İnsan Haklarının Tarihsel Gelişim Süreci

İnsan Haklarının Tarihçesi

İnsan Haklarını Tarihsel Gelişimi

İnsan Haklarının Tarihsel Gelişimi Hakkında Bilgiler





A İNSAN HAKLARI DÜŞÜNCESİNİN GELİŞMESİ


İnsan Hakları Düşüncesinin Ortaya Çıkışı


İlk insanlar, günümüzde olduğu gibi toplu halde değil, dağınık olarak yaşıyorlardıYaşamları, hem doğa şartlarıyla, hem de birbirleriyle mücadele ederek geçiyorduGüçlü olan,zorla başkalarının elinde olanı alabiliyorduKarşılaşılan güçlükler, insanlar arasında dayanışmayı ortaya çıkardıBöylece insanlar, ilk kez küçük gruplar haline yaşamaya başladılarZamanla ortaya çıkan haksızlıklar ve çatışmaların önlenebilmesi amacıyla insanlar aralarında örgütlenmeye başladılarSonuçta, devlet dediğimiz birlik ortaya çıktı


İlk devletlerde herkes eşit haklara sahip değildiToplum, sınıflara ayrılmıştıKral ve ailesi, soylular, din adamları geniş haklara sahipken, halkın hakları ise sınırlıydıBu durum, Yeni Çağ'a kadar bu şekilde devam etmiştir


Kurulan ilk devletlerde insanları haklara eşit sahip olmaması, beraberinde mücadeleyi de getirmiştirYüzyıllarca süren bu mücadele, ilk olarak İngiltere'de başarıya ulaşmış ve ilk kez kralın etkileri sınırlanmıştır(1215 / Magna Carta Özgürlük Bildirgesi)




Yeni Çağ'da İnsan Hakları Düşüncesinin Gelişimi


İnsan hakları düşüncesinin gelişiminde ilk ciddi başarılara 17 ve 18 yüzyıllarda ulaşılmıştırO dönemde bu düşünceye en büyük katkıyı "doğal hukuk" düşüncesi diye bilinen akım sağlamıştırDoğal hukukçulara göre; "insanın doğuştan kazandığı haklar ve özgürlükler vardıBunlar sınırlanamaz, engellenemez, baskı altında tutulamazdı"Doğal Hukuk Akımı'nın en önemli temsilcileri, THobs ve JJRusso'dur


Tarihsel süreçte, insan hakları düşüncesi adım adım geliştirilmiştirBu gelişmeler özetle şu şekildedir:


*1689 İngiltere Haklar Bildirgesi


*1776 Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi


*1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi


Bunlardan sonuncusu olan Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi, diğer ikisine göre daha geniş kapsamlıdırSadece Fransızlar için değil, herkes için geçerli hakları ilan etmiştir


Bu haklardan en önemlileri şunlardır;


*Bütün insanlar özgür doğar ve eşit haklara sahiptir


*Devlet, temel hakları ve özgürlükleri korumak zorundadır


*Kanunlar önünde tüm insanlar eşittir




Yeni Çağ'ın sonlarına doğru, yaşama hakkı, özel yaşamın gizliliği, sağlık hakkı, eğitim hakkı, düşünce, kanaat ve ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü gibi "birinci kuşak haklar" da denilen hak ve özgürlükler belirlenmiştir




20Yüzyılda İnsan Hakları Düşüncesindeki Gelişmeler


İnsan hakları mücadelesi, yüzyıllar boyu sürmüş olsa da bu hakların uluslar arası alanda kabul görmesi oldukça yenidirIIDünya Savaşı'ndan sonra insan hakları, ülkelerin kendi iç sorunları olmaktan çıkarılmıştır1945 yılında, Birleşmiş Milletler Antlaşması imzalanmıştırDevletler, insanlığa veinsan haklarına karşı yapılan saldırları uluslar arası düzeyde önleme çabasına girmişlerdirBuna bağlı olarak 10 Aralık 1948'de İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (İHEB) imzalanmıştırBu bildirgede;


*Yaşama Hakkı,


*Kişi Güvenliği,


*İşkence ve kölelik yasağı,


*Haksız tutuklamaların önlenmesi,


*Herkesin ülkesindeki yönetime katılması,


*Yasalar önünde eşitlik,


*Konut dokunulmazlığı,


*Özel yaşamın gizliliği,


*Din ve vicdan özgürlüğü gibi konular yer almıştırBu hakların tamamından tüm ülkelerde yaşayan insanların yararlanması ilkesi benimsenmiştirKişilerin insanca yaşaması için, ekonomik ve sosyal baskılardan kurtulmaları gerektiği vurgulanmıştır


İHEB, fazlaca bağlayıcılığı olmayan bir bildirgeydiYıllar sonra "Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Uluslar Arası Sözleşme" ile "Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslar Arası Sözleşme" de uluslarca imzalandı1976 yılında 35 ülkenin imzalamasıyla İHEB, hem bağlayıcı hem de yükümlülük getiren bir içerik kazanmış olduTürkiye de 10 Mart 1954'te sözleşmeyi imzalayarak bu yükümlülüğü üstlenmiştir


Günümüzde, insan haklarıyla ilgili çalışmalar daha da hızlanmıştırÇünkü, demokratik yönetimlerin temelinde insan haklarının korunması vardırGelişen bilim ve teknoloji yeni insan haklarını ortaya çıkarmıştırBunlar:Çevre hakkı, barış hakkı, gelişme ve ilerleme hakkı, insanlığın ortak mirasını koruma hakkı gibi haklardır