Ters Lale - Ters Lale Nedir - Ters Lale Yetiştiriciliği

Ters Lale - Ters Lale Nedir - Ters Lale Yetiştiriciliği




En yoğun olarak Hakkari ve Şemdinli bölgesinde yetiştiği için halk arasında Şemdinli lalesi ve Hakkari lalesi olarak ta tanınır Soğan, yumru ve rizom gibi toprak altı organlara sahip olan geofit bitkileri diğer birçok kullanımları yanında erken ilkbaharda ve sonbaharda açan narin, gösterişli ve güzel çiçekleri nedeniyle süs bitkisi yönünden büyük bir öneme sahip olmuşlardır Özellikle kış aylarının sonlarında kar topraktan kalkar kalmaz veya karla birlikte çiçek açan türleri insanların ilkbahara olan özlemini gidermesiyle birlikte bahar müjdecisi olarak ta sembolik önem taşımıştır Ayrıca, soğan, yumru ve rizom gibi toprakaltı organları sayesinde orijinal habitatlarından başka ülkelere canlı olarak taşına bilmesi ve kolay üretilmesi gibi nedenlerle, geofit bitkiler ekonomik açıdan da değerlendirilmeye başlamışlardır

Hakkari'nin Cilo Dağları'nda yetişen "Ters Lale", dünyanın en nadide çiçeklerinden biridir Geçmişte Hakkari Bölgesi'nde yaşayan Asuri'lerin her sabah göbeğinden su yaydığı için 'Ağlayan lale' adını verdiği ve bu yüzden kutsal saydığı "Ters Lale", günümüzde de çok değerli Boyu 75 santimetreyi bulan, her dalında 6 lalenin ters büyüdüğü doğa harikası çiçek, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'nca koruma altına alınmıştır

Hakkari dağları eteklerinde kendiliğinden yetişen, her dalında 3 ila 8 lalenin ters büyüdüğü , boyu 60 ila 80 cm ‘ yi bulan ters lale belirli yerlerde yetişmektedir Gen merkezinin ilimiz olduğu halde kaçak yollarla Avrupa ülkelerinde satıldığı ve buralarda kozmetik ve ilaç sanayisinde kullanılmakta hatta süs çiçeği olarak parkları süslemekte olduğu biliniyor


Avrupa’da Fritillasio İmperialis , ‘Kejan lalesi’ , Prestika ‘Karagöz lalesi’ , Emperyalis ‘Ağlayan Gelin’ gibi isimlerle anılmaktadır Halkımız tarafından da Ağlayan Gelin, Kerbela ve Kral lalesi olarak da bilinmektedir

Bölgemiz, birçok doğal kaynak potansiyeli gibi süs bitkileri açısından da zengin bir floraya sahiptir Özellikle erken ilk bahar döneminde halk arasında baharat ve sebze gibi çeşitli amaçlarla kullanılan bitkilerin çoğu doğal olarak yetişen süs bitkileridir


Süs bitkileri içinde soğanlı bitkilerden olan Fritillaria imperiaris en çok Hakkari ve Şemdinli bölgesinde yetiştiği için halk arasında Şemdinli lalesi ve Hakkari lalesi olarak da tanınır Aynı zamanda, Ağlayan Gelin, Kral Tacı olarak ta bilinmektedir


Soğanlı bitkiler zengin floranın nadide türlerindendir Toprak altında gıda maddesi depolamak üzere değişime uğramış gövdeleri olan, gösterişli çiçeklere sahip bu bitkilerin toprak üstündeki kısımları büyüme mevsimini tamamladıktan sonra sararıp solar Soğanları ise uzun yıllar yaşamaya devam eder

Ters laleler dünyanın en güzel çiçekleri arasında yer almaktadır Bu çiçeklerinde mazisi çok uzun yıllara dayanmaktadır Dünya üzerinde sadece Türkiye'de yetiştiği söylenmektedir, böyle bir çiçeğin ne kadar değerli olduğu buradan anlaşılmaktadır Ülkemizde Hakkari'nin yüksek dağlarında yetişmektedir


Genellikle Şubat sonu ve Mart ayı başlarında topraktan çıkarak yeni mevsime merhaba derler Soğuk mevsim bitkileridir - derecelerde yaprakları donar ölmüş görünürler ama güneşi görünce tekrar normale dönüp gelişimlerine devam ederler ama kesinlikle bir şey olmaz


Ters Lale Konusunda Önemsenmesi Gereken Hususlar:


1-Bölgemiz florasındaki genetik çeşitlilik tespit edilmeli,

2-Kaçak sökümler engellenerek doğada biyolojik çeşitlilik korunmalı

3-Doğal Çiçek Soğanları Yönetmeliği çerçevesinde üretimi yasal bir çerçeveye oturtulmalı,

4-Yerli üreticilere üretim izni verilerek yöre halkına yeni iş imkânları sunulmalı,

5-Doğa tahribatının engellenmesi ve biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla üretimi doku kültürü ile yapılmalı,

6-Üretimde kalite ve kantite sağlanmalı,

7-Programlı üretim yapılmalı,

8-Pazar ağı kurulmalı

Ters Lale Üretimi


Ters laleler genellikle sarı ve turuncu renklidir Imperialis cinsleri 1 metrenin üzerine çıkabilirler ve senede sadece mart-nisan ayları arasında bir kere açarlar

Üretimi daha çok tohumla yapılır Soğanlı bitki oldukları için soğanın belli bir olgunluğa ulaşmasıyla bitkide çiçeklenme görülür

Ters laleler günümüzde tıp alanında ve bahçe dekorasyonlarında kullanılmaktadırSon yıllarda ticari önemi artmıştır

Ters Lale'nin Bitki Özelikleri


Soğan: 7-8 cm çağında basık; yaprakları kiremit dizilişli

Gövde boyu: 50-100 cm

Yapraklar: 4-8 adet; parlak yeşil; gövdenin üst yarısında dairesel dizilişli; mızrak şeklinde

Çiçekler: 5-12 adet çan şeklinde

Tepaller: 4-45 cm; kırmızı veya turuncu, bazen sarı, bal özü salgılayan bezler tepallerin tabanında, beyaz yuvarlak şekilli

Kapsül: 15-2 cm; kanatlı

Çiçek açma dönemi: Mart-Mayıs ayları arası