılmaması gerekir Değilse nüks riski %10'u bulur Bu nedenle alternatif yöntem araştırmaları devam etmiş ve Fenol ile oldukça etkili tedaviler yapılmıştır


KIL DÖNMESİNDE EN YENİ ALTERNATİF TEDAVİ: GÜMÜŞ NİTRAT ve FENOL


Kıl dönmesinde alternatif tedavi olarak tarafımızdan geliştirilen sklerotik ve litik bir kimyasal ajan olan fenol ve ondan daha güçlü olan gümüş nitrat uygulamalarımız klasik cerrahi yöntemlere göre çok daha etkili olmuştur Bu yöntemde eritilen gümüş nitrat aynen veya fenol, fistül ağızlarından veya foliküllerden içeriye verilir Kılların yuvalandığı piyojenik granülasyon dokuları ve diğer patalojik dokular; ilaç etkisi ile hızla erir ve gri bulamaç halinde dışarıya akar Mikro enstrümantasyonla labirentler ve fistüllerin içi temizlenir Fistül girişleri gerekirse eksize edilir ve tekrar kıl girmemesi için sütüre edilir Bu işlemler 15 dakikada tamamlanır Hastalığın çok ilerlediği bazı hastalarda gerekirse labirentler kısmen veya tamamen açılır, kılların ilerde sorun çıkartabileceği gamzemsi çukurluklar ve kıvrımlar varsa küçük plastik ve estetik müdahale ile düzeltilir Ama eskiden beri mevcut ve pilonidal sinüs oluşturmamış geniş çukurlara müdahale tavsiye edilmez İşlem bitince labirentler antibiyotikli pomatla doldurulur ve hasta evine gönderilir Günlük pansuman ve temizlik ve 1 hafta sonunda kontrole gelmesi öğütlenir İyi kürete edilmiş labirentler genellile 1 haftada iyileşir Ancak tavanı açılmış labirentelerin ve sinüslerin tamamen kapanması pansuman yardımı ile 2 ila 3 haftayı bulur Bu sürenin illa da kısaltılması isteniyorsa, fistüllerin fibrotik duvarları, lokal anestezi altında, kürete veya eksize edildikten sonra sütüre edilir Bu durumda işlem süresi 30 dakikayı bulur


Alternatif Tedavide Tam Başarı Şansı Nedir?


Her işte olduğu gibi başarı, dataylarda gizlidir İşin püf noktalarını iyi bilmek, titizlik yakın ilgi, hasta ve hekim işbirliği başarıyı belirleyen başlıca faktörlerdir Sadece labirentleri kıldan arındırmak yetmez Yeni kıl girişimlerine yol açacak mikro girişleri, en küçük şüphe arzeden gamzeleri potansiyel çukurları gidermek şarttır Kurallara uyulursa, başarı tamdır


Nüks İhtimali Nedir?


Kıl dönmesinin alternatif tedavisinde, kurallara uyulduğu takdirde, nüks (tekrarlama) ihtimali sadece % 3 - 5'tir Sebebi de gözden kaçabilecek bazı mikroskobik kıl girişlerinin kalabilmesi veya hijyenik bakım kusuru sonucu oluşabilecek yeni kıl giriş delikleridir Çaresi dikkat ve hijyenik bakımdır Nüks halinde metodu değiştirmeye gerek yoktur Hatta verilen eğitim sayesinde henüz başlangıç halinde iken yakalanacağı için çözüm daha basit ve sonuç kesindir


Nüksü Önlemek için Hastanın Uyması Gereken Kurallar ve Hijyenik Bakım Nedir?


Hijyenik bakım, ince sıhhi temizlik demektir; şöyle ki; 1 - Hekimin önerdiği şekilde, hastalar temizlik ve pansumanlara riayet etmeli Yara veya kıl giriş delikleri iyileştikten sonra, kuyruk sokumu oluğu hergün taharetlenirken yıkanıp silinerek boşta gezen kıllar temizlenmeli 2 - Kuyruk sokumu sabah akşam giyinirken el ile 3 - 5 saniye fırçalanıp kıl, hav, yün ne varsa uzaklaştırılmalı 3 - Çok kıllı olanlar, 30 yaşına kadar kuyruk sokumu oluğunu, haftada bir kez kıl dökücü krem ile veya cımbızla temizlemeli, kaba etlerini genişçe traş ettirmeli Otuz yaşından sonra, kuyruk sokumu cildi nispeten daha az terler ve kurur, giderek sertleşip kalınlaşır ve delinme riski kalkar İster ameliyatla ister ilaçla tedavi olsun tedavi sonrası hijyenik bakım tedavisinin uzun süreli başarı şansını doğrudan etkiler




Alternatif Tedavilerin Yan Etkileri Nelerdir?


