İbrahim Kaboğlu'ya 10 Soruda Tck 301. Madde

18 Eylül 2008 Perşembe


Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanı ProfDr İbrahim Kaboğlu, Türk Ceza Kanunu'nun tartışmalı 301 maddesini Yeni Aktüel dergisine değerlendirdi


- 301 nedir?

TCK'nın "Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar'ı düzenleyen (4 kısım) 3 bölümü içerisinde yer alan ve "Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" suçunu düzenleyen maddedir

- 301 Türkiye'de nelere yol açmıştır?

3601'in son fıkrası, "Eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz" hükmünü öngördüğü halde, uygulamada esasen eleştiuri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları cezalandırıldı Toplumda şiddet, ırkçılık ve hoşgörüsüzlük yaygınlaştı Korunmak istenen değerler bahane edilerek, farklı düşünen kesimlere karşı kullanılan kaba güç meşrulaştırıldı Türklük adeta kaba güçle özdeşleştirildi Toplumsal barış bozuldu Türkiye'nin uluslararası toplum önündeki imajı tamamen bozuldu

- 301'deki değişiklik sorunları çözdü mü?

Değişikyik sorunları çözmedi Şimdilik belki bir ölçüde gerilimlerin azalmasına katkıda bulunduğu söylenebilirse de tam tersine kimi olumsuzlukları da beraberinde getirdiği öne sürülebilir Olumlu yönü, cezanın üst sınırının indirilmesi ve suçun yurt dışında işlenmesi halinde daha ağır cezanın öngörülmemesi Soruşturma açmak için yeniden Adalet Bakanı'na izin yetkisi verilmesi olumsuz tarafı Fakat buna gerek duyulmuş olması bile, 301 ile öngörülen suçun subjektif özelliğini ortaya koymaya yeter

Nitekim uygulamada, değişen birşey yok Çünkü eğilim izin yönünde "Türklük" yerine "Türk Milleti" denmesi, "Cumhuriyet" yerine "Türkiye Cumhuriyeti Devleti" denmiş olması, düşünce ve ifadesine ilişkin özgürlük alanını genişletmedi Çünkü "eleştiri" kriteri aynen korunmuş Oysa, "eleştiri" düşünce özgürlüğünün suç oluşturup oluşturmadığının ölçütü olamaz

- 301 birey - devlet ilişkisini nasıl etkiliyor?

Devletin insanın eseri olduğu olgusunu tersine çevirerek, bireyin varlık nedeni devletmiş zihniyetini öne çıkarıyor Bir de yöneticilerin kendilerini devletle özdeşleştirme tehlikesini Dolayısıyla yöneticilerin politik tercihleri veya uygulamalarına yöneltilen eleştiriler, devlete yönelik olarak yorumlanabiliyor Bunun birçok örneği var

- 301 bireyler arası ilişkiyi nasıl etkiliyor?

Bireyler arası ilişkileri, eşit yurttaşlık temelinden uzaklaştırıp, Türk kökenli olanlar ve olmayanlar ayrımını deşmeye ve derinleştirmeye yönelik bir düzenleme Özellikle Lozan Antlaşması ile kendilerine azınlık statüsü tanınan gayrimüslimleri dışlayıcı ve aşağılayıcı bir yaklaşım

Ama bununla da sınırlı kalmayıp, Kürtler açısından da sorun yaratan bir düzenleme Hatta köken olarak Türk olmadığı halde bir tür asimile olmuş kesimlerde ayrışmacı eğilimleri tahrik eden bir madde

- 301 devletin kurumları arasındaki ilişkiyi nasıl etkiliyor?

Şöyle: Bu düzenleme ile devletin bazı kurumlarının saygınlığı, cezai korumaya indirgenmiş Diğerleri ise bunun dışında tutulmuş Eğer resmi kurumlar cezai yaptırımla korunabiliyorsa, o durumda neden hepsi bu düzenlemeye dahil edilmiyorlar?

Aslında yaratılan kurumlar arası eşitsizlik, ceza yasası ile koruma altına alınanların lehine değil aleyhine Çünkü kurumlar eleştirilebildiği ölçüde gelişir ve saygınlık kazanır

- 301 insan haklarını neden ihlal ediyor?

Çünkü, bireyin düşünce ve ifadesine tanınan özgürlük, diğer bütün özgürlüklerin kaynağını ve demokratik toplumun temel taşını oluşturur Özellikle politikacıların ve üst yönetim makamlarında bulunanların ülke ve toplumu ilgilendiren sorunlara ilişkin tutum, eylem ve işlemlerine basın ve yayın organlarının ağır eleştiriler yöneltmesi, insan haklarının güvence altına alındığı demokratik toplumklarda geniş bir koruma görmektedir

- 301 ırkçı bir madde midir?

Evet Üç nedenle: İlki gerekçesi nedeniyle İkincisi yazım şekli bakımından ve nihayet, uygulama biçimi bakımından Kaldı ki böyle bir açık veya örtülü amaç güdülmeseydi, belli bir etnisiteyi öne çıkarmak yerine, mutlaka böyle bir maddeye yer vcermek gerekli idiyse pekala "Türkiye Cumhuriye Yurttaşları" deyimi kullanılabilirdi

- 301 niçin yürürlükten kaldırılmalı?

Çünkü madde 301, "aşağılama"yı cezalandırmaktan çok, farklı düşünceye ve etnik kimliğe karşı "korku ve nefreti" yansıtıyor Düşünce suçu yaratıyor Demokratik toplumun temel değerlerini ihlal ediyor ve toplumsal barışı zedeliyor Kaldı ki 301 maddenin korumayı amaçladığı değerlerin ceza yasası ile korunması gerektiği varsayımında bile bunu karşılayan birçok madde var: 125 ve 216 gibi

- 301 Anayasa'nın ve TCK'nın hangi maddeleri ile çelişiyor?

Başta "kişi hak ve özgürlüklerini" koruma amacına dayanan TCK madde 1 olmak üzere, Anayasa'nın birçok maddesine: Eşitlik ilkesinden (Madde 10) düşünce ve ifade özgürlüğüne (Madde 25 ve 26); "demokratik toplum", "hakkın özü", "ölçülülük" ve "laik Cumhuriyet" gibi güvence ölçütlerinden (Madde 13) suç ve cezaların yasallığı (Madde 38) ilkesine kadar, birçok maddeye aykırı Bu arada Türkiye'nin onaylamış olduğu insan haklarına ilişkin birçok uluslararası sözleşmeye de aykırı

Yeni AKTÜEL - 18 Eylül 2008








Kaynak:Yeni AKTÜEL DergisiSöyleşi:İbrahim Kaboğlu