Ankara Hakkında Bilgi

Ankara Kervansarayları


Mahmutpaşa Kervansarayı (Kurşunlu Han)
Kervansarayın kitabesi bulunmadığından kesinlik kazanamamakla beraber XVyüzyılın ikinci yarısının başlarında yapıldığı sanılmaktadır

Ankara Kalesi eteklerinde, doğu-batı yönünde uzanan Han iki katlı dikdörtgen plânlı bir yapıdır Arazi konumundan ötürü kervansarayın güneybatı köşesine L plânlı bir bodrum eklenmiştir Yapımında moloz taş kullanılmış, yalnızca giriş cephesi ile avludaki revaklarda tuğla hatıllar ve kaba taşlar alternatif olarak sıralanmıştır

Kervansarayın içerisine basık kemerli geniş bir kapı ile girilir Buradaki avlunun köşelerdekilerden başka kuzey ve batısında beşer ayak güney ve doğusunda da dörder ayak olmak üzere toplam yirmi ayak kemerlerle birbirine bağlanmıştır Bunlar üst örtüyü meydana getiren küçük kubbecikleri taşımaktadır Kervansarayın alt katında, doğu yönünde dokuz dükkan bulunmakta olup, batısı Bedesten duvarı ile kapatılmıştır Üst katlarda güney ve batı cephelerinde odalar sıralanmıştır Kuzeye bakan giriş cephesi önünde yuvarlak kemerli beşik tonozlu on bir dükkan sıralanmıştır Giriş katında 28, üst katında da beşik tonoz örtülü 30 oda bulunmaktadır Bu odaların dışa açılan bir penceresi, ocakları ve ocağın iki yanında da birer niş bulunmaktadır Dışa penceresi olmayan odalarda ise aydınlanma, kapının yanındaki avluya açılan pencerelerle yapılmaktadır Bu odaların önündeki revaklar yuvarlak kemerli olup, avluya açılmaktadırlar Üst kata revakların içerisinden taş bir merdivenle çıkılırdı

Mahmutpaşa Kervansarayı bedestenle birlikte restore edilmiş, günümüzde Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin bir bölümünü oluşturmaktadır

Ankara Hanları

Kurşunlu Han (Mahmutpaşa Kervansarayı)

Kurşunlu Han (Mahmutpaşa Kervansarayı) Sadrazam Mahmut Paşa (1464-1471) tarafından, Mahmutpaşa Bedesteni ile birlikte yapılmıştır Hanın kitabesi bulunmadığından kesinlik kazanamamakla beraber XVyüzyılın ikinci yarısının başlarında yapıldığı sanılmaktadır

Ankara Kalesi eteklerinde, doğu-batı yönünde uzanan Han iki katlı dikdörtgen plânlı bir yapıdır Arazi konumundan ötürü hanın güneybatı köşesine L plânlı bir bodrum eklenmiştir Yapımında moloz taş kullanılmış, yalnızca giriş cephesi ile avludaki revaklarda tuğla hatıllar ve kaba taşlar alternatif olarak sıralanmıştır

Hanın içerisine basık kemerli geniş bir kapı ile girilir Buradaki avlunun köşelerdekilerden başka kuzey ve batısında beşer ayak güney ve doğusunda da dörder ayak olmak üzere toplam yirmi ayak kemerlerle birbirine bağlanmıştır Bunlar üst örtüyü meydana getiren küçük kubbecikleri taşımaktadır Hanın alt katında, doğu yönünde dokuz dükkan bulunmakta olup, batısı Bedesten duvarı ile kapatılmıştır Üst katlarda güney ve batı cephelerinde odalar sıralanmıştır Kuzeye bakan giriş cephesi önünde yuvarlak kemerli beşik tonozlu on bir dükkan sıralanmıştır Giriş katında 28, üst katında da beşik tonoz örtülü 30 oda bulunmaktadır Bu odaların dışa açılan bir penceresi, ocakları ve ocağın iki yanında da birer niş bulunmaktadır Dışa penceresi olmayan odalarda ise aydınlanma, kapının yanındaki avluya açılan pencerelerle yapılmaktadır Bu odaların önündeki revaklar yuvarlak kemerli olup, avluya açılmaktadırlar Üst kata revakların içerisinden taş bir merdivenle çıkılırdı

Kurşunlu Han (Mahmutpaşa Kervansarayı) bedestenle birlikte restore edilmiş, günümüzde Anadolu medeniyetleri Müzesi’nin bir bölümünü oluşturmaktadır


Sulu Han (Hasanpaşa Hanı)

Hacı Doğan Mahallesi’nde, Suluhan Sokağı’nda bulunmaktadır Sultan IIBeyazıt dönemi Beylerbeylerinden Hasan Paşa tarafından Akşehir’deki imaretine gelir getirmek üzere 63 odalı Sulu Hanı, Çifte Hamamı ve dükkanları 1511’de vakıf olarak yaptırılmıştır Daha sonra Rumeli Kazaskeri Ankaralı Mehmet Emin Efendi tarafından satın alınan Sulu Han 1685 yılında yeniden yaptırılmıştır

Sulu Han, iki katlı iki avlulu ve yanında arastası olan bir handır Çeşitli zamanlarda onarılmış, genişletilmiş, büyük bir bölümü yıkılmış, yakın zamanda da yeniden yapılırcasına onarılmıştır Moloz taş ve tuğla karışımı bir yapı olan hanın kuzey yönündeki asıl giriş kapısı Posta Caddesi’nin açılışı sırasında kapatılmıştır Bu cephede onarım sırasında yapılmış dükkanlardan birisinden içeriye girilmektedir

Günümüzde hanın güney ve batı cepheleri muhdes (sonradan yapılmış ek dükkanlar) dükkanlardan arındırılmıştır Bu cephelerde alt katlar dışa kapalı olup, batı cephesindeki sıralanmış odalara birer pencere açılmıştır Dış görünümünde derzli duvarlar iki sıra halinde kirpi saçakla tamamlanmaktadır Hanın kuzey kısmının avlusunda kare planlı dört ayağın taşıdığı bir köşk mescit, diğer avluda da küçük bir hamam ve onun dışında da arastası bulunmaktadır Hanın kuzey cephesinde tonozla örtülü iki katlı dükkanlar bulunmakta olup, kuzeyde, alt katta on bir adet dükkan yer almaktadır Üst kattaki dükkanların özellikleri ve mimari durumları yıkılmış olduğundan tam olarak anlaşılamamaktadır

Hanın kuzey yönündeki kare plânlı avlusundaki yirmi paye ikinci katın revaklarını taşımaktadır Sivri kemerlerle birbirlerine bağlanan tuğla kemerlerde bir sıra kesme taş, üç sıra da tuğla kullanılmış ve cepheler kirpi saçakla sona erdirilmiştir Alt ve üst katlardaki 29 oda buradaki avluya açılmaktadır

Hanın batı cephesi boyunda, kapıdan kuzeye doğru uzanan dikdörtgen planlı arasta tek katlıdır Güneyden girilen arastanın beşik tonozlu koridorunun iki yanına sıralanmış eyvanlar bulunmaktadır Arastanın taşıyıcı ayakları duvarlara sivri kemerlerle bağlanmış, tuğla ve kesme taş kullanılmıştır

Osmanlı döneminde kahve ve iplik ticareti yapılan Sulu Han 1929 yılındaki Bölükpazarı yangınından sonra tahrip olmuş, bazı bölümleri yıkılmış ve sebze hali olarak kullanılmıştır Yalnızca dış duvarları ayakta kalan han, 1971-1984 yıllarında onarılmıştır


Çengel Han

Atpazarı Meydanı’nda hanlar bölgesinde bulunan ve günümüze oldukça iyi bir durumda gelen Çengel Han, Rüstem Paşa tarafından 1537 yılında yaptırılmıştır Sülüs yazılı Türkçe kitabesinde şu satırlar yer almaktadır:
“Tamam oldu çün binası bu hanın sarayıdır hakikat kârbanın
Tamam olduğunu görüp didi dil “Melih’il-hayr tarihin bu hanın”

Çebgel Han açık avlulu, dikdörtgen planlı iki katlı bir yapıdır Yapımında kaba yontma taş ile tuğla kullanılmıştır Eğimli bir arazide yer almasından ötürü doğu köşesinden içerisine girilen hanın kuzeydoğudaki giriş cephesinde tek katlı, beşik tonozlu, eyvanlı dükkanlar sıralanmıştır Girişin sağında sekiz, solunda da iki dükkan yer almaktadır Giriş çukurda kaldığından buradaki cephe iki katlıdır Girişin üstü mescit olup, dışarıya doğru çıkıntı yapmaktadır Hanın güneybatı cephesi ise, arazi eğiminden ötürü üç katlıdır Buradaki borcum katı depo ve ahır olarak kullanılmaktadır

