E-3 Sentry Geliştirilmesi

Geliştirilmesi
Haziran 1965'te Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) kullanılmakta olan EC-121 Warning Star uçaklarının yerine geçecek, mevcut sistemlerin yer ekosu nedeniyle belirleyemediği alçaktan uçan hava platformlarını ve hatta yer hedeflerini tespit edebilecek şekilde modern hava radarıyla donatılmış bir havadan erken uyarı ve kontrol sistemi geliştirilmesi için fizibilite çalışması başlattı Bu kapsamda Boeing, Douglas Aircraft Company ve Lockheed firmalarıyla sözleşme imzalandı, Temmuz 1966'da Lockheed ile olan sözleşme iptal edildi 1967 yılında yeni uçağın radarının geliştirilmesi için Westinghouse Electric ve Hughes Aircraft firmalarının rekabet edeceği paralel bir program başlatıldı 1968 yılında tasarım doğrulama testleri modifiye edilmiş bir EC-121Q üzerinde uygulanmaktayken program Kara Radarı Teknolojisi(((İngilizce: Overland Radar Technology (ORT))) olarak adlandırılmaktaydı Yarışmanın sonucuna bakılmaksızın Westinghouse'un radar anteninin kullanılması kararlaştırılmıştıİlk iki sistem test uçaklarına yerleştirilerek Mart 1972'de başlanılan testler Temmuz 1972'de sona erdi Westinghouse, Bell Labs 'tan Gardner Fox'un adıyla Fox Faz Kaydırıcısı olarak da bilinen yüksek güçlü RF faz kaydırıcılarının tasarımında öncülük etmiştir
Temmuz 1970'de Boeing'in sekiz adet General Electric TF34 motoruyla donatılmış, radarın gövde üzerindeki bir döner kubbeye yerleştirildiği bir Boeing 707 'den uyarlanmış teklifi McDonnell Douglas'ın Douglas DC-8 tabanlı tasarımına üstün görülerek tercih edildi
EC137D olarak adlandırılan ve radar sisteminlerinin test edileceği ilk iki uçak için sipariş verildi Test uçaklarında orijinal üretim uçaklarındaki 14 saatlik uçuş idame zorunluluğu bulunmadığından uçakların üzerindeki standart Pratt & Whitney JT3D motorları değiştirilmedi EC-137'lerin ilki ilk uçuşunu 9 Şubat 1972'de yaptı İki radar sistemi arasındaki karşılştırmalı uçuşlar aynı yılın Mart ayında başlayıp Temmuz ayında sona erdi Testler sonucunda, üretilecek uçakta Westinghouse radar sistemi kullanılmasına karar verildi İlk başlarda tasarımının büyük kısmı F-15 radar programında kullanılacak olan Hughes radarının seçilmesine kesin gözüyle bakılmaktaydı Hughes radarının F-15 tasarımından gelen analog frekans filtrelerine karşılık Westinghouse'ın radarı Edwin Sloane ve ekibi tarafından geliştirilen Ardışık Hızlı Fourier Dönüşümü((İngilizce: FFT(Fast Fourier Transform)))yöntemini kullanarak 128 Doppler frekansını sayısal olarak ayrıştırabilmekteydi Westinghouse ekibi her uçuş öncesinde programı modifiye edilen 18-bit programlanabilir bilgisayar ve Darbeli Doppler Modu 'nu ((İngilizce: Pulse Doppler Mode)) tamamlayan Ufuk Ötesi Modu((İngilizce: Beyond The Horizon (BTH))) ile müsabakayı kazandı BTH modunun ufuk ötesi gemileri belirlemede yararlı olduğu kanıtlandı
26 Ocak 1973'te tam donanımlı AWACS uçağı geliştirilmesi için onay verildi ve uçağın sistemlerinin daha geliştirilmesinde kullanılmak üzere 3 adet ön üretim uçağı sipariş edildi Bu uçaklardan ilki Şubat 1975'te uçmaya başladı Yapılan bir değişiklik uçuş idame süresi gereksiniminin azaltılarak 4 adet JT-3D(Amerikan askeri dökümanlarında TF-33 olarak adlandırılmıştır) motorunun yeterli görülmesiydi Görev bilgisayarı ve monitör sistemlerinin geliştirilmesi için IBM ve Hazeltine firmaları seçildi IBM tarafından geliştirilen bilgisayar 4PI olarak adlandırıldı ve yazılımı için JOVIAL dili kullanıldı Bir SAGE ya da BUIC kullanıcısı izleme ve tablolama ekranlarına anında erişebilecekti, ancak semboloji farklılıkları Link-11 (TADIL-A) üzerinden İzlanda, Avrupa ülkeleri ve Kore'deki taktiksel yer radarı sistemleri ile uyumluluk sorunları teşkil edebilmekteydi
E-3 Sentry için Boeing 707 uçağında yapılan değişiklikler döner bir radar kubbesi, yerde ve havada tek noktadan yakıt ikmal donanımı ve acil durum tahliye kapısı eklenmesiydi İlk tasarımda önde ve arkada iki adet tahliye kapısı varken daha sonra montaj masraflarını azaltmak amacıyla arkadaki iptal edilmiştir Eğitim ve malzeme maliyetlerinin kısılması amacıyla 1980'lerde paraşüt kullanımı da iptal edilmiştir Paraşütler mürettebata verilmek yerine uçağın arka kısmında depo edildiğinden ilave edilen donanımlardan sonra bunları depolayacak alan kalmamıştır Bu değişiklikler aynı zamanda ABD ve NATO 'nun mürettebata dağıtılacak başlıkların tetkiki, onarımı ve bakımı için gereken yıllık yüzlerce adam-saat'lik işçilikten tasarruf etmesine olanak sağlamıştır
Yenileştirme Programları
USAF E-3 filosundaki en kapsamlı yenileme programı 2001 yılında tamamlandı Blok 30/35 Modifikasyon Programı olarak bilinen yenileme 4 adet iyileştirme ihtiva ediyordu:[10]

