Şırnak

Çizre ilçesi



Tarih ve Coğrafya

Cizre İlçesinin Tarihi Nuh Peygamber ve oğulları tarafından tufandan sonra kurulduğu söylenen Cizre’nin bilinen tarihi MÖ 4000 yılında Guti İmparatorluğuna kadar dayanmaktadır Gutiler Cizre, Dicle Cudiyi’de içine alan geniş bir bölgede hakimiyet kurmuşlardır Cizre daha sonra MÖ 2000 yılından itibaren Babil ,Araplar , Asurlular Medler, Persler, Selevkos ve Sasanilerin; İslamiyetin bölgeye gelmesi ile beraber Emevi ve Abbasilerin hakimiyeti altında kalmıştır 1096 yılında Büyük Selçuklular müteakiben emir ve şeyhliklerle idare edilen Cizre 1627 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğunun egemenliğine geçmiştir Cizre beyliği önceleri Diyarbakır Sancak Beyliğine bağlı iken 1841 yılında Musul’a bağlanmıştır Milli mücadele döneminde büyük başarılar gösteren Cizre ye Fransızlar gelip şehri savaşsız teslim almak istemişlerse de, halkın direnişi ve silahlanmayı görerek işgalden vazgeçmişlerdir İslamiyet’in Cizre’ye girmesi ile birlikte şehre yarımada anlamına gelen Cezire adı verilmiş, Cumhuriyet döneminde ise küçük bir düzeltmeyle Cizre olarak değiştirilmiştir Önceleri Mardin iline bağlı bir yerleşim birimi iken 16051990 tarih ve 3647 sayılı yasa ile Şırnak iline bağlanmıştır Cizre, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Şırnak İline bağlı ve ilden 45 Km uzaklıkta bulunan şirin bir ilçedir Doğusunda Silopi İlçesi, Batısında İdil İlçesi, Kuzeyinde Şırnak İli, Kuzey batısında Eruh ilçesi, Güneyinde ise Suriye Devleti yer almaktadır Cizre’nin deniz seviyesinden yüksekliği 400 m Yüzölçümü ise 460 Km2dir Cizre İlçesi İdil yolu ile Şırnak yolunun E-90 transit karayolu ile kesiştiği yerde, Dicle nehri kenarında etrafı tepelerle çevrili, yaklaşık 15000 dönümlük düz bir alan üzerine kurulmuştur İlçenin Kuzeydoğusunda 2089 metre yüksekliğindeki Cudi Dağı, Kuzeyinde Karadağı, atısında Deredağı ve batısında Akdağ bulunmaktadır Cizre’nin Güneyi ovalıktır İlçenin arazisi Dicle nehri çevresindeki alüvyonlu ovalarla ve ovanın doğu batısındaki yaylalardan oluşmaktadır İlçemiz yaz aylarında sıcak ve kurak, kış aylarında ılık ve yağmurlu bir iklime sahiptir Yaz aylarındaki sıcaklık kimi zaman 60c ye kadar ulaşmaktadır İlçemiz meteorolojik verilere göre ülkemizin en sıcak noktalarından biridir İlçemizin bitki örtüsü sıcaklık yüzünden yok denecek kadar azdır

Nüfus
İlçe nüfusu 1990 yılı nüfus sayımına göre 63626 iken, 1997 yılında yapılan nüfus sayımında 74755 22 Ekim 2000 tarihinde yapılan genel nüfus sayımında 82042 olarak belirlenmiştir Ancak bu oranın daha fazla olduğu tahmin edilmektedir İlçemiz çevre ilçelerden ve köylerinden göç almakla beraber büyük il merkezlerine de göç vermektedir İlçedeki yıllık nüfus artış hızı %2541’dir Ülkemizdeki nüfus artış hızının 1990-2000 yılları arasında yüzde 18 olduğu göz önünde bulundurulursa bu oran çok yüksektir Nüfusun 69591’i olan %85’i ilçe merkezinde, 12451’i olan %15’i ise köylerde yaşamaktadır KM2’ye düşen insan sayısı 178’dir