Hanın dikdörtgen avlusunda iki katlı bir revak,bunun ardında revaklara açılan 18 oda bulunmaktadır Hanın üst katında yer alan 28 odanın her birisi revağa bir kapı ve bir pencere ile açılmaktadır İç kısımlarında nişler, ocaklar bulunmaktadır

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün mülkiyetinde bulunan Çengel Han’da zaman süreci içerisinde bazı değişiklikler olmuş, revakların avluya bakan alt ve üst katları kapatılmış ve bir kısmı da çökmüştür


Nasuh Paşa Hanı (Sulu Han) (Beypazarı)

XVIyüzyıl başında sadrazamlık yapmış olan Nasuh Paşa tarafından vakfiyesine göre 1613 de yaptırılmıştır Nasuh Paşa’nın bu handan başka Nallıhan’da, Ankara-Göynük yolu üzerinde iki han daha yaptırmıştır Hanın kapısı üzerindeki kitabeye göre l319 da Hurşit Bey tarafından onarılmıştır

Klasik Osmanlı şehir içi hanlarını üslubundaki han dikdörtgen planlı ve iki katlıdırGünümüze harap bir halde gelen hanın güney ve doğu duvarları ile giriş kapısı ayaktadırİç avlu etrafında sıralanmış odaların önünde dört tarafı dolaşan revakları vardı Ancak bunlar günümüze gelememiştir Kalıntılardan anlaşıldığına göre birinci kattaki odaların ahşap tavanlı ikinci kattakilerde kubbelidir

Hanın yapımında moloz taş kullanılmış,kemerlerde, tuğlaya,yer yer de kesme taştan yararlanılmıştır

Ankara Sivil Mimari Örnekleri

Ankara Evleri

Evler taş temeller üzerine ahşap olarak yapılmışlardır Ahşap harpuştaların arası kerpiç veya tuğlalarla doldurulmuştur Evlere sokak ile giriş kapısı arasındaki avludan geçilmektedir Evlerin mimari düzeni avlu etrafında geliştirilmiştir Alt katlarda ambarlar, hizmetkarların odaları, mutfaklar, helalar bulunmaktadır

Ankara iklimi kış aylarında soğuk, yaz aylarında sıcak geçtiğinden evler genellikle kışlık ve yazlık olarak iki ayrı bölümden meydana gelmiştir Kışlık bölüm aile fertlerinin daha çok yaşadığı zemin veya orta katlardır Bu bölümlerin duvarları taş veya kalın kerpiçten yapılmıştır

Kapı ve pencereler az sayıdadır ve genellikle de küçük boyuttadırlar Odaların döşemeleri ahşa olup bu odalarda ocaklar ve gömme dolaplara yer verilmiştir Üst katlar daha çok yazlık bölüm olarak kullanılır Ahşap merdivenlerle çıkılan bu bölüme “Hayat” ismi verilir ve bu mekan evin avlusuna veya dışarıya açılır Odalar Hayatın çevresinde yer almakta olup özellikle tavanlar en güzel şekilde bezenmişlerdirYatak odası, oturma odası, misafir odası olarak isimlendirilen bu odalardan misafir odası, evin en büyük ve en görkemli odasıdırTavanı yüksek ve bezemelidir Duvarlarında küçük nişler,gömme dolaplar ve ocak yer alır ve aynı zamanda geniş pencerelerle aydınlatılmıştır Pencereler dıştan tahta kapaklarla veya kafeslerle örtülüdür Çoğu kez pencereler iki sıra halindedir Bazen bu duvarların önüne geniş sedirler ve divanlar yerleştirilmiştir

Ankara evleri arazi konumundan ötürü düzgün bir arazide yapılmadıklarından zemin katlarda araziye uyum sağlanmıştır Üst katlarda yapının bütünü ile uyum sağlamak amacıyla cumbalara yer verilmiştir

Günümüzde eski Ankara evleri Ankara Kalesi çevresinde yoğunlaşmış, burası sit alanı ilan edildiğinden ötürü de koruma altına alınmıştır Ankara ilçelerinden Beypazarı’nda, Haymana’da, Keskin’de de eski Ankara evlerine rastlanmaktadır Evlerden çoğu yeni yapılanma nedeniyle yıkılarak günümüze gelememiştir Cumhuriyetin ilk yıllarında Neo-Klasik üslupta ve IUlusal Mimarlık Dönemi olarak isimlendirilen evlerden büyük çoğunluğu yeni yapılanma nedeniyle yıktırılmış ve günümüze ulaşamamıştır

Ankara Selçuklu Köprüsü (Akköprü)

Ankara İstanbul yolunun başlangıcında Çubuk Çayı’nın bulunduğu yerdeki köprü, Selçuklu hükümdarı IAlaaddin Keykubat döneminde (?-1237), Selçukluların Ankara Valisi Kızıl Bey tarafından XIIIyüzyılın ilk yarısında yaptırılmıştır

Bu köprü, Batı Anadolu’yu Ankara’ya bağlayan yol üzerinde olup, askere ve hacca gidenlerin bu köprü başında ağıtlarla uğurlandıkları kaynaklardan öğrenilmektedir

Köprü bazalt taşından yedi gözlü ve sivri kemerli olup, ortadaki göz diğerlerine göre daha geniş ve yüksektir Diğer gözler birbirlerinden daha alçak ve daha dar olarak dizilmişlerdir Köprünün batısında oldukça silik iki yazıt bulunmaktadır Madeni korkulukları ise daha geç dönemde yapılmıştır

Günümüze iyi bir durumda gelmiş olmasına rağmen darlığından ötürü kullanılmamaktadır

Ankara Roma Tiyatrosu

Ankara tiyatrosu Ulus Meydanı’ndan Ankara Kalesi’ne çıkan Hisar parkı Caddesi üzerindedir Ankara Kalesi’nin kuzeybatı yamacındaki bir inşaatın temel kazısı sırasında mimari yapı parçaları ile karşılaşılmış, bunun üzerine Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi burada bir kazı çalışması yapmıştır 1982 yılında yapılan kazıda bir tiyatro ile ilgili mimari parçalar bulunmuştur

Ankara’da Roma dönemine ait bir tiyatronun bulunduğu konusunda kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamaktadır Ancak, Roma hamamındaki bir heykel kaidesi üzerinde, Ankara’da yapılan Dionysos Şenliklerine ait bir kararnamenin tiyatronun belirli bir yerine konulduğu belirtilmiştir Yapılan kazılar sonunda oturma sıralarının bulunduğu ön kısım, yarım daire şeklindeki orkestra, skene ve proskene ortaya çıkarılmıştır Ayrıca orkestraya geçişi sağlayan yan duvarlardan doğu ve batı yönündeki duvarlar kazılar sonucunda ortaya çıkarılmıştır

Ankara tiyatrosu Roma döneminde MSIyüzyılın ikinci yarısı ile MSIIyüzyılın başına tarihlendirilmiştir Bizans döneminde ise, tiyatroda bazı değişiklikler yapılarak kullanılmıştır

Ankara Kiliseleri

Ankara Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olduktan sonra Büyükelçiliklerin burada kurulması ve yabancı misyonun yerleşmesi ile kiliseye olan gereksinim ortaya koymuştur Bu nedenle Ankara’nın çeşitli yerlerinde, yabancılara yönelik kilise ve sinagoglar yapılmıştır Bunların büyük çoğunluğu Büyükelçiliklerin bahçelerinde bulunmaktadır

Bu kiliselerden belli başlıları; İtalyan Büyükelçiliği bahçesinde Katolik St Paul Kilisesi (Atatürk Bulvarı No:118); Katolik St Theres Kilisesi (Işlıklar Caddesi, Kardeşler Sokak No:15 Ulus); Vatikan Büyükelçiliği Yanında Katolik Meryem Ana Kilisesi (Birlik Mahallesi 3Cadde No:35 Oyak/Çankaya); İngiltere Büyükelçiliği içerisinde Anglikan StNicolas Kilisesi (Şehit Ersan Caddesi No:46 Çankaya); Samanpazarı Musevi Cemaati Sinagogu’dur (Sakalar Mahallesi Birlik Sokak No:8 )