Sovyet Partizanları Partizan Faaliyet Bölgeleri

Partizan faaliyet bölgeleri
Sovyet partizan aktiviteleri haritası





1941-1944 dönemlerinde Sovyet partizanlarına genel bakış



Haritadaki işaretler ve anlamları şöyledir:

Açık yeşil işaretler:Partizan denetimindeki bölgeler
Koyu yeşil çizgiler:Partizan saldırıları
Kırmızı daireler:Partizan birlikleri bulunan yerler
Taranmış siyah çizgiler:Engellenmiş Alman iletişim hatları
Kırmızı alevler:Partizanlarca gerçekleştirilen büyük saldırılar
Ters kırmızı üçgenler:Alman Ordusunun da dahil olduğu öne çıkan partizan eylemleri
Kızıl yıldızlar:Kızılordu ile birlikte gerçekleştirilen partizan saldırıları

Belarus
Sovyet yetkilileri Belarus'u partizan savaşı için çok önemsemiştir Bölge çok sık ormanlar ve bataklıklar içeren coğrafi yapısı ve Batı ile iletişimi sağlayan stratejik yapısı nedeniyle önemlidir Belaruslu komünistler Barbarossa Harekatının ilk günlerinden hemen sonra direniş örgütlemeye başlamışlardır
1941 yılı Ağustos ayında Belarus'da 231 partizan grubu faaliyet gösteriyordu Etrafında direniş örgütlemek üzere 1941 yılı sonuna kadar 437 partizan bölgeye gönderilmiştir Toplamda partizan sayısının 7 bin 200 olduğu belirtilmektedir Ancak Alman işgali ilerleyip cephe Belarus'dan uzaklaşınca partizan birliklerinin durumu daha da güçleşecektir Bu durumdaki partizanlara 1942 yılının Mart ayına kadar geniş ölçekli destek gelmeyecektir En önemli eksik telsiz ve iletişim araçlarının eksikliğidir İşgalin ilk dönemlerinde partizanlar yerel halkın desteğine de tam sahip değildir Partizanlar özellikle çok soğuk geçen 1941-42 kışında yalnız kalmış, ciddi erzak, ilaç ve ***** sıkıntısı çekmiş, birbiriyle eşgüdüm içinde olmayan saldırılar gerçekleştirmiştir
1941 yılı yaz aylarında başlayan ve devam eden partizan karşıtı Alman askeri harekatları başarılı olmuş Belarus'da partizan eylemleri gözle görülür oranda düşmüştür1942 yılı başlarına gelindiğinde çoğu partizan birliği yeraltına çekilmiş ve saldırmaktan çok yerel halk arasında örgütlenmeyle ilgilenir durumdaydı
1941 yılı sonlarında yaşanan ve Sovyet zaferiyle sonuçlanan Moskova Muharebesi sonrasında partizanların bölgede gördüğü destek artacak ve 1942 yılındaki 1 Rzhev-Vyazma Muharebesi sonunda iyice güçlenecektir
Vitsyebsk koridoru




Partizanları öven propaganda afişi

Faşistlerin cephe gerisini imha eden kahraman partizanlara selam olsun!


Sovyet partizan hareketinin gelişmesinde Vityebsk koridorunun[10] açılmasının çok büyük önemi olmuştur 1942 yılının Şubat ayında Sovyet topraklarıyla Alman işgali altındaki bölge arasında bir koridor açılır Smolensk Oblastındaki Velizh - Usvyaty bölgesinde cephenin bir anda ilerlemesiyle Sovyet Orduları daha önce temasın imkansız olduğu bölgelerle temasa geçer Buradaki partizan kuvvetleri bu sayede yoğun destek alacak ve cephe gerisinde Alman birliklerine ciddi kayıplar verdirecektir
Sovyet vatandaşları ve özellikle Yahudiler işgal altında sivil hayata dahil olmaktansa partizan saflarına katılmayı tercih ederler 1941 yılının son bahar aylarında savaşın ilk döneminde esir edilen bazı Sovyet askerlerinin salıverilmesi de bu askerlerin partizan saflarına katılmasına ve direnişin kuvvetlenmesine yolaçar
1942 yılının bahar aylarına gelindiğinde savaşın ilk yılının deneyimiyle hareket eden partizanlar küçük grupların birleşmesiyle ilk birliklerini kurmaya başlar Birlikler büyüyünce eşgüdüm, sayısal avantaj ve örgütlenme hızlanacak yeni iaşe yolları oluşturulacaktır Ayrıca partizan saldırıları şiddetlenecek ve özellikle demiryolları youn bir şekilde sabote edilerek Alman iaşe hattı sıkıntıya sokulacaktır
1942 yılıyla beraber Sovyet partizanlarına karşı işgalci Alman yönetimi yerel işbirlikçiler sayesinde harekatlara başlayacak ve ant,-partizan birlikler kurmaya çalışacaktır Buna rağmen gelişen Belarus'daki partizan kuvvetler 1942 yılının Kasım ayında 47 bin sayısına ulaşacaktır
Bu dönemde yine Alman işgali altındaki Polonya'da faaliyet gösteren ve sürgündeki Wladyslaw Sikorski hükümetine bağlı Armia Krajowa ile Sovyet partizanları arasında temas sağlanacak, işbirliği yapılacaktır Ancak Sovyetler Birliği ile Sikorski hükümetinin arası 1943 yılında açılınca işbirliği kesilir
1943-1944




Nazi saflarına geçen Ruslardan kurulan Waffen SS bünyesindeki birliklerin arması


Batı Belarus'da Sovyet partizan kuvvetleri 1943 yılında 9 alay, 10 birlik ve 15 özel harekat birimi takviyesi ile yaklaşık 10-12 bin kişilik destek alarak örgütlenir *****lı birliklerin sayısının artmasının yanı sıra Sovyetler Birliği Komünist Partisi de yeraltı faaliyetlerini sıklaştırır ve işgale karşı yoğun propaganda faaliyeti yapar
Stalingrad Muharebesinde kazanılan Sovyet zaferi ve Almanlarla işbirliği yapanlar için gönüllü olarak teslim olmaları durumunda vaad edilen af sayesinde partizan kuvvetlerine katılım hızla artar Alman Ordusu bünyesinde kurulmuş olan 29 SS Waffen Grenadier Tümeninden Sovyet tarafına firarlar gerçekleşir[11] Bu dönemde Belarus'a 1900 askeri personel paraşütle indirilmiş ve toplam partizan sayısı 150 bini aşmıştır Alman işgali altındaki topraklarda kurtarılmış bölgeler ilan edilecek hatta partizanlar için hayvancılık ve tarım yapılan kolhozlar kurulacaktır Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Alman işgalinden tamamen kurtulmasından sonra yaklaşık 180 bin partizan Kızılordu saflarına geçer
Ukrayna






Rahatsız edebilecek görüntü!





Yakalandıktan sonra idam edilen partizanlar

Levhada yazılanlar;

(Üstteki levhada Almanca ve Rusça)

Biz haydutlarız Alman askerlerini ve Rus köylülerini öldürdük ve soyduk

(Altta Almanca)

Fotoğraf çekmek yasaktır
Sidor Kovpak partizan müfrezesine bağlı kadın partizanlar






Yakalanan bir partizan sorguya çekiliyor


Belarus ile birlikte Ukrayna Barbarossa Harekatından en şiddetli şekilde etkilenen ülkedir 1941 yılının yaz aylarında başlayan düşman saldırısı ve ardından işgal bölgede son derece yıkıcı etkiler göstermiştir Ukrayna'da özellikle 1930'lu yıllarda uygulanan kolektivizasyon siyasetine karşı yerel halktaki Sovyet karşıtı fikirler, Nazi işgaline bazı Ukraynalıların kurtarıcı olarak bakmasına yol açmıştır Ancak Nazilerin Ukrayna'da da uyguladıkları soykırım ve köle işçilik politikaları yerel halkta direniş hareketini güçlendirmiştir[12]
Ukrayna'daki ilk partizan grupları Chernihiv ve Sumy Oblastlarında oluşturulur Bu dönemde partizan önderi Sidor Kovpak kurduğu partizan hareketiyle büyük başarılar sağlayacaktır 1943 yılına gelindiğinde Ukrayna'daki partizan hareketi artık Moskova'dan yönetilmekte ve 150 bin savaşçıya sahip konumdaydı 1944 yılında artık çok güçlü duruma gelen Ukrayna partizanları Romanya, Slovakya ve Polonya topraklarındaki Mihver Devletleri düzenli birliklerine saldırabilir konumdaydı
Sovyet partizan hareketi Ukrayna'daki milliyetçi ve bağımsızlıkçı Sovyet karşıtı direnişe karşı olsa da yerel düzeyde iki direniş hareketi ortak davranmaktaydı Bu durum Ukrayna milliyetçilerinin Waffen SS bünyesinde düzenli orduya katılmasıyla değişir 1943 yılından sonra Ukraynalılardan oluşan 14 SS Waffen Tümeninin kurulmasıyla beraber Sovyet partizanlar milliyetçi Ukraynalılara karşı da savaşmaya başlayacaktır
Rusya
Bryansk bölgesinde Sovyet partizanları cephe gerisinde büyük bir bölgeyi kontrolleri altında tutmaktaydı 1942 yılının yaz aylarında 14 bin kilometrekarelik bir bölgede 200 bin kişi partizan hakimiyetinde yaşamaktaydı Burada öne çıkan Aleksey Fyodorov ve Aleksandr Saburov önderliğindeki partizanların sayısı 60 bine yaklaşmaktaydı İşgal altındaki dönemde Rus topraklarında önemli partizan faaliyeti görülen bölgeler aşağıda sıralanmıştır:

Belgorod Oblastı
Oryol Oblastı[13]
Kursk Oblastı
Novgorod Oblastı
Leningrad
Pskov Oblastı
Smolensk Oblastı[13]