Beytüşşebap İlçesi



Tarihi ve Coğrafi Yapısı:
Beytüşşebap İlçesi oldukça eski bir yerleşim birimidir İlçeye tarih içerisinde Hurriler, Mittaniler, Asurlular ve Urartular egemen olmuşlardır İlçe, 1054 yılında Selçukluların, 1514 yılında ise Osmanlı İmparatorluğunun egemenliği altına girmiştir 1855 yılında Erzurum İline, 1865 yılında Van İline bağlanan Beytüşşebap, 1887 yılında İlçe olmuştur Bu tarihten Cumhuriyetin ilanına kadar Van İline bağlı kalan Beytüşşebap, 1926 yılında Siirt, 1936 yılında Hakkari ve 1990 yılında da Şırnak İline bağlanmıştır Beytüşşebap İlçesi, dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olup doğusunda Hakkari, batısında Siirt-Pervari, kuzeyinde Van-Çatak, güneyinde ise Hakkari-Çukurca ve Şırnak-Uludere yer almaktadır İlçenin doğusunda yer alan Altın Dağları ve batısında yer alan Tanin Tanin Dağları, İlçe sınırları içerisinde kesişmektedir Ayrıca, İlçede Kato Dağı mevcuttur İlçenin en önemli akarsuyu Habur Çayı’nın kollarıdır İlçenin rakımı 1650 metre olup en yüksek noktası 3300 metreyi bulan Altın Dağları’dır İlçenin iklimi, tipik karasal iklim özellikleri taşımaktadır

Nüfus:
2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre, İlçe merkez nüfusu 6364 ve köylerin nüfusu 14332 olup toplam nüfus 20696’dır 1997-2000 yılları arasındaki nüfus artış oranı yaklaşık % 11’dir

Güçlükonak ilçesi


Tarih ve Coğrafya

Güçlükonak İlçesi daha önce Eruh İlçesine bağlı bir köy iken 09051990 tarih ve 3644 sayılı Kanunla İlçe olmuş ve 16051990 tarih ve 3647 sayılı Kanun ile İdari bağlılığı değiştirilmiş ve Şırnak İline bağlanmıştır İlçemiz Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Dicle bölümünde Şırnak İlinin batısında yer almaktadır Doğuda Şırnak İli ,Batıda Dicle Nehri ve Dargeçit İlçesi, Güneyde Dicle Nehri ve İdil İlçesi,Kuzeyde ise Eruh İlçesi bulunmaktadır Yaklaşık olarak 550 Km2 yüzölçümünde olup, İlçenin rakımı 950 Mdir İlçenin Şırnak İl Merkezine uzaklığı 70 Km Cizre İlçesine Uzaklığı ise 45 Kmdir2000 Yılı Genel Nüfus sayımı geçici sonucuna göre İlçe Merkez Nüfusu 4111 Belde ve Köyler nüfusu 6189 olmak üzere İlçe toplam nüfusu 10300 tür İlçenin Coğrafi yapısı ; İlçe merkezi hariç diğer yerler genellikle engebeli bir yapıya sahiptir En yüksek dağı Fındık Beldesinin kuzeyinde bulunan Kale dağıdır Arazi bitki örtüsü bakımında zengin olmamakla beraber arazinin bazı bölümleri Ormanlıklardan oluşmakta ise de diğer bölümleri genelde çıplak küçük veya seyrek Ormanlarla kaplıdır Mevcut Ormanlar genelde Mazı ve Meşe ağaçlarından oluşmaktadır İlçenin en büyük akarsuyu Dicle Nehridir Bu Nehir Güçlükonak’ın Dargeçit ,İdil ve Cizre İlçeleri ile tabii sınırını oluşturmaktadır İlçenin ikinci büyük akarsuyu Eruh İlçesine bağlı Dönerdöver Köyü sınırları içerisinden çıkan Pilleder Köprüsünden Dicle Nehrine karışan Ruyısur Çayıdır İlçenin İklimi; Yazları sıcak ve kurak , Kışları ise soğuk ve yağışlı ,tipik bir karasal iklim görülmektedir Yılık ortalama sıcaklık 24 derece düzeyinde olup,yılık ortalama yağış miktarı 490 cm3 tür

