Atatürk Neler Okurdu?

Atatürk'ün başucu kitaplarından biri Fransız düşünürü Jean Jacques Rousseau'nun "Mukavele-i içtimaiyye"si yani "Toplum Sözleşmesi"dir Fransız Devrimi'ne de kaynaklık eden bu kitap 1756'da yazılmış; ama Türkçe'ye ancak 150 yıl sonra çevrilebilmiştir
Bugün Çankaya Köşkü'nün "Atatürk Kitaplığı"nda saklanan kitabın 156 ncı sayfasındaki birkaç satırın yanında, Atatürk'ün "Mühimdir" notu vardır Altı çizili bu satırlarda şu iki cümle yazılıdır: "Egemenlik gücü basit ve tektir Bu gücü bölmek, yok etmek demektir"

Aslında "Atatürk Kitaplığı"ndaki her kitabın ve bu kitaplarda altı çizilen her satırın ayrı bir öyküsü vardır Bunlardan biri de İsmail Hakkı Babanzade'nin "Hukuk-u Esasiyye"sinde (Temel Haklar) yer alır
Gazi'nin 1923 yılında, Cumhuriyet'in ilân edilmesinden önce okuduğu bu kitabın 119 ncu sayfasında Montesqueu'den (altı çizili) bir alıntı yapılmış Aynen şöyle:
"Cumhuriyet ve demokrasileri yaşatan genel kural, siyasi fazilettir"
Bugün ülkenin dört bir yanına asılı "Cumhuriyet fazilettir" atasözünü borçlu olduğumuz bu alıntının yer aldığı kitapta Atatürk'ün el yazısıyla düştüğü küçük bir not daha var Nottan ziyade, bir hesap bu:
Kitabın kenarına eski Türkçe olarak alt alta "1923" ve "1789" sayıları yazılıp çıkarma işlemi yapılmış Sonuna da "134 sene evvel" notu düşülmüş Bu küçük hesap, Türk devriminin, Fransa'daki atasına göre 134 yıl geciktiğini belgeliyor

Atatürk'ün okuduğu kitaplar arasında yer alan Rene Grousset'in "Uzak Doğu Tarihi" isimli kitabının "Budizm" başlıklı metninden:
Budizm metafiziği, bilinemeyenler alanına bakmaktadırBuda'nın öğrencilerinden Malunkyaputta bir gün Buda'ya doktrininin "dünyanın başlangıcı ve insanın ölümsüzlüğü" konusunda cevap vermemesini hayretle karşıladığını açıklamıştır Buda cevap olarak "bunların cevabının bulunmamasının barış (ahlak) yolunda hiçbir ilerleme sağlamayacağını belirtmiştir: "Barışa hizmet eden benim, size öğretmeye çalıştığım acı konusundaki gerçek, nedeni ve ortadan kalkmasıdır" Tüm boyutları korunarak, temel Budizm'in bir tür bilinemezci pozitivizm olarak gözükmektedir