İlhan Baran

Türk entelektüalizminin seçkin bir kişiliğini temsil eden İlhan Baran, antik Anadolu uygarlığından günümüze değin uzanan ileri çizgiyi özgün bir değerlendirme süzgecinden geçirerek müziksel anlatım gereçlerini kökleriyle kavrayan çağdaş bir senteze yönelmiştir O bir "Seçkici"dir; Oysa seçilmesi gerekeni tarihsel / insancıl köklerden çıkartmayı amaçlar Antik Yunan modlarını yada geleneksel müziğimizin makamsal ve ritmik sistemlerini çağdaş bakışla yeniden ifadelendirir Böylece bilinçle yaratılmış bir soyutlama katına ulaşır "Üç Soyut Dans" , "Mavi Anadolu" , "Töresel Çeşitlemeler" gibi başlıklar, aslında yapıtlarının özünü belirten ipuçlarıdır


Türk entelektüalizminin seçkin bir kişiliğini temsil eden İlhan Baran, antik Anadolu uygarlığından günümüze değin uzanan ileri çizgiyi özgün bir değerlendirme süzgecinden geçirerek müziksel anlatım gereçlerini kökleriyle kavrayan çağdaş bir senteze yönelmiştir

Ankaradaki Atatürk Lisesinde öğrenim yaparken müzik öğretmeni Ziya Aydıntanın özendirmesiyle Ankara Devlet Konservatuarına giren BARAN, önce Fromme ile kontrbas çalışmış, bir yıl sonra kompozisyon bölümüne geçerek Adnan Saygunun öğrencisi olmuştur Bu dönemde Selçuk Gündemir ile piyano, Ankara Türkiye Cumhuriyetinin başkenti ve ikinci büyük şehri Nüfus bakımından İstanbul'dan, yüzölçümü bakımından da Konya'dan sonra ikincidir Bolu, Çankırı, Kırıkkale, Kırşehir, Konya, Aksaray ve Eskişehir arasında yer alır 38°33' ve 40°47' kuzey enlemleri ile 30°52' ve 34°06' doğu boylamları arasındadır Batıdan doğuya, kuzeyden güneye transit yolların düğüm noktasıdır

Ruşen Ferit Kam ile geleneksel sanat müziği, Muzaffer Sarısözen ile halk müziği ve konservatuar dışında Kemal İlerici ile Türk Müziği Armonisi çalışmıştır 1960da kompozisyon bölümü ileri devreyi bitiren besteci, 1962de devlet bursu ile Parise gönderilmiştir Ecole Normale de Musique ?de Henri Dutilleuxnun kompozisyon öğrencisi olarak öğrenim yapmış, okulu bitirdikten sonra Paris radyo-televizyonunda Maurice Ohananın yönetmekte olduğu somut müzik kurslarına katılmıştır


1965de yurda dönen BARAN, Ankara devlet Konservatuarında kompozisyon öğretmeni olmuş, yeni kuşak bestecilerimizin yetişmesinde öncü rol oynamıştır Örneğin son kuşak bestecilerimizden Fazıl Say ve Muhiddin Dürrüoğlu Demiriz, Onun öğrencisiydi



İlhan BARANın 1964 yılında Pariste bestelediği "Üç Bagatel" geleneksel müziğimizin bir soyutlamasıdır Yurda döndüğü yıllarda halk müziği gereçlerine eğilerek yazdığı üflemeliler beşlemesi için "Demet" adlı yapıtında, dörtlü armoni dizgisinden yararlanmıştır 1975 yılında bestelediği keman, viyolonsel ve piyano için "düşünümler" i , kendisi "bir çeşit psikolojik atmosfer" olarak niteler 1980li yıllarda tamamladığı orkestra yapıtı "töresel çeşitlemeler" üç notalık bir çekirdek üzerine (re, do diyez, si bemol) kurulmuştur 10 bölümden oluşan yapıt boyunca bu çekirdek değişik açılımlara girer, zaman zaman atonal yada amodal paleti içerir; orkestra gurupları daha çok birere renk ve atmosfer öğesi olarak kalır BARANın bu yapıtı henüz seslendirilmemiştir

İlhan BARANın müziği üzerine bestecimiz ve müzik tarihçimiz Ertuğrul Oğuz Fıratın değerlendirmesi özetle şöyledir:"BARANın sayısı az olan yapıtlarının her birinde, bir öncekine oranla ezgisel soyutlamayı geliştiren, olağan üstü bir titizlikle hazırlandığı hemen belli olan, tartısal özlenmeye doğru çarpıcı bir yöneliş görülür Çağdaş müziğimizin gelişme çizgisinde önemli bir yükselişi belirleyen BARANın, gelecek kuşakları hazırlanmasında çok sağlam bir basamağı oluşturduğu açıkça görülmesi gereken bir noktadır"

Bestecimizin bütün yapıtları basılmıştır Yapıtlarının hakları kendisine aittir İlhan BARANın başlıca yapıtları şunlardır:




ORKESTRA VE ODA MÜZİĞİ ESERLERİ




1) "Töresel Çeşitlemeler", orkestra eseri


2) "Yaylılar Dörtlüsü", oda müziği eseri


3) "Demet", flüt, obua, klarnet, korno ve fagot için


4) "Dönüşümler", keman, viyolonsel ve piyano için


5) "Dört parça", iki flüt için




ŞAN & PİYANO VE KORO ESERLERİ




1) "Uygulamalar", (birinci albüm) bas ve piyano için


2) "Uygulamalar", (ikinci albüm) bas ve piyano için


3) "Dört Zeybek", bas ve piyano için


4) "Eylül Sonu", karma koro için


5) "Ezgi Demeti", karma koro için


6) "Şarkılar", karma koro için




SOLO ÇALGI ESERLERİ




1) "Sonatin", keman için tek bölüm


2) "Küçük Suit", piyano için


3) "Üç Bagatel", piyano için


4) "Üç soyut dans", piyano için


5) "İki sesli sonatin", piyano için


6) "Siyah ? Beyaz", piyano için


7) "Mavi Anadolu", piyano için


8) "Çocuk Parçaları", piyano yada klavsen için



Not: İlhan Baranın Danhauserden genişleterek yazdığı "Temel Müzik Kuralları" adlı bir teori kitabı da vardırKaynak