Luigi Ferdinando Marsigli

1680 yılında bir gün, sabahın erken saatlerinde, Luigi Ferdinando Marsigli adlı genç bir İtalyan, İstanbul açıklarında Boğaza demirlenmiş bir gemide, aşağıya ağırlık sarkıtıyordu Bütün denizciler Karadenizin Boğazlardan kuvvetli bir akıntıylabatıya doğru aktığnı ve Marmara Denizi ile Çanakkale Boğazını geçerek Akdenize ulaştığını bilirler ve daima bilmişlerdir İÖ üçüncü yüzyılda, Rodoslu Apollonios, İasonla Argonotların teknelerini Boğazdan geçirip akıntıya karşı mücadele ederek nasıl doğuya doğru gittiklerini, "iki tarafı engebeli kayalıklarla çevrili rüzgarlı bir geçitten, alttan akan güçlü burgacın suları ilerliyen gemiye çarparke" Karadenize kürek çektiklerini anlatır Şimdi aynı akıntı Marsiglinin teknesini demirini zorlayarak uzaktaki Akdenize doğru çekiyordu Marsigli denize attığı ipe aralıklarla beyaz boyalı mantar işaretler bağlanmıştı Önce ipi serbest bıraktı, işaretlerin, Karadenizden gelen akıntıyla batıya yönelip kıça doğru sürüklenişini seyretti Ama sonra, azimle aşağıyı gözlemleyerek, görmeyi umduğunu gördü Daha derindeki işaretler, aşağıda parıldıyarak, ters yönde ilerlemeye başlamışlardı Yavaş yavaş teknenin altından geçecek kadar ilerlediler ve ağır ip, yüzeye yakın yerde batıya yönelirken, daha derinlerde doğuya dönüp yay şeklini almıştı Şimdi biliyordu Boğaza iki akıntı vardı, tek değil Üstte bir akıntı, bir de daha derinde karşı yönde bir akıntı vardı; Akdenizin derinliklerinden Karadenize akıyordu Marsigli henüz yalnızca yirmi bir yaşındaydı Uzun, maceralı ve verimli bir yaşamı olacaktı Viyanada kısa süre Tatarlara esir düşmüş, Habsburg ordusunda, Tuada subaylık yapmış ve daha sonra Avrupanın ilk oşinografi araştırma merkezini Fransanın güneyinde Cassisde kurmuştu Ama daha sonra yaptığı hiçbir iş Boğazın alttan geçen akıntısını keşfetmesi kadar önemli değildi Bu buluş, yöntem ve etkileriyle yeni deniz biiminin tarihinde bir dönüm noktasıydı Ayrıca, çevresinde tuhaf insanların yaşadığı bir kıyı şeridi olarak değil, denizin kendisi olarak, Karadeniz araştırmalarının da ilk adımıydı Hemen bütün keşifler başarılı bir tanıtma ögesi içerirler Alttan geçen akıntı (Marsiglinin verdiği adla Corrento Sottano), Marsiglinin de mertçe itiraf ettiği gibi, boğazın sularında çalışıp yaşamını kazanan insanlar tarafından biliniyordu Buluşuyla ilgili ilk açıklamasında "Bu tasavvurum yalnızca kendi kafamdan doğan düşüncelerin biçimlendirilişiyle canlanmadı, ama birçok Türk balıçının anlattıklarıyla, hepsinden önemlisi Majesteleri İngiltere Krlının Babıali elçisi ve doğa incelemeleri konusunda büyük bir alim olan Signor Cavalier Finchin [Sir John Finch] teşvikleriyle de yönlendirildi diye yazar, "bu düşünce ona ilk kez gemilerinden birinin kaptanı tarafından, belkide zamansızlık nedeniyle deney yapamadığı için kesin bir sonuca varamadan dile getirilmişti" Marsiglinin gerçek görkemi, ilk deneyinde izlediği ve başarıya ulaştığı yoldan kaynaklanır Derinliği ölçtükten sonra farklı derinliklerden örnekler aldı ve alttan geçen akıntının suyunun, Karadenizden gelen akıntıdan daha yoğun ve tuzlu olduğunu kanıtlamayı da başardı Sonra bunu gösterecek bir düzenek inşa etti: Dikey olarak derecelendirilmiş bir su tankının bir yarısını tuzlu ve boyalı deniz suyuyla, öteki yarısını tuzu daha az suyla doldurdu Tankı ayıran bölmede bir kapak açarak, iki suyun karışmasını gözlemledi; boyalı deniz suyu, gözle görünür biçimde tankın dibine akarak burada tabaka oluşturdu Ve Marsigli, gerçekten ne yaptığının tam farkında olmadan, oşinografinin temel olgularından birinide keşfetmişti: Akıntılar, ırmakların akması gibi, akışkanlar mekaniğinin ilkelerince belirlenen başka kuvvetlerle, bu durumda basınç etkisiyle hareket ederler, yerçekimiyle değil Daha ağır Akdeniz suyunun Karadenize doğru akması, daha hafif suyu ters yönde hareket etmeye zorluyordu Marsigliden sonra başka bilim adamları da, çoğu Rus olmak üzere, Karadenzin tuhaf ve inatçı doğasını incelemeye başladı Marsigli bu denizin suyunun Akdeniz kadar tuzlu olmadığını ve yoğunluğunun daha az olduğunu göstermişve bir mucizeyi açıklamıştı: Deniz seviyesi Boğazdan suların akmasına karşın niçin düşmüyordu Ama Karadenizi bütün öteki denizlerden ayıran temel özelliği keşfedecek olanlar başkalarıydı: Karadeniz nerdeyse ölü bir denizdir
Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Luigi Ferdinando Marsigli maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir