Atasözü Nedir?-Atasözü Hakkında

Atasözü Nedir?-Atasözü Hakkında

Tanım: Bir anlatım eylemi içinde belirli bir yerde (yani yeri geldiğinde) ve belirli bir nedenle söylenmiş; o anda anlatılmak istenen duyguyu düşünceyi güçlendirip vurgulayan kısa ve öz söz kalıplarıdır Anlatımırenklendirip güçlendirir Atasözleri kısa kesin ve yalındır Kimi zaman ölçülü uyaklısöylendiği de olur Bu özelliği onun akılda kalmasını kolaylaştırır
Atasözlerinden kimileri bir gözlemi bir yargıyı kapsayarak bir vargı bir sonuç bildirir
Örnek:
"Kanı kanla değil kanı suyla yurlar"
"Düşenin dostu olmaz"
"Emeksiz yemek olmaz"
Kimileri de doğrudan bir öğüt verirler
Örnek:
"Gözün ile gördüğünü eteğin ile ört"
"İyilik yap denize at balık bilmezse halik bilir"
" Ne oldum deme ne olacağım de"
Toplumların yaşam biçimlerinin değer yargılarının deneyimlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan atasözleri; gelecek kuşakların geçmişlerini anlayıp geleceklerine yön vermekleri konusunda onlara yardımcı olacaktır
Geçerlilikleri söylendikleri zamanın koşullarıyla sınırlı olan atasözleriyse onları yaratan koşulların değişip o konuda yeni değerlere yeni sonuçlara varıldıkça geçerliliklerini yitirirler Atasözleri ürünü olduklarıtoplumların yaşam biçimleri değer yargıları gelenek ve görenekleri halk kültürleri konusunda bize önemli ipuçları verirler Örneğin "Emeksiz yemek olmamalı" iletisini (mesajını) taşıyan "Şalvarı şaltak Osmanlı/Eğeri kaltak Osmanlı/Ekende yok biçende yok/Yiyende ortak Osmanlı"sözü imparatorluk dönemindeki yönetim biçiminin halka nasıl yansıdığını halkın da yönetime bakışaçısınıoldukça öz ve anlamlıbir şekilde yansıtmaktadır Ayrıca bu sözlerdeki bilinç hiciv öfke ve hüzün yoğunluğu da gözardı edilmemelidir
Yine
"Geçme nâmert köprüsünden
Ko götürsün su seni
Yatma tilki gölgesinde
Ko yesin aslan seni"

sözünün içerdiği anlam da yiğit ve değerli olmayan nâmert insanlara minnet etmektense ölümü yeğlemeyi öğütleyen insan onurunun direnişinden başka bir şey değildir
Eve gelecek konuğu yüksünmemeyi (yük saymamak istemek) ve elimizdeki herşeyi onunla paylaşmayıöğütleyen "Misafirin on nasibi olur birini yer dokuzunu bırakır" veya "Misafir kısmetiyle gelir" gibi atasözlerimiz ise ekonomik koşulların giderek artan ağırlığı altında bakalım daha ne kadar direnebilecekler
Yaşamda karşı koyup kaldıramayacağı ağırlıkta acılarla haksızlıklarla karşılaşan bir insanın yanında "Tanrı dağına göre kar verir" sözünün geçerliliğinin ne olacağı da biraz tartışmalıdır
Sonuç olarak; bütün bu saptamalara karşın günümüzde yaşamakta ve kullanılmakta olan yüzlerce atasözü çoğunlukla hemen her dönemde geçerliliğini koruyacak özgünlükte ve yoğunlukta olup yüzyılların deneyiminden süzülüp gelmiş yol gösterici öğüt verici insanları iyiye ve güzele yönlendirici her biri inci değerinde sözlerdir