Sayfa 147_148_149_150 Edebiyat Kitabı 10.Sınıf

sayfa 147

2Divan şiirinde ritim,uzun ve kısa seslerin ritmine bağlıdırBu ritmi sağlayan aruz ölçüsüdürmilli edebiyat şiiri olan Han Duvarlarında ise ritim, 7+7=14'lü hece ölçüsüyle sağlanmıştırCumhuriyet Dönemi şiiri olan Salkımsöğüt'te ise ritim hece ya da aruz ölçüsüyle değil,benzer seslerin farklı dize yapıları içinde verilmesiyle sağlanmıştır

sayfa 148

3Divan şirinde birimler bir bütün olduğu için birimdeki anlam o birimde başlar ve diğer birimlere sarkmadan o birimde bitermodern şiirde birimlerin birbirine eşit olması gerektiği gibi anlayış söz konusu değildirTen Sonnet'si şiirinde işlenen duygu ve düşüncenin birim içerisinde kalmamakta,sonraki birime de sarkarak geliştiği ve sonuçlandığı görülmektediroysa Divan şiirinde böyle bir durum söz konusu değildir

4Ortak manzumlar şunlardır
gül (gazel,murabba,kaside)
serv (gazel,şarkı,kaside)
dil (gazel,kaside,rubai,şarkı,murabba,muhammes,terki bi bent)
zülf (murabba,muhammes)
felek,dünya (murabba,terkibibent)
hak (kaside,murabba)
sanem (rubai,muhammes)

5 aVerilen gazeller ritimleri dikkate alınarak okunduğunda Baki'nin gazelinin ritminin daha kuvvetli olduğu görülmektedirBakinin gazelinde kullandığı dil,Nesimi'nin şiir dilinden daha ahenklidirBunun yanında gazellerin yazıldıkları yüzyıllara bakıldığında 16 yyda şiir dilinin daha oturmuş olması Baki'nin gazelinin ritmini ve ahengini daha üstün kılmaktadır

bŞöyleyiş ve ritim bakımından Baki'nin gazeli daha başarılıdırNesminin gazeli osmanlı devletinin kuruluş döneminde yazılmıştırBakinin gazeli ise yükselme dönemi ürünüdürNesiminin gazeli divan şiirinin kuruluş dönemi ürünü olduğu için gazelde bazı kusurların,ritim ve ahenk eksikliklerinin olması son derece doğaldıryükselme dönemine gelindiğinde ise herşey yerli yerine oturmuş,her alanda en parlak örnekler ortaya konulmuştur

sayfa 149

6aPir Sultan Abdal tarafından söylenen koşma "aşık tarzı halk şiiri"örneğdirbu nedenle islamiyetten önceki türk edebiyatı döneminin sözlü edebiyat devresinden itibaren süregelen bir geleneğin ürünü olan koşma da dil,son derece sadedirhalka hitap ettiği için halkın dilinden uzaklaşmamış,onların duygu ve düşüncelerini dile getirmiştir

bPir Sultan Abdal'ın koşması ile Baki'nin gazelinin okuyucu kitlesi aynı değildirkoşma halka hitap ederken gazel yüksek zümreye hitap etmektedir


7divan şiirinde işlenen konular her bakımdan birer kusursuzluk örneğidiraşk tam anlamıyla aşktır,sevgili her yönüyle hayal gücünün zirvesinde yer alırbu nedenle divan şiiri "ideal"olanın ifadesini bulduğu yerdirherşey"idealize" edilerek anlatılırdivan şiirinin bu özelliği yani "yüce" ve "yüksek" olana yönelik olması,onun "somut" yerine "soyut"un sahasında kalmasına sebep olmuştur

8 divan şiirinin arapça ve farsça kelimelerin sıkça kullanılması İslam medeniyetinin etkisinin yanı sıra asıl aruz ölçüsü dolayısıyladırtürkçede uzun ses olmaması seslerin uzunluk ve kısalık esasına dayalı olan aruz ölçüsünün uygulanmasını zorlaştırmıştırçıkış yolu olarak aruza uymayan türkçe sözcükler yerine uzun ve kısa seslerin bulunduğu arapça ve farsça sözcükler kullanılmaya başlamıştır

9
gazel
TEMA:aşk
AHENK:Aruz ölçüsü kullanılmıştır
YAPI:nazım şekli;gazel nazım birimi;beyit
DİL:arapça ve farsça sözcüklerin kullanıldığı bir dildir
SÖYLEYİŞ:aşk temasının belirlediği vurgu ve tonlama şiirin söyleyişimi belirlemektedir

koşuk
TEMA:aşk
AHENK:hece ölçüsü kullanışmıştır
YAPI:nazım şekli;koşuk nazım birimi;dörtlük
DİL:eski türkçe dönemini yansıtan öztürkçe bir dil kullanılmıştr
SÖYLEYİŞ:aşk temasının belirlediği vurgu ve tonlama şiirin söyleyişini belirlemektedir


SAYFA 150
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
1C
2A
3C
4E
5E
6E
7E
8A
9D
10 D-Y-D-Y
11*Gazelin son beyitinemaktaşairin mahlasının bulunduğu beyitetaç beyiten güzel beyitine beytü'l gazel denir
*Diva şiirinde kullanılan kalıplaşmış nükteli ve sanatlı güzel sözleremazmundenir
12
makta
taç beyit
Nedim
vasıta
aruz
mazmun
tecahül-i arif
benzeyenve benzetilen
tenasüp