Kereviz Yetiştiriciliği

kereviz nasıl yatiştirilir - kereviz nerelerde yetişir - kereviz ekimiİklim İsteği: Kereviz kışları ılık, yazları fazla sıcak ve kurak geçmeyen yerlerde çok iyi gelişme göstermektedir Yetiştirme döneminde optimum sıcaklık isteği 15-20 °C dir Düşük ve yüksek sıcaklıklardan hoşlanmaz 30° C nin üzerindeki sıcaklıklarda gelişme olumsuz yönde etkilenir Tohumların toprakta çimlenebilmesi için minimum sıcaklığın 4 °C olması gerekir Bitki 1 °Cye kadar olan düşük sıcaklıklara dayanabilir İlkbahardaki geç donlardan olumsuz yönde etkilenir 2° C deki sıcaklıklarda toprak içinde bulunan kök kerevizlerin yumruları zarar görür Bitkiler 10°C nin altındaki düşük sıcaklıklarda vernalizasyona uğrar ve erken çiçeklenme meydana gelir Vernelizasyon durumunda bitkiler ne kadar yaşlı olursa çiçeklenme yüzdesi o kadar artar Kerevizin vegetatif devreden generatif devreye geçmesinde en önemli faktör düşük sıcaklıklardır Kerevizler ışık miktarı ve şiddetine karşı fazla reaksiyon göstermezler Ancak ışıktan fazla hoşlanmazlar Gölge yerlerde daha iyi gelişim gösterirler


Kerevizler fazla rüzgarı sevmez Ancak havadar yerlerden hoşlanırlar Kuytu ve havasız yerlerde gelişme yavaşlar ve çeşitli mantari hastalıklara yakalanırlar


Toprak İsteği: Kereviz toprak istekleri açısından seçici bir bitki olmamakla birlikte, derin bünyeli tınlı kumlu ve turbiyer nitelikli toprakları sever ve buralarda iyi gelişir Hafif bünyeli topraklarda yapılacak üretimlerde bitkinin düzenli gübreleme ve beslenmeleri sağlanmaktadır Killi topraklarda yumrular küçük kalır Toprak pHsı 70 civarında olmalıdır Toprakta humus miktarı arttıkça yumrunun büyüklüğü ve kalitesi de artar


Toprak Hazırlığı, Ekim ve Dikim: Kereviz üretimi için kullanılan toprak ekim veya dikiminden önce çok iyi hazırlanmalıdır Bu nedenle torağın birkaç defa derin olarak sürülüp işlenmesi gerekir


Kereviz doğrudan yerine tohum ekimi ile de yetiştirilebilir Ancak ülkemizde olduğu gibi bir çok ülkede kereviz fide ile yetiştirilmektedir Vegetasyon dönemi uzun ve sonbaharı ılık geçen yerlerde direk tohum ekimi ile yapılan yetiştiricilikte iyi sonuç alınabilir Ancak direk tohum ekimi yerine fide dikimi ile yapılan yetiştiricilik daha çok tercih edilir Kereviz fideleri ya hiç şaşırtılmadan ılık yastıklarda, yada kasalara ekilerek orada çimlenmiş toprak üzerine çıktıktan sonra ılık yastıklara şaşırtılması suretiyle yetiştirilir


Şaşırtılmadan ılık yastıklarda üretilen fidelerde çimlendirme döneminde çok büyük sorunlarla karşı karşıya gelinir Bu yetiştirme yönteminde kereviz tohumları ılık yastıklara seyrek olarak ekilir Ancak yeknesak bir çimlenme ve gelişme olmadığı için tercih edilmez Bu nedenle kereviz tohumları kasalara ekilir ve daha sonra ılık yastıklara şaşırtılır Kereviz tohumlarının ekiminde 60 cm uzunlukta 40 cm genişlikte ve 8-10 cm yükseklikteki kasalar kullanılır Bu kasaların içi, çok iyi hazırlanmış ince nitelikli harçla doldurulur Bu harcın çok iyi elenmiş olması, ayrıca tohumların üzerine atılacak kapağında çok ince elekten geçirilmiş olması gerekir


