Fizilal-İl Kuran Tefsiri - Sad Suresi Tefsiri ( Seyyid Kutub )

74- Yalnız İblis secde etmedi, büyüklük tasladı ve kafirlerden oldu

75- Allah: Ey İblis, iki elimle yarattığıma secde etmekten seni alıkoyan nedir? Böbürlendin mi, yoksa yücelerden mi oldun?"

76- İblis: Ben ondan üstünüm Beni ateşten yarattın Onu çàmurdan yarattın " dedi
Acaba iblis de meleklerden biri miydi? Açık olan duruma göre hayır

Zira eğer o meleklerden olsaydı karşı gelmezdi Çünkü melekler Allah'ın emirlerine karşı gelmezler Kendilerine verilen emri hemen yerine getirirler İlerde İblis'in ateşten yaratıldığı da ifade edilecektir ?~feleklerin ise nurdan yaratıldıkları bildirilmektedir Fakat İblis buna rağmen meleklerle beraberdi ve secde etmekle yükümlüydü Secde emri sırasında ona secde etmesinin açıkça bildirilmemesi, emre karşı gelişi nedeniyle onun tavrına değer vermemek içindi İblis'in de secde emri ile yükümlü olduğunu kendisine yöneltilen azarlamadan anlıyoruz

"Allah: Ey İblis, iki elimle yarattığıma secde etmekten seni alıkoyan nedir? Böbürlendin mi, yoksa yücelerden mi oldun?"

Kendi ellerimle yarattığım insana secde etmene engel olan nedir? Yüce Allah her şeyin yaratıcısıdır Öyleyse bu insanın yaradılışında bu kadar taktire şayan bir özelliğin olması gerekmektedir Bu özellik insana Rabb'ani yardım ve koruma özelliğidir Bu yardımın bir delili olarak ruhundan bir soluğu onun bünyesine yerleştirmesidir

Büyüklük mü tasladın? Emrime karşı "Yoksa yücelerden mi oldun?" Boğun eğmeyen

"İblis: Ben ondan üstünüm Beni ateşten yarattın, onu çamurdan yarattın' dedi"

Bu karşı gelişin temelinde kıskançlık var Hz Adem'in çamur'dan yaratılışının ötesinde ona değer kazandıran temel faktörü hesaba katmama veya görmezlikten gelme var Aslında o bu onurlandırmayı hak etmiştir Bu gözler önüne serilen tutumuyla bütün olarak iyilikten uzak düşmüş bir karaktere sahip olan kişinin çirkin cevabıdır

Şimdi çirkin biçimde şımaran bu yaratığın kovulmasını öngören yüce ilahi ferman çıkıyor:

77- Allah: "Çık oradan sen artık kovulmuş birisin "

78- Ceza gününe kadar lanetim senin üzerinedir dedi

Biz ayeti kerimede geçen "oradan çık" cümlesinin "cennetten çık mı" yoksa "Allah'ın rahmetinden çık mı"? anlamına geldiğini kesin belirleme imkanına sahip değiliz Bu da olabilir, diğeri de Bu konuda fazla ileri-geri tartışmalara girmeye de gerek yok Bu, yüce Allah'ın uygun emrine karşı isyan ve cüretkârlığın cezası olan kovuluş, lanet ve gazaptır

Burada kıskançlık, kine yani İblis'in içindeki intikam hırsının kesinleşmesine, alevlenmesine dönüşüyor

79- İblis "Ey Rabbim! O halde tekrar dirilecekleri güne kadar bana mühlet ver" dedi

Yüce Allah'ın dilemesi, ilminde takdir edilen hikmet gereği İblis'in bu isteğinin yerine getirilmesini gerektirmiştir Ona istediği fırsatı vermiştir Şeytan kinini dindirecek hedefini de açıklıyor

80- Allah: "Haydi sana mühlet verildi

81- O belli vaktin gününe kadar

82- İblis: senin izzet ve şerefine andolsun ki, onların tümünü azdıracağım dedi

83- Yalnız onlardan ihlas sahibi kullar hariç

Bununla metodunu ve yolunu belirlemiştir O Allah'ın yüceliğine yemin ederek tüm insanları saptıracağını söylüyor Üzerlerinde hiçbir otoritesi olmayan insanların dışında kimseyi müstesna tutmuyor Bunları dışarıda bırakırken de keyfinden değil, onları saptırmaktan aciz düştüğü için istisna ediyor! Böylece kendisi ile onun tuzağından ve aldatmasından kurtulanlar arasındaki engeli, kendisi ile onlar arasındaki koruyucuyu açıklamış oluyor Bu koruyucu da onları sırf Allah'a bağlayan kulluk bilincidir bu İşte bu kurtuluş dizgini ve hayat ipidir Hayata doğru çeken bağ budur Kurtuluş ve kaybedişte yine yüce Allah'ın iradesine ve takdirine uygun olarak gerçekleşmektedir Bu nedenle yücè Allah iradesini açıklamış, yolunu ve programını belirlemiştir

