Allah Teâlâ İle Üns (Özel Muhabbet)

ALLAH TEÂLÂ İLE ÜNS (ÖZEL MUHABBET)

Bil ki, ilâhî muhabbetin kazandırdığı şeylerden biri de ünstür (Allah ile özel yakınlık ve sevgi)
Ünsün aslı, Aliahu Teâlâ'nın yakınlığı, cemâli ve kemâlinden kendisine açılan şeylerden dolayı kalbin sevinç ve ferahlık içinde olmasıdır
Ariflerden biri demiştir ki: "Allah'a yakınlığın aslı; kalpten eşya ile ilgili bütün sevgi ve ilginin yok olması ve iç âlemin Allahu Teâlâ'ya huşu içinde yönelmesidir"
Ben derim ki, bu durum, ilâhî yakınlığa ulaşmak için bir vesiledir; yakınlığın bizzat kendisi değildir; çünkü kurb (ilâhî yakınlık), kalbin Allahu Teâlâ'dan başka her şeyden temizlenmesidir Kalp, Allahu Teâlâ'dan başka her şeyden temizlenince, yüce Mevlâ kul ile beraber olur; zira kul ile Rabbi arasında kulun nefsinden ve ona ait sıfatlardan başka hiçbir perde yoktur
Kul nefsinden ve ona ait kötü sıfatlardan kurtulunca ve bütün âlemin Allahu Teâlâ'nın kudreti ile ayakta durduğunu bilince, bu sayede keşif yoluyla Allahu
Teâlâ'nın yakınlığını yakînen bilir; tek ve asıl iradenin ilâhî irade olduğunu anlar, her şeyin O'nun kudreti ile meydana çıktığını ve hayatını devam ettirdiğini görür Bu kul ayrıca Allahu Teâlâ'nın zâtına ait sıfatların O'ndan hiç ayrılmadığını ve zâtı ile bulunduğunu bilir
Böyle bir irfanı ve yakınlığı elde eden arif, konuştuğunda kendi nefsi ile konuşmaz; yüce Allah'tan gelen bir ilim ve ilhamla konuşur Bir şeyi işittiği zaman kendi nefsi ile işitmez Arif kulların bu hali bir kudsî hadiste zikredilmiştir39 Ariflerin bütün halleri, Allahu Teâlâ'ya yakınlıktan ortaya çıkan yüksek hallerdir
Ebrar diye anılan diğer salih kullara gelince, onların hallerinin kaynağı, yüce rabbin mutlak varlığı ve O'nun dilediğini vermemeye veya vermeye, dilediğini cennetlik, dilediğini cehennemlik yapmaya güç sahibi olmasıyla ilgili ilimlerini düşünmektir
Arifler, yüce rablerini dünyada yakîn ve basîret gözüyle görürler (tecellilerini müşahede ederler); âhirette ise baş gözüyle görürler Allahu Teâlâ her iki dünyada da onlara yakındır; O'nun kendilerine dünyadaki yakınlığı, âhiretteki yakınlığından farklı değildir; ancak âhiret-teki yakınlığında daha fazla lütuf ve ihsanları mevcuttur Yoksa, burada da orada da aradaki yakınlık mesafesi kaldırılmıştır
39 Meşhur kudsî hadis için bk Buhârî, "Rikâk", 38; ibn Mâce, "Fiten", 16; Begavî, Şerhu's-Sünne, I, 142; Beyhaki, Kitabü'z-Zühd, nr 696-700

Hiç şüphesiz dünyada da âhirette de Allah ile bir mahlûk arasında maddî bir yaklaşma ve bitişme söz konusu değildir
Bu marifet, kalbin manevî kirlerden arınıp safiyetini elde etme şartıyla ünsü (Allah ile özel yakınlık ve muhabbeti) temin eder Üns de sekîneti (kalp huzurunu) kazandırır
Sekînet, kalbin taşkınlığını dengeleyen, onu güzel halinde sabit kılan ve ilâhî huzurdaki edebinde denge üzerinde tutan bir kuvvettir Çünkü üns halinde yüce Allah'a yakınlığın lezzeti, bazan ariflerin aklını başından alır ve onlara biraz taşkınlık yolunu açar; zira âyette belirtildiği gibi40 insan, kendisini zengin görünce haddi aşar

