Ortodontik Tedavi

ORTODONTİK TEDAVi


Dişhekimliğinin bir uzmanlık dalı
olan ortodonti, diş, çene ve yüz kompleksini normal yapı ve gelişim, anomaliler
ve anomalilerin tedavisi yönünden ele alan bilim dalıdır Önceleri
estetik
amaçla işe başlanmış zaman içerisinde sınırları genişletilip, bugünkü konumuna
ulaşılmıştır Günümüzde ortodontinin hitap ettiği kitle oldukça genişlemiş ve
uygulama alanı da aynı oranda artmıştır Son yıllarda yapılan araştırmaların
sonuçlarına göre tüm dünyada koruyucu dişhekimliğinin önem kazanması, daha
bilinçli bir kitle yaratmış ve diş çürüğü vakalarında gözle görülür bir azalma
meydana gelmiştir, buna bağlı olarak da kalıtım, gelişim yetersizlikleri,
çeşitli yanlış alışkanlıklar (parmak emme, uzun süre yalancı meme ve biberon
kullanma, dudak ısırma) gibi faktörler sebebiyle oluşan rahatsızlıklar sonucu
ortodontiye duyulan ilgi de artmıştır
Ortodontinin
sınırları
Süt dişlenme dönemi
olarak adlandırılan okul öncesi yıllarda
parmak emme, dudak yeme, ağza
yabancı
cisim sokma gibi alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan sorunların mümkün
olduğu kadar azaltılmasına yönelik uygulamalardır Bu alışkanlıklar süt dişlenme
döneminde ortadan kaldırılırsa iskelet yapıda kalıcı bir bozukluk oluşmadan
iyileşme sağlanır Bunun için de birtakım ağız içi veya ağız dışı aygıtlardan
yararlanılır

[b]


Karışık dişlenme dönemi ilkokul çağı
çocuklarını kapsar, ağızda hem daimi hem de süt dişlerinin bulunduğu dönemdir
bu dönemde zamanından önce veya sonra süt dişlerinin kaybedilmesi alttan gelen
daimi dişlere rehberlik edememesi sonucunda birtakım yer darlığı
problemleri oluşabilir Oluşan çapraşıklığın giderilmesi ortodontinin ilgi
alanına girer Yine bu dönemde başlayıp ergenlik çağının sonuna kadar devam eden
çeneler arası uyumsuzlukların giderilmesi de ortodontinin konusudur

Daimi dişlenme
döneminde diş dizlerindeki bozukluklar diş
çekimi yapılarak veya yapılmadan sabit ya da hareketli aygıtlarla düzeltilebilir



Dişeti hastalıklarına bağlı
olarak meydana gelen diş düzensizlikleri veya diş kaybına bağlı olarak meydana
gelen düzensizliklerin tedavileri de ortodontinin konusudur


[b]
Ortodonti (tel
tedavisi) hangi yaş
guruplarında uygulanabilir?Dişsel düzeltmelerde yaş sorun değildir Hasta
kaç yaşında olursa olsun tedavi mümkündür Eğer bireyin kemik yapısında bir
düzensizlik söz konusu ise (iskeletsel) yaş önemlidir Bu durumda
fonksiyonel tedaviye gereksinim vardır ki bu tedavi de ergenlik çağına kadar
olan sürede yapılır Ortalama tedavi süresi 24 ay olmasına rağmen kişiden
kişiye değişir yetişkinlerin tedavisi çocuklarınkine oranla biraz daha uzun
sürer


Ortodontiste gitmek için en iyi zaman nedir?


Çocuklarda
ilk dişlerin (süt dişleri) konumları hakkında çok fazla endişelenmeye gerek
yoktur Bu dişler arasında bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir
Erişkinlerin dişlerindeki gibi sıkı temaslar ileride meydana gelebilecek yer
darlığı ve dolayısıyla dişlerde çapraşıklığın göstergesi olabilir Daimi dişler
6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar ancak 7-9 yaşları arasında, kesici dişler
sürene dek pek fazla problem gözlenmez Ancak süt dişlerinin tümü daimileriyle
yer değişene dek yerinde tutulmalıdır Aile hekiminiz sizi erken yaşta bir
ortodontiste yönlendirse dahi bu her zaman tedavinin çok erken başlatılacağı
anlamına gelmez Çoğu dikkatli dişhekimi potansiyel bir problemin kontrol atında
olduğu ve en uygun tedavi zamanının geçmediğinden emin olmak ister Çocuklarda
çenesel problemlere erken yaşlarda müdahale etmek gerekirken, sadece dişlerin
düzensizlik gösterdiği durumlarda tedavi için zaman vardır Erişkin hastaların
da dişleri hareket ettirilebilir yani bu tür tedaviler için zaman aşılması söz
konusu değildir Artan yaşın tedavi süresini uzatması ve tedaviyi biraz
zorlaştırması mümkün olabilir Yine de yaş faktörü dişlerin destek dokularının
sağlıklı olması kadar önemli değildir
[b]
Yetişkinlere de
ortodontik tedavi (tel tedavisi) yapılabilir mi?
Evet
Gelişen teknoloji, çocukken yapılamayan ortodontik tedaviyi yetişkinlikte
mümkün kılmakta; kendi düzgün dişleri ile gülümsemesi kişileri daha mutlu
etmektedir Aslında dişleri ilgilendiren tedaviler hemen her yaşta
yapılabilir; yeter ki dişler ve periyodonsiyum sağlıklı olsun Fakat çene
kemiklerini ilgilendiren anomaliler ileri yaşlarda ancak ameliyatla
düzeltilir



METAL VE
ESTETİK BRAKETLERİN GÖRÜNÜŞLERİ



ESTETİK BRAKETLER


Çene
ortopedisi ne anlama gelir?

"Çene ortopedisi"
çenelerin yüze veya birbirine göre bozulan ilişkilerini özel araçlarla
düzeltmeyi amaç edinen bir ortodonti alanıdır Mesela alt çene prognatizmi,
alt çenenin geride olması (Class II) veya üst ileri itim küçük yaşlarda "ortopedik
tedavi" ile düzeltilebilir (II: Sınıf anomaliler)
Yalnız
dişlerin düzeltilmesi ise "ortodontik tedavi" ile elde edilir; fakat
çoğu zaman ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yürütülür[b]
Ortognatik
cerrahi nedir?Ortodontik veya ortopedik tedavi ile dişlerin düzgün sıralanması
gerçekleştirilebilir Çeneler arası ilişkiler de bir sınıra kadar
düzeltilebilir Fakat bazı vakalarda ortodontik tedavi yetersiz kalır Böyle
durumlarda bir çene-yüz cerrahı ortodontistle birlikte çalışarak ağır bir
anomaliyi cerrahi metotla düzeltebilir Çok kısa sürede elde edilen estetik
sonuç başarılı olmakta ve günümüzde ortognatik cerrahi tedavi gittikçe
yaygınlaşmaktadır
Ortodontik
tedavi (tel tedavisi) sırasında dişler nasıl hareket eder?
Diş
üzerine yay, tel veya özel lastiklerle bir kuvvet uygulanırsa kuvvetin
yönünde bir hareket oluşur Hareket eden dişin önünde geçici bir süre için
kemik dokusu yıkımı olur, hareketin aksi yönde ise yeni kemik dokusu
yapılır Böylece yeni yerlerini alan dişler, yeni bir kemik yuvasına da
otururlar
Pekiştirme tedavisi
nedir?Ortodontik tedavi yaklaşık 2 yıl sürer Dişler düzeldikten hemen sonra
etrafındaki yapılar (periodonsiyum) dişlerin yeni konumuna uyum
sağlayamamıştır Ayrıca kemik dokusu olgunlaşmamıştır Bu nedenle apareyler
çıkarılırsa dişler eski yerlerine dönebilirler Bunu önlemek için düzelmiş
dişleri yapılacak başka aygıtlarla yerlerinde pekiştirmek gerekir
Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir Bu dönemde de
çocukların dişlerine gereken özeni göstermesi şarttır[b]
Ortodontik aparey nedir?Aparey
"aygıt" anlamına gelir Ortodontik tedavide kullanılan bütün
düzenekler bu adla anılırlar Aparey ler çok çeşitlidir

a
Bazı apareyler ağızdan çıkarılıp
takılabilir Bunlara "hareketli aparey" denir Bunların üzerlerine
konulan yaylar, vidalar, düzeltilecek dişlere bir kuvvet uygular
Hareketli apareylerin bazıları hem alt hem de üst çeneye oturur ve tek
gövdeli (monoblok) olan bu aygıtlarla ortopedik tedaviler yapılır


b
Bazı aygıtlar dişler üzerine yapıştırılan oluklu bir metal (braket) ile bu
oluklu metallere uygulanan tellerden oluşur Bunlara "sabit aparey"
denir
Aparey
seçiminde kararı ortodonti uzmanı verir Kural olarak en kısa zamanda, en
etkin tedavi düşünülür Ayrıca çocuğun tedavi yaptırma isteği, uyumu ve
ailenin ekonomik koşulları da aparey seçimini etkiler
Ortodontik tedavide çocukların uyması zorunlu
kurallar nelerdir?Ortodontik tedavide çocukların uyması zorunlu
olan kurallar vardır Anne ve babaların da tedavi süresince çocuklarını
dikkatle izlemeleri gerekir[b]
Bu kurallar şunlardır:

1-
Ortodontik tedaviye başlamadan önce

çürük dişlerin tedavi
edilmesi ve diş etinin
tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir
2-
Tedaviye başlanınca ortodonti uzmanı, koyduğu tanıya göre çocuğa bir
aparey uygular Bu apareye ve dişlere daha önceki bölümlerde anlatıldığı
gibi çok iyi bakılması; dişlerin düzenli fırçalanması şarttır Hele sabit
aygıtlarda dişlerin üzerine yapıştırılan olukların etrafında diş plağı çok
çabuk yerleşir Buna imkan verilmemesi gerekir
3-
Hekim tedaviye başladıktan sonra hastasını ortalama ayda bir görür
Dolayısıyla ortodontik tedavide büyük görev, çocuklara düşer Bu nedenle
dişleri düzeltilecek çocuklarda tedavi isteği olması gerekir
Ailenin zorlaması çoğu zaman olumsuz etki uyandırmaktadır
4-
Hekimin kontroller sırasındaki tavsiyelerine dikkatle uyulmalıdır
5-
Randevular aksatılmamalıdır

6- Apareylerde
kırılma, kopma veya ağıza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi
kesintiye uğrar
Böyle durumlarda hemen hekime başvurulmalıdır
7-
Pekiştirme tedavisinde bıkkınlık gösterilmemeli; uygulanan aygıt ağıza
düzenli takılmalıdır
[b]

Günümüzde daha az farkedilen ortodontik apareyler mevcuttur


Ortodontinin dışarıdan bakıldığında daha az farkedilmesi mümkün mü?

Günümüzde daha az fark edilen
malzemelerle ortodontik tedavinin en çekinilen özelliği olan tel görünümünden
kurtulmak mümkün olabilmektedir Dişin üst yüzlerine yapıştırılan apareyler
metal renginde, beyaz veya diş renginde olabilirler Hatta bazı durumlarda dişin
görünmeyen arka kısımlarına da uygulanabilirler
Ortodontik tedavi
(tel tedavisi) pahalı mıdır?
Ortodontik tedavide fiyatlar vakanın şiddetine göre değişmektedir Ortodontik
tedavi uzun süreli bir tedavidir Yapılan bir araştırmada aynı sürede Türk
kadınlarının kuaför masrafının aynı uzunluktaki ortodontik tedaviden daha fazla
tuttuğu hesaplanmıştır Ortodontik tedavi yaptırmak istediğinizde bütçenize
uygun ödeme planı konusunda size yardımcı olunacaktırNot: Bu sayfadaki
bilgilerin bir kısmı Prof Dr İlter Uzelin yazısından alınmıştır
[b]

