Kısırlık Araştırma Testleri

Infertilite çiftlerinin yapmak zorunda olduğu başlıca 3 test vardır


* Spermiogram

* Adetin 3günü (2-4 ) bazal hormon profili

* HSG (tüpler ve rahmin filmi)

Arastirmaya mutlaka erkek sperm analizi ile baslanmalidir Bu hem ucuz hem de çok fazla bilgi verebilen bir testtirKadina ait testler bölümünde bundan bahsetmemizin asil nedeni daha önce bebek sahibi olmus çiftlerde erkegin normal oldugu kabul edilerek , kadinlarin bir çok test bos yere yapilmaktadir Oysa sperm sayi ve kalitesi de yas,enfeksiyon ve hormonlara bagli olarak zamanla bozulabilmektedir Bu yüzden kisirlik arastirmalarina erkekten baslanmalidir


* Bazal hormon profili, ölçümü :


Kadinda kisirligin önemli nedenlerinden birisi hormonal bozuklukturEger üreme organlari bir orkestra gibi düsünülürse beyin sapi (hypotalamus ve hipofiz) bu orkestrayi hormonlar araciligi ile yöneten bir seftirSefin en küçük hatasinda orkestradaki uyum ciddi derecede bozulabilmektedir Bu bozukluk yumurtlamayi ve gebe kalmayi önlerBu yüzden adetin 3günü yapilan hormon ölçümleri bu uyumu gösterme açisindan önemlidirYumurta hücrelerini büyüten ve yumurtaliklardan östrojen hormonunun salgilanmasina neden olan hipofiz kaynakli FSH ve LH hormonlarinin seviyesi hekime bir çok seyi anlatabilirÖstrogen özellikle siklusun 2yarisinda progesteron hormonu ile birlikte embryonun yerlesmesi için rahim içindeki mukozayi hazirlar Doktor,eger hastada diger bazi klinik bulgular varsa (gögüsten süt gelmesi, killanma,ses kalinlasmasi, adet düzensizligi, adet görememe vb) prolaktin , tiroid hormonlari , testosteron , DHEA-SO4, 17-OH progesteron , kortizol gibi baska hormon seviyelerine de bakabilir




* Histerosalpingografi(HSG,tüp filmi):


Radyoloji kiniklerinde yapilan ve tüplerin açik olup olmadigini, dogumsal sekil bozukluklari ve rahim içinde yapisikliklar ve yer kaplayan kitlelerin (myom,polip) varliginin arastirilmasinda kullanilirTüp filminin çekilmesi sirasinda verilen boya (x-isini geçirmeyen sivi) bir ekran araciligi ile sürekli takip edilerek sivinin geçisi ile ilgili dinamik (hareketli) , çekilen filmlerle ise statik (duragan)bilgiler elde edilir

HSG çekim teknigi: Islem genellikle agrisiz veya hafif bir agriya neden olsa da hastaya önce bazi anti-inflamatuar (agri kesici) ilaçlar verilebilir Hasta röntgen filmi çekilen masaya sirt üstü yatarak jinekolojik muayene pozisyonunda iken ******l spekulum (jinekolojik muayene aleti) yerlestirilirRahim agzi, disli, uzun, özel bir pensle (tek disli,tenakulum) tutularak rahim içine boyayi vermek için kullanilan özel boru (Rubin kanülü) yerlestirilirBir enjektör araciligi ile çok yavas ve azar azar boya verilerek, ekrandan boyanin önce rahim agzindan içeri girisi , sonra rahim içine dagilisi ve nihayet tüpleri geçip karin bosluguna dagilimi hareketli olarak izlenip gerekli asamalarda filmler çekilerek bu filmler tekrar ayrintili olarak incelenirEger önceden kullanilmamissa filim çekilmesi sonrasinda agrilar olursa agri kesici kullanilabilir Boya maddesi iyot içerdiginden iyot allerjisi olusabilirIyot allerjisi oldugu bilinenlerde film iyotsuz maddeler kullanilarak çekilmelidirIslemin asamalarindan da görüldügü gibi içeri dogru itilen sivinin basinci ile bazan tüpteki salgilarin ve basit yapisikliklarin olusturdugu tikanikliklarin açilmasiyla HSG sonrasi kendiliginden gebelikler (tedavi yapilmaksizin) görülebilir HSG'de yagda çözünen boya kullanildiginda , suda çözünen boya kullanildigindan daha yüksek gebelik oranlari bildirilmektedir Ancak yagli maddelerin de tüpte mikropsuz bir iltihabi olaya (granulom) neden olabilecegi gösterildiginden son zamanlarda daha çok suda çözünen boyalarla HSG çekilmektedir HSG hangi yöntemle çekilirse çekilsin kisirlik nedeninin arastirilmasinda halen vazgeçilmez yöntemlerden birisidirErkekte bir neden bulunamadiginda, özellikle hormonlari ve adet düzeni normal olan bir kadinda ciddi, pahali ve uzun süren kisirlik arastirmalari ve tedavilerine geçilmeden önce HSG çekilmesi oldukça önemlidir Ultrason ve doppler ile uygulanan bazi görüntüleme yöntemleri halen HSG'nin verdigi bilgileri verememektedir





* Ultrason:


Ultrason ile genital organlarin durumun net olarak ortaya konulabilirRahmin dogustan sekil bozukluklari , endometriumun kalinligi , yumurtalik kistleri , yumurtaliklarin derecelendirilmesi (grading),tümoral olusumlarin tespiti ultrason ile kolaylikla yapilabilirYumurtlama gelisiminin takibi de ultrasonun ile yapilmaktadir



