Her İnsan Fıtrat Üzere Doğar

HER İNSAN FITRAT ÜZERE DOĞAR

Bu hâllerin peygamberlere mahsus olduğu zannedilmesin Zira, bütün insanların cevheri, fıtratta [yaratılış, karakter] buna uygundur Şöyle ki: Hiçbir demir yoktur ki, kendisinden saf hâlinde iken âlemin görüntüsünü içine alan bir ayna yapılmasın
Ancak pas, onun cevherine işler ve onu ziyan eder Bunun gibi, dünya hırsı, şehvet ve günahların galib geldiği ve yerleştiği bir kalb, buna kavuşamaz Kir ve pas derecesine iner Böylece bu liyâkat [uygun olmak] ve uygunluğu gider Hadis-i şerifte, «Her çocuk, İslâm fıtratı üzerine doğar Sonra babaları ve anneleri onları Yahudi, Hıristiyan ve Putperest yaparlar» (1) buyuruldu
Bu liyâkatin umumî olduğunu Allahü Teâlâ şöyle haber veriyor: «Ben sizin Rabbiniz değil miyim? Hepsi, ‘Elbette şehâdet ederiz ki, Sen bizim Rabbimizsin!' dediler» (2)
Şöyle ki: Aklı olan bir kimseye birisi dese ki: «İki, birden çok değil midir?» Cevabında, «Şüphesiz çoktur» der Her ne kadar aklı olan kimse bunu kulağıyla hiç duymamış olsa da, dili ile hiç söylememiş olsa da, içi bununla doludur, bunu tasdik ve kabul etmektedir Bu, insanların fıtratında olduğu gibi, Allahü Teâlâ'yı bilmek de aynı fıtrattandır
Şöyle ki: Allahü Teâlâ buyurur: «Eğer kâfirlere, gökleri ve yerleri kim yarattı diye sorarsan, onlar, Allah yarattı diyeceklerdir» (3) Diğer bir âyet-i kerîmede, «Allah'ın fıtrat dinine yönel Allah insanları o fıtrat üzerine yaratmıştır» (4) buyuruluyor
Bu, aklî deliller ve tecrübe ile de bilinmektedir Sadece peygamberlere mahsûs değildir Zira, peygamber de, bir insandır Âyet-i kerîmede, «De ki: Ben ancak sizin gibi bir beşerim [insanım]» (5), buyuruldu
Fakat kendisine bu yol açılan kimseye, eğer bütün insanların kurtuluşunu gösterirlerse, kendisine gösterilen yola insanları çağırır, davet ederse, kendisine gösterilen bu yola Şeriat denir O kimseye de peygamber denir Ondan hâsıl olan hâllere mucize denir
İnsanları davetle meşgul olmazsa, ona velî denir Hâllerine de keramet denir Keramet sahibi olan her velînin, insanlarla ve davetle meşgul olması vacip değildir Belki, kudret-i Hak onun davetle meşgul olmaması yolundadır Fakat bu şeriatın kuvvetli ve yeni olduğu, başkalarının dâvetine lüzum kalmadığı zamanlar için doğrudur Yahut da davetin başka bir şartı vardır ki, bu, velide yoktur
O hâlde, evliyanın velayetine [velilik] ve kerametine itikadın sağlam olsun Biliniz ki, ilk yapılacak iş mücâhededir [Nefse, istemediklerini yaptırmak, çok ibadet yapmak gibi] İrâde, istek burada işe yarar
Fakat her eken biçemez, her giden ulaşamaz, her arayan bulamaz Şu kadar var ki, daha kıymetli olan işin, şartlan da [elde edilme yolları] çoktur Onu bulmak daha güçtür Bu ise, marifet makamında insanın en şerefli derecesidir
Mücâhede etmeksizin —bu yollardan geçmeden ve pişmeden—, bir mürşid [yol gösterici] olmaksızın, bunu istemek doğru olmaz Bu ikisi olur, fakat bir uygunsuzluk varsa yahut ezelde o kimseye bu saadeti nasîb etmemişler ise, maksadına kavuşamaz Zahirî ilimlerde imamlık derecesine kavuşmak ve bütün ihtiyârî [kendi isteği ile] olan işler de böyledir

(1) H Cenâiz, 80, 30
(2) 7 - A'râf; 172
(3) 31 - Lokman: 25
(4) 30 - Rûm: 30
(5) 18 - Kehf: 110, 41 - Fııssllet: 6

İmam Gazali