Nüfus
2000 Yılı Genel Nüfus tespiti geçici sonuçlarına göre İlçemizin toplam nüfusu 10300 tür 4111’ü İlçe Merkezinde 6189’u ise Belde ve Köylerimizde yaşamaktadır Güneydoğu Anadolu Bölgesinin genel özelliği olan dışarıya göç verme olayı İlçemizde yaz aylarında yoğun olarak yaşanmaktadır Bu göç olayının temelde ekonomik nedenlerden kaynaklandığı görülmektedir Bu göç özelikle Batı Anadolu ya yöneliktir Yaz aylarında yapılan bu göç daimi olmayıp iş mevsiminin bitiminden sonra tekrar geri dönülmektedir İlçemizde aile planlaması istenilen düzeyde ulaşmamış olduğundan ,çok evlilikle ve çok çocukluluk yaygın olup,ailelerde ortalama çocuk sayısı 5-15 arasında değişmektedir İlçenin okuma,yazma,eğitim ve kültür düzeyinin düşük olduğu gözlenmektedir

Uludere ilçesi


Tarih
Cumhuriyetin ilanından sonra bucak haline getirilerek Beytüşşebap ilçesine bağlanan Uludere 27061957 tarihinde yürürlüğe giren 7033 sayılı kanunla ilçe yapıldı16051990 tarihinde çıkarılan 3474 sayılı kanunla yeni kurulan Şırnak iline bağlandı Uludere ilçesi Şırnak iline bağlı olup İl merkezine uzaklığı 48 kmdirİlçeye bağlı 12 köy ve 3 belde vardırUludere belediyesi 1958 yılında,Hilal Belediyesi 1973 yılında kurulmuşturBeytüşşebap ilçesinden ilçemize bağlanan Uzungeçit Belediyesi 1973 yılında,Şenoba Belediyesi 1998 yılında kurulmuştur

Coğrafi Yapısı
İlçenin yüzölçümü 825 kmkare olan Uludere-Irak ile 56 kmsınıra sahiptirDoğuda Hakkari ilinin Çukurca ilçesi,Batısında Şırnak ili ve Silopi ilçesi,Kuzeyinde Beytüşşebap ilçesi,Güneyinde Irak toprakları bulunmaktadırCoğrafi olarak dağlık ve engebeli bir araziye sahiptirİklimi genellikle karasaldırYazları sıcak ve kurak,kışları ise soğuk ve yağışlıdır


Nüfus ve İdari Yapı
2000 yılı nüfus sayımına göre ilçe merkezi 7928,Hilal Beldesi 2606,Uzungeçit Beldesi 3993,Şenoba Beldesi 4687 olup,köylerin toplamı 15944 genel toplam 35158 olarak tespit edilmiştirİlçemize bağlı Akduman,Doğan,Onbudak ve Işıkveren köyleri 1990 Genel Nüfus sayımından sonra terör nedeniyle boşalmıştır1997-2000 Genel Nüfus Sayımına göre nüfus oranı %42 oranında artış olmuşturNüfusun cinsiyet oranı % 45 kadın,% 55 erkek olarak belirlenmiştir İlçemizde 3 katlı Hükümet Konağında ;Kaymakamlık,Milli Eğitim Müdürlüğü,Nüfus Müdürlüğü,Tapu Özel İdare Müdürlüğü,Sicil Müdürlüğü ve Adliye faaliyet göstermektedirHükümet konağı dışında bulunan İlçe Jandarma Klığı,İlçe Emniyet Amirliği,Belediye Başkanlığı,Sağlık Grup Başkanlığı,PTT Müdürlüğü,Askerlik Şubesi Başkanlığı,Müftülük,Tarım İlçe Müdürlüğü,TC Ziraat Bankası kendi binalarında , Tek İşletme Şefliği kiralık binada İlçeye hizmet vermektedir