Elektronik Destek Tedbirleri((İngilizce: Electronic Support Measures (ESM))) olarak bilinen, tehdit ya da izleme amaçlı yayın yapan yer ve hava emiterlerini tespit ve tanımlama kabiliyeti
Birleşik Taktik Bilgi Dağıtımı Sistemi((İngilizce: Joint Tactical Information Distribution System (JTIDS))) olarak adlandırılan, karıştırılmaya karşı korumalı iletişim, bilgi dağıtımı, yer tespiti ve tanımlama kabiliyeti sağlayan donanım Bu sistem TADIL-A Link-11' in radar bilgisinin yüksek hızda dağıtımı ilavesiyle iyileştirilmiş halidir TADIL-J, ya da Link-16 olarak da bilinir
JTIDS (Link-16), ESM ve gelecekteki olası iyileştirmelere uyumluluk için bilgisayar hafıza miktarının artırılması
Küresel Konumlandırma Sistemi((İngilizce: Global Positioning System (GPS))) eklenmesi

Gelecekteki Hedefler
Boeing 707 artık üretimde olmadığından Japonya Hava Savunma Gücü için üretilen E-3'lerdeki görev sistemleri Boeing E-767 hava platformuna uyarlanmıştır E-10 MC2A 'nın RC-135 ve E-8 Joint STARS ile birlikte Birleşik Devletler'in kullandığı E-3'lerin yerini alması planlanmış, ancak sonrasında E-10 programı iptal edilmiştir Günümüzde USAF, E-3 platformunun güncel teknolojik standartlara yükseltilmesi için yeni bir çalışma yapmaktadır Bu çalışma kapsamında Boeing, Blok 40/45 modifikasyonu yaptığı uçakları test etmektedir Bu uçaklar USAF'un gelecekte E-3 filolarına Görev Mürettebatı Bölmesi ve Hava Muharebe İdare Bölmesi eklemesi yönündeki hedeflerini temsil etmektedir[11] Değerlendirilmekte olan bir diğer program da Hava Platformu Modernizasyonu 'dur ((İngilizce: Airframe Modernization Program (AMP))) AMP programı E-3'ün kokpitinin tamamen bilgisayarlı sistemlerle donatılması ve şimdikinden daha güvenilir ve %19~22 oranında yakıt tasarrufu sağlayacak motorlarla donatılmasını kapsamaktadır (yeni motorların 4-5 yıllık kullanımda sağlayacakları yakıt tasarrufu ile masraflarını amorti etmesi öngörülmektedir) Yeni motorlarla E-3'ün hem daha iyi sensör görüş alanına sahip olması hem de daha uzun menzil, daha uzun görev idame süresi ve daha kısa kritik kalkış mesafesi kazandırılması planlanmaktadır (şu anda bir E-3 tam yakıt yüküyle havalanabilmek için en kötü şartlarda 10,000 fit uzunluğunda bir piste gereksinim duymaktadır) E-8 Joint STARS 'a takılmakta olan Pratt & Whitney JT8D motorlarının yeni 707 CFM-56 motorlarının yarı fiyatına malolduğunun açıklanması üzerine Hava Kuvvetleri mevcut motorları yenileme olasılığını araştırmaktadır[12] Ancak içinde bulunulan savaş ortamı gözönüne alındığında E-3 filosunun yenilenmesi için ödenek ayrılması öncelikli görülmemektedir Bu yenileme programları gerçekleştiğinde üretimden kalkmış pek çok sistemin değiştirilmesini de beraberinde getireceğinden Hava Kuvvetlerindeki AEW&C mevcudiyeti muhafaza edilecektir

Kaynak : Wikipedia