KALBİN HUZUR HÂLİ
Huzur hali, kalbin dengesini elde ettikten sonra, tanıyıp gördüğü fazlaca ilâhî ihsanlardan dolayı bulduğu sevinç ve ferah halidir Bu hal, ünsle birlikte bulunur; çünkü o bizzat hedefe alınacak bir şeydir Sekînet ise bu hali elde etmeye bir vesile olup kulu edebe ve dengeye teşvik eder

NAZ HÂLİ
Muhabbetin sonuçlarından biri de; rahatlık ve naz halidir Bunun sebebi şudur: Kulda üns (Allah ile özel yakınlık ve muhabbet) hali devam edip sağlam hale gel-
diğinde, nazarını kalbindeki güzel haline bağladığı için kalpte bir sarsılma endişesi kalmayınca, bu hal kulun sözlerinde, fiillerinde ve münacatında bir serbestlik meydana getirir Bu durum, korkuyu gerektiren tazim ve yüceltme hallerine uygun değildir İlâhî huzurda korku halinde olan kimseye uygun olmayan şeyler, özel muhabbet ve rahatlık içinde olan kimseye uygun olabilir
Bunun sebebi şudur: Allahu Teâlâ'nın fiillerinde şöyle bir durumun olması caizdir Yüce Allah, bazı kimselerin yaptıkları bir işten razı olur; aynı işi yapan başkalarına gazap eder Bu onların hallerinin farklı oluşundan ve haklarında önceden takdir edilmiş bir hikmetten dolayı olur Bunun için yüce Allah, seçkin mümin dostları hariç, başkasının kelamını işitmesini kıskanır, engel olur Âyet-i kerîmede şöyle buyurulmuştur:
"Biz onların Kur 'an 7 anlamamaları için kalplerine perde çektik ve kulaklarına bir ağırlık ve sağırlık koyduk
»41
Allahu Teâlâ bunun sırrını ve sebebini şöyle açıklamıştır:
"Eğer Allah onlarda bir hayır görseydi elbette onu [Kur'an'ı, hakkı) kendilerine işiîtirirdi"42
Bu perde, gayret perdesidir Gayretin aslı, hak ile geçen vakti, hakka olan düşkünlükten dolayı, onu bozacak ve karıştıracak her şeyden korumaktır
40 Bk el-Alak 96/6-7
41 el-lsrâ 17/46
42 el-Enfâl 8/23

ŞEVK

Muhabbetin kazandırdığı hallerden biri de "şevk"tir Şevk, ünsten daha faziletlidir; çünkü üns, kulun nazarını sevgilinin kendisine açılan güzelliğine bağlayıp kendisine gizlenen tarafına bakmamaktır
Şevk sahibi ise, susuzluğunu denizlerin gideremediği susamış insana benzer Şevk sahibi doyumsuzdur; çünkü o şunu bilir: Kendisine açılan ilâhî işler (keşfedilen tecelliler), kendisinden saklanan kısmın yanında, koca kâinatın yanında zerre gibidir En yüce misaller Allah'a aittir Biz meseleyi akla yaklaştırmak için bu misali verdik Kulun bunu bilmesi, kalbinde devamlı bir endişe, heyecan ve manevî susuzluk (özlem) meydana getirir
Heyecanın aslı, sabrı bırakarak bir an evvel istenen şeye ulaşmak için süratle hareket etmektir
Özlemin aslı, kesin ihtiyaç duyulan bir şeyi şiddetli bir arzuyla ele geçirmek istemektir Kim, şiddetli bir heyecan ve özlem çekerse, aradığını bulur
Bir şeyi elde etmenin temel yolu, isteyen kimsenin kalbine hâkim olan iştiyaktır Bu hali elde ettikten sonra, kulda şu haller gözükür: