Pusulanın İcadı. |
08-27-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Pusulanın İcadı.Dünya üzerinde ya da uzayda yön göstermek için yararlanılan aletlere “pusula” adı verilir En yaygın ölçüde kullanılan pusula, alelade “mıknatıslı pusula”dır Ayrıca jiroskop pusula,radyo-pusula ve başka tipleri de vardır Mıknatıs taşının çok belirgin bir özelliğe sahip olduğu eski zamanlarda fark edilmişti Bu taş,yaklaştırıldığı maden parçalarını, kırıntılarını, hatta kağıt ve kumaş parçacıklarını çekiyorduMıknatıs taşıyla temas ettirilen bir iğne de aynı çekiciliği göstermekteydi Serbestçe dönebilecek düzenle tespit edilen mıknatıslanmış iğnenin, kuzey-güney yönlerini işaret edecek bir durum aldığı,yukarda söylediğimiz gibi hayli eski zamanlardan bilinmektedir Bu bilgiden yararlanarak,bir eksen üzerindeki orta noktaya tespit edilmiş ve serbestçe dönebilen bir mıknatıslı iğneyle ilk pusula yapılmıştı Çeşitli kaynaklar, pusulanın icadı şerefini Çinliler, Araplar, eski Yunanlılar, Etrüskler ve Finliler gibi başka başka ulus ve kavimlere vermektedirler Bu iddiaların hepsi ortadan kalkmış sayılabilir İlk okullardaki ders kitaplarında bile belirtildiği gibi, pusula, Amerika’nın bulunmasından birkaç bin yıl önce Çinliler tarafından icat edilmiştir Pusulanın tarihi ne kadar eskilere giderse gitsin,denizcilikte bir yardımcı olarak kullanılması 14 yüzyıldan önce değildir Hiç olmazsa İspanyol, Portekiz İtalyan ve İngiliz gemicileri için böyle olmuştur Aslında dünyanın kendi de bir mıknatıs dırBu kitle mıknatısın kuzey kutbu, bildiğimiz coğrafik Kuzey Kutbuna denk gelmez Kuzey Kutbundan 1400 mil uzaklıkla,Kanada’nın en kuzey kesiminde bir noktaya düşer Kuzeyden güneye magnetik kuvvet çizgileri de,kuzeyden Güney Kutbuna doğru,dikey olarak bu noktadan toprağa girerlerMıknatıslanmış bir iğnede, yersel mıknatıslığın mahalli (o çevreden geçen)çizgisi boyunca yatmış bir şekilde döner Kutup noktasını gösterebilir veya gösteremez (ki genellikle göstermez) ama,bu bir sorun değildir Doğu ve Batı her iki yarımkürede hayali bir çizginin varlığı kabul edilmiştir Bu çizgi,düzensiz bir şekilde, pusula iğnesinin gösterdiği kutup noktasına göre kuzeyden güneye uzanır Bunlar “agonik” yani açısız-çizgilerdir Dünyanın bütün öteki kısımlarında, iğne,kutbun biraz doğusunu veya batısını işaret eder Bu sapma miktarı “değişim” deyimiyle tanımlanır Gerçek kuzeyi (veya magnetik kuzeyi) bulmak için,nerede bulunduğunuzu ve o çevredeki “değişim” in ne olduğunu bilmeniz gerekir Hava ve deniz seyir (sefer) haritaları,bu bilgiyi verirler Yersel mıknatıs çizgileri ayrıntılı bir titizlikle haritalanmıştır Ancak, bu işin büyük bir kısmının Kristof Kolomb’dan sonra yapılmış olduğunu özellikle belirtmeliyiz İşi daha da güçleştirmek istermişçesine, magnetik kutuplar sabit kalmaz Dolayısıyla,zaman zaman yeni “değişim” tabloları düzenlemek gerekir 1833 ile 1945 yılları arasında, kuzey magnetik kutup,Kanada’daki Boothia Yarımadasından,Sverdrup Adalarına kaymıştır Mıknatıslı pusuladaki sapma, sadece yersel kuvvet çizgilerinin etkisiyle değildir Çevredeki demir veya magnetik nitelikte diğer maden kaynakları da bu bakımdan etki yaparlar Jiroskop pusula veya jiro kompas, yersel veya uzaydaki herhangi bir yön belirtmesini etkileyecek değişime karşı direnme gösterir Başka türlü söylemek gerekirse, sabit bir yıldıza göre işaretlendiğinde ve döndürüldüğünde, dünyanın dönmesine rağmen aynı yönü işarete devam edecektir Jiroskop pusulanın en büyük avantajı da budur Yani mıknatıslılıktan bağımsız, onunla etkilenmeksizin yön gösteren bir alettir Bütün pusula kadranları, kuzeyden başlayarak saatin kollarının hareketi yönünde 360 derece üzerinden işaretlenmiştir |
Pusulanın İcadı. |
08-27-2012 | #2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Pusulanın İcadı.Pusulayı kim icat etti? Pusulayı MS 100 yılında Çinliler icat etti Manyetik bir ortamda serbest bırakılan bir objenin kuzeye yöneleceği prensibinden hareketle pusulanın keşfi gerçekleşti Telgraf: William Cooke ve Charles Wheatstone adlı iki İngiliz1837 yılında , teller üzerinden elektrik akımı göndererek mesaj iletmeyi başardılar Böylece ilk elektrikli telgraf makinesı ortaya çıktı Elektrik akımı, alıcı cihazın kadranındaki bir dizi iğneyi hareket ettirerek ulaştırılacak mesajın ekranda belirmesine yardımcı oluyordu Mors Alfabesi: 1843’ te Samuel Morse, telgraf mesajlarında nokta ve çizgilerden oluşan ünlü Mors Alfabesi’ ni geliştirdi Morse, Baltimore’ den Washington’ a uzanan 60 km’ lik bir telgraf hattı kurarak, hattı başkanlık seçimleriyle ilgili haberleri iletmek için kullandı Pusulayı kim icat etti? Pusulayı MS 100 yılında Çinliler icat etti Manyetik bir ortamda serbest bırakılan bir objenin kuzeye yöneleceği prensibinden hareketle pusulanın keşfi gerçekleşti |
|