Ayak Sağlığı İçin Yapılması Gerekenler

Ayak sağlığı ve ayak hastalıkları ile ilgili detaylı bilgileri öğrenmek ve ayak sağlığınızı korumak istiyorsanız ayak sağlığı için yapılması gerekenlerle ilgili önemli bilgileri sizler için araştırmış olduğum yazımızı okuyarak öğrenebilirsiniz

Bebeklerin en az %95'i sağlıklı ayaklarla doğarken, erişkinlerin sadece %40'ının ayaklarıyla sorunu yoktur Hareketsizlik, aşırı kilo, önemsememe, uygun olmayan ayakkabı seçimleri ve bazı kronik hastalıklar ayak sağlığımızı olumsuz yönde etkiler


Sağlıklı bir ayakta ayak bileğinden başlayarak parmaklara kadar tüm kemik ve yumuşak dokuların, eklem ve bağların oluşturduğu karmaşık yapının uyum içinde sorunsuzca çalışıyor olması gerekir Ayaklarda var olan statik düzensizliklerin dizlerde, tüm omurga sisteminde hatta baştaki ağrıların meydana gelmesinde rol oynadığı bilinen bir gerçektir


Ayaklarımız da geçen yıllara, yapılan aktivitelere ve zamanla ortaya çıkan hastalıklara bağlı olarak yapısal olarak değişime uğrar, rahatsızlanır ve şekilsel bozukluklar gelişir Bu bölümde en sık görülen ayak problemlerine değinilecek ve bu problemlerin tedavisine ilişkin önerilerde bulunulacaktır


Plantar fasitis ve Topuk Dikeni


Plantar fasitis topuk ağrısının en sık nedenlerindendir Ayak tabanındaki, topuğu parmaklara birleştiren, kuvvetli zarın, yani plantar fasyanın gerginleşmesi, sertleşmesi ve iltihaplanması ile ortaya çıkar Bu zarın görevi, ayak kavisinin elastikiyetini sağlamaktır

Plantar fasitis nedenleri


? Sürekli sert zeminlerde yürümek
? Uygun olmayan ayakkabılar kullanmak
? Normal dışı yürüme biçimi, düzgün olmayan zeminlerde yürümek
? Çok uzun koşu ve spor aktiviteleri
? Ayakta kalmayı ve çok yürümeyi gerektiren meslekler
? Gebelik
? Ayak kavsinin düz ya da yüksek olması
? İleri yaş
? Aşırı kilo ve uzun süreli yüksek topuklu ayakkabı giymek


Sonuçta, topuk altında önceleri hafif, ancak sonra artan ve özellikle sabah ilk basışta batıcı ya da yanma tarzında ağrı ortaya çıkar Topuk merkezine basma ve ayak bileğinin geriye zorlu hareketi ağrıyı arttırır İlerlemesi durumunda topuk dikeni olarak adlandırılan, topuk kemiğine yapıştığı yerde zarın kemikleşmesi ile sonuçlanır Röntgende topuk dikeni kolaylıkla tanınır
Tedavisinde; uygun tabanlık ile koruma, fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri, ayak egzsersizleri kullanılırTopuk dikeni gelişiminde hassas bölgeye kortizon enjeksiyonu veya ultrason dalgaları ile kırma yöntemi uygulanır ve nadiren operasyon gerekebilir


Halluks Valgus


Halluks valgus, başparmağın kökündeki eklemin dışa doğru açılanması ve başparmağın diğer parmaklara dönerek, çıkıntılı görüntüye sahip olması durumudurEğri başparmak komşu ikiparmakları da etkileyerek yakınmalara yol açar Bu eklemde osteoartrit sonrası halluks rigidus adı verilen kalıcı eklem sertliği ortaya çıkar


Başlangıçta ağrılı olmasa da, eklemdeki şekil bozukluğu ve hasar ilerledikçe ağrı ortaya çıkar Ağrı ayakkabının basısından ya da eklemdeki hasar ve bozulmadan oluşur Başparmağın hareketleri ağrılı ve kısıtlıdır Eklem çıkıntısı üzerinde deri kalınlaşması ve nasır oluşabilir Başparmağın diğer parmaklara bası yapmasından dolayı, diğer parmaklarda da nasır veya batık tırnak gelişebilir


Halluks valgus, yürüme biçimimizin giydiğimiz ayakkabı türü ve genetik ayak yapımızla birleştiğinde bozulmasıyla ortaya çıkar Aile içinde varlığı, sonraki nesillerde de görülme sıklığını artırır Ayak kaslarının bir kısmı kuvvetsiz ise, yürüme sırasında eklem stabilitesi korunamaz


Ayak sakatlanmaları ve kas-sinir sistemi hastalıkları da halluks valgus gelişimine zemin hazırlar Taban düzlüğü olanlar ve bale gibi eklemi zorlayan aktiviteler de hızlandırıcı etki gösterir


Halluks valgus neredeyse her zaman ilerler İlerleme hızı, ayaktaki kasların işlevlerine ve ayakkabı özelliklerine bağlıdır Tedavinin ilk amacı, eklem üzerindeki basıyı azaltmaktır


Tedavi ve önlem için basıyı alan bazı materyaller kullanarak eklemi rahatlatmak gerekir Genellikle çıkıntılı kemik bölgesini destekleyen yumuşak silikon destekler, özel dizayn edilmiş hafif düzeltme yönünde yardımcı olan gece atelleri kullanılması ağrıyı azaltır ve ilerlemeyi engelleyebilir Eklem kaynaklı ağrıyı azaltmakta fizik tedavi yöntemleri ve egzersizler etkili olup düzenli yapılması tavsiye edilir Deri kalınlaşmaları ve nasırlar tedavi edilmelidir Başparmağı rahatlatacak en uygun ayakkabı giyilmeli ve taban düzleşmesi veya taban kavsinin artması gibi birlikte seyreden diğer ayak sorunlarının varlığında kişiye özel uygun tabanlıklar kullanılmalıdır


