Gezenek Köyü Hakkında Bilgi Şenkaya Erzurum

Erzurum Köyleri - Şenkaya Gezenek Köyü - Gezenek Köyü Hakkında - GezenekKöyünün Tanıtımı - Gezenek Köyü Resimleri


Gezenek, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir köydür

Tarihi

Şenkaya'ya bağlı Gezenek Köyü tarihi süreç içerisinde Bizanslılar, Selçuklular, Akkoyunlular, Saltukoğulları vb çok değişik milletlerin egemenliği altında kalmış, Yavuz Sultan Selim Han'ın Erzurumu 1514'de Akkoyunlular dan alıp Osmanlı topraklarına katmasıyla Osmanlı egemenliği altına girmiştir

1878-79 yıllarında (93 harbi ) Rus istilasına uğrayan ve " Elviye-i Selase " (üç sancak bölgesi) içerisinde yer alan Oltu sancağına bağlı, Kosor nahiyesinin bir köyü olan "Örtülü köyü " (şimdiki adıyla Şenkaya) ve Bardız çayının yukarısında bulunan bütün köyler 1878 yılında yapılan Ayestefenos antlaşması ile Kars vilayetine bağlanarak harp tazminatı olarak Rus yönetimine bırakılmıstır Bu gün köyün altından akan Bardız Deresi 1917 yılına kadar Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında sınır teşkil etmişti Bu tarihten sonra Ruslar Ermeni ve Rumlardan oluşan azınlıkları bölgeye getirerek yerleştirmişler, bu olumsuz gelişme 1918 yılına kadar devam etmiştir

Şenkaya 'nın bir çok köyüne Ermeniler ve Rumlar yerleşmişti (köylerin eski isimlerinin de Türkçe olmayışının sebebi budur) Köyde Rumlar gelen kadar Türkler yaşamaktaydı fakat Rumlar gelince hepsi Anadolunun içeri kısımlarına göçmüştür, böylece Rumlar tam 33 sene Türk askeri bölgeye gelinceye kadar köyde yaşamışlardır Rumlar bu zaman sürecinde köyde kiliseler, evler ve mezarlıklar kurmuşlardır Örneğin Şu an köyün camisinin yerinde önceden bir kilise bulunmaktaydı ve yukarı Çançır denilen yerde büyük bir mezarlık vardır Ayrıca eski yayla denilen yerinde Onların yaylası olduğu iddia edilmektedir Evlerin kalıntıları hala görülebilmektedir Rumlar ayrıca buranın suyunu da ağaç borularla yukarı Çançır'dan getirmişlerdir (bu borular hala yerli yerinde durmaktadır)

Bölge Rumlarının Kültürel Tarihi

Köydeki Rumlar geleneklerine çok bağlıydılar Kırk gün perhiz tutmaktaydılar ve bu sürede hiç et ve süt ürünü yememekteydiler Voşkalara çaşır turşusu vuruyorlardı (Çaşır'ı çok kullanmaktaydılar) Hıristiyan oldukları için Paskalya Bayramını da kutlayan Rumlar yumurtaları renkli bir şekilde boyuyorlar ve o şekilde yutmaya çalışmakta ve inanışlarına göre onu tam yutabilen cennetlik birisi olarak ifade edilmekteydi

Köyde ölen birinin ayaklarına yedi çift çorap dikip giydirilmekte ve ölünün bir eline sopa, bir eline ekmek sıkımı vermekteydiler bunun sebebi ise ahirette İsa o kişinin yanına geldiğinde eğer yüzü gülümsüyorsa ekmek sıkımını vermesine eğer yüzü asık ise sopayı gösterip korkutup kaçırmesına bağlanmaktadır Yılın belli zamanları bütün çevre köylerdeki Rumlar Veng (TimurKışla)'deki büyük kilisede toplanmaktaydı Köyün en bakımlı evinin Papazın evi olduğu ve duvarları ile içinin resimlerle kaplı olduğu ayrıca bu resimlerin değerli olduğunu bilmeyen köy halkının bunları harap edip dağıttğı ve kilisedeki çanı da köyden dışarı attığı söylenmektedir