İdil ilçesi


Tarih

İlçeye ilk gelen ve yerleşen halkın kim olduğu konusunda çeşitli kaynaklarda değişik bilgilere rastlanılmaktadır Geçmişte büyük uygarlıkların kurulduğu Mezopotamya bölgesinde yer alan İlçe, değişik tarih devirlerinde çeşitli uygarlıkların etkisi altında kalmış ve her uygarlık bugüne değin izler bırakmıştır
İdil İlçesi tarihi MÖ2000’li yıllara kadar gitmektedir Mardin’in tarihine göre, Antakya’yı, Nusaybin’i ve Midyat’ı kuran Nikkaur adındaki bir kral aynı zamanda İdil’i de kurmuştur İlk adı Zarih idi Bu kelime Arapça olup, “ekici” demektir MÖ 2000’li yıllarda bu beldeye yerleşmiş olan Zapdey adındaki bir bey yöreye kendi adını vermiştir Böylece bir süre beldenin ismi “Beyt Zapdey” yanı “Zapdey’in evi” olarak kalmıştır
Bölgede sırasıyla Gutiler, Asurlar ve Aramiler hüküm sürmüştür MÖ 6 yüzyıla kadar Bölge Zarih adıyla anılmaktaydı MÖ 600 yıllarında Persler burayı istila ettikten sonra Hazağ (Hazak) ismini vermişlerdir Hazak Farsça olup, cesur, mert demektir
Mezkur tarihlerde Kral Şabur adındaki Pers kralı binlerce askerle burayı istila ederek 10000 (onbin) esiri beraberinde götürerek öldürmüştür MÖ 311 yılında Pers İmparatoru Darius'un Büyük İskender'e yenilmesiyle bu bölgede Hellenizmin etkisi altına girmiştir

Coğrafya
İdil’in kuruluşunda tarihi, coğrafi özellikler etkili olmuştur Şehrin Cizre İlçesine ve Suriye sınırına olan yakınlığı ve Topografik özellikleri ilçenin tarihinde önemli bir rol oynamıştır
İdil’in kuzey ve kuzey batısı dağlık ve engebelik, güneyi ise ovalık bir arazi özelliğini gösterir Arazi yapısı İlçenin kuzeyinden güneyine doğru alçalarak dağlık ve engebelik yapıdan, düz ovaların yer aldığı bir görünüşe bürünür Şehir, bu iki farklı unsurun ortasında, yükseltileri fazla olmayan tepelerin üzerinde kurulmuştur
İdil İlçesi Güneydoğu Anadolu’nun doğusunda bulunmaktadır İlçenin Yüzölçümü 1224 km² olup, rakımı ise; 773 metredir İdil İlçesi Şırnak İline 75 kilometrelik bir yol ile bağlıdır Doğusunda Cizre, batısında Nusaybin ve Midyat İlçeleri, Kuzeyinde Dargeçit ve Güçlükonak İlçeleri ile güneyde Suriye Arap Cumhuriyeti bulunmaktadır
İlçenin Suriye ile 24 kilometre sınırı olup sınır kapısı bulunmamaktadır
İklim; Karasal iklimin egemen olduğu İdil’de yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve yağışlı geçer
Yağışlar genellikle kışları kar ve yağmur olarak düşer Yıllık ortalama m²’ye 6335 mm3 yağış düştüğü saptanmıştır Yağış yüklü bulutlar ve rüzgarlar genellikle güneydoğu istikametinden gelir
Bitki Örtüsü; Bitki örtüsü bakımından İlçemiz, fakir bir yapıya sahiptir İdil-Midyat yolu güzergahı ile güney batı ve batı bölgelerinde meşelik alanlar mevcuttur
Bilinçsiz kesim nedeniyle bu meşelik alanlar da, giderek tükenmeye yüz tutmaktadır
Bu alanlar dışında İlçe geneli bozkır bir görüntü arz eder Hidrografya; İlçemizin kuzeyindeki Dicle nehri, İlçemiz ile Güçlükonak İlçesi arasında doğal bir sınır oluşturur Ayrıca İlçenin muhtelif bölgelerinde baharda yağan ve eriyen kar sularını toplayan, yazın da kuruyan bir kaç dere yatağı mevcuttur Bunların belli başlıları Dupiç ve Saklan dereleridir
İdil Belediyesi İdil Belediyesi 1937 yılında kurulmuş ve 1978 yılına kadar Belediye Başkanları Hıristiyan vatandaşlarından seçilmiştir 1978 yılında ilk kez bir Müslüman Belediye Başkanı İdil’de görev almış ve bugüne kadar durum bu şekilde devam etmiştir

Nüfus
İlçenin Nüfusu, İlçe oluşundan günümüze kadar artış kaydetmiş ve özellikle 1990’lı yıllardan itibaren göçlerin de etkisiyle artmıştır İlçe olduğu 1937 yılında 1000’nin altında olan nüfus 1990 sayımında İlçe Merkezi için 12988 olarak saptanmıştır
İlçeye bağlı köy ve mezralarda 1990 nüfus sayımı sonuçlarına göre 3l425’dir 1997 yılında ise artış devam etmiş, İlçe merkezi 21840, Belde, köy ve mezralardaki nüfus ise 33670 ‘tir
Toplam olarak İlçe nüfusu ise, 55510’dur Son olarak 2000 yılı sayımında da Beldeler 8599 Köyler 31777 İlçe merkezi 20597 olmak üzere toplam İlçe nüfusu 60973 olarak gerçekleşmiştir İdil İlçesinde üç din bir arada huzurlu bir biçimde yaşamaktadır Müslümanların yanı sıra Süryani vatandaşlarımız İlçe Merkezi Aşağı Mahalle, Öğündük, Haberli ve Sarıköy’de, Yezidi Vatandaşlarımız ise Mağara Köyü’nde yaşamaktadır
2004 yılında İdil’e iki önemli “geri dönüş” gerçekleşmiştir Terör nedeniyle boşalan köylere dönen vatandaşlarımızın yanı sıra, terör olaylarının artmasından dolayı yurtdışına giden Süryani ve Yezidi vatandaşlarımız da köylerine dönmüştür
Sarıköy’ün esas sahipleri olan Süryani vatandaşlarımız, 1990’lı yıllarda terör olaylarının artması nedeniyle Avrupa’nın çeşitli ülkelerine göç etmişler ve bir güvenlik zafiyetinin oluşmaması için yerlerine Yayalar Köyü’nden bir grup Geçici Köy Korucusu “geçici görevle” yerleştirilmişti Köyün esas sahipleri Süryani Vatandaşlarımızın köye dönme taleplerinin yerinde görülmesi üzerine, Şırnak Valiliğinin talimatı ile Sarıköy’deki Geçici Köy Korucuları tahliye edilmişler ve Sarıköy, 24 Eylül 2004 tarihinde İdil Kaymakamı Hasan Tanrıseven tarafından Mor Gabriel Metropoliti Samuel Aktaş’ın da katılımıyla düzenlenen bir tören ile Süryani vatandaşlarımıza teslim edilmiştir
1980’li, yıllarda artan terör olayları nedeniyle Almanya’ya giden Yezidi Vatandaşlarımızın da, geri dönüş talepleri üzerine Şırnak Valiliğinin emri ile Mağara Köyünde bulunan Geçici Köy korucuları esas görev yerleri olan Bozkır köyü’ne geri dönmüşler ve 15 Ekim 2004 tarihinde İdil Kaymakamı Hasan Tanrıseven tarafından, Yezidilerin ileri gelenlerinin de katılımıyla Mağara Köyü Almanya’dan dönen Yezidi Vatandaşlarımıza teslim edilmiştir
Sarıköy ve Mağara Köylerine dönen Süryani ve Yezidi Vatandaşlarımız, evlerinde tadilat tapmaya başlamış olup, 2005 yılı bahar aylarında Avrupa’dan dönecek vatandaşların sayısının artması beklenmektedir