84- Allah: "İşte bu doğrudur Ben gerçeği söylüyorum

85- Sen ve sana uyanların hepsiyle cehennemi dolduracağım dedi

Yüce Allah zaten her zaman doğruyu, gerçeği söyler Kur'an-ı Kerim bu olguyu bu surenin değişik yerlerinde ve değişik vesilelerle belirtip pekiştirmektedir Duvarların üzerinden atlayarak Hz Davud'a gelen davacılar ona şöyle demişlerdi: "Şimdi sen aramızda hak ile hükmet, adaletten ayrılıp bize zulmetme" (Sad Suresi, 22) Yüce Allah kulu olan Hz Davud'a şöyle demişti İnsanlar arasında adaletle hükmet, keyfine uyma (Sad Suresi, 26) Bundan sonra da göklerin ve yerin yaradılışında gizli olan gerçeğe değinmişti: "Biz göğü, yeri ve ikisi arasında bulunanları boşuna yaratmadık" (Sad Suresi, 27) Sonra yüce güç ve kudret sahibinin diliyle hak'tan söz ediliyor "İşte bu doğrudur Ben gerçeği söylüyorum" Bu yerleri ve şekilleri farklılık gösterse de yapısı ve karakteri değişmeyen Hak'tır İşte bu doğru söz de onun bir parçasıdır "Sen ve sana uyanların hepsiyle cehennemi dolduracağım"

Demek ki, bu şeytan ile Ademoğulları arasındaki mücadeledir Bilerek bu mücadeleye girişiyorlar Sonuç yüce Allah'ın apaçık ve şaşmayan sözünde ifade edildiği için kesin olarak bilinmektedir Bu apaçık durumdan sonra herkes yaptığı tercihinin sonucuna katlanmak zorundadır Allah'ın rahmeti onları cahil ve habersiz bırakmak istemediğinden kendilerine uyarıcı peygamberler göndermiştir

Bu bölümün ve aynı zamanda Surenin sonunda Hz Peygamber'e -salât ve selâm üzerine olsun- onlara son sözünü söylemesi için emir veriliyor

86- Ey Muhammed! De ki; "Buna karşılık sizden bir ücret istemiyorum, kendimden bir şey teklif edenlerden de değilim "

87- Bu Kur'an, alemler için bir öğüttür

88- Onun haberlerinin doğruluğunu bir süre sonra gayet iyi anlayacaksınız

Bu sonucu açıkladıktan ve uyarıcı gönderdikten sonra kurtuluş için yapılan içtenlikle çağrıdır Öyle içli bir çağrı ki, bu çağrıyı yapan adam hiçbir ücret talep etmemektedir Bu sağlıklı yaratılışa sahibi olan davetçidir Normal diliyle konuşuyor Zorlanmaya yapmacık hareketlere baş vurmuyor, insana yakın olan fıtrat (yaradılıştan gelen) mantığının gereği dışında hiçbir şey istemiyor Bu Kur'an insanlara bir hatırlatmadır Çünkü insanlar unutabilirler, habersiz kalabilirler Bu gün ona kulak vermeseler de geçekten o en büyük haberdir Bir süre sonra onun haberini öğreneceklerdir, onlar Hem bu yeryüzündeki haberini -zaten birkaç sene sonra bu sözün doğruluğunu öğrendiler- hem de bilinen gündeki haberini yüce Allah'ın kesin sözü, gerçekleştiği zaman öğreneceklerdir: "Sen ve sana uyanların hepsiyle cehennemi dolduracağım" dedi

İşte bu surenin girişi, konusu ve ele aldığı meselelerle tam uyum sağlayan bir sondur Derinlerde yankılanan ve ilerde meydana geleceklerin dehşetini ortaya koyan bir sarsma meydana getiriyor: "Onun haberlerinin doğruluğunu bir süre sonra gayet iyi anlayacaksınız"