Köydeki Rumlar zengin olmayıp Geçim kaynakları hayvancılıktı Söylenenlere göre herkesin genellikle keçisi vardı ve herkes kendi hayvanını kendisi beslemekteydiYine söylenenlere göre Köyde herkesin evinde fırını vardı köylüler bu fırınlarda somun ekmek pişirmekteydiler (onların kullandıkları büyük hamur tekneleri son 20-30 sene ye kadar köyde kullanılmaktaydı fakat şu anda ortadan kalmışlardır)

Bölge Rumlarının Tarihi

Ermeni ve Rumlar Türklerin doğuya gelmeleriyle bölgeden yavaş yavaş göç etmeye başlamışlar ve eskiden bu köyde yaşayan Türkler Rumların gidişiyle ana yurtlarına geri dönmüşlerdir Fakat köyde hala Rumlar bulunmaktaydı Türkler ve Rumlar köyde 3 yıl kadar beraber yaşamışlardır Rumlar Türklerin bu bölgeye gelmeleriyle birlikte Yukarı çançır'dan Kars'a doğru gitmişler, Köyden ayrılırken de "Kör olasın Posik arkaşelek geldik arkaşelek gidiyoruz" ifadelerini kullanmışlardır

Kültür

Yemek Kültürü

Geleneksel beslenme alışkanlıklarının belli ölçüde sürdürüldüğü Erzurum yöresinde, buğday ve buğday ürünleriyle, kurutulmuş meyve ve sebzeler beslenmenin temelini oluşturur Et, süt ve süt ürünleri tüketiminin oldukça az olduğu yörede, doğada kendiliğinden yetişen çaşır, eskin, çiris, adol gibi bitkiler de beslenmede önemli yer tutar Yöre halkı, yılda en az bir defa çiris yemeyi gerekli sayar Çayın kıtlama olarak içildiği yörede, kesme sekerin bir parçası çaya batırılarak dil altına konur

Erzurum'un özgün yemeklerinden bazıları şunlardır: Tutmaç, kesme, herle, umaç çorbaları, siran, etli hıngel, gendime haşılı,sükkar köftesi, çeç, ayva dolması, lor dolması, şalgam ,kavurma, kadayıf dolması Bazı yemeklerin tarifleri şöyledir:

1– LOR DOLMASI: İki bardak bulgur, 500 gram çökelek (lor), Yeteri kadar evelik veya pazı yaprağı 2 adet soğan, tuz, 2 kaşık margarin Bir miktar süt kaymağı Soğanlar ince ince kıyılır ve yağda pembeleşinceye kadar kavurulur Diğer taraftan bulgur pilav gibi pişirilir Kavrulan soğanlara kaymak, bulgur ve lor ilave edilir sonra iyice karıştırılır ve pazı yaprakları dolma gibi sarılıp tepsiye tek kat dizilir Daha sonra bunlar Fırına verilip üzerleri biraz kızarmaya başlayınca çıkarılır Tereyağı kızdırılıp üzerine dökülür ve sarımsaklı yoğurtla servis yapılır (Hafif güzel bir yemektir)

2– UN HELVASI: 250 gram margarin, yarim bardağı ayçiçek yağı, 750 gram un, 4 bardak su, 750 gram seker, 1 bardak süt Margarin eritilir ve ayçiçek yağı da ilave edilir Un rengi sararıncaya kadar kavrulur İki bardak su ve bir bardak sütte şekeri eritilir (soğuk olmamalıdır) kavrulan un dökülüp karıştırılır İyice karıştırıldıktan sonra indirilir ve soğumaya bırakılır soğuduktan sonra servis yapılır

3– KESME AŞI: Mantı hamuru yapılır Uzun ve dar bir şekilde doğranmalıdır Ufak ufak köfteler yapılır Yeşil mercimek haşlanır, pişmesine yakın hamurlar ve köfteler ilave edlir Tuz ve as otu da yağda kavrulup dökülür Sulu bir şekilde yenir Doyurucu, hoş kokulu bir yemektir (As otu Erzurum'a has hoş bir ot türüdür)

4– DUT ÇULLAMASI: Kuru dut tatlı pestili ince ince doğranır ve yağda kavrulur Bir miktar su ilave edilip pişirilir Yumurta çırpılıp üzerine dökülür Hafif ateşte pişirilir ve sıcak servis yapılır

5– KAVURMA ÇULLAMASI: Sığır kavurmasının soğanı önce kavrulur ve kavurmaya katılır karıştırılır Hafif ateşte 5 dakika pişirilir ve üstüne bir yumurta kırılır Biraz pişirilip servis yapılır,

6– KUYMAK: 1 bardak süt kreması, yarım bardak un Un soğuk suyla açılır ve ateşte pişen kremaya ilave edilerek kremanın yağı üste çıkana kadar karıştırılır (Doyurucu bir yemektir)

7– TATAR BÖREĞİ: Mantı hamurunu muska seklinde kesip suda haşlayın ve üstüne sarımsaklı yoğurt döküp yiyin İstenirse kıyma kavrulup konur (İştah açıcı bir yemek)

8– EKŞİLİ DOLMA: 300 gram az yağlı kıyma, 200 gram eksi pestil Pestil ufak ufak doğranır, baharat ve tuz karıştırılır Üzüm yapraklarına doldurulup az tereyağı ekleyerek az suda pişirilir Sıcak servis yapılır (Hoş, tatlı bir yemek)

9– KELECOS: Evde kalan bayat ekmekler Bir miktar kıyma Kuşbaşı et Soğan, yoğurt, sarmısak, tuz Soğan, yoğurt, sarmısak, tuz az yağla karıştırılır Ekmekler ufak ufak doğranır ve fırına verilerek kızartılır Etler, soğanlarla kavrulur Fırından çıkan ekmeklerin üstüne sarmısaklı yoğurt konur ,üstüne de etler serilip servis yapılır (Doyurucu ve lezzetli bir yemek olup kalan ekmekler de değerlendirilmiş olur)

10– HASITA: Nişastayı kızgın yağda az sulandırılmış şeker de ilave ederek devamlı karıştırın Yağ üste çıkınca hazırdır

11– AYRAN AŞI: 1 bardak buğday, 4 bardak yayık ayranı, Az tereyağı Az as otu veya maydanoz, 1 kaşık un, 2 adet yumurta Buğdayı suda haşlayıp pişirin Ayrana un, yumurta ve tuzu koyun Kaynayan buğdaya bu karışımı ve üstüne de yağda as otu kızdırıp dökün Sıcak servis yapın (Nefis bir çorba)

ÇİRİŞ: Çiriş otu kavurmayla pişirildikten sonra, üstüne bir iki yumurta kırılarak yenir

KESME AŞI: Kara mercimek, findik büyüklüğünde et köftesi ve erişte suda pişirildikten sonra, üstüne kırmızı biberli, kızdırılmış yağ ve tahin dökülür

LAVAŞ: Un, tuzlu su ve maya katılarak yoğrulduktan sonra, kunt denilen parçalara ayrılır Küntler merdaneyle yufka seklinde açıldıktan sonra " rabata " denilen aletle sıcak tandırda pişirilir

Coğrafya

Erzurum iline 171 km, Şenkaya ilçesine 16 km uzaklıktadır

İklim

Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2007 70
2000 112
1997 93

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır

Muhtarlık

Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır

Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:

2004 - Kenan Erdoğu
1999 - Ziyettin Şentürk
1994 - Nizamettin Kotan
1989 - Ziyettin Şentürk
1984 - Muzaffer Şentürk

Altyapı bilgileri

Köyde, ilköğretim okulu yoktur fakat taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur Ptt şubesi ve ptt acentesi yoktur Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır doğrudur



Kaynak : Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kaynak : Yerel Net


Köyünüze Ait Bilgi ve Resimleri Bu Konu Altında Paylaşabilirsiniz