Neurofeedback Nedir?...

Neurofeedback Nedir?

Neurofeedback (nörofidbek, EEG biofeedback, neurotherapy) beyin dalgalarını değiştirmeye dayanan dijital teknoloji temelli nispeten yeni bir eğitim/mental egzersiz yöntemidir

Nöronlar arası iletişim elektro-kimyasal süreçler aracılığı ile olur Beynin elektrik aktivitesi ürettiği uzun zamandır biliniyor Nitekim klasik EEG'de bu, teşhis için kullanılıyor Yeni olan, dijital teknoloji sayesinde beyin dalgalarının mental performansın arttırılması için kullanılması

Kişi farkında olmadığı vücud fonksiyonları hakkında bilgilendirilirse bunları kontrol edebilir ve hatta değiştirebilir Örneğin geri bildirim sağlayan cihazların yardımı ile kişi daha önce kontrol edemediği el ısısını arttırıp azaltmayı kolayca öğrenebilir Aynı durum beynin elektrik dalgaları için de geçerli Eğer kendi beyin dalgalarımızı görebilirsek, hangi dalganın ne zaman artıp ne zaman azaldığını öğrenirsek kendi beynimizi kontrol edebiliriz Ve tekrar eden seanslarla istendik beyin dalgalarını arttırıp, istenmedik beyin dalgalarını azaltabiliriz Bu beyin egzersizine neurofeedback deniyor

Yurtdışında özellikle Amerika'da yaygın kullanım alanı olan bu yöntem, ne yazık ki ülkemizde yeterince tanınmıyor Bu konuda türkçe başvuru kaynağı yok İngilizce bilenler "neurofeedback ya da brain waves" diye internette arama yaptıklarında karşılarına çıkan binlerce sayfadan bilgi edinebilir

Neurofeedback Hangi Durumlarda Kullanılıyor?

Neurofeedback konusunda ilk çalışmalar epilepsi üzerine yapılmış Mevcut çalışmaların çoğu hiperaktivite üzerine Şu anda depresyon ve anksiyete başta olmak üzere, demans ve şizofreni dahil olmak üzere her türlü psikolojik ve psikiyatrik rahatsızlıkta yaygın ve etkin olarak kullanılıyor

Neurofeedback bilgisayarlı beyin eğitimi dikkat ve konsantrasyon artı relaksasyon için uygulanıyor
İster psikolojik bir rahatsızlıktan isterse ilaçların yan etkilerinden kaynaklansın kronik stress, sinirlilik, uyku kalitesinde düşme, unutkanlık vb varsa bu yöntemden faydalanabilirsiniz

Beyin Dalgaları Neyi Gösterir?

Hızlarına göre beyin dalgaları ve ilişkin oldukları durumlar:
Delta (0-4 Hz) derin uyku
Theta(4-8 Hz) hayal kurma
Alpha(8-12 Hz) relaksasyon
Smr (12-15 Hz) konsantrasyon
Beta1(15-18 Hz) problem çözme
Beta2(18-25 Hz) anksiyete

Beyin dalgaları basitçe böyle formüle edilebilir Ancak takdir edersiniz ki beynin işlevleri bunlardan ibaret değil, işleyiş bu kadar basit değil Örneğin theta aynı zamanda hafıza (öğrenilen bilginin hıfzedilmesi) ile de ilgili

Beyin Dalgalarını Değiştirince Ne Olur?

