İzmir'in Simgesi | İzmir Saat Kulesi

• Tipi: Saat Kulesi

• Mimari Tarz: Osmanlı Mimarisi

• Konum: Konak İlçesi - İzmir

• Tamamlanma: 1901

• Yükseklik: 25m (82 ft)

• Mimarı: Raymond Charles Pére

İzmir Saat Kulesi, İzmir'in Konak ilçesinde, aynı isimli meydanda bulunan tarihi eser Saatin kurulma nedeni eskiden saatlerin pahalı olmasıdır






II Abdülhamit'in (hükümdarlığı:1876-1909) tahta çıkışının 25 yılı için 1901'de Sadrazam Mehmet Said Paşa tarafından Alman Konsolosluk binasını yapan mimara yaptırılan kule 25 metre boyunda olup, dairesel esas etrafında dört çeşmesi vardır ve kolonlar Kuzey Afrika temasını esinlendirir Kulenin saati Alman İmparatoru II Wilhelm'in (hükümdarlığı: 1888-1918) hediyesidir






Saat kurulduğu günden bu yana yalnızca bir kere durmuştur 52 şiddetindeki 1974 İzmir Depremi sırasında hasar alan kulenin saat kadranları üzerindeki son kat yıkılmış ve saat depremin oluş saati olan 02:04'te durmuştur İki yıl içerisindeyse kule onarılmış ve saat tekrar çalışır vaziyete getirilmiştir

Kulenin üzerindeki Osmanlı tuğrası ve Osmanlı'ya ait işaretler daha sonra kaldırılmıştır Verilmek istenen mesaj sanatın genç cumhuriyet ile başladığı hissini vermektir





Saat Kulesi’nin Mimarîsi ve Sanatsal Özellikleri








Konak meydanını süsleyen ve İzmir’in simgesi olan Saat Kulesi gerçekten zarif bir sanat eseridir 81 metrekare taban üzerine sekizgen şekilde ve dört basamaklı haç biçimde mermer bir platform üzerine yapılan Saat Kulesi, 25 metre yüksekliğinde ve dört katlıdır Sekizgen platformun dar kenarlarında, dörder küçük sütun üzerine oturan sebiller yer alır At nalı kemerli, baldaken biçimli sebillerin üçer çeşmesi ve kurnası ile ortasında fıskiyeleri vardır Fıskiyelerden bugün iki tanesi yok olmuştur






Baldekenlerin üzerini alemli kubbeler örter Sebiller arasındaki geniş dört cephede, at nalı kemerli, demir şebekeli birer açıklık bulunur Bu açıklıklardan deniz tarafındaki olanı kapıdır Cephelerin ve sebillerin üzerini çepeçevre fistolu saçak dolaşır Kulenin platformu beyaz mermerden, diğer bölümleri ise kesme taştan yapılmıştır






Sekizgen kaide üzerinde sütunlu bir galeri ve onun da üzerinde köşeleri pahlanmış kare prizma gövde yükselir Zarif başlıklı, küçük kaideli sütunlar birbirine üç dilimli kemerlerle bağlanır Galeri ve çeşmelerde kullanılan pembe ve yeşil sütunların başlıklarında ve köşelerinde bitkisel süslemeler yer alır






Gövdenin dört bir tarafında, orta yerinde açılmış at nalı kemerli küçük nişli balkon görüntüsü veren unsurlar görülür Bunun üzerinde, Doğu ve Batı yönlerinde birer Osmanlı arması, Kuzey ve Güney yönlerinde ise Sultan II Abdülhamit’in tuğraları kabartma olarak yapılmıştır

Gövde üzeri, içleri beş kollu yıldızlarla doldurulmuş baklava dilimli kabartmalarla bezenmiştir Gövdenin üst bölümü üç sıra mukarnasla genişletilmiş ve dış yüzüne dört adet 75 cm çapında saat konulmuştur Saatin dönemin Alman İmparatoru Kayzer II Vilhelim tarafından Osmanlı-Alman yakınlığı nedeniyle hediye edildiğine dair bir takım kayıtlar varsa da, bu bilgiyi orijinal kaynaklarda doğrulatamadık Saatin ana mekanik bölümü özel yapılmış demir köşebentler ve döküm ayaklar üzerine oturtulmuş, yirmi iki dişli çarktan oluşmuştur Saatin bazı parçaları üzerinde 1901 tarihi görülmektedir






On iki küçük sütun üzerine oturan dördüncü kat, gövdeden daha dardır ve üzerini hilalli alemi olan metal kubbe örter ve bu bölümde, saatin şimdi çalışmayan çanı bulunmaktadır

Sarı Kışla, Hükümet Konağı, Hapishane, Hastane ve en son eklenen Saat Kulesi ile Osmanlı Devleti’nin İzmir’de modernleşme çizgisindeki kamusal meydanı tamamlanmış oluyor ve bu mekan toplumsal alanda çok sık kullanılan bir yer oluyor, hatta kentin kalbi haline geliyordu Doğaldır ki, anıtsal bir eser olan kule saymış olduğumuz kamu binaları arasında seçkin bir yere oturuyor ve insanların gündelik yaşamlarında kullandıkları bir enstrüman oluyordu
Saat kulesi Osmanlı Tarihi’nde “istibdat”ın sembolü olan II Abdülhamit adına yapılmıştı 23 Temmuz 1908’de II Meşrutiyet’in ilânı sonrasındaki özgürlük kutlamaları da Konak meydanında ve Saat Kulesi civarında gerçekleşmekteydi Bazı kaynaklarda, dipnot gösterilmeksizin, bu özgürlük kutlamaları sırasında bazı kişiler, Abdülhamit’e ait bir eser olduğu gerekçesiyle Saat Kulesi’ne saldırarak yıkmaya çalışmışlarsa da, araya girenler sayesinde bu yıkım hareketinin önüne geçildiği anlatılmaktadır






1 Eylül 1901’de tamamlanarak faaliyete geçen Saat Kulesi, İzmir’in güzel çirkin, acı tatlı, sevinçli üzgün yirminci yüzyılda yaşadığı her güne tanık olmuştur Ne var ki bu anıt, 1 Şubat 1974 tarihinde İzmir’de yaşanan 52 şiddetindeki depremden zarar görmüş ve kulenin saat kadranları üzerindeki son kat yıkılmış, inşa edilirken kesme taşlar arasına demir ve bakır lehimlenerek yapılan ana gövde depremlere dayanmıştır Yıkılan kısım yaklaşık iki yıllık süre içinde onarılarak eski haline getirilmiştir






Bu araştırma: İzmir Büyükşehir Belediyesince basılan ve Dr Sabri Yetkin tarafından İzmir Saat Kulesi’nin tanıtımı için hazırlanan Kentsel Bir Sembolün Doğuşu İzmir Saat Kulesi adlı kitapçıktan alınmıştır



Saat Kulesi Yapılırken (1901)





1 Şubat 1974’teki depremden sonra,
1975 yılında tamire alınan
Saat Kulesi’nin o zamanki görüntüsü









İzmir Saat Kulesi - Tablo- (Kartpostal)