Edeb

Dâvud-i Tâî şöyle anlatmıştır:

"Yirmi yıl Ebû Hanîfe Hazretleri ile birlikte bulundum Bu zaman zarfında dikkat ettim, ne yalnızken, ne de yanında birileri varken başı açık olarak oturduğunu ve istirahat maksadıyla ayaklarını uzattığını hiç görmedim Kendisine:

"- Yalnızken ayağını uzatmanda ne mahzur var?" dedim

Bana:

"- Cenâb-ı Hak karşısında edebli olmak daha efdaldir" dedi"

SÖZÜN ÖZÜ:

Sultanın veya yüksek mevkiden bir kimsenin huzûrunda olanlar dışarıda davrandıkları gibi davranamaz ve bulundukları yer ve makama uygun tavırlar sergileyebilmek için gayret gösterirler Yâni birinin huzûrunda olmak, binbir edebe bürünmek demektir Ehlullâh da her an Allâh'ın huzûrunda oldukları idrâkiyle yaşadıklarından edebi aslâ terketmezler Bundan dolayı bu edeb hâli onların bütün hayatlarına şâmildir Zîrâ onlar her zaman ve mekânda yârin huzurunda olduklarını perdesiz olarak gören ve delilsiz olarak hisseden ârif gönüllerdir Yâni onlar:


وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ ماَكُنْتُمْ


"Her nerede olursanız olun, o (Allâh) sizinle beraberdir" (el-Hadîd, 4) sırrının âşinâları olarak her anlarını Allâh ile beraberliğin şuurunda yaşarlar

Demek istiyoruz ki; bazıları, kendilerini sadece namazlarda Allâh'ın huzûrunda hisseder ve bu hissediş onları hiç olmazsa namazın erkânı ölçüsünde bir edebe sevk eder Ehlullâh ise her an bu hissediş içinde olduklarından onların namaz dışındaki hâlleri ve edebleri de aynen namazdaki gibidir Nitekim böylelerini tebcîl sadedinde:


وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ دَائِموُنَ


"(O namaz kılanlar) ki namazlarında devamlıdırlar" (el-Meâric, 23) Yâni namazlarını ihmâl etmemenin yanında devamlı namaz hâli içinde olurlar, buyurulmuştur Bu da namazları ihmâl etmemenin yanında, namaz dışında bile devamlı o huzur halini muhafaza etmeyi ifâde eder