Fenol ve gümüş nitrat; labirent dışında kaçırılmadığı sürece hiç bir yan etki oluşturmaz Kaçırıldığında birkaç gün içinde aynı yerde enflamasyon, ağrı ve akıntı yaparsa da tedavisi lokal anestezi altında debridmanla sağlanır İlaç hiç bir zaman damar içine verilmediği için sistemik etki oluşturmaz; dokulardan damar içine geçiş veya emilim olmaz; harici yan etki olmaz


Kıl Dönmesinde Alternatif Tedavinin Avantajları Nelerdir?


1- Narkoz, yani genel anestezi gerektirmeyen, az invaziv, konservatif ve pratik bir küçük operasyondur


2- Hastanede veya evde yatmayı veya istirahati; tahlil ve tetkik gibi bir ön hazırlık gerektirmeyen, günübirlik uygulanabilen bir tedavidir


3- Nüks ihtimali çok düşük olup nüksetse bile aynı yöntemle, hem de çok daha kolay bir şekilde tedavisi kesinliğe kavuşturulabilir


4- Müdahale iz bırakmaz ve çok iyi estetik sağlar, anatomi bozulmaz


5- Hastaların bu alternatif müdahale için hekime, yarımşar saatten birer gün arayla 2 veya 3 kez uğraması yeterlidir; işten ve yolculuktan alıkoymaz

KİST HİDATİK


Ülkemizde en sık görülen paraziter kistik hastalıktır Hayvancılığın özellikle koyun sığır yetiştiriciliğin yaygın olduğu bölgelerde yoğun olarak görülmektedir Hastalık yapan bir Echinococcus granulosus adı verilen parazittir Nadirde olsa Echinococcus alveolaris dediğimiz parazitte bu hastalığı yapabilir Bu parazit etçil memelilerin (köpek vb) bağırsaklarında larva veya kist şeklinde otçul memelilerin iç organlarında yaşar Paraziti taşıyan etçil memeliler dışkılarıyla bu parazitlerin yumurtalarını dışarı atarlar İnsanlar infekte olmuş sebze vs yiyecekleri yiyerek parazitin yumurtasını alırlar Burda otçul memeliler gibi insanlar arakonak görevi görür İnsan bağırsağına alınan yumurtalar burda embriyoya dönüşerek kana geçerek karaciğer vs organa taşınır İnsanda kistlerin en fazla oluştuğu yer karaciğerdir Bu embriyoların bir kısmı karaciğerden sistemik kan dolaşımına katılarak akciğer, dalak, böbrek, kemik, beyin vs organlara taşınabilir


Parazitler insan vücudunda çeşitli organlara yerleştikten sonra içi sıvı ve parazit dolu olan kistler oluştururlar Akciğerde genellikle tek kist bulunur Akciğerde hidatik kist bulunan olguların %60 varan oranlarda karaciğerinde de kist bulunur Oluşan kistler üreme kabiliyetine sahiptir, kist içeriği diğer yerlere yayılarak yeni kistler yaparlar Akciğerdeki hidatik kistler yırtılarak akciğer boşluğuna yani soluk borusuna boşalabilir, vücut boşluğuna boşalabilir veya infekte komplike kist haline dönüşebilir Bazı kistler ise kendiliğinden gerileyip yok olabilir


Hidatik kistler yavaş büyürler ve herhangi bir semptom göstermezler Hastaların çoğu başka bir nedenle veya kontrol amaçlı akciğer filmi çektirdiklerinde tanı alırlar Hastaların ¾ ünde kistler akciğerin alt tarafında ve tek olma eğilimindedir Hidatik kist çocuklarda erişkinlerden daha fazla görülür Klinik olarak tanı konulan kistlerin yaklaşık yarısı akciğerdedir Bu kistler vücutta sadece kitle etkisi yaparlar Olguların yarısında basıya bağlı öksürük görülür, daha az bir hasta grubunda nefes darlığı ve göğüs ağrısıda bulunabilir Akciğerdeki lezyon 1-20 cm arasında olabilir 7 cm den büyük kistlerin %30 u soluk borusuna açılır ve hastalar ağızlarından berrak bir sıvının (kaya suyu) geldiğini söylerler Bazen de yoğun öksürükle birlikte peynir parçası, üzüm kabuğu, soğan-yumurta zarına benzer bir maddeyi çıkartabilir Hidatik kist eğer yırtılırsa insanlarda aşırı duyarlılık reaksiyonlarına yol açabilir Bu sırada deri bulguları, solunum yollarının daralması, gibi bulgular ortaya çıkabilir Bazı hastalarda ise rüptüre bağlı sekonder infeksiyon, abseleşme, yoğun kanama oluşabilir


Tanıda radyolojik incelemenin rolü büyük olduğu gibi bazı laboratuar testleri de önem arzeder Kesin tanı hidatik kist elemanlarının plevral sıvı veya balgamda saptanması ile konur Tanıda iğne aspirasyonu yapılmaz Çünkü kist yırtılabilir ve sıvı sızıntısına neden olabilir


Hidatik kistin temel tedavi prensibi cerrahi yöntemle kistin çıkarılmasıdır Kist hızlı büyüyerek etrafa bası yapabilir, üstüne başka bir ajanla sekonder infeksiyon gelişmiş olabilir, kist vücut boşluğuna yırtılmış olabilir bu durumlarda cerrahi müdahale şarttır Kistin cerrahisinde kiste ulaşıldığınde enjektörle içindeki sıvıdan bir miktar alınır ve içine kistleri öldürücü bir ajan verilerek çıkarılma sırasında yırtılmasına karşı önlem alınır Cerrahinin uygulanmamsı gereken bazı durumlarda vardır Eğer organda birden fazla kist varsa veya daha önceden ameliyat edilen kişide tekrar kistler oluşmuşsa hastanın ameliyat olması tavsiye edilmez %10 civarında cerrahi sonrası kist tekrarlayabilir Ameliyat öncesi ve sonrası 1 yıl sürece antikor negatif ise, ameliyat öncesi antikorlar düşük ameliyat sonrası 1,5 yıl negatifse, ameliyat sonrası antikor miktarında yükseliş yaşanmadan 2 yıl süre ile antikor miktarı düşmüşse hastalığın gidişatı iyi demektir


Hidatik kist hastasında

- hastanın genel durumu veya kistin lokalizasyonu operasyona uygun değilse

- cerrahi sırasında kist yırtılmışsa

- birden fazla kist mevcut ise

- önceden cerrahi yapılmasına rağmen kist yeniden oluşmuşsa

- ameliyat öncesi kisti öldürmek ve ameliyatı kolaylaştırmak için

- kistin yeniden oluşmasını önlemek için

ilaç kullanılması gerekir Medikal tedavide Albendazol, mebendazol ve praziquantal en sık kullanılan ilaçlardır Bu ilaçların kullanılması ile bazı yan etkiler görülebilir Bulantı, kusma, karın ağrısı, isal, ateş, baş ağrısı, saç dökülmesi gibi yan etkiler görülebilir Cerrahi uygulama veya ilaç tedavisinin başlanması kararının uzman hekim tarafından verilmesi gerekir Uygun tedavinin uygulanması için hastaların genel cerrahi uzmanına başvurmaları gerekir

laporoskopik cerrahi


Laparoskopik Cerrahi


Laparoskopik cerrahi , küçük bir video kamera sistemi ve özel geliştirilmiş cerrahi el aletleri yardımıyla dokulara en az hasar verecek şekilde operasyonları gerçekleştirmeyi amaçlayan bir cerrahi yöntemdir


Geleneksel açık cerrahi yöntemde operasyonun yapılacağı organ veya dokulara ulaşabilmek için değişik büyüklüklerde kesiler yapılır Ve cerrahi işlem bu kesiler içinden direkt olarak uygulanır

Laparoskopik cerahide ise "port" adını verdiğimiz 5mm-10mm çapındaki küçük deliklerden "trokar" denilen içi boş boru şeklinde aletler karın cildinden batına sokulur ve bu trokarlardan geçebilen özel aletler yardımıyla, batın dışından operasyon yapılır Aletlerin batın içine güvenle sokulabilmesi ve organlara hasar vermemesi için, öncelikle batın boşluğuna özel bir iğne( veres iğnesi) yardımı ile karbondioksit gazı doldurularak kapalı bir boşluk oluşturulur Göbek hizasından batına trokar yerleştirilip içinden görüntüyü sağlayacak optik cihaz (endoskop) geçirilir Endoskop kuvvetli bir ışık kaynağı ile ilişkilidir ve batın içi görüntüsünü özel geliştirilmiş küçük bir video-kamera sistemi ile vücut dışına monitöre yansıtır Operasyon monitörden tüm operasyon ekibi ve izleyiciler tarafından görülebilir ve video recorder ile kayıt edilebilir Endoskop cerrahın çalışma alanına doğru yönlendirilebilir Küçük damar ve kanallar 16-20 kez büyük görülebilir, bu da operasyonun daha güvenli yapılmasını sağlar


Avantajları:

Geniş doku kesilmeleri olmadığından daha küçük bir yara izi kalır, kanama olmaz veya en az miktardadır

Ameliyat sonrası ağrı en az seviyededir

Geniş kesiler olmadığından enfeksiyon oranı daha düşüktür

İyileşme daha çabuk olur İş güç kaybı en az düzeye iner

Yara yerinde fıtıklaşma şansı azaltılmış olur

Deneyimli ekipce uygulandığında daha güvenli bir yöntemdir Operasyon sırasında zorlukla karşılaşıldığında tekrar açık cerrahi yömteme dönme şansı devam eder

Dezavantajları:

Avantajlarının yanında ileri teknoloji ürünü özel araç ve gereçler ve iyi yetişmiş ekip gerektirir Yeterli deneyimi olmayan ellerde komplikasyon oranı da artar Operasyonda kullanılan aletlerin çoğu bir kez kullanılan ve atılan (disposable) aletler olduğundan maliyeti yüksektir

Bu yöntem ilk defa safra kesesi ameliyatlarında uygulanmış, sonraları kasık fıtıkları, apandisitler, mide ameliyatları, karın içi kistler laparoskopik olarak ameliyat edilmişlerdir Günümüzde ise hemen hemen bütün ameliyatlarda laparoskopik cerrahi uygulanabilmektedir

Meme kanseri


Meme kanseri, kadınlar için sık görülen kanser tipi olmakla birlikte, kanser nedeniyle olan ölüm nedenleri arasında da ilk sırayı almaktadır


Memeler, menstrüel sıklus (adet kanamaları), gebelik, doğum ve menopoz dönemleri boyunca fizyolojik olarak bir çok değişikliğe uğramaktadır Bu değişimler ile birlikte olabilecek kişisel ya da çevresel etkenler ile iyi ya da kötü huylu meme hastalıkları karşımıza çıkmaktadır


Yaşam boyunca her 10 kadından 1’inde meme kanseri görülmektedir ABD’ de yılda 150000 yeni meme kanseri vakası olmakta ve bunlardan 40000 ‘i kaybedilmektedir


Meme kanseri oluşumunda bir çok etken rol oynamakla birlikte, ailede meme kanseri varlığı, diğer memede meme kanseri varlığı, bazı iyi huylu meme hastalıklarının varlığı ve 40 yaşın üstünde olmak riski artıran sebeplerdendir Bunun yanında diyet, obezite, hormon kullanımı, menarş ve menopoz yaşı, doğum yapılan yaş ile radyasyon da meme kanseri olasılığını etkileyen faktörlerdendir


Bu durumda bize düşen görevler nelerdir ?

Her hastalıkta olduğu gibi meme kanserinde de erken tanı hayatın daha kaliteli ve uzun sürmesini sağlayacaktır Erken tanı için öncelikle ilgili branş uzmanının muayenesi gereklidir Muayene 40 yaşın üstünde her yıl düzenli olmalıdır Kişiler kendilerini her ay muayene etmelidirler Muayenenin yeterli olmadığı ve 40 yaşın üstündeki hastalarda radyolojik tetkiklerde tanı için eklenmelidir 40 yaşın üstünde 2 yılda bir, 50 yaşın üstünde yılda 1 çekilecek mammografi erken tanıda faydalı olabileceği gibi hastaya radyasyon açısından da zararı yoktur


Ultrasonografi ise tarama yöntemi olmayıp bazı özel durumlarda teşhis ve tedaviye eklenebilir Meme kanseri kendisini kitle, ağrı, hassasiyet, meme başı yada cildinde değişiklik, meme başı akıntısı ile belli edebileceği gibi hiçbir belirti olmaksızın ancak tarama yöntemleri ile de ortaya çıkarılabilir


Meme muayenemizi nasıl yapıyoruz?


Düz bir zemine uzanın Sağ memenizin muayenesi için sağ omuzunuzun altına ince bir yastık koyup sağ kolunuzu başınızın altına alın

Sol elinizin 2-3-4 parmak uçları ile memenizin tüm bölgelerini düzenli bir şekilde kontrol edin Dairesel , yukarıdan aşağıya yada yanlara doğru olacak şekilde

Aynı işlemi sol göğsünüz içinde yapın

Muayenenizi ayakta ayna karşısında yada duş altında yapabilirsiniz Muayenenizi her ayın belirli günlerinde özellikle adet döneminin hemen sonrasında yapabilirsiniz

Her muayene sonrasında memenizi daha iyi tanıyacaksınız Elinize gelen sertlik yada kitle gibi durumlarda mutlaka uzman doktora başvurunuz Erken tanı ve tedavi her zaman hayat kurtarıcıdır Hemen bugün yada en erken yarın muayene ile takiplere girmenizi öneririm Her kadının estetik ve sexuel açıdan ihtiyacı olan memeleri ile kalması dileğimizdir

memede kitle


Memede kitleler


İyi Huylu Kitleler

Kistik Hastalık (Fibrokistik meme hastalığı)

Kadınlarda en çok görülen meme kitlesi sebebidir Bu kistlerin içleri sıvı dolu olup adet öncesi dönemde sıvı miktarı artar, memede gerginlik ağrı ve hassasiyet ortaya çıkar Her iki memede de yaygın olup büyüdüklerinde yuvarlak düzgün hareketli sertçe kitleler halinde ele gelirler Genellikle menopozdan sonra kaybolmaya başlarlar

Yağ bezeleri (Lipomlar)

Değişik büyüklükte tek, ağrısız, yuvarlak değişik büyüklükte meme kitleleridir İçerisinde yağ dokusu bulunur Vücudun birçok yerinde de görülebilirler

Fibroadenomalar

Daha çok gençlerde görülen, genellikle tek, yuvarlak, oval, sert, hareketli, çoğu zaman ağrısız meme kitleleridir Tesadüfen farkedilirler

Papilloma ( intraduktal papilloma)

Meme başı arkasındaki ana süt kanalı duvarında gelişen siğil benzeri yapılardır Meme başından kanlı bir akıntıya neden olurlar

Travma sonucu oluşan kitleler

Kaza, çarpma, sonucu meme dokusu içinde kan toplanarak (Hematom) , veya yağ dokusunun parçalanması sonucu yağlı dokuda sertleşme (Yağ nekrozu) gelişerek kitle hissi verebilirler Bu durumlarda meme cildinde de kızarıklık, ateş, ağrı hissi olabilir


Meme başı akıntıları

Birçok kadın yaşamı boyunca meme başı akıntılarla karşılaşmıştır Bu tek veya her iki memede olabilir Bunların çoğunluğu önemsiz akıntılardır Berrak ve az miktarda bir meme başı akıntısı normal kabul edilir ve herhangi bir inceleme gerektirmezler Devamlı ve bol miktarda olması incelemeyi gerektirir

Meme başından koyu kıvamlı ve renkli akıntılar mutlaka araştırılmalıdır Koyu sarı yeşil akıntılar iltihaba bağlı olabileceği gibi, kanlı akıntılar süt kanalı papillomlarına veya meme kanserlerine bağlı olabilirler

Emzirme dönemi memeden süt gelmesi doğaldır Ancak diğer zamanlarda kendiliğinden memeden süt gelmesi (Galaktore) doğal olmayıp mutlaka araştırılmalıdır


Kötü Huylu kitleler


Meme basitçe:

1 Süt yapımını sağlayan bezlerin oluşturduğu LOBÜLLER

2 Sütün boşaltılmasını sağlayan kanallar ( DUKTUSLAR)

3 Bu dokuların arasını dolduran bağ dokularından oluşmuştur


Memenin kötü huylu kitleleri bu oluşumlardan gelişebilirler

Süt kanallarından: İNTRADUKTAL KANSERLER ( en sık)

Lobüllerden: LOBÜLER KANSERLER

Ara dokulardan ( nadir )




Meme kitleleri:

Ele gelen kitleler (Palpabl) Kendi kendini muayene veya hekim

muayenesi ile tesbit edilir

Ele gelmeyen kitleler (Nonpalpabl) Mammografik taramalar sırasında tespit edilirler Bu nedenle belirli bir dönemden sonra meme muayenesi yanında periyodik olarak radyolojik inceleme de önerilmektedir


Meme Kitleleri nasıl değerlendirilir?




1Palpasyon (Elle muayene) : Kişinin kendi kendini veya hekim tarafından yapılan elle muayenedir

2Aspirasyon ( iğne ile sıvı çekme): Hekim tarafından yapılır Memedeki kitle içine enjektörle girilir ve eğer sıvı varsa enjektör içine çekilir Bu yötemle kitlenin kist veya katı olup olmadığı tesbit edilmiş olur Aynı zamanda alınan sıvı patolojik incelemeye gönderilir Kistik kitleler bu yöntemle boşalırlar ve aynı zamanda tedavi edilmiş olunurlar

3İnce iğne aspirasyon biyopsisi: Yukarıdaki yöntemde kitlede eğer sıvı yoksa katı kitleden enjektöre hücre emilir, bu hücreler cam üzerine püskürtülüp patoloji uzmanı tarafından incelenir

3Mammografi: Memenin röntgen ile incelenmesidir Erken dönemde meme kitlelerinin tanısını sağlar Kitlenin iyi veya kötü huylu olduğunu belirleyebilir Bazen kitle ele gelmeden tanı koydurabilir

4Ultrasonografi: Memenin ses dalgaları ile incelenmesini sağlar Memedeki kitleleri, kitlenin kistik veya katı olup olmadığını belirlemede faydalıdır

5Biyopsi: Kitlenin lokal veya genel anestezi ile cerrahi olarak çıkarılmasıdır Kitle tamamen (exizyonal) veya kısmen (insizyonal) olarak çıkarılıp patojik incelemeye gönderilir


Memede kitle tespit edildiği zaman hekim bu yöntemlerin bir veya birkaçını uygulayarak kitleyi incelemeye alır, ve kesin tanıya varılır



Meme kanserlerinin belirtileri nelerdir?


Meme başında çatlamalar, yaralar, sertlik , içeri çekilme,

Meme başından kanlı akıntı gelmesi,

Meme başının asimetrik şekil bozukluğu,

Meme şeklinin bozulması, asimetrik görünüm, çukurlaşma, tümsekleşme, ele gelen ağrısız veya ağrılı kitleler,

Meme cildinin renk şekil yapı değişiklikleri, portakal kabuğu görünümü alması, kabalaşma,

Meme üzerinde yaralar ortaya çıkması,

Meme cildinde damarlarda belirginleşmeler, kızarıklık, ateş, şişlik

Koltuk altında ele gelen kitleler, vs


Bu belirtilerden herhangi birisi tek başına meme kanseri olarak değerlendirilemez Diğer bulgular ve incelemelerle birlikte ancak kesin bir tanıya varılabilir


Meme kanserlerinde tedavi


1 Cerrahi Tedavi

2 Radyoterapi

3 Kemoterapi

4 Hormonal tedavi


Cerrahi tedavi ve radyoterapi vücudun bir bölümünü ilgilendiren tedavi yöntemleri olduğundan lokal tedavi, kemoterapi ve hormonal tedavi tüm vücüdu ilgiledirdiği icin sistemik tedavi olarak kabul edilir Bu tedavi yöntemlerinden hangilerinin uygulanabileceği birçok faktörlere bağlıdır Bunlar arasında tümorün tipi, tanı konulduğunda hastalığın yayılım dururmu, yaş ve hastalık hikayesi sayılabilir ayrıca tedavi konusunda kişinin tercihleri ve yaşam biçimi de önem taşır Ancak küratif tedavi yöntemi seçimi esas olmalıdır


Periyodik meme bakımı


1 Her ay kendi kendini muayene

2 Yılda bir kez hekim muayenesi, (eğer daha önce geçirilmiş meme hastalığı varsa 3 ayda bir )

3 Mammografi : 40 yaşından sonra 2 senede bir, 50 yaşından sonra yılda bir yapılmalıdır

mide kanaması sindirim sistemi kanamaları


Sindirim sistemi kanaması nedeni ne olursa olsun ciddiyetle değerlendirilmesi gereken klinik bir tablodur Nedenine yönelik değerlendirmeye geçmeden hastanın hemodinamik dengesi sağlanmalı, aktif kanama durdurulmalı, tekrarından korunulmalıdır

Sindirim sistemi kanamaları 5 şekilde ortaya çıkar

1 Hematemez ( Kanlı kusma ) taze kırmızı veya kahve rengi olabilir

2 Melena ( dışkının siyah gelmesi ) Parlak, yapışkan, siyah ve kötü kokuludur

3 Hematoşeziya ( Makattan kırmızı kan gelmesi ) dışkı ile karışık veya ayrı olabilir

4 Dışkıda gizli kan ki dışkının kimyasal reaksiyonu ile ortaya çıkarılabilir

5 Belirgin bir bulgu olmaksızın hastanın baş dönmesi, solunum güçlüğü, angina veya şok gibi bulgularla gelmesi


HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ :

Kanamalı hasta da önce kanamanın akut mu, kronik mi ? Genel durum stabil mi, değil mi ? değerlendirmesi hemen yapılır İkinci olarak burundan mide ye sonda sokularak mide de aktif kanama olup olmadığı diğer taraftan da tuşe rektal ile dışkı gözlenir melena olup olmadığına bakılır, gerekirse gizli kan testi yapılır Akut kanamanın en belirgin bulgusu hematemez ve melena kanamanın üst sindirim sisteminden, Hemotoşeziya ise alt sindirim sisteminden kanama olduğu yönünde önemli bulgulardır Kanamalı hasta ciddi gözlem altında olmalı arteryel kan basıncı , nabız kan değerleri, solunum, dolaşım bulguları değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir Bu değerlendirme ve tedavi devam ederken kanamanın üst sindirim sisteminden veya alt sindirim sisteminden olup olmadığı ve hangi hastalıklar nedeni ile olabileceği yönünde kanaat oluşturulmaya çalışılır


ÜST SİNDİRİM SİSTEMİ KANAMASI :

Üst sindirim sistemi genellikle yemek borusu, mide, on iki parmak bağırsağını içine ( Treit’s ligament ine kadar ) alan kısımlardan olan kanamalardır Hastanın dikkatli öyküsü alınır fizik muayenesi yapılır, böylece kesin tanıya gidilecek bazı ip uçları elde edilebilir Daha evvel kanama olması, ailede kanamaya sebep olabilecek hastalıklar bulunması, hasta da kanamaya sebep olabilecek diğer sistem hastalıklarının bulunması ( siroz, kanser, koagulopati, konnektif doku bozuklukları ve amiloidozis gibi) daha evvel ameliyat geçirip geçirmediği ( pülser, bypass ) alkol alışkanlığının varlığı, ağrı kesici ve antiromatizmal ilaçlar kullanılması, yanık nedeni olacak içeceklerin alınması, kanamanın karın ağrısı, dispepsi, hıçkırık, kusma gibi bulgulardan sonra başlaması, burun kanaması olup olmadığı titizlikle sorgulanmalıdır


Fizik Muayene : Deride siroz ve kansere işaret eden bulgular araştırılmalıdır Herediter damar anomalileri veya Ehlers-Danlos sendromu gibi tanısal önemi olan bulgular aranır Lenf büyümesi, karında kitle, hassasiyet, dalak karaciğer büyüklüğü gibi bulgular saptanabilir



YAPILMASI GEREKEN TETKİKLER


ENDOSKOPİ : Buraya kadar belli bir kanaat oluşturulur ancak kanamanın kesin yerini ve nedenini ortaya koymak çok zordur Onun için hastanın genel durumu müsaade ettiği an yapılması gerekli en ideal tetkik endoskopidir Endoskopi öncesi hem hastayı izlemek hem de hastayı endoskopiye hazırlamak için mideye sonda yerleştirilebilir ve aspire edilebilir Endoskopik gözlem ile kanamanın yeri kesin olarak saptanabileceği gibi kanamanın durdurulması için tedavi girişimine de olanak sağlar Ayrıca kanayan lezyonun dokusal niteliğini ortaya koyabilmek için biyopsi alınabilir Böylece hastaya spesifik tedavi uygulanmasına ve hastanın erken hastaneden çıkmasına olanak sağlar