Silopi ilçesi



Tarih ve Coğrafya
Silopi İlçesi MÖNinova yani Musul şehrine bağlı bir yerleşim merkezi idi Eski kavimlerden Asurlular’ın bu bölgede kaldıkları,çevrede bulunan kalıntılardan anlaşılmaktadırİlçeye bağlı Yankale Mezrasında,bu kavime ait kale kalıntıların mevcuttur Söylentilere göre İlçe içerisinde ,Kavallı,Buğdaylı Köyleri ile Yankale Mezrasında bulunan tepelerin insan gücü ile yığma bir şekilde yapılmıştırTepeler incelendiğinde bu rivayetin doğruluğu anlaşılmaktadırBu tepeler Asurlular döneminde birer haber alma-verme aracı olarak kullanıldığı bilinmektedir Asurlulardan sonra bölgenin hakimiyeti tamamen Sasaniler’in eline geçmiştir Daha sonraları ise adı geçen bölgenin Doğu Roma İmparatorluğu’nun idaresi altında yer almıştır Doğu Roma İmparatorluğu zamanında kalma kalıntılar halen Derebaşı köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır
İslam tarihine bakıldığında,bölge hakimiyeti HÖmer zamanında bölge hakimiyeti tamamen Müslümanlara geçmiştir
Daha sonra Büyük Selçuklu Devletinin Anadolu’ya hakimiyeti sırasında Doğu, Güneydoğu, Kuzey Suriye, Musul, Kerkük bölgelerinde Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı Atabeyliklerin kurulduğu ve bu beyliklerden ZENGİ ailesinin Beyliği İlçemizin hakimiyetini ele geçirmiştir1180 yılında Elcezire Atabeyliklerinden Muizuddin Sencer Şah Bin II Gazi tarafından ele geçirmiştir
Anlaşıldığına göre bu bölgede hüküm sürdüğü sıralarda İlçemize bağlı Görümlü Beldesinde bir Camii yaptırdığı eski camiden kalan kalıntılardan anlaşılmıştır
Daha sonra MS 960-1040 yılları arasında Büveyoğulları bu bölgeyi ele geçirmişlerdirBüveyoğullarına ait bir Camii bir medrese kalıntıları halen İlçemize bağlı Birlik köyü sınırları içerisinde mevcuttur Büveyoğullarından sonra hakimiyet Cizre Emirlikleri’nin eline geçmiştirCizre Emirlikleri kendi aralarında üç kola ayrılmışlardır 1) Cizre, 2)Finik, 3) Gurkil Cizre Beyi olan Hacı Bedran,İlçemiz hakimiyetini ele geçirmiştir
Hacı Bedran Beyin ölümünden sonra şimdiki Silopi Ovası’nın idare ve yönetimi oğlu Süleyman’a verildiği söylenmektedirO Zamanlar Silopi Ovası’nın adı “Silonun Ovası” olarak geçerdiİlçemiz Silopi adını buradan almaktadırBelli bir süre Cizre’ye bağlı olan bir nahiye olarak kalmıştır1960 yılında (1 Nisan 1960) İlçe olarak kabul edilmiştir

Nüfus

1990-1997 yılları arasında (7) yıllık sürede nüfus artışı %36,6 iken 1997-2000 tarihleri arasında (3) yıllık sürede nüfus artışı %23,3 olmuştur İlçede yaşayan nüfusun % 45,5’i kadın, %54,5’i de erkeklerden oluşuyor