Kasaların içi harçla doldurulduktan sonra tesviye yapılır Daha sonra kereviz tohumları ince elenmiş toprakla karıştırılarak m2?ye 2 g hesabı ile birkaç defada enine boyuna serpilerek ekilirler Ekimden sonra tohumların üzerine 2-3 mm kalınlığında ince elekten geçirilmiş kapak atılır Kapak kalın atılırsa tohumlar küçük olduğu için çimlenemez Kapak atıldıktan sonra çok ince bir süzgü ile tohum ve kapağı akıtmayacak şekilde su verilir Tohumların ekildiği harç ve kapak materyalinin suyu iyice emmesi için birkaç defa dikkatlice sulanmalıdır Sulamadan sonra nem kaybını asgariye indirmek amacıyla kasanın üzeri cam veya naylon ile örtülür Camile örtülürse hem rutubet hem de çimlenme çok iyi bir şekilde takip edilir İlk çimlenme görülünceye kadar kasaların üzeri örtülür Bu dönemde sıcaklığın en az 10 ° C olması gerekir En iyi çimlenme 25-30 °C de görülür Tohum ekiminden 2 hafta sonra çimlenme başlar 4 Haftanın sonunda çimlenme tamamlanır Tohumların çimlenmesinden sonra kereviz fideleri çok kuvvetli bir şekilde gelişir Bir m2?den 4000-5000 adet fide elde edilir Kerevizin fideleri ilk hakiki yapraklarını çıkardıklarında, yaklaşık 25-3 cm boy aldıklarında yeknesak bir gelişme sağlamak için ılık yastıklara şaşırtılırlar Fideler şaşırtılmadan önce boca sulanır Kasalardan sökülen fideler genellikle sıra arası 6-8 cm, sıra üzeri 2-3 cm olacak şekilde şaşırtılırlar Daha sonra fideler üşümelerini önlemek amacıyla en az 10°Cnin üzerindeki sularla düzenli olarak sulanırlar Fideler 10-15 cm boy aldığında ve 4-5 yapraklı hale geldiğinde esas yetiştirme yerlerine dikilmesi gerekir Bu dönemde fideler bol miktarlarda saçak kök meydana getirmiştir Dikimden 1 veya2 gün önce yastıklar sulanır Bu arada toprak dikim için hazırlanmış olmalıdır Kereviz fideleri düzenli yağış alan yerlerde düze, kurak yerlerde ise tava veya masuralara dikilir


Düzenli yağış alan veya sulamanın yağmurlama şeklinde yapıldığı yerlerde kereviz üretimi yapılacak ise fidelerin dikimi düze yapılır dikimde Sıra arsı 50-60 cm, sıra üzeri 30-40 cm olmalıdır Ancak dikine büyüyen varyetelerde dikim mesafeleri daha düşük, yatay gelişen varyetelerde ise bu mesafeler daha geniş olabilir Fidelerin dikimleri sökülmüş oldukları derinliğe yapılmalıdır Dikimden hemen sonra yağmurlama sulama yapılır Dikimde gecikme olursa fidelerin kökleri ve yaprakları tıraşlanabilir Ayrıca dikimde fidelerin büyüme uçlarının toprak altında kalmamasına özen gösterilmelidir


Kurakj bölgelerde ve küçük aile işletmeleri veya ev bahçelerinde kereviz fideleri tavalara dikilir Bu yetiştirme yöntemi fazla uygulanmamaktadır Fazla rutubet ve ıslaklık nedeniyle köklerde çürüme, yapraklarda ise bazı mantari hastalıklar meydana gelmektedir


Kerviz yetiştiriciliğinde en çok uygulanan dikim yöntemi dar masuralara tek sıralı veya geniş masuralar çift sıralı dikim şeklindedir Dar masuralara ise 70-80 cm olacak şekilde masuralar açılır Masuralara dikimde sıra üzeri mesafeler genellikle 30-40 cm arasında olmalıdır Dikim büyüklüğüne gelmiş fideler sökülür Masuralara su verilir Daha sonra masuraların boyun noktasına fidelerin büyüme ucu su seviyesinden yukarıda kalacak şekilde dikim yapılır


Fidelerin dikimi genellikle elle yapılır Geniş alanlarda ise düze dikimin makine ile yapılmasın iyi sonuç verir Derin dikim yumrunun şekli ve kalitesini olumsuz yönde etkiler Dekara 4000-6000 fide dikilir


