Bazı Ağaç Budama Teknikleri

Ağaç Budama Hakkında - Ağaç Budama Taknikleri - Ağaçların Budanma Sebebleri

Şekil 1: Göz üzerinden kabuğun çizilmesi


Böyle bir durumda, dal çevresinin 1/3'ü kadarlık kısmı bir gözün 1 cm kadar üzerinden kabuk boyunca odun kısmına kadar halka şeklinde kesilir Bu uygulama genellikle çentiğin altındaki tomurcuğun sürmesini sağlar Bu uygulama çiçeklenme başlangıcından 3-4 hafta önce uygulanabilir Kesim işleminin yeterli derinlikte, kabuk tabakası boyunca olmasına dikkat edilmelidir


Bazı meyve tür ve çeşitlerinde ağaçlar ilk yıllarda terbiye edilirken uygun olan taç yapısını oluşturmak için istenilen dallar teşekkül etmemektedir Bu gibi durumlarla karşılaşıldığında üreticiler istenilen noktadan dal çıkarmak için bu tekniğe baş vurabilirler


b Bir sürgün, o an için çok kuvvetli olduğundan veya mekanik etkilerle zararlanmış olduğundan çıkarılması gerekebilir Aynı noktadan tekrar bir sürgün çıkması istendiği durumlarda ?Üçgen kesim? uygulanmalıdır


İlk yıllarda ağaca verilen şeklin, ağacın tam verim çağında çok önemli olduğunu daha önceki konularda bahsetmiştik Fakat üreticiler ne kadar dikkat ederlerse etsinler bazen çeşidin gelişme karakterinden kaynaklanan sorunlarla karşılaşabilirler Bu sorunlardan biri de geniş açılı dalların seçilmesi ve oluşturulması sırasında ortaya çıkar Örneğin Yeşil Elma olarak bilinen Granny Smith elma çeşidi çok dik gelişen bir çeşittir İlk 4-5 yıl ağaçlara uygulanan dal açma işlemleri çok önemlidir Fakat ağaç üzerinde bazı dallar istenilen noktadan çıkmasına rağmen açısı genişletilememekte ve zorlandığında ise kırılmaktadır Böyle bir durumda Üçgen kesim yapılabilir Üçgen kesim sonucu hem aynı noktadan tekrar dal çıkışı sağlanır hem de çıkan dal geniş açılı olur


Şekil 2: Üçgen kesim uygulaması
Merkezi Lider Terbiye Sistemi


Merkezi lider terbiye sistemi destek sistemi kullanılmadan serbest olarak ayakta durabilen elma ağaçlarında (MM 106, MM 111, M 109 ve çöğür anaçlı), kiraz ağaçlarında çok rahatlıkla uygulanabilen bir terbiye sistemidir


Avrupa grubu erikler (Stanley, President, Angeleno gibi) daha çok dik ve dik yayvan geliştiklerinden bunlara da merkezi lider terbiye sistemi uygulanmaktadır


Ayrıca çok önemli olan konulardan biri de kiraz ağaçlarında budamadır Kiraz, yıllardır budanmadan yetiştiriciliği yapılan bir meyve olarak bilinmektedir Fakat son yıllarda yapılan araştırmalar, kiraz ağaçlarının budanmasında herhangi bir sakınca olmadığını, yıldan yıla yapılan ılımlı budamalara çok iyi tepki verdiğini ve ilk yıllardaki terbiye işlemlerinin meyve verim ve kalitesini arttırdığını göstermiştir

Fidanların Dikimi ve İlk Gelişme Yılı


Dikim, sonbaharda ağaçların yaprak dökümünden ilkbaharda gözler uyanıncaya kadar olan sürede yapılabilir Dikilecek olan fidanların sağlıklı, ortalama olarak 1,5 cm çapında ve 1-1,5 m uzunluğunda olmasına dikkat edilmelidir Aşırı kalın fidanların iyi fidan olduğu görüşü çok yanlış bir görüştür


Meyve bahçesinde dikilecek fidan dallı veya kamçı şeklinde dalsız olabilir Dikim sistemine göre açılan çukurlara, aşı noktası toprak yüzeyinin 5-10 cm yukarısında olacak şekilde fidanlar dikilir Eğer fidan kamçı şeklinde dalsız fidan ise dikimden sonra 75 cm den tepesi vurulur


Dikimi takib eden ilkbahar gelişme periyodunda kesim noktasının altındaki gözler sürmeye başlayacaktır Bu devrede ağaçların şekillendirilmesine başlanılır


Haziran ayının başı-ortasından itibaren sürgünler yaklaşık 7,5-10 cm olunca yaz budaması yapılabilir İlk iş olarak dik büyüyen fidanın en üstündeki sürgün lider olarak seçilir


