Vucudumuzun Direnç Mekanizmalari

İnsanoğlu milyonlarca hastalık yapabilen mikroorganizmalarla dolu bir çevrede yaşamını sürdürmektedir Bu organizmalara karşı bağışıklık sistemi 2 farklı aşamada organizmayı savunur


Doğal Direnç


Canlılarda doğal olarak bulunan ve onu mikroorganizmaların hastalıklarından koruyan, organizmanın yapısal ve genetik özelliklerine bağlı doğal bir direnç söz konusudur Bu direnç, ayrım söz konusu olmaksızın tüm mikroorganizmalara karşı oluşmuş "özgül olmayan doğal direnç" şeklindedir


Mikrop hastalık yapabilmek için once organizmada yerleşmesi ve yerleştikden sonra çeşitli engelleri aşması gereklidir Bu engellerin başında giriş kapısı engelleri olarak da nitelediğimiz deri ve mukozadaki engeller gelir Derimiz; bağışıklık sisteminin en önemli kısmını oluşturur Sağlam deriden çok az mikroorganizma içeri girebilmektedir Derimiz, mikroplarla vücudumuz arasında bulunan en önemli savunma silahımızdır Deride; ter, yağ bezleri ve yağ asitleri bulunmaktadır Bunların içerdikleri enzimler, ve derinin pH'ı antimikrobik etki yaparak organizmaların girişini engeller Ancak yanık, çizik vb durumlarda bu bütünlük bozulur ise organizmaların vücudumuza girişi kolaylaşır


Derinin dışında burnumuz, gözlerimiz ve ağzımız mikroplar için belirgin birer giriş kapısıdır Gözyaşı ve mukusun içerdiği enzimler (lizozim) birçok bakterinin hücre duvarını parçalayıcı niteliktedir Tükürük aynı zamanda antibakteriyel özelliktedir


Vücudumuzun ağız, kör barsak ve üreme organlarında yerleşmiş olan normal mikrop florası da bölgeleye yerleşmek isteyen patojen mikropların çoğalmalarını engeller


Bu engellerin etkinliğine rağmen, mikroorganizmalar zaman zaman vücuda girebilir Böyle bir durumda bir taraftan vücuttaki değişik kimyasal maddelerin yıkıcı etkisi, diğer taraftan da fagositoz mekanizması devreye girer Monosit ve diğer makrofajların, vücuda giren mikro-organizmaları fagositoz yoluyla çevrelemek ve sindirmek gibi yetenekleri vardır


Enfeksiyon sırasında kompleman sistemi de denilen 30'dan fazla protein de birbirlerini etkin kılarak, yabancı hücreler yüzeyinde delik açarak yok ederler Bazı kompleman ürünleri fagositleri ortama çeker, diğer bazı maddeler de bakterinin etrafını çevirerek bakterinin yutulup hazmını kolaylaştırır


Edinsel Direnç


Vücut savunması doğal direnç basamağında başarılı olamadığı durumlarda edinsel direnç yani sonradan kazanılan özgül bir bağışıklık devreye girer Bağışıklık biliminde "bağışıklık" denildiğinde bu direnç anlaşılır Organizma, hastalık etkenleri ya da bunların ürünleri ile ilişki kurduktan sonra ortaya çıkar ve oluştuğu organizmada etkili olur ya da bu organizmadan hastalık etkenleri ve ürünleri ile karşılaşmamış başka organizmalara aktarılabilir Bağışıklık iki türlü olabilir:


Aktif Edinsel Bağışıklık


Bağışıklık sistemi her zaman başarılı değildir Kimi zaman hastalığa yenilir, en etkili antibiyotikler dahi etkisiz kalabilir ve nihayet ölüm meydana gelebilir Bu nedenle bağışıklık sistemleri erişkinlere göre daha zayıf olan çocukların öldürücü ve sakat bırakıcı hastalılara karşı bağışıklıklarının daha bu tip hastalılarla hiç karşılaşmadan sağlanmış olması gerekir Bu amaçla mikropların zayıflatılmış, hastalık yapamayacak hale getirilmiş şekillerinin vücuda verilmesiyle, bağışıklık sisteminin uyarılmasını sağlamak üzere aşı dediğimiz sıvılar geliştirilmiştir Hekimlerin oluşturduğu bu bağışıklığa bu nedenle hekim kaynaklı bağışıklık da denir


Pasif Edinsel Bağışıklık


Aşılarla sağlanan "aktif edinsel" bağışıklığın yanısıra, antikor denilen sıvısal maddelerin çocuklara hazır olarak dışardan sunulması, kısa süren bir koruma sağlamasına karşın hastalıklardan korunmada önemli bir yer tutar Bu antikorlar, anneden çocuğuna rahim içindeyken kan yoluyla geçebildiği gibi anne sütüyle de aktarılabilmektedir Buna "pasif doğal" bağışıklık adı verilir Süt verme süresince ve doğum sonrasında 4-6 ay süreyle süt çocuğunu bir çok hastalığa karşı korur Bir de "pasif edinsel" bağışıklık mevcuttur Yine bir süre için etkili olan bu immun yanıt, piyasada satılan çeşitli "gamma globulinler" ile sağlanır Gamma globulin preparatları insanlardan, hayvanlardan ya da genetik teknolojilerle elde edilen tekli veya çoklu antikor karışımlarıdır