İsviçre'deki Yahudilerin Tarihi

İsviçre'deki Yahudiler - İsviçre'deki Yahudiler Hakkında - İsviçre'deki Yahudi Tarihi

İsviçre Yahudilerinin ülkede uzun ve çeşitli bir tarihi vardır 2000 nüfus sayımına göre İsviçre'de 18,000 Yahudi bulunmasına rağmen yabancı uyruklu ve gayri resmi Yahudilerle birlikte bu nüfus 75,000'e yakındır 2009 itibariyle İsviçre'de 38 sinagog bulunmaktadır

Tarihçe


2001'de İsviçre'de Kaiseraugst belediyesindeki Augusta Raurica Roma arkeolojik kazı alanında bulunan menora betimlemeleri Germania Superior'da Yahudilerin yaşadığının kanıtıdır Encyclopaedia Judaica'ya göre bölgedeki Yahudilerin varlığıyla ilgili bilgiler 1214 yılında belgelenmiş dökümanlarda bulunmaktadır Ortaçağ'da, Avrupa'nın diğer ülkelerinde olduğu gibi Yahudiler burada da zulüm gördü; örneğin 1294'te Bern'deki Yahudiler öldürülüp sağ kalanlar "Kan iftirası"yla kovulmuştur


1620'lerde Yahudilerin İsviçre şehirlerine girmesi yasaklandı 1776'da Yahudilerin Aargau kantonuna bağlı Lengnau ve Endingen köylerinde yaşamalarına izin verildi 18yy'ın sonlarında 553 nüfuslu bu iki köy İsviçre'deki Yahudi nüfusunun hemen hemen hepsini temsil ediyordu 18yy'da İsviçre'deki Yahudilerin durumunu anlatan en önemli kaynak Johann Caspar Ulrich'in 1768'de yazdığı Sammlung Jüdischer Geschichten'dir


İsviçre'nin 1848 tarihli anayasasında Yahudilere serbest yerleşim hakkı verilmemişken bu durum 1874'te değiştirildi

Dil


Surb Valley (Surb Vadisi)'de yaşayan Yahudiler bir zamanlar Batı Yidiş lehçesini konuşurlardı ve bugün bu bölgede konuşulan dilde bu lehçeden izler bulunur Batı Yidiş bir Yukarı Cermen lehçesi olup içinde İbranice, Aramice ve içinde Slav kelimeler bulunduran Doğu Yidiş'in aksine Roman dillerinden kelimeler bulunur (bkz Yidiş) Başta Polonya ve ABD'de konuşulan Doğu Yidiş'in aksine Batı Yidiş'in nesli tükenme riskiyle karşı karşıyadır Surb Valley Yahudilerinden bu lehçeyi bilen az sayıda yaşlı kalmıştır ve Zürih Üniversitesi Ses Arşivlerinde bu son kalan lehçeyi kaydetmektedir

Eşit haklar


1874'te anayasanın inanç özgürlüğüyle ilgili 49 maddesiyle tüm dini cemaatlere yasal olarak dini özgürlük verildi Bu emansipasyonun ardından Yahudiler Surb Valley'den taşınıp daha büyük şehirlere yerleşti 19 ve 20 yy'da bu Yahudilere Alsace, Almanya ve Doğu Avrupa'dan diğer Yahudiler de katıldı 1920'de Yahudi nüfusu toplam nüfusun %05'i olan 21,000 kişilik nüfusuyla en yüksek rakamına ulaştı ve bu zamandan beri bu rakam hemen hemen sabit kaldı

Demografi


2000 yılındaki nüfus sayımına göre İsviçre'de toplam nüfusun %02'sini oluşturan 17,914 Yahudi bulunmaktadır Yahudilerin nüfusu 1930'lardan beri sabit kalsada ülke genelindeki nüfus artışı Yahudilerin yüzde oranını düşürdü Nüfustaki durgunluğun sebebi olarak göç, yaşlanan nüfus ve karışık evlilikler gösterilir İsviçre'deki kantonlardan sadece Zürih, Basel, Genève ve Vaud'da Yahudi nüfusu 1000'den fazladır İsviçre'deki Yahudilerin üçte biri 6252 kişiyle Zürih kantonunda yaşamaktadır


Yıl Yahudi nüfusu %

1850 3,145 01

1860 4,216 02

1870 6,996 03

1880 7,373 03

1888 8,069 03

1900 12,264 04

1910 18,462 05

1920 20,979 05

1930 17,973 04

1941 19,429 04

1950 19,048 04

1960 19,984 04

1970 20,744 03

1980 18,330 03

1990 17,577 02

2000 17,914 02

Ruth Dreifuss


İsviçre'nin Yahudi cemaatine bağlı Ruth Dreifuss 1993-2000 yılları arasında İsviçre Federal Konseyi'nde görev aldı