Özellikle dar açıyla çıkan dallar dal açıcılarla (kürdan, mandal, kamış vs) genişletilmelidir Dalsız bir fidan dikildiğinde yaz aylarında oluşan sürgünlerden 3-6 adet ana dal seçilir, tercihen 5 adet olmalıdır Seçilen ana dalların gövde üzerinde eşit açı ve mesafelerle dağıtılması, ilerleyen yıllarda birbirini gölgelememesi açısından önemlidir Gövde üzerinde ana dallar arasında yaklaşık olarak 7,5-20 cm lik bir mesafe bulunmalıdır Seçilen dallar dışındaki yan sürgünler ve liderle rekabet eden dallar dipten çıkartılır Özellikle lider olarak seçilen en üstteki dalın altındaki 1-2 sürgün çok kuvvetli ve dik büyümektedir Bu dallara dokunulmadan bırakılırsa lider ile aynı kuvvette gelişeceklerinden ilerleyen yıllarda problem çıkarırlar Bu sebeple mümkünse bu sürgünler ıslah edilmeli (açısı genişletilerek), mümkün değilse dipten çıkarılmalıdır Böylece birinci kat oluşturulmuş olur En alt dal ile toprak yüzeyi mesafesi arası en az 45 cm olmalıdır
İkinci Yıl Budama ve Terbiye:


Ağaçlar yapraklarını döktükten sonra durgun dönemde birinci katı oluşturan dalların en üstündekinin 50-60 cm yukarısından liderin tepesi vurulmalıdır Ana dallarda 1/3-1/4 oranında bir tepe kesimi uygulanır Ana dallar, liderden hem daha aşağıda hem de daha ince olmalıdır


Fidan üzerinde istenilen bir dal oluşumu olmamışsa, yani 3 daldan daha az dal varsa bu dallar dipten çıkarılır ve liderin tepesi 75 cm den tekrar kesilir


İlkbahar gelişme periyodunda da kesim noktalarının altındaki gözler sürmeye başlar Merkezi lider terbiye sisteminin esasını ?Katlar? oluşturmaktadır Yani Şekil 4: Durgun dönemde uç kesimleri merkezi lider üzerinde alt taraftan üst tarafa doğru azalan sayıda dallardan oluşan 3-4 adet kat oluşturulmalıdır


Bu amaçla birinci katın 50-60 cm üzerinde ikinci bir kat oluşturulmalıdır İkinci katı oluşturan ana dalların birinci katı gölgelememesi için daha az sayıda ve daha kısa olması gereklidir Örneğin ilk katta 5 ana dal seçilmişse ikinci katta 4 adet seçilmelidir Hem 1 kattaki hem de 2 kattaki ana dallardan dik gelişenlerin açıları gelişme periyodunda genişletilmelidir
Üçüncü Yıl Budama ve Terbiye


Yeni oluşturulan ikinci katın dalları birinci kattaki dallardan daha kısa olmalıdırBöylece alttaki dallar gölgelenmez Ana dalların uçları 1/3 oranında kısaltılmalıdır Bu tip bir budama ile piramit şekli elde edilir Alt kattaki ana dallar üzerinde oluşturulan yardımcı dallar aynı yönde bırakılmalı, simetriye dikkat edilmelidir


Ağaç üzerinde mekanik etkilerle zararlanmış, kırılmış, hastalıklı olan dallar varsa çıkarılır Genel bir kural olarak çok ince olan dallara dokunulmaz Ağaç üzerinde gereğinden fazla kesim yapmanın, fayda dan çok zarar getirdiği unutulmamalıdır İlkbahar gelişme periyodunda da önceki yıllarda yapılan işlemlere devam edilmelidir
Dördüncü Yıl Budama ve Terbiye


Geçmiş yıllarda yapılan işlemlere devam edilir Ağaçların şekil verme işlemi 4 ? 6 yılda tamamlanmalıdır Fakat çok fazla acele edilmemesinde de fayda vardır çünkü çeşitler arasında gelişme bakımından farklılıklar bulunmaktadır ve istenilen ağaç şekli her zaman kısa bir zamanda oluşturulamayabilir


Ana dallar üzerinde yardımcı dalların oluşabilmesi için her yıl ana dallarda ve liderde 1/3 oranında tepe kesimi uygulanır Meyve türüne, çeşide, toprak ve iklim durumuna göre olgun verim çağında bir ağaçta 3-4 kat bulunması gerekir Örneğin MM 106 anaçlı bir elma ağacında 3 kat ve 10-12 adet ana dal, kuş kirazı anaçlı kiraz ağacında ise 3-4 kat ve 16-21 adet ana dal idealdir
Verim Çağındaki Ağaçlarda Budama


İdeal şekli ve yapısı oluştuktan sonra ağaçlara uygulanan budama optimum verim almaya yöneliktir Ölü dallar, hastalıklı ve kırılmış dallar seçilerek budanır Dar açılı ve dik büyüyen dallar, yaz budaması boyunca çıkarılmaz kış budaması esnasında çıkarılır Lider her yıl zayıf bir yan dal üzerinden kesilerek yenisi ile değiştirilir Ana dalların her biri ayrı ayrı ele alınarak budanır, bir birini gölgeleyen ve yere değen dallar çıkarılır Ağacın iç kısımlarına maksimum ışığın girmesi sağlanmalıdır Komşu ağacın ana dallarına değen dallar, çok uzun olan dallar da zayıf bir dal üzerinden geriye kesim uygulanır


alıntıdır