ÇİFT KONTRAST RADYOLOJİK TETKİK : Her merkezde acilen yapılma şansı yoktur ve yüzeyel mukozal lezyonları gösterme olasılığı endoskopi ye göre oldukça düşüktür


DİĞER TESTLER :

Angiografi : Endoskopinin yapılamadığı ve Cerrahi zorluğu olan durumlarda gerekebilir Radyonüklear tetkikler de çok özel durumlarda müracaat edilecek tetkiklerdir


ÜST SİNDİRİM SİSTEMİ KANAMALARINA NEDEN OLABİLECEK HASTALIKLAR :

1 ÖZOFAGUS a ait Olanlar :


Özofajitler

Peptik ülser

Özofagus varisleri

Özofagus divertikülleri

Özofagus tümörleri

Özofagusun mukoza yırtıkları

2 MİDE ye ait Olanlar :


Peptik ülser

Gastrik erozyonlar

Gastrik tümörler

Vasküler lezyolar

3 İNCE BARSAK a ait Olanlar :


Peptik ülser

Tümörler

Safra yolu kanamaları

Divertiküller

Vasküler lezyonlar

ALT SİNDİRİM SİSTEMİ KANAMALARI


Hastanın öyküsü ve Fizik muayenesi ile de hemoroid ve iltihabi barsak hastalığına ait önemli bulgular elde edilebilir Kanamanın şiddetli karın ağrısı ve ishalle birlikte olup olmadığı sorgulanır ( Kolitis ) Kilo kaybı ve dışkılama alışkanlığının değişmesi ( Barsak kanseri ) Deri lezyonlarının varlığı, karında kitle araştırılmalı Rektal tuşe de kitle olup olmadigi aranmalidır


TETKİK

Anoskopi ve Sigmoidoskopi

Alt sindirim sistemi kanaması düşünülen hasta da anoskopi ve sigmoidoskopi hemen planlanmalı ve yapılmalıdır Hemoroid, anal fissür, rektal ülser, kolit ve kanser gibi hastalıklar ortaya konabilir Kanamanın daha yukardan geldiği düşünülürse kolonoskopi planlanır

Kanama çok ağır değil ve rektosigmoidoskopi ile tanı konulamıyorsa kolonoskop mutlak yararlı bir yöntemdir


Angiografi :

Ağır kanamalarda kanamanın yeri olası cerrahi girişim için lokalizasyon yapmak için yararlıdır Tedavi girişimine olanak sağlar Angiodisplazi ve ince barsak damar anomalilerinin tanısı için yararlı olabilir


Radyonüklear tetkik :

Çok özel durumlarda bilhassa tekrarlayan kanamaların yerini tesbitte yararlı olabilir


SİNDİRİM SİSTEMİNDEN GİZLİ KANAMA :


Belirgin kanaması olmayan olgularda demir eksikliği anemisi saptanırsa dışkıda kimyasal tetkik ile kanama araştırılmasıdır Kronik kanamalarda önemli klinik bir durumdur

Kronik kanama sebebleri

Antiromatizmal ilaç kullanılması

Özellikle sağ kolon kanserleri

Bazen her iki lezyonun birlik te olabileceği unutulmamalıdır

Kronik Kanamalarda alt ve üst sindirim sistemi endoskopik tetkiki mutlak yapılmalıdır


ALT SİNDİRİM SİSTEMİ KANAMA SEBEBLERİ :



Hemoroid

Anal fissür

Barsak polipleri

İltihabi barsak hastalıkları

Barsak tümörleri

Divertiküller

Vasküler anomaliler

SİNDİRİM SİSTEMİ KANAMALARINDA TEDAVİ PRENSİBLERİ


Kanayan lezyon kesin olarak saptandıktan sonra ona özel tedaviler uygulanır

Bunlar genel olarak ;


1 İlaç tedavisi

2 Endoskopik yöntem eşliginde yapilan tedaviler


İnjeksiyon

Termal yöntemler

Termal yöntem + ilaç injeksiyonu

Ligasyon

Angiografik tedaviler

3 Cerrahi tedaviler