1943 yılında Batı Rusya toprakları yenidne Sovyet denetimine geçmeye başlayınca çok sayıda partizan birliği Ukrayna'daki Nazi işgalindeki topraklara kaydırılır
Baltık devletleri
Sovyet partizanları Baltık devletlerinde de faaliyet göstermiştir Estonya'da komünist Nikolay Karotamm önderliğindeki partizanlar küçük gruplar halinde hareket ediyordu Letonya'da ise partizanlar Arturs Sprogis komutasındaydı Ayrıca ünlü tarihçi Vilis Samsons da partizan saflarında çarpışacaktır Letonya'daki partizanlar özellikle demiryolu ulaşımının engellenmesinde başarı kazanmıştır Litvanya'da Sovyet partizan harekatları cephe gerisinde kalan Kızılordu askerleri tarafından başlatılır 1942 yılında güçlenen partizanlar artık Sovyetler Briliğinden destek malzeme ve personel almaya başlar Partizanlar Moskova'da bulunan Litvanya Komünist Partisi Birinci Sekreteri Antanas Snieçkus tarafından yönetilmekteydi[14]
Finlandiya
Kış Savaşı sonrasındaki yenilgisinden sonra Finlandiya, Mihver Devletlerinin Barbarossa Harekatı ile Sovyetler Birliğine saldırmasını fırsat bilerek 1941 -1944 yılları arasında sürecek olan ve Devam Savaşı olarak adlandırılacak savaşı başlatır İlk başlarda başarı kazanan Fin Ordusu, Nazilerin Moskova önlerinde durdurulmasından sonra Alman desteğinin zayıflamasıyla beraber duraklamaya başlar İlk işgal edilen Sovyet topraklarında 24 bin etnik Rus esir kamplarına konmuştur Kötü geçen kış ve kötü koşullar nedeniyle 4 ila 7 bin Rus kamplarda hayatını kaybetmiştir[15] Ayrıca etnik Ruslara karşı ayrımcı davranışlarla birleşince işgal altındaki yerel Rus halk Sovyet partizanlarına destek vermeye başlar
Yaklaşık 5 bin civarı kişiden oluşan partizanlar genelde sınırın Sovyet tarafından sızmaktaydı Partizanların 1942 yılının Ağustos ayında Seesjaervi Gölünde gerçekleştirdikleri bir saldırı başarısız olacak ve çok sayıda kayıp yaşanacaktır Bu dönemde Fince ve Rusça propaganda yapan partizanların arasında en tanınmış olanı Yuri Andropov'dur[16]
Genel olarak bakıldığında Finlandiya'daki partizan savaşı diğer cephelere göre başarısız olarak değerlendirilir Bunda partizanların Fin topraklarına yabancılık çekmeleri, Fin kuvvetlerinin partizanlara karşı harekatlarda başarılı olmaları ve partizanların toplama kamplarında tutulan yerel etnik Rus halktan destek alamaması gibi faktörlerin belirleyiciliği vardır[17]
Sovyet toprakları dışında
II Dünya Savaşı sırasında kendilerini Sovyet partizanları olarak adlandıran partizanlar bulunmaktaydı Genellikle Nazi esir kamplarından kaçmış olan bu eski Sovyet asker veya sivilleri örgütlenmekte ve yerel direnişçilere katılmaktaydı[18][19] Bunlardan en bilineni Fransa'da faaliyet gösteren Rodina (Anavatan) isimli çevredir[20][21] 1944 yılında Sovyet partizanlar proletarya enternasyonalizmi gereğince Nazi işgali altındaki Avrupa topraklarındaki direnişe destek vereceklerdir Bu kapsamda Polonya ve Çekoslovakya'da faaliyet gösterilecektir[22]
Polonya
1939 yılında Sovyet Ordusu tarafından işgal edilen Polonya topraklarında Nazi işgalinden sonra Belarus ve Ukrayna'dakine benzer partizan hareketleri ortaya çıkmıştır Ancak burada Polonya milliyetçi direnişi ile ilişkiler Polonya'daki direnişe ayırt edici özellikler katacaktır
İlk başlarda iki direniş hareketi arasında sıkıntılı da olsa süren ortak düşmana karşı hareket, Sovyetler Birliği ile Londra'daki sürgün Wladyslaw Sikorski hükümetinin arasının bozulmasıyla beraber kopacaktır Özellikle Katyn Katliamının fark edilmesinden sonra ilişkiler kesilecek ve düşmanlığa varacaktır
Taraflar Nazi işgalciye karşı direnişin yanı sıra birbirlerine karşı da mücadele etmeye başlar Armia Krajowa'nın Sovyet partizanlarını da düşman yerine koyarak saldırıya geçmesi üzerine Sovyet partizanları da 22 Haziran 1943 tarihli emirle Polonyalı milliyetçilere karşı saldırılara başlar[23]
Armia Krajowa ile Sovyet partizanları arasındaki düşmanlık Armia Krajowa'nın Sovyet partizanlarına karşı Nazilerle işbirliği yapmasına kadar varacaktır Ocak - Şubat 1944 döneminde Vilnius ve Navahrudak bölgesindeki Aleksandr Krzyzanowski komutasındaki Armia Krajowa birlikleri Alman birlikleriyle birliklte Sovyet partizanlarına saldırır[24] Bölge Alman ve Armia Krajowa saldırıları sonucu partizanlardan temizlenecektir
Bu gibi işbirliği yaygın yaşanmamış ve Londra'daki sürgün hükümeti tarafından kınanmıştır 17 Ocak 1944 günü bu yönde bir yazılı emir yayınlanmıştır

Kaynak : Wikipedia