Mardin - Derik Tarihi

Mazıdağı,Viranşehir ve Kızıltepe ilçeleri ile sınır komşusu olan Derik yaklaşık olarak 1390-1400 yıllarında Térka aşiretinin bir kolu olan Davutoğulları (Mala Dawıdé Kalo) ve Kayıhanlılar (Mala Qeya) tarafından kurulmuştur Halen Derik'in ilk kurulduğu mehallere Gare Rezé Déwıd ve Mérga Keya denilmektedir Derik ilçesi, Diyarbakır yöresinde astığı astık, kestiği kestik olan Çıplak Haso adında bir miri öldürmeleri sonucu oluşan kan davası yüzünden göç etmek zorunda kalan bu iki aşiret tarafından kurulmuştur
Derik'in yüzölçümü 1397 Km2 olup 1998 Yılı genel nüfus sayımına göre merkez nüfusunun 19,750 kişi, 2000 Yılı nüfus sayımında da 20700 Kişi olduğu tespit edilmiştir Derik'te belediye teşkilatı 1874 tarihinde kurulmuş ve ilçe bu tarihte Diyarbakır'a bağlı iken 1923 Yılından itibaren Mardin'e bağlanmıştır 31 Ekim 1927 Cuma günü yapılan nüfus sayımında, İlçe merkezinde 528 ev, 38 dükkan, 1 cami ve 1 kilisenin bulunduğu, 1370 i erkek ve 1278 i kadın olmak üzere 2657 kişinin yaşadığı, köyler ile beraber genel nüfusun ise 6930 u erkek, 8181 i kadın olmak üzere toplam 15111 kişiden ibaret olduğu tespit edilmiştir İlçe Mazıdağı'nın güney eteklerinden Kızıltepe-Ceylanpınar ovalarına doğru alçalan alanları kaplar İlçe toprakları kuzeyden güneye doğru alçalmaktadır İlçe merkezinin üç tarafı dağlarla çevrili olup, iklim karasal özelliktedir
İlçenin ova kesimi bozkır, Mazıdağı yamaçları ise meşelerle kaplıdır Orman alanlarındaki ağaçlar son yıllarda giderek çoğalmakta ve gurleşmektedir İlçede en çok tahıl üretimi yapılmakla beraber sulama kuyularının kazılması ve sulama göletlerinin faliyete sokulması ile endüstri bitkilerinin üretimide oldukça artmıştır Bunun yanında önemli miktarda sayılabilecek zeytinlikler, bağlar ve meyva bahçeleride bulunmaktadır
Derik'in rakımı 780 M dır İlçe sınırları dahilinde bulunan dağların yüksekliği 1500 M yi aşmamaktadır İlçedeki dağlar Mardin Eşiği Dağları olarak adlandırılmaktadır İlçenin ova kesimi de Harrandan Nusaybine kadar uzanan ovanın bir bölümünü kaplamaktadır Ovanın önemli bir bölümü de tarih öncesi dönemlerde faliyet göstermiş yanar dağların püskürttüğü volkanik siyah taşlar ile kaplıdır Günümüzde sönmüş bu yanardağlardan, çimento sanayiisinde hammadde olarak kullanılan klinker maddesi çıkarılmaktadır
,,,,,,,,İlçe merkezinde ikamet eden halkın geçimi bağcılık, sebzecilik, meyvecilik ve zeytinciliğe dayanmaktadır Tarımın dışında üretime dayalı herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır Dağ köyleri ile Karacadağ yöresindeki köylerin geçim kaynağı hayvancılık, ova köylerinin geçim kaynağıda tarla ziraatına dayanmaktadır
Mardin tarih boyunca hangi medeniyetin etki alanı ve yönetimine girmişse, Derik'te bu devletlerin yönetimine girmiştir
Derik nüfusunun önemli bir bölümü son dönemlere kadar Ermenilerden oluşurken, zaman içerisinde sosyal ve ekonomik nedenlerden Ermenilerin büyük çoğunluğu göç etmişlerdir Şu anda Derikte sadece 2-3 Ermeni ailesi yaşamaktadır İlçedeki tarımsal faliyetin önemli bir bölümü ile zanaatların tümü Ermeniler tarafından yürütülmekteidi Ermenilerden kalma ve günümüze kadar yaşayabilmiş en önemli eser Déra Sor durDerik'in adını bu kiliseden aldığı sanılmaktadır
İlçede akarsular küçük çay ve dereciklerden oluşur Bunlardan başlıcaları; Şéb Deresi, Turcel Deresi, Zorava Deresi ve Cırcıp Deresidir Ayrıca devlet tarafından yaptırılan sülama
amaçlı göletlerde vardır Bunlarda Künreş, Şerefli, Yıldız ve Dumluca göletleridir

Derik ve Çevresinde Hüküm Süren Uygarlık ve Devletler

Millattan Önce

3000 Mittaniler
2350 Akkad veSümerler
2300 Akkadlar
2216 Sümerler
1800 Babil
1595 Kasiler
1350 Asurlular
612 Medler
585 Persler
330 Büyük İskender Dönemi
327 Selefkoslar
129 Partlar
83 Büyük Tigran Yönetimi( Ermeni Krallığı)
66 Romalılar

Millattan Sonra

200 Sasaniler
600 Caris Oğlu Arus Yönetimi
639 İyad B Ganem komutasındaki islam orduları tarafından fethedilme (HzÖmer Dönemi)
639-739 İslam dinine giren Arsus Kızı Mariye ve Torunu Amuda Dönemi
739-837 Yılına kadar bu yöreler yıkık ve virane kaldı
837-894 Musul Hükümdarı Al-i Hamdan Dönemi
894 Halife 16 Mu'tadıt Billah tarafından Mardin ve çevresi boşaltıldı
930-977 Nasırüddevle Hasan Dönemi
977-1084 Mervaniler Dönemi
1105-1400 Artuklu Devleti Dönemi
1394 Moğol İmparatoru Timur'un Talan ve istilası
1400-1468 Karakoyunlular Dönemi
1468-1507 Akkoyunlular Dönemi
1507-1515 Sefevi Devleti Dönemi
1515-1923 Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
1923 Cumhuriyet Yönetimi