İhalede İdarenin Takdir Yetkisi

İHALEDE İDARENİN TAKDİR YETKİSİ

ihalenin iptalinde veya yapılmasında İdarelerin takdir yetkisinin olduğu tartışmasızdır

2866 Sayılı Devlet İhale Kanun’unda ve 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununda, İdareye, İhale Yetkilisine (İta Amiri), İhale Komisyonlarına ihalenin yapılmamasında, yapılmasında, uygun bedelin tespitinde takdir yetkisi veren düzenlemeler bulunmaktadır Ancak bu düzenlemelerde yer alan takdir yetkileri sınırsız değildir

Gerek 2886 Sayılı Devlet İhale Kanun’unda ve gerekse 4734 Sayılı Kamu İhale Kanun’unda ihale süreci aşamalar itibariyle ve detaylı olarak düzenlemeye tabi tutulmuş, idare ve isteklilerin hak ve yükümlülükleri hüküm altına alınmıştır Bu düzenlemelerin temel amacı ihale sürecini bütün olarak disipline etmek ve sübjektif uygulamaları engellemektir

2886 Sayılı Devlet İhale Kanun’unda (4734 Sayılı Kanun’un 68 maddesine göre, 4734 Sayılı Kanun kapsamında yer alan işlerin ihalelerinde 2886 Sayılı Kanun hükümleri ve diğer kanunların 2886 sayılı Kanundan muafiyet tanıyan hükümleri ile 4734 Sayılı Kanun’a uymayan hükümleri uygulanmaz) İdareye ihaleyi yapıp yapmama konusunda verilen takdir yetkisi Kanun’un 29, 30, 31 maddelerinde şu şekilde yer almaktadır; Komisyonlar gerekçesini belirtmek suretiyle ihaleyi yapıp yapmamakta serbesttir Komisyonların ihaleyi yapmama kararı kesindir İhale komisyonlarınca alınan kararlar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve esas görevleri belirtilerek imzalanır Kararlarda isteklilerin isimleri, adresleri, teklif ettikleri bedeller, ihalenin hangi tarihte ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir İhale komisyonları tarafından alınan ihale kararları, ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde onaylanır veya iptal edilir İta amirince karar iptal edilirse ihale hükümsüz sayılır

Bu konuda 4734 Sayılı Kamu İhale Kanun’unda yer alan düzenlemeler ise şu şekildedir; İdarenin gerekli gördüğü veya ihale dokümanında yer alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel olan ve düzeltilmesi mümkün bulunmayan hususların bulunduğunun tespit edildiği hallerde ihale saatinden önce ihale iptal edilebilir Bu durumda, iptal nedeni belirtilmek suretiyle ihalenin iptal edildiği isteklilere hemen ilân edilerek duyurulur Bu aşamaya kadar teklif vermiş olanlara ihalenin iptal edildiği ayrıca tebliğ edilir İhalenin iptal edilmesi halinde, verilmiş olan bütün teklifler reddedilmiş sayılır ve bu teklifler açılmaksızın isteklilere iade edilir İhalenin iptal edilmesi nedeniyle isteklilerce idareden herhangi bir hak talebinde bulunulamaz İhalenin iptal edilmesi durumunda, iptal nedenleri gözden geçirilerek yeniden ihaleye çıkılabilir (4734 Sayılı Kanun ‘un 4964 / 11 md İle değişik 16 maddesi)

İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir (4734 Sayılı Kanun’un 4964 / 24 md ile değişik 39 maddesi)

4734 Sayılı Kanunun 40 maddesi uyarınca; 37 ve 38 maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin sadece en düşük fiyat esasına göre belirlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda; işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenir Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerler olarak ifade edilmesi zorunludur Parasal değerler olarak ifade edilmesi mümkün olmayan unsurlar için ihale dokümanında nispi ağırlıklar belirlenir Bu Kanunun 63 maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde, birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir (Değişik: 4964 / 25 md) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır

4734 Sayılı Kanun’un bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali başlıklı 39 maddesine göre; (Değişik: 4964 / 24 md) İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir

Yukarıda yer alan hükümlerden anlaşıldığı üzere ihalenin iptalinde veya yapılmasında İdarelerin takdir yetkisinin olduğu tartışmasızdır Ancak bu yetkinin kullanılmasında ve sebep - sonuç ilişkilerinde gerekçenin gösterilmesi de bir zorunluluktur

Anayasa''nın 125 maddesinin (i) Fıkrasına göre; ''İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır'' İdarenin takdir yetkisi yasanın gösterdiği sınırlar içerisinde ve kamu yararı ile hizmet gerekleri doğrultusunda kullanılmak zorundadır Takdir yetkisi, idareye mevzuatın öngördüğü sınırlar içerisinde mevcut seçeneklerinden kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından en uygun seçeneği tercih ederek karar alabilme imkânı vermektedir Takdir yetkisi muğlâk bir takdir yetkisi veya keyfilik demek olmayıp kişisel ve duygusal değerlendirmelerden kaçınılarak, objektif ve gerçek kıstaslara bağlı kalınarak kullanılabilir

İhalenin idare tarafından iptalinde veya sonuçlandırılmasında mevzuata ve yukarıda sayılan ilkelere aykırılığın varlığını iddia eden yapım müteahhidi, tedarikçi ya da hizmet sunucusu tarafından 4734 Sayılı Kanun’un 55 maddesi gereğince öncelikle İdareye şikayet başvurusunda bulunulur Aynı Kanun’un 56 maddesine göre; Kurumun nihai kararları üzerine yargıya başvurma hakkının saklı olduğu da belirtilmek suretiyle mevzuata uygun olmadığı iddia edilen ve düzeltilmesi istenilen durumların bildirilmesi kaydıyla, yukarıda belirtilen hallerde ve sürede Kuruma sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir İtirazen şikayet, dava açılması öncesinde kullanılması zorunlu bir başvuru yoludur

Kurul tarafından verilen bütün kararlar, taraflara karar tarihini izleyen beş gün içinde tebliğ edilir Ayrıca, bu kararlar Resmî Gazetede Kurum tarafından yayımlattırılır

4734 Sayılı Kanun’un yargısal inceleme başlıklı 57 maddesi uyarınca şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai kararlar Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür