Yozgat (İl) Tarih

Tarih
Yozgat ili Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir Alişar Höyüğünde 5000 sene önceye ait eserler bulunmuştur Yozgat il toprakları Anadolu'da ilk siyas birliği kuran veAnadolu'da tarih devrinin başlangıcı kabul edilen Hititlerin sınırları içinde ve en kalabalık yerleşme merkezlerinden biriydi MÖ 1500-2000 yılları arasında kurulan Hitit Krallığının merkezi Hattuşaş, Yozgat il sınırları içindedir
Sami Asurlular Kızılırmak'ı geçerek buraya kadar gelmişlerse de, bu bölgeye hakim olamamışlardır Frikya ve Lidya krallıkları bu bölgeye devamlı hakim olamadılar
MÖ 6 asırda Presler Anadolu'nun mühim kısmını ve bu bölgeyi istila ettiler MÖ 4 asırda Makedonya Kralı İskender, Pers Devletini yenerek Anadolu ve İran'ı krallığına kattı İskender'in ölümü üzerine imparatorluk komutanları arasında taksim edilerek Anadolu, Asya İmparatorluğu (Selevkoslar Devleti)nin payına düştü Az sonra bu bölge Kapadokya Krallığına geçerek Kayseri'den idare edilmiştir
MÖ 1 asırda Roma İmparatorluğu bütün Anadolu gibi bu bölgeyi de kendi toprakları içine kattı MS 395 senesinde Roma İmparatorluğu ikiye bölününce Anadolu Doğu Roma (Bizans)nın payına düştü
İslam orduları ve Sasanler zaman zaman Bizans'ın elindeki bu bölgeye akınlar yapmışlarsa da bu bölgeyi devamlı olarak ellerinde tutamadılar
1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu fatihi ve Anadolu'da ilk Türk devletinin kurucusu Kutalmışoğlu Gazi Süleyman Şah başkumandanlığındaki Selçuklu Oğuz orduları, bütün Anadolu gibi Yozgat bölgesini de fethederek 1077'de kurulan Selçuklu Türk Devletine kattı Bir ara Danişmendoğullarının nüfüzuna giren bu bölge, devamlı Konya'ya yani, Anadolu Selçuklu Türk Devletine bağlı kaldı 1308'de Selçukoğulları Hanedanı düşünce, Anadolu gibi bu bölge de İlhanlı Devletine bağlandı
İlhanlıların sonuncu Anadolu Genel Valisi Uygur Türklerinden Eratna Bey 1335'te Sivas'ta istiklalini lan edince bu bölge Eretna Beyliğine geçti Bu topraklar 1380'de Selçukoğullarından Melik Rükneddn'e intikal etti 1398'de Kadı Burhaneddn öldürülünce Sultan Yıldırım Bayezd Han bu bölgeyi 1398'de Osmanlı Devletine kattı
Tmür Han 1402-1403 senelerinde Yozgat'ı ele geçirdi Tmür Han Anadolu'yu terk edince Çelebi Sultan Mehmed Han bu bölgeyi Osmanlı Devleti sınırlarına yeniden kattı Bu tarihten tibaren Osmanlı Devleti yıkılıncaya kadar Yozgat bir İç Anadolu şehri olarak Osmanlı idaresinde yaşadı
Türkmen beylerinden Çapanoğlu Ahmed Paşa Yozgat'ı yeni baştan mar etti Bu zat 1762-1813 arasında 51 yıl valilik yaptı Bir ara Çorum, Kayseri, Ankara, Amasya, Çankırı, Niğde, Tarsus bu ailenin idaresine verildi Sultan İkinci Mahmüd Han zamanında idar değişiklikler olunca, Üçüncü Çapanoğlu Süleyman Beyin büyük oğlu Celaleddn Paşa vezir (mareşal) olarak devlet hizmetinde çalıştı Diyarbakır, Halep, Maraş, Erzurum, Adana ve Kayseri valiliği yaptı ve 1846'da vefat etti Çapan (Çapar) veya Cebbaroğullarından Ahmed Paşa ve oğulları Hacı Mustafa ile Süleyman Bey; Ömer Ağa ve Müderris Abdülcebbar ve Abdülfettah Efendiler bu aileden olup, devlete büyük hizmetleri oldu
Osmanlı devrinde "Bozok" denilen ve aşağı yukarı bugünkü Yozgat topraklarını içine alan Sancak (vilayet), Sivas Beylerbeyliğinin (eyaletinin) 8 sancağından biriydi Tanzimattan sonra ise Ankara vilayetinin (eyaletinin) beş sancağından biri oldu Üç kazası vardı
Cumhüriyet devrinde sancaklara (mutasarrıflıklara) vilayet (il) denilince Yozgat vilayet oldu
Yozgat adının verilmesi
İlin asıl adı "Bozok" olup, zamanla "Yozgat" olarak değiştirilmiştir Oğuzların; "Bozok" koluna mensup Türkmenlerin bu bölgeye akınıyla birlikte, yöre "Bozok" ismiyle anılmıştır 1800'lü yıllara doğru bu ismin yanı sıra "Yozgat" adı da telaffuz edilmiştir
"Yozgat" adının menşei konusunda ise, değişik söylentiler ileri sürülmektedir Bir rivayete göre, Yozgat Saray Köyü'nden (bugün itibariyle kasaba) itibaren aşağıdan yukarıya doğru kat kat yükselmektedir Bu kat kat yükselişindin ve rakımının yüksekliğinden dolayı önceleri "Yüz kat" denmiş, zamanla bu isim söylene söylene "Yozgat" halini almıştır
Diğer bir rivayete göre; Aşiret Reisi Ömer Cabbar(Çapanoğlu) Ağa'nın yüzü çopurdu Bu yüzden kendisine Çopur veya Çapar Koca derlerdi Söylentiye göre Cabbar Ağa, sürülerini bir yaz günü yaylakta otlatırken karşısına Hızır çıkıyor ve davar sahibi Cabbar Ağa'dan içmek için süt istiyor Güler yüzlü Ömer Ağa hemen misafirine ikramda kusur etmeyerek, gönül hoşluğu ile sütü ikram eder Hızır sütü içtikten sonra çok memnun kalır ve Cabbar Ağa'ya "Çobanoğlu, yozuna yoz katılsın, memleketinin adı Yoz-Kant olsun" diyor Bu sözü söyleyerek kayboluyor Temeli böyle olan Yoz-Kant söylene söylene Yozgat halini alıyor
İsmin kaynağı hakkında her ne kadar tatmin edici bir bilgi yoksa da uzun yıllar bu bölgenin böyle anıldığı bilinmektedir
2 Dönem Kütahya Mebusu Cemil Bey tarafından verilen bir takrir ile Yozgat ismi Bozok olarak değiştirilmiş, bilahare 23 Haziran 1927 tarihinde Bozok Mebusu Süleyman Sırrı Bey ve arkadaşlarının verdiği bir takrirle Bozok ismi tekrar Yozgat olarak değiştirilmiştir Yozgat adı nasıl Bozok'tan dönüşmüştür, pek anlaşılabilir, bir bilimsellik taşımamaktadır

Kaynak : Wikipedia