Çocuğunuzun Empati Becerisini Destekleyin

Çocuklar 0-3 yaş arasında annelerine bağımlı ve ben merkezci bir dönem içindedirler Bu dönemde, kendilerini annelerinin bir uzantısı gibi görür ve ihtiyaçlarının karşılanması için etraflarındaki yetişkinlere ihtiyaç duyarlar Yaşları büyüdükçe, çevrelerindeki diğer bireylerin de farkına varırlar ve kendileri dışındakileri de keşfetmeye başlarlar Sosyal ilişkilerin zenginleşmesi ile de, dinleme, sohbet etme, merhabalaşma, paylaşma gibi sosyal beceriler gelişmeye başlar Bu becerilerden biri de empati kurabilmedir Empati, günlük hayatta "başkasının ayakkabıları ile yürüyebilme" gibi tanımlanırken, karşı tarafın içinde bulunduğu durumu anlayabilme, karşımızdaki bireyin bakış açısı ile bakabilme olarak kabul edilir Bu nedenle çocukların empati becerisi kazanabilmeleri için, belli bir sosyal ve duygusal gelişim seviyesinde olmaları gerekir Ancak, küçük yaşlardan itibaren de empati kurma becerisinin gelişmesine yardımcı olacak uygun anne baba tutumları vardırOkul öncesi dönemdeOkul öncesi yaşlar, ben merkezci dönemler de olsa, çocuğun;* Eşyalarla ilgili "benim olanlar" ve "başkasına ait olanlar" farkındalığı ile ben ve diğerleri arasında somut bir ayrım yapabilmesi,* Canın acıması, ağlayan birinin teselli edilmesi, üzgün birini görünce yardım edilmesi gibi durumların tecrübe edilmesi,* Oyuncak ve eşya paylaşımı, * Oyun alanında diğer çocuklarla birlikte oynarken isteklerini söyleyebilmesi, bunun karşılığında diğer çocukların da istek ve ihtiyaçlarını anlayabilmesi,* Sıra beklemesi gereken durumlarda, sıranın başka bir çocukta olduğunu kabul edebilmesi desteklenirse, çocuk da empati kurabilme becerisine ilk yatırımlarını yapmış olurOkul çağı çocuklarında ise* Empati ile başkalarını anlamadan önce, çocuğunuzun kendi ihtiyaç ve isteklerini gelişim dönemine uygun şekilde ifade etmesini destekleyin Böylece kendi istek, ihtiyaçlarını bilir ve ifade edebilirse, karşı tarafı anlaması daha kolay olacaktır* Empatik olmanın ikinci adımı, karşı tarafı dinlemektir Çocuğunuzun karşı tarafı dinleyebilme becerisini geliştirmek için, gününüzün nasıl geçtiğine dair sohbet edebilir, dinlerken mutlaka göz kontağı kurmasını destekleyebilirsiniz* Empati kurabilmek için karşı tarafın sözlü olmayan iletişim mesajlarını da anlamak gerekebilir Çocuğunuzla farklı duyguları isimlendirmek ?mutlu, kızgın, üzgün- bu duyguların yüz ve beden hareketlerini taklit etmek, karşılıklı olarak birbirinin ruh halini tahmin etmeye çalışmak gibi etkinliklerle çocuğunuzun karşı tarafın sözsüz ifadelerini de anlama becerisini geliştirebilirsiniz* Günlük hayatta olan olaylar üzerine sohbet etmek, ona yorumlarını sormak, "sen olsan ne yapardın?" diyerek, yaşanan olayın taraflarını ve farklı bakış açılarını düşünmek çocuğunuzun ilerde benzer bir durumla karşılaştığında empati kurabilmesini kolaylaştıracaktır* Çocuğunuzun empati becerisini geliştirmenin başka bir yolu da, sizin model olmanızdır "Bugün arkadaşım Ayşe çok mutlu görünüyordu Onu mutlu eden bir şeyin olduğunu düşünmüştüm Meğerse, sürpriz bir hediye almış" gibi bir cümle ile duygulardan yola çıkarak tahmin edebilmeye örnek olabilirsinizBaşka bir örnek ise, bunu çocuğunuzla bire bir tecrübe etmektir "Canım, bugün biraz mutsuz ve sıkıntılı görünüyorsun, sanırım yarın sabah sınavın olduğu için gerginsin" diyebilir, bu şekilde onun duygularına ve bazen de davranışlarına empati kurarak eşlik edebilirsiniz Böylece çocuğunuz, empati kurmayı, en güvendiği kaynaktan, ebeveynlerinden öğrenir, ilk fırsatta da denemek için can atar* Her çocuğun, duygusal ve sosyal gelişimi farklı olduğu için, empati yeteneğini geliştirmeyi hedeflerken, çocuğunuzun bireysel özelliklerine göre hareket etmek önemlidir* Üzücü olaylar, travmalar, uygun olmayan anne baba yaklaşımı, duygusal hasar bırakan yaşam olayları, çocukların psiko-sosyal gelişimlerini olumsuz etkilediği için, bu tür durumları tecrübe eden çocuklar empati becerisi geliştirme konusunda zorluklar yaşayabilirlerÇocuğunuzun empati kurabilme becerisini geliştirirken unutmayın ki, sosyal ve duygusal gelişim bir süreçtir, hayatın her döneminde psiko-sosyal gelişim devam eder Bu nedenle, empati kurabilmeyi öğretilecek bir beceri alanı gibi düşünmek yerine, çocuğun iç dünyasını zenginleştirmek, duygularını tanımasına yardımcı olmak, iletişim becerilerini geliştirmek, insanlarla olan ilişkilerinde yol gösterici olmak yararlı olacaktırSeçil Akaygün Cüntay

Uzman Psikolojik Danışman04122007


Kaynak: Anneyiz