Bu tedaviler yeterli olmadığı takdirde, ağrı ve hareket problemi için ameliyat gerekebilirHalluks valgus ameliyatlarının başarısız kalmasının nedeni başparmak kök ekleminde osteoartritin varolmasıdır Saf halluks valgusda sonuçlar daha yüz güldürücüdür


Metatarsalji


Metatarsalji, ayak parmak kemikleri kök kısmında ve ön ayakta ağrı olması durumudur Bu bölgedeki parmak eklemlerinin hastalığı veya parmak arası sinirlerin travması nedeniyle ortaya çıkar Bu duruma şişmanlık, diyabet, yüksek taban kavsi, parmak arasında sinir sıkışmasına bağlı nöroma (Morton Nöroma) neden olabilir


Metatarsalji problemi olan hastalar ayakta durur veya yürürken ayakkabılarının içinde taş parçası veya sertlik varmış hissi tanımlarSert zeminde yalınayak yürüyünce şikayet belirginleşirYumuşak tabanlı ayakkabılarda rahat ederler Sürekli bu eklemlere olan aşırı bası nedeniyle ayaktabanlarında nasır gelişir


Eklem kaynaklı ağrılar, orta yaş üzerinde sık görülen osteoartrit veya romatoid artrit gibi hastalıklarda sıktır Bazı nörolojik hastalıklarda, inme geçirenlerde meydana gelen yürüme problemleri parmak eklemlerinin erken bozulmasının nedenidir Eklemdeki bozulma zamanla ön ayağın hareket kısıtlılığına neden olur


İyi bir ayak muayenesi ve ayak grafisi ile tanı konulurDiğer nedenlere bağlı sorunları ortaya koymak için nadiren ileri radyolojik tetkikler gerekir
Nöroma nedenli metatarsaljide zedelenen sinir önayak üst kısmında ve sıklıkla 2 ve 3 parmaklar arasında ağrı ve uyuşma vardırDar burunlu ayakkabı giyince şikayetler artar


Uzun süren önayak ağrısı için mutlaka ortopedi veya fizik tedavi uzmanına başvurulmalı ve uygun tedavinin geçikmeksizin başlanması sağlanmalıdır Yine uygun ayakkabı kullanılması, kilo verilmesi ve bu bölgenin özel tabanlıklarla desteklenmesi de sonuç verebilir


Metatarsaljinin bir diğer nedeni de yürüyüş kaynaklı ortaya çıkan kırıklardırAşırı yürüme veya koşma, osteoporozlu hastalarda ani önayak ağrısı ve hafif kızarma ve ısı artışı ile kendini gösterir Üzerine basmakla ağrı şiddetlidir Bu şikayette hekime başvurulmalı, tanı konulduktan sonra gerekli tedavi programı hemen başlatılmalıdır İyileşme için hareketler azaltılmalı ve spor yapılmamalıdır


Diyabette Ayak


Diyabet hastalığı farklı mekanizmalarla ayakları da etkiler Şeker öncelikle bacağa kan götüren ve getiren damarların yapısını bozar Bu da dokularda beslenme bozukluğundan dolayı, kasların zayıflaması eklemlerde şekil bozukluğuna sebep olur Beslenme yetersizliği ayrıca, enfeksiyonların iyileşmesini de geciktirir, deri bütünlüğü bozulur ve yara oluşur Ardından sinirleri değişik biçimlerde harap ederek işlevlerini bozar Zamanında tedavi edilmeyen bu sorunlar büyür ve ayak parmaklarının ve ayağın tümünün kaybına neden olabilir


Diyabetli hastanın, kan şekerinin normal sınırda tutulmasına ve ayak bakımına özen göstermesi çok önemlidir Ayaktaki renk değişiklikleri, soğukluk veya his kaybı,deri ve tırnak yapısındaki farklılaşmalar mutlaka kontrol edilmeli ve her türlü olumsuzlukta hekime başvurulmalıdırRiski yüksek hastaların Pedobarografi cihazıyla ayak taban basıncının ölçümü ve basıncı artan bölgelerin takibi ve tabanlıklarla desteklenmesi riskin azaltılmasında büyük önem taşır


Herhangi bir bulgu veya yakınma olmasa da ayağa yine de gündelik bakım uygulanmalıdır Yani ayaklar her gün ılık su ve sabunla yıkanmalı, özellikle parmak araları olmak üzere, tam olarak kurulanmalı, gereken yerlere nemlendirici uygulanmalı veya hafif yağlı kremlerle yağlanmalıdır


Diyabetli hastalar giydikleri çorapların pamuklu olmasına, lastiksiz olmasına ve fazla sıkı veya gevşek olmamasına dikkat etmelidir En önemlisi ise ayakkabı seçimidir Ayakkabı tam ayağa göre, üst kısmı yumuşak deri veya hava alabilen özel malzemeden üretilmiş, iç kısmı dikişsiz olmalıdır


Kilo verilmesi, egzersiz yapılması, uzun süre sabit ayakta durmaktan kaçınmak, sigara ve alkol kullanılmaması önemlidir


Her diyabetli hasta kendisini tedavi eden dâhiliye uzmanıyla işbirliği halinde çalışan bir ayak bakım merkezi ve dermatoloji uzmanının kontrolü altında olmalıdır


DoçDrHürriyet G YILMAZ
İstanbul
Doktor "Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon