Yeme Bozukluklarıyla İlgili Bilgilendirici Yazılar

Genel bakış

Beslenme bozuklukları, beslenme ve diğer davranışlarda ciddi bozukluklara neden olan aşırı kilo kaygısı ile kendini belli eder Bu bozukluklar, anoreksiya nervoza, blumiya nervoza ve aşırı yeme bozukluğunu içerir

Anoreksia nervoza Kendi kendini aç bırakmak anlamına gelen bu bozukluk, en alt düzeydeki vücut ağırlığını korumayı reddetme anlamına gelir Ciddi vakalarda anoreksi hayatı tehdit eder seviyeye gelebilir

Blumiya nervoza Bunda ilk olarak aşırı yeme ve daha sonra vücudu yenilen yemekten ya da beklenen kilo artışından temizleme çabaları görülür Bu hastalığa sahip insanlar normal kiloda olabilirler

Alemci yeme bozukluğu Kusmadan, sık sık ve aşırı yemek yeme ile özdeşleştirilmektedir

Beslenme bozukluklarının, aşırı yemeden kusma, çiğneme ve kusmadan tükürme ve aşırı kilo kaybı olmayan anoreksik davranış gibi farklı şekilleri de bulunmaktadır

Beslenme bozukluğu olan Amerikalıların çok büyük bir bölümü, 12-25 yaşları arasındaki bayanlardan oluşmaktadır Erkekler de beslenme bozukluğuna yakalanabilirler ama bu durum genellikle daha ender görülür Bunun tek istisnası, aşırı yeme bozukluğudur ve bu bozukluk kadınlarda olduğu kadar erkeklerde de görülür

Beslenme bozukluğunun tedavisi, beslenme eğitimi, psikolojik tedavi, aile danışmanlığı ve ilaçları içerir

MayoClinic

Yeme Bozukluklarında Tedavi

Yeme bozukluklarının tedavisi zorludur Bunun için tedavi ekibinde; primer tıbbi hekim, psikoterapist, psikiyatrist ve beslenme uzmanı yer alır Tedavide risk faktörlerinin, sürdürücü etmenlerin üzerinde de durulması gerekirTekrar beslenmeye başlama sırasında abdominal sıkıntılar olabilir Kabızlık sorunu sıktır, kabızlık tedavisinde laksatif ilaçların kullanımından mümkün olduğunca kaçınılmalı, eğer gerekiyorsa lifli gıdaların yenmesi ve mineral yağlar kullanılabilir Ancak sağlıklı yeme alışkanlığının yerleştirilmesi barsak hareketlerini düzenleyecektir

Yeme bozukluklarında menstrüel bozukluklar oldukça yaygındır BN olanlarda oligomenore, AN'da amenore yaygınlığı artar Bu semptomlar, muhtemel nutrisyonel defisite ve strese yanıt olarak GNRH'ın hipotalamik salınımındaki eksiklik nedeniyledir Normal kiloya dönüşle düzelmesi beklenir

AN'nın tedavisinde etkin psikofarmakolojik tedavi gösterilememiştir İlave psikiyatrik bozukluk var ise ilaç faydalı olabilir Önceden var olan OKB ve depresif bozukluk ilaçtan yararlanabilmektedir BN'de ise tersine ilaçlardan yarar görebilmektedir (SSRI gibi)

Kronik Problemler

Büyüme geriliği

Pubertenin duraklaması

Amenore, oligomenore

Pik kemik kitlesinin kazanılmasında bozulma

Serebral atrofi

Kronik renal tubuler bozukluklar

Kronik yeme bozukluğunda potansiyel irreversibl problemler

Büyüme geriliği

Anormal pubertal durumlar

Kemik kitlesini kazanmada sorunlar

Üreme kapasitesinde anormallikler

Serebral atrofi

Kronik renal tubuler hastalıklar

Ani ölüm