Adalet Ve Teknoloji

Adalet ve teknoloji

Bir tartışma programında Osmanlı'nın yıkılış sebepleri üzerinde duruluyordu Oturumu idare eden, konuşmacılara hep aynı soruyu soruyordu:
- Size göre Osmanlı'nın yıkılış sebebi veya sebepleri nelerdir?
Her konuşmacı kendine göre bir şeyler söylüyordu Fakat bana göre tam isabet kaydedilemiyordu Nihayet bir tanesi on ikiden vurdu Dedi ki:
- Osmanlı'nın yıkılış sebebi, son zamanlarda adaletin tam olarak tatbik edilmemesi ve teknolojiden uzak kalınmasıdır
Evet, adalet; ayakta kalabilmenin vazgeçilemez şartıdır Adalet mülkün temelidir Temel sarsıntıya uğrarsa, binanın ayakta kalması mümkün olmaz Fakat, adaleti tatbik etmek kolay bir iş değildir Çünkü, herkes adaletin başkasına tatbik edilmesini, kendisine dokunulmamasını ister Adalet, herkese tatbik edildiği zaman gerçek adalet olur Adalet, kuvvetliden yana değil de, haktan yana olursa, bir değer ifade eder
Tarih şuna şahittir ki; adaleti hakkıyla tatbik eden cemiyetler, devletler yükselmişler; adaletin yerini zulüm aldığı zaman da o ihtişamlı devletler, medeniyetler bir anda yıkılıp gitmişlerdir Zulüm payidar olmaz Bizans'ın yıkılmasının sebebi nasıl zulüm ise, Fatih'in İstanbul'u almasının sebebi de adalettir Her şey inceldiği yerden, zulüm kalınlaştığı yerden kopar Küfür devam edebilir, fakat, zulüm asla Eninde sonunda zulüm sahibini yok eder Adalet ise sahibini mamur eder Bunun sayısız örnekleri vardır tarihte
Fatih Sultan Muhammed Han, adalet üzerinde çok dururdu Hocası Akşemseddin hazretlerinden bu konuda sık sık nasihat ister, o da her defasında şu nasihatini tekrarlardı:
"Şunu unutma! İki sınıf ilmiyle amel ederse, halk kurtulur, rahat eder Bunlar; âlimler ve kadılardır Eğer bu iki sınıf bozulursa, bütün halk bozulur ve ortalığı fitne, fesat kaplar Düzen bozulur, devletin yıkılması kaçınılmaz olur"
Zaman zaman da Hz Ali'nin şu sözünü naklederdi:
"Adalet; halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin ise süsü ve güzelliğidir"
Bundan dolayıdır ki, Fatih, adalete çok önem verir; idarecilerine, kadılara adaleti eksiksiz tatbik ettirirdi Teknolojiyi de iyi takip ederdi Nitekim ilk defa havan topunu bulan ve toplarda soğutma sistemini geliştiren Fatih'tir Adalet ve teknoloji varsa, böyle devlet niçin yükselmesin?
İstanbul'un fethinden sonra, Bizans zindanlarında üç papaz bulunur Bunlar, imparatorun zulmünden korktukları için kendi istekleri ile burada kalıyorlardı İstanbul'un fethinden sonra da, "Kendi dinimizden olan böyle zulüm yaparsa, başka dinden biri kim bilir neler yapar?" diyerek zindandan çıkmamışlardı
Bunu öğrenen Fatih Sultan Mehmed Han, papazların ellerine birer serbest dolaşma kağıdı verip, onlardan, memleketin her tarafını gezip görmelerini, Osmanlı Devleti ile Bizans'ı mukayese etmelerini ister
Papazlar, birçok şehir dolaştılarsa da, bir mahkemeye tesadüf edemezler Her kasabada kadı var, fakat dava yok Birkaç ay dolaştıktan sonra, nihayet Bursa'da bir mahkemenin olacağını haber alıp, oraya koşarlar
Mahkemede Kadı davacıya söz verir O da meseleyi şöyle anlatır:
"Bir hafta önce bir at satın aldım Evime götürüp bakımını yaptım Ancak birkaç gün sonra at rahatsızlandı Atın daha önceden hasta olması mümkün olabileceği gibi, ben aldıktan sonra da hastalanması mümkün idi Bundan dolayıdır ki, atı satın aldığım arkadaşa birşey diyemedim Aramızı bulasınız diye, gelip durumu size arzetmeyi düşündüm Ancak o gün sizi bulamadım Siz şehir dışına gitmiştiniz Siz geri gelmeden de at öldü Hükmünüzü talep ederim"
Kadı, atı satanı da suçlayamazdı Çünkü atın durumu ortaya çıkmamıştı Öbürü de vaktinde müracaatı yapmıştı Tek eksik taraf; kendisinin şehirde, yani vazife yerinde bulunmamasıydı Bunun için de atın fiyatını kendi cebinden ödeyip, davayı bitirdi kadı efendi
Papazlar buradan ayrılarak, artık başka yere gitmek ihtiyacını duymadan doğru İstanbul'a gelir ve hemen Fatih'in huzuruna çıkıp, derler ki:
"Bundan sonra biz karar verdik, artık zindana çekilmeyeceğiz Çünkü sizde bu adalet oldukça, dininizden olmayan Hıristiyan papazlarının dahi zulme uğramayacağına inanmış bulunuyoruz!"
Tarihte buna benzer daha nice yaşanmış olaylar vardır İşte Osmanlı'nın kısa zamanda üç kıt'aya hükmetmesinin sırrı burada yatıyor Tabiî ki yıkılmasının da

Mehmet Oruç