Sümela Manastırı | (Maçka - Trabzon)

Sümela Manastırı | (Maçka - Trabzon)










Tarihçe
Sümela Manastırı, Trabzon ili, Maçka ilçesi, Altındere köyü sınırları içerisinde yer alan Panagia (Meryemana) deresinin batı yamaçlarında Mela (Yunanca 'siyah') tepesi üzerinde deniz seviyesinden 1150 m yükseklikte yer alan bir Rum manastır ve kilise kompleksi olup, tam adı Panagia Sümela (Παναγία Σουμελά) veya Theotokos Sümela'dır




Kilisenin MS 375-395 tarihleri arasında inşa edildiği sanılmaktadır Anadolu'da sıkça rastlanılan Kapadokya kiliseleri tarzında yapılmış, hattaTrabzon'da Maşatlık mevkiinde benzeri bir mağara kilisesi daha vardır


Kilisenin ilk kuruluşu ile manastır haline dönüşümü arasındaki bin yıllık dönem hakkında fazla bir şey bilinmemektedir




Karadeniz Rumları arasında anlatılan bir efsaneye göre Atina'lı Barnabas ile Sophronios adlı iki keşiş aynı rüyayı görmüşler; rüyalarında, Hzİsa’nın öğrencilerinden Aziz Luka’ın yaptığı üç Panagia ikonundan, Meryemin bebek İsa’yı kollarında tuttuğu ikonun bulunduğu yer olarak Sümela'nın yerini görmüşler Bunun üzerine birbirlerinden habersiz olarak deniz yoluyla Trabzon'a gelmiş, orada karşılaşıp gördükleri rüyaları birbirlerine anlatmış ve ilk kilisenin temelini atmışlardır Bununla birlikte manastırdaki fresklerde sıkça yer alıp, özel bir önem verilen Trabzon İmparatoru III Alexios’un (1349-1390) manastırın gerçek kurucusu olduğu sanılmaktadır




14 yüzyılda Türkmen akınlarına maruz kalan kentin savunmasında ileri karakol görevi üstlenen manastırın statüsünde Osmanlı fethinden sonra bir değişiklik olmamıştır Yavuz Sultan Selim'in Trabzon’da ki şehzadeliği sırasında iki büyük şamdan buraya hediye ettiği, Fatih Sultan Mehmed, II Bayezid, I Selim, II Selim, III Murad, İbrahim, IV Mehmed, II Süleyman ve III Ahmed'in de manastırla ilgili birer fermanları bulunmaktadır




Osmanlı döneminde manastıra sağlanan imtiyazlar, Trabzon ve Gümüşhane bölgesinin İslamlaşması sırasında özellikle Maçka ve kuzey Gümüşhane'de Hristiyan ve gizli Hristiyan köyleri ile çevrili bir alan yaratmıştır

18 Nisan 1916’dan 24 Şubat 1918’e kadar süren Rus işgali sırasında Maçka civarındaki diğer manastırlar gibi bağımsız bir Pontus devleti kurmak isteyen Rum milislerin karargahı olmuş, nüfus mübadelesi ile bölgedeki Hıristiyanların Yunanistan'a gönderilmesinin ardından önemini yitirerek TC Kültür Bakanlığı tarafından yakın zamanda onarılana dek kaderine terkedilmiştir










Genel Bilgiler
Oldukça geniş bir alan üzerine inşa edilen Sümela Manastırı, başlıca ana kaya kilisesi, birkaç şapel, mutfak, öğrenci odaları, misafirhane, kütüphane ile kutsal ayazma bölümlerinden oluşur




Manastırın girişinde su getirdiği anlaşılan büyük su kemeri yamaca yaslanmış durumdadır Çok gözlü olan bu kemerin bugün büyük bir bölümü yıkılmıştır




Dar ve uzun bir merdivenle manastırın ana girişine ulaşılır Giriş kapısının yanında muhafız odaları bulunmaktadır Buradan bir merdivenle iç avluya inilir Solda, manastırın esasını teşkil eden ve kilise haline getirilen mağaranın önünde çeşitli manastır binaları bulunmaktadır Sağ tarafta kütüphane yer almaktadır Yine sağda yamacın ön yüzünü kaplayan büyük balkonlu bölüm keşiş odaları ve misafir odaları olarak kullanılmıştır




Manastırın ana ünitesini meydana getiren kaya kilisesinin ve ona bitişik şapelin iç ve dış duvarları fresklerle donatılmıştır Kaya kilisesinin içinde avluya bakan duvarda III Alexios dönemine ait fresklerin varlığı tespit edilmiştir Şapeldeki freskler ise 18 yüzyılın başlarına tarihlenmektedir ve üç ayrı devirde yapılan üç tabaka görülmektedir









Sümela Manastırının İç Bölümleri


















Franz Schubert - Serenade

Kilise İçerisindeki Freskler

Asıl kilisenin absid kısmında, güney duvarında yukarıda Meryem'in doğuşu ve mabede sunuluşu, tebliğ, Hz İsa'nın doğuşu, mabede sunuluşu ve hayatı, Adem'in yaratılışı, Tanrı'ın tembihi, İsyan (Adem ile Havva’nın yasak meyveyi yemeleri), Havva'nın yaratılışı, Yeniden dirilme, Thomas'ın şüphesi, Nikaia konsülü Absid kısmının dışında, yukarıda Mikail, İncil’den resimler Güney kapısında Hz Meryem'in ölümü ve havariler Kilisenin doğuya bakan yukarı kısmında 2 sırada Genesis Cennetten kovulma Kabirde bir melek, Cebrail bulunmaktadır