Delta dalgası normalde derin uykuda ortaya çıkan dalga Eğer fazla ise beynin hangi bölgesinde düşürmüşsek o bölge ile ilgili işlevde düzelme-gelişme sağlanıyor Wernice Broca konuşma bölgesinde delta dalgasını düşürerek akıcı konuşma elde ediyoruz

Theta dalgası hayal kurarken ortaya çıkan dalga ADHD-dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda frontal lobda theta düşürmek Ritaline alternatif olarak kullanılıyor

Alpha dalgasının frontal lobda çok olması dalgınlığa işaret eder, düşürerek farkındalığı arttırıyoruz Oksipital lobda az ise gerginliğe işaret eder, arttırarak kalıcı gevşeme elde ediyoruz İki yıl meditasyon yapın ya da 10 seans alpha arttırın

Smr-Beta dalgalarını central bölgede arttırmak, pekçok rahatsızlığın semptomun giderilmesinde kullanıyoruz Özellikle Smr dalgasını arttırmak beynin daha organize çalışmasını sağlıyor

Yapılan araştırmalara göre neurofeedback'te korteks (beyin kabuğu) seviyesinde elektrik aktivitesi değiştirilirken subkortikal yapılarda da değişiklikler oluyor ve böylece benzer protokoller farklı rahatsızlıklarda kullanılabiliyor Yani beyin daha iyi çalışmaya başlayınca hangi sorun varsa o ortadan kalkıyor

Herhangi bir riski ya da yan etkisi olmayan bu tedavi yönteminde kişi kendi beynini kontrol etmesini öğreniyor

Seanslar Nasıl Yapılıyor?

Beyin dalgalarını bilgisayar yardımı ile arttırıp azaltıyoruz Beynin elektrik aktivitesini ölçen özel aparat bilgisayara bağlanır Saçlı deri üzerine yapıştırılan elektrodlar aracılığı ile kişi kendi beyin dalgalarını bilgisayar ekranında renkli barlar şeklinde sayısal değerleri ile birlikte görür Özel geliştirilen program ile 30 dakika süre ile kişi hedef beyin dalgasını ihtiyaca göre düşürür veya arttırır İyi yaptığında puan alır ve melodik bir ton duyar Böylece kişi hem görsel hem işitsel hem de sayısal olarak bilgilendirilir

Beyin doğrudan optimum çalışmayı öğrenir Yapılan tekrarlar ile bu öğrenme kalıcı hale gelir Burada bilgisayar esas olarak ekran görevi görür Değişikliği yapan ve hedef davranış değişikliğinde başarıyı belirleyen kişinin kendi motivasyonudur Onun için danışanın işbirliği ve seansların tamamlanması şart Genelde uygulama haftada 2 toplam 40 seans

Çocuk eğer küçükse doğrudan 30 dakika ekranı takip edemiyorsa psiklolog daha fazla müdahil olur Kafasını fazla hareket ettirmemek şartıyla eğitsel amaçlı oyun oynamasına müsaade edebiliyoruz

Seansların Sonunda Neler Oluyor?

Okul öncesi çocuklarda: Down Sendromu dahil mental retardasyonda (zeka geriliği) ve hiperaktiflerde kelime kelime konuşan çocuk cümle kurmaya başlıyor, söz dinler komut alır hale geliyor, öfke nöbetleri geçiyor

Okul çağı çocuklarda: Okulda öğretmenini dinlerken, evde ders çalışırken dikkati dağılmadan derse uzun süre motive/konsantre olabiliyor, huysuzluk/inatçılık/kavgacılık gibi davranış problemleri ortadan kalkıyor

Yetişkinlerde: daha adaptiv bir beyine sahip oluyorlar Bunun manası şu Aslında bütün beyin dalgaları iyi ve gereklidir Sorun beynin uygun zamanda uygun beyin dalgası üretememesidir

Yani istirahat halinde Delta-Theta beyin dalgalarına ihtiyaç var Çalışırken de Smr-Beta dalgalarına ihtiyaç var Eğer beyin istirahat halinde hızlı Smr-Beta dalgalarını fazla üretiyorsa kişi dinlenme modunda sıkıntı yaşar Aynı şekilde çalışma halinde yavaş Delte-Theta dalgalarını fazla üretiyorsa konsantre olması gerekirken dağılır Eğer gözlerini kapadığında yeteri kadar Alpha üretemiyorsa
kronik staress yaşıyor demektir Buna panik atak da eşlik edebilir, içki-sigara-madde bağımlılığı da

Psikolog Uğur Baygören