ORTODONTİK TEDAVi


Dişhekimliğinin bir uzmanlık dalı
olan ortodonti, diş, çene ve yüz kompleksini normal yapı ve gelişim, anomaliler
ve anomalilerin tedavisi yönünden ele alan bilim dalıdır Önceleri
estetik
amaçla işe başlanmış zaman içerisinde sınırları genişletilip, bugünkü konumuna
ulaşılmıştır Günümüzde ortodontinin hitap ettiği kitle oldukça genişlemiş ve
uygulama alanı da aynı oranda artmıştır Son yıllarda yapılan araştırmaların
sonuçlarına göre tüm dünyada koruyucu dişhekimliğinin önem kazanması, daha
bilinçli bir kitle yaratmış ve diş çürüğü vakalarında gözle görülür bir azalma
meydana gelmiştir, buna bağlı olarak da kalıtım, gelişim yetersizlikleri,
çeşitli yanlış alışkanlıklar (parmak emme, uzun süre yalancı meme ve biberon
kullanma, dudak ısırma) gibi faktörler sebebiyle oluşan rahatsızlıklar sonucu
ortodontiye duyulan ilgi de artmıştır
Ortodontinin
sınırları
Süt dişlenme dönemi
olarak adlandırılan okul öncesi yıllarda
parmak emme, dudak yeme, ağza
yabancı
cisim sokma gibi alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan sorunların mümkün
olduğu kadar azaltılmasına yönelik uygulamalardır Bu alışkanlıklar süt dişlenme
döneminde ortadan kaldırılırsa iskelet yapıda kalıcı bir bozukluk oluşmadan
iyileşme sağlanır Bunun için de birtakım ağız içi veya ağız dışı aygıtlardan
yararlanılır

[b]


Karışık dişlenme dönemi ilkokul çağı
çocuklarını kapsar, ağızda hem daimi hem de süt dişlerinin bulunduğu dönemdir
bu dönemde zamanından önce veya sonra süt dişlerinin kaybedilmesi alttan gelen
daimi dişlere rehberlik edememesi sonucunda birtakım yer darlığı
problemleri oluşabilir Oluşan çapraşıklığın giderilmesi ortodontinin ilgi
alanına girer Yine bu dönemde başlayıp ergenlik çağının sonuna kadar devam eden
çeneler arası uyumsuzlukların giderilmesi de ortodontinin konusudur

Daimi dişlenme
döneminde diş dizlerindeki bozukluklar diş
çekimi yapılarak veya yapılmadan sabit ya da hareketli aygıtlarla düzeltilebilir



Dişeti hastalıklarına bağlı
olarak meydana gelen diş düzensizlikleri veya diş kaybına bağlı olarak meydana
gelen düzensizliklerin tedavileri de ortodontinin konusudur


[b]
Ortodonti (tel
tedavisi) hangi yaş
guruplarında uygulanabilir?Dişsel düzeltmelerde yaş sorun değildir Hasta
kaç yaşında olursa olsun tedavi mümkündür Eğer bireyin kemik yapısında bir
düzensizlik söz konusu ise (iskeletsel) yaş önemlidir Bu durumda
fonksiyonel tedaviye gereksinim vardır ki bu tedavi de ergenlik çağına kadar
olan sürede yapılır Ortalama tedavi süresi 24 ay olmasına rağmen kişiden
kişiye değişir yetişkinlerin tedavisi çocuklarınkine oranla biraz daha uzun
sürer


Ortodontiste gitmek için en iyi zaman nedir?


Çocuklarda
ilk dişlerin (süt dişleri) konumları hakkında çok fazla endişelenmeye gerek
yoktur Bu dişler arasında bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir
Erişkinlerin dişlerindeki gibi sıkı temaslar ileride meydana gelebilecek yer
darlığı ve dolayısıyla dişlerde çapraşıklığın göstergesi olabilir Daimi dişler
6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar ancak 7-9 yaşları arasında, kesici dişler
sürene dek pek fazla problem gözlenmez Ancak süt dişlerinin tümü daimileriyle
yer değişene dek yerinde tutulmalıdır Aile hekiminiz sizi erken yaşta bir
ortodontiste yönlendirse dahi bu her zaman tedavinin çok erken başlatılacağı
anlamına gelmez Çoğu dikkatli dişhekimi potansiyel bir problemin kontrol atında
olduğu ve en uygun tedavi zamanının geçmediğinden emin olmak ister Çocuklarda
çenesel problemlere erken yaşlarda müdahale etmek gerekirken, sadece dişlerin
düzensizlik gösterdiği durumlarda tedavi için zaman vardır Erişkin hastaların
da dişleri hareket ettirilebilir yani bu tür tedaviler için zaman aşılması söz
konusu değildir Artan yaşın tedavi süresini uzatması ve tedaviyi biraz
zorlaştırması mümkün olabilir Yine de yaş faktörü dişlerin destek dokularının
sağlıklı olması kadar önemli değildir
[b]
Yetişkinlere de
ortodontik tedavi (tel tedavisi) yapılabilir mi?
Evet
Gelişen teknoloji, çocukken yapılamayan ortodontik tedaviyi yetişkinlikte
mümkün kılmakta; kendi düzgün dişleri ile gülümsemesi kişileri daha mutlu
etmektedir Aslında dişleri ilgilendiren tedaviler hemen her yaşta
yapılabilir; yeter ki dişler ve periyodonsiyum sağlıklı olsun Fakat çene
kemiklerini ilgilendiren anomaliler ileri yaşlarda ancak ameliyatla
düzeltilir



METAL VE
ESTETİK BRAKETLERİN GÖRÜNÜŞLERİ



ESTETİK BRAKETLER


Çene
ortopedisi ne anlama gelir?

"Çene ortopedisi"
çenelerin yüze veya birbirine göre bozulan ilişkilerini özel araçlarla
düzeltmeyi amaç edinen bir ortodonti alanıdır Mesela alt çene prognatizmi,
alt çenenin geride olması (Class II) veya üst ileri itim küçük yaşlarda "ortopedik
tedavi" ile düzeltilebilir (II: Sınıf anomaliler)
Yalnız
dişlerin düzeltilmesi ise "ortodontik tedavi" ile elde edilir; fakat
çoğu zaman ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yürütülür[b]
Ortognatik
cerrahi nedir?Ortodontik veya ortopedik tedavi ile dişlerin düzgün sıralanması
gerçekleştirilebilir Çeneler arası ilişkiler de bir sınıra kadar
düzeltilebilir Fakat bazı vakalarda ortodontik tedavi yetersiz kalır Böyle
durumlarda bir çene-yüz cerrahı ortodontistle birlikte çalışarak ağır bir
anomaliyi cerrahi metotla düzeltebilir Çok kısa sürede elde edilen estetik
sonuç başarılı olmakta ve günümüzde ortognatik cerrahi tedavi gittikçe
yaygınlaşmaktadır
Ortodontik
tedavi (tel tedavisi) sırasında dişler nasıl hareket eder?
Diş
üzerine yay, tel veya özel lastiklerle bir kuvvet uygulanırsa kuvvetin
yönünde bir hareket oluşur Hareket eden dişin önünde geçici bir süre için
kemik dokusu yıkımı olur, hareketin aksi yönde ise yeni kemik dokusu
yapılır Böylece yeni yerlerini alan dişler, yeni bir kemik yuvasına da
otururlar
Pekiştirme tedavisi
nedir?Ortodontik tedavi yaklaşık 2 yıl sürer Dişler düzeldikten hemen sonra
etrafındaki yapılar (periodonsiyum) dişlerin yeni konumuna uyum
sağlayamamıştır Ayrıca kemik dokusu olgunlaşmamıştır Bu nedenle apareyler
çıkarılırsa dişler eski yerlerine dönebilirler Bunu önlemek için düzelmiş
dişleri yapılacak başka aygıtlarla yerlerinde pekiştirmek gerekir
Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir Bu dönemde de
çocukların dişlerine gereken özeni göstermesi şarttır[b]
Ortodontik aparey nedir?Aparey
"aygıt" anlamına gelir Ortodontik tedavide kullanılan bütün
düzenekler bu adla anılırlar Aparey ler çok çeşitlidir

a
Bazı apareyler ağızdan çıkarılıp
takılabilir Bunlara "hareketli aparey" denir Bunların üzerlerine
konulan yaylar, vidalar, düzeltilecek dişlere bir kuvvet uygular
Hareketli apareylerin bazıları hem alt hem de üst çeneye oturur ve tek
gövdeli (monoblok) olan bu aygıtlarla ortopedik tedaviler yapılır


b
Bazı aygıtlar dişler üzerine yapıştırılan oluklu bir metal (braket) ile bu
oluklu metallere uygulanan tellerden oluşur Bunlara "sabit aparey"
denir
Aparey
seçiminde kararı ortodonti uzmanı verir Kural olarak en kısa zamanda, en
etkin tedavi düşünülür Ayrıca çocuğun tedavi yaptırma isteği, uyumu ve
ailenin ekonomik koşulları da aparey seçimini etkiler
Ortodontik tedavide çocukların uyması zorunlu
kurallar nelerdir?Ortodontik tedavide çocukların uyması zorunlu
olan kurallar vardır Anne ve babaların da tedavi süresince çocuklarını
dikkatle izlemeleri gerekir[b]
Bu kurallar şunlardır:

1-
Ortodontik tedaviye başlamadan önce

çürük dişlerin tedavi
edilmesi ve diş etinin
tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir
2-
Tedaviye başlanınca ortodonti uzmanı, koyduğu tanıya göre çocuğa bir
aparey uygular Bu apareye ve dişlere daha önceki bölümlerde anlatıldığı
gibi çok iyi bakılması; dişlerin düzenli fırçalanması şarttır Hele sabit
aygıtlarda dişlerin üzerine yapıştırılan olukların etrafında diş plağı çok
çabuk yerleşir Buna imkan verilmemesi gerekir
3-
Hekim tedaviye başladıktan sonra hastasını ortalama ayda bir görür
Dolayısıyla ortodontik tedavide büyük görev, çocuklara düşer Bu nedenle
dişleri düzeltilecek çocuklarda tedavi isteği olması gerekir
Ailenin zorlaması çoğu zaman olumsuz etki uyandırmaktadır
4-
Hekimin kontroller sırasındaki tavsiyelerine dikkatle uyulmalıdır
5-
Randevular aksatılmamalıdır

6- Apareylerde
kırılma, kopma veya ağıza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi
kesintiye uğrar
Böyle durumlarda hemen hekime başvurulmalıdır
7-
Pekiştirme tedavisinde bıkkınlık gösterilmemeli; uygulanan aygıt ağıza
düzenli takılmalıdır
[b]

Günümüzde daha az farkedilen ortodontik apareyler mevcuttur


Ortodontinin dışarıdan bakıldığında daha az farkedilmesi mümkün mü?

Günümüzde daha az fark edilen
malzemelerle ortodontik tedavinin en çekinilen özelliği olan tel görünümünden
kurtulmak mümkün olabilmektedir Dişin üst yüzlerine yapıştırılan apareyler
metal renginde, beyaz veya diş renginde olabilirler Hatta bazı durumlarda dişin
görünmeyen arka kısımlarına da uygulanabilirler
Ortodontik tedavi
(tel tedavisi) pahalı mıdır?
Ortodontik tedavide fiyatlar vakanın şiddetine göre değişmektedir Ortodontik
tedavi uzun süreli bir tedavidir Yapılan bir araştırmada aynı sürede Türk
kadınlarının kuaför masrafının aynı uzunluktaki ortodontik tedaviden daha fazla
tuttuğu hesaplanmıştır Ortodontik tedavi yaptırmak istediğinizde bütçenize
uygun ödeme planı konusunda size yardımcı olunacaktırNot: Bu sayfadaki
bilgilerin bir kısmı Prof Dr İlter Uzelin yazısından alınmıştır
[b]