* Sims -Huhner Test (Postkoital test, Iliski sonrasi test):

Asilama yöntemi yayginlastikça daha da az kullanilan ,eski bir kisirlik arastirma yöntemidir Ovulasyona (yumurtlamaya) yakin günlerde cinsel iliskiden 1-12 saat sonra servikal mukus alinarak mikroskopla içerisinde ne kadar canli sperm oldugunun sayilmasi esasina dayanirTest sirasinda rahim agzindaki sümüksü maddenin (mukus) uzama kabiliyetine bakilirMukus bu dönemde ortlalama 10 cm kadar uzayabilir Mukus kalitesi iyi degilse diger testlerle ovulasyon günü tespit edilerek test tekrarlanirKötü mukus kalitesi gebelik sansini azaltmaktadirKalitesiz mukusun düzeltilmesi için östrogen tedavisi yapilabilir Buna neden olarak enfeksiyonlar düsünülüyorsa kültür alinip sonuca göre antibiotik tedavisi yapilabilirMikroskop altinda bir büyütme sahasinda 1 -10 adet hareketli spermin bulunmasi alt sinir olarak kabul edilmektedirPozitif sonucun güvenilirligi tartisilmaz ama negatif testin degerlendirilmesi daha zordurÇünkü post koital testte hiç sperm yokken , karin içinden alinan sivilarda (laparoskopi ile) yeterli sayida spermin tüplerden geçtigi ve gebeliklerin oldugu gösterilmistir Ancak mukus içerisinde enfeksiyon ve antikorlar nedeniyle sperme karsi olusmus düsman bir ortamin gösterilmesi için basit bir yöntem olmasi açisindan doktorunuz post koital test yapabilirBu test sirasinda mukus kalitesinin degerlendirilmesi (Spinn - Barkeit Testi) hormonlarin etkisinin de iyi bir göstergesi olabilir Iyi bir servikal mukozanin herseyden önce östrogen seviyesi ile ilgilidir


* Post koital testte hiç sperm görülemezse;



Tam bir cinsel iliskinin olup olmadigi sorgulanmalidir,

Spermiogram yenilenebilir,

* Sadece ölü spermler varsa;



Anti sperm antikor testleri yapilabilir

Cinsel iliski sirasinda kayganlastiricilarin kullanilmamasiönerilmelidir


* Mukus kalitesi bozuk ise ( mat,bulanik,uzamayan mukus);



Spermiogramda sperm sayisi normal ise ovulasyon döneminde mukus Ph'si ölçülüp,Ph 7'nin altinda ise cinsel iliski öncesi 200 cc temiz su içine bir çay kasigi karbonat konularak vagina yikandiktan sonra cinsel iliski önerilebilir Bu yöntem Ph'nin 7 'nin altinda oldugu mukus kalitesi kötü olan hastalarda iyi sonuçlar elde edildigini ileri sürenler vardir

Mukus bulanik , sari renkli (enfeksiyon?) ise kültür (mycoplasma,chlanmidya) ve kültürde üreme olursa uygun antibiotik tedavisi yapilabilir


* Endometrial Biopsi:


Bu test rahim içi mukozasinin kalitesini kontrol etmek için kullanilmaktadirAdet kanamasina yakin bir günde yada adetinin ilk 6-12 saatinde endomtriumdan parça alinip patolojik incelemeye gönderilir Burada yumurtlamadan sonra olusan sari cisimden ( corpus luteum) progesteron hormonunun yeterince salgilanip salgilanmadigi ve rahim içi mukozasinin embrionun ekilmesine uygun olup olmadigi hakkinda bilgi elde edilir Bu dönemde endometriumda olusan bozukluklar erken düsükler veya gebe kalamamaya neden olabilmektedirTekrarlayan endometrial biopsilerle endometriumun yeterli derecede progesteron etkisinde kalmadigi gösterilirse yumurtlamayi veya yumurtlama sonrasi dönemde sari cisimi uyaran (CC,FSH, LH ) ilaçlar veya direkt olarak disaridan progesteron hormonu verilebilir


* Endoskopi


Çok ince isik kaynaklari ve kameralarla neredeyse hiç kesmeden, çok küçük kesiler yapilarak karin içinin (laparoskopi), rahim içinin (histeroskopi) tüplerin içinin gözlenmesi (salpingoskopi) mümkündür Endoskopik yöntemlerle üreme sistemi organlarinin içi (endometrial kavite) veya karin içerisindeki kisimlari (tüpler,yumurtaliklar) direk gözle incelenmektedir Bu islemler lokal ve genel aneztezi altinda yapilabilir Endoskopik olarak, kadin üreme organlarinda kisirlik nedeni olabilecek bir hastaligin tanisi ve genellikle ayni anda tedavisi yapilabilir Histerosalpingografide tubal tikaniklik , üreme organlarinin dogumsal sekil bozukluklari, yumurtalikta kistler , karin içindeki yapisikliklar,miyom,polip gibi hastaliklarla ilgili görünüm varsa endoskopiyle kesin tani ve ayni seansta tedavi yapilabilir Uygun vakalarda yapisiklarin ayrilmasi, tüplerin açilmasi, PCOS'da "ovarian drilling" ve endometriosis odaklarinin yakilmasi laparoskopi sirasinda yapilmaktadir