Sap kerevizlerin üretim şekli kök kerevizlerin üretim şeklinden farklı değildir Sadece dikim sıklığı ve yaprak saplarının ağartılması için yapılan işlemler farklıdır Sap kerevizleri dikine büyüdüğü için sıra arsı 40-50 cm, sıra üzeri 25-30 cm olacak şekilde dikilirler Ayrıca yaprak sapları 25-30 cm boy aralığında, yaprak saplarının ışık almaması için siyah ışık geçirmeyen alüminyum folye, siyah fotoğraf kağıdı benzeri örtülerle fazla sıkmadan ışık almasını engelleyecek şekilde sarılırlarforumsinsinet Bu şekilde yaprak sapları15-2 ay sonra ağarmış hale gelir Yaprak sapları toprak seviyesinden kesilir ve üst taraftaki yaprak ayaları da kesilerek hasat edilir Beyazlatma için sapların üzerine bağlanan materyal hiç çözülmeden hasat edilmelidir


Çapalama: Dikimden sonra toprağın çatlamasını önlemek için sulama ve çapa işlemi düzenli ve dikkatli bir şekilde yapılmalıdır İlk çapa dikimden 2-3 hafta sonra fideler yeni yaprak çıkarmaya başladığı zamanda yapılır Daha sonra bitkiler toprak yapısı ve otlanma durumuna bağlı olarak 2-3- kez çapalanırlar Çapalama ot mücadelesi ve toprağı yumuşatmak açısından önemlidir Ot mücadelesi herbisitlerle yapılsa bile toprağın havalandırılması ve kabartılması için mutlaka çapalama yapılmalıdır


Sulama: Dikimden sonra bitkinin ihtiyacı olan su düzenli olarak aksatılmadan verilmelidir Suyun kesilmesi veya az su verilmesi bitkinin gelişmesini ve sebze olarak değerlendirilen kısımların kalitesini olumsuz yönde etkiler Yaz dikimlerinde, dikimden itibaren Kasım ayına kadar bitkinin ihtiyacı olan su miktarı oldukça yüksektir Ayrıca aşırı sulama durumunda veya yağışlı bölgelerde yetiştirilen kerevizlerde pas hastalığı görülür Pas hastalığı ürünün pazar Değerini düşürdüğü gibi kök gelişmesini de olumsuz yönde etkiler Yağışlı bölgelerde sık dikim yağmurlama şeklinde sulamadan kaçınmalıdır


Gübreleme: Kervizn organik maddeye olan ihtiyacı fazladır Toprakta organik maddenin yeterli miktarda bulunması ürün miktarını ve kalitesini arttırır Hafif bünyeli topraklarda yetiştiricilik yapılacak ise organik gübreleme önem kazanır Hafif bünyeli topraklarda iyi ürün alabilmek için dekara 3-4 ton iyi vasıflın çiftlik gübresi verilmelidir Çiftlik gübresi bitkinin büyümesi ve gelişmesi için yeterli değildir Kereviz azot ve potasyuma karşı aç bir bitkidir Daha sonra bitki gelişmesine bağlı olarak dikimden 1-2 ay sonra dekara 4 kg civarında saf azot vermek suretiyle gübre takviyesi yapılır


Tarımsal Savaşım: Kereviz üretiminde pas hastalığı çok önemlidir Sık dikimlerde aşırı sulama durumunda veya yağışlı bölgelerde veya yağışlı bölgelerde pas hastalığının zararı çok büyük olur Pas hastalığı bitkilerin Pazar değerini düşürdüğü gibi kök gelişmesini olumsuz yönde etkiler Bu hastalığa karşı kültürel mücadele yapılması daha olumlu sonuç verir Aşırı sulamadan ve sık dikimlerden kaçınmak gerekir Ayrıca zirai mücadele ilaçları ile koruma önlemleri alınmalıdır


Kerevizin yaprak ve sapları üzerinde sarımtırak lekeler halinde görülen kereviz mildiyösü de önemli bir hastalıktır Bu hastalığa karşı fazla sulamadan kaçınılmalı temiz tohum ve fide kullanılmalıdır Kültürel önlemler alınmalı veya 3-4 yıllık münavebe planı uygulanmalıdır


Kerevizlerde mozaik virüsü de önemli zarar yapar Genç bitkilerde yapraklar sararır ve bodur kalır Genç yapraklarda buruşma görülür Bitki üzerinde virüs hastalığının belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkar Bitkinin gelişimi zayıflar emici böcek ve yaprak bitlerinin zararı artar


Zararlılar arsında yer alan kereviz sineğinin kurtları bitkinin yenen kök kısmına zarar verir Kereviz sineğinin zararına bağlı olarak bitki solar ve daha sonra ölür Zarar görmüş bitkiler sökülüp hemen imha edilmeli veya 3-4 yıllık münavebe planı uygulanmalıdır Ayrıca kereviz sineğine karşı zirai mücadele ilaçları ile de zamanında mücadele yapılmalıdır


Kerevizlerde kök uru nematodu, kırmızı örümcekler, yaprak bitleri ve toprak pireleri de oldukça zarar yapar Bu zararlılara karşı düzenli ve dikkatli bir şekilde mücadele planı uygulanmalıdır


Olgunluk, Hasat ve Depolama: Kerevizler bulundukları yeri en az 16-24 hafta, en fazlada 24-34 hafta işgal ederler Erkenci veya geççi oluşlarına göre tarlaya dikimden hasada kadar geçen süre değişir Genellikle hasat seyretme şeklinde kademeli olarak yapılır Kerevizlerde en büyük sorun hasadın gecikmesi durumunda kök kerevizlerinde yumrularda meydana gelen koflaşmadır Koflaşma kerevizler Pazar değerini tamamen kaybeder Bu nedenle hasadın koflaşma başlamadan önce yapılması gerekir


Hasat zamanı ilk yaprakların sararmasıyla kendini belli eder Olgunluk ne kadar iyi olursa ürünün saklanma süresi okadar uzun olur Aynı zamanda saklama sırasındaki kayıp oranda azalır


Kök kerevizlerinde hasat edlle çekilerek yapılabildiği gibi bitkiler çapa veya belle de hasat edilebilir Büyük işletmelerde ise özel pulluklar ile sökülürler Hasat edilen kök kerevizlerin üzerindeki ince kökler ve Pazar değeri olmayan yaşlı yapraklar kesilerek uzaklaştırılır Daha sonra yıkanarak temizlenir Temizlenmiş kök kerevizleri ambalajlanarak satış merkezlerine gönderilir Ülkemizde hasat edilen kerevizler hasat edildikten sonra temizlenir ve daha sonra tüketim merkezlerine gönderilir ve dökme olarak satılır


Sap kerevizleri satış için uygun sap uzunluğu ve kalınlığı ile birlikte arzu edilen açık rengi alınca vakit geçirmeden hemen hasat edilir Erkencilikte yaprak sapları tam gelişmelerini tamamlamadan da hasat edilerek piyasaya gönderilebilir Sıcak dönemde hasat yapıldığında hasat edilen yaprak sapları bekletilmeden ambalajlanmalı ve satış merkezlerine gönderilmelidir Aksi taktirde güneş ve rüzgarın etkisiyle hızlı bir şekilde Pazar değerini kaybederler Hasat yaprak saplarının dağılmalarını önleyecek şekilde yumrunun hemen üzerinden keskin bir bıçakla kesilerek alınması şeklinde yapılır Hasat edilen yaprak saplarının uç kısmındaki yaprak ayalarıda kesildikten sonra pazarlanacak yaprak sapları kalırforumsinsinet Pazarlanacak olan yaprak sapları yıkandıktan sonra 500 gramlık demetler halinde veya dökme olarak ambalaj kaplarına yerleştirilerek satış merkezlerine gönderilir Hasat edilen yaprak saplarının uzun süre saklanması ve su kaybının önlenmesi için üzeri plastik örtülerle kapatılır


Genellikle kök kerevizlerinde hasat seyreltme şeklinde kademeli olarak yapılır Sadece hasat olgunluğuna gelmiş kök kerevizlerin hasadı yapılır Geri kalan kereviz bitkileri daha iyi gelişir Sap kerevizlerinde ise hasat genellikle bir defada yapılır


Hasat edilen kök kerevizler normal koşullarda bile uun süre saklanabilir Depolarda muhafaza edilecek kerevizlerde kök ve sürgünlerin tamamı kesilir Adi depolarda 8-10 °C sıcaklıkta %60-80 nemde 3-5 ay saklanabilirler Saklama sıcaklığı 0°C?nin altına düşmemelidir Kök kerevizler 1-2 °C?de %90 nemde 6-7 ay muhafaza edilebilirler Muhafaza süresinde ortam koşullarına bağlı olarak %5-15 arasında kayıp meydana gelir


Verim: Dikim sıklığı, çeşit özelliği ve bakım şartlarına bağlı olarak dekardan 2500-3000 kg kök kerevizi alınabilir Sap herevizi olarak dekardan 6-8 bin demet sap kerevizi hasadı yapılabilir


Tohum Üretimi: Kerevizlerde tohum üretimi kökten tohuma veya elverişli koşullarda tohumdan tohuma yöntemi ile yapılmaktadır Tohumluk kerevizlerin üretiminde piyasa için yapılan retim şeklinde olduğu gibi aynı yol takip edilir


Kışları soğuk geçen yörelerde tohumluk kereviz üretimi yapılacak ise, tohumluk özelliği göstermeyenler hasat edilerek satışa gönderilirler Tohumluk özelliği gösteren kereviz bitkileri ilkbaharda yapılacak dikim zamanına kadar kışı geçirmek üzere elverişli koşullarda rutubet ihtiva eden kum içerisine gömülerek muhafaza altına alınır Bu bitkilerde dikim zamanına kadar bazı zararlanmalar meydana gelebilir Dikim zamanında kurumuş ve bozulmuş yapraklar ile diğer kısımları ayıklanır Tohumluk özelliğini kaybetmiş bitkiler uzaklaştırılır Sağlam kerevizler ise 80x50 cm mesafelerle yerleştirme yerlerine dikilirler


Ayrıca kışları ılıman geçen bölgelerde tohumluk özelliği göstermeyen kereviz bitkileri hasat edilerek satışa gönderilir Tohumluk özelliği gösteren bitkiler ise seçilerek yetiştirme yerlerine yukarıdaki ölçülerle dikilirler


Tohumdan tohuma üretimde ise kereviz fideleri şaşırtma büyüklüğüne geldiğinde saksılara veya fide yetiştirme viyollerine şaşırtılırlar Bu fideler soğuk yastıklara veya soğuk seralarda pişkin hale gelinceye kadar tutulur Tohumluk üretimi için ekolojik koşullar elverişli hale geldiğinde yetiştirme yerleri hazırlanır ve kereviz fideleri esas yetiştirme yerlerine dikilir Tohumluk kereviz bitkilerinde görülen dallanma nedeniyle sıra arası ve sıra üzeri mesafeler sofralık kereviz üretimine göre artırılmalıdır


Tohumluk kerevizlerde kültürel işlemler piyasa için yapılan üretimde olduğu gibidir Çapa, sulama, gübreleme, hastalık ve zararlılara karşı mücadele zamanında ve aksatılmadan yapılmalıdır


Tohumluk bitkiler ekolojik koşullar ve çeşit özelliğine bağlı olarak Ağustos ve Eylül ayında tohumlarını olgunlaştırarak hasat olgunluğuna gelirler Hasada gelmiş bitkiler küçük işletmelerde toprak seviyesinden kesilerek gölge bir yerde bezler üzerine serilir ve çiçek tablası üzerinde bulunan tohumlar tamamen kuruyuncaya kadar birkaç gün bekletilir Büyük işletmelerde ise bitkiler makine ile toprak seviyesinde kesilir, daha sonra gölge bir yerde birkaç gün kurutulurforumsinsinet Ayrıca son yıllarda belli bir olgunluğa gelmiş tohumluk kereviz bitkileri kombine hasat makinaları ile hasat edilmektedir


Hasat edilen tohumluk kereviz bitkilerinde hangi usulle olursa olsun harmanı yapılan tohumlar arasında sap, saman ve diğer küçük yabancı maddeler bulunur Tohumlar selektörden geçilerek temizlenir ve boylara ayrılır Ayrıca tohumlar üzerinde tohumluk materyale zarar verecek ölçüde rutubet bulunmamalıdır Bunun için tohumlar çok iyi bir şekilde kurutulmalıdır


Kerevizlerde tohum verimi, çeşit, bitkiler arası mesafe, yetiştirme ve bakım şartları ile hasat ve tohum ayırma usullerine bağlı olarak değişir Dekardan ortalama 20-40 kg?a kadar değişen miktarlarda tohum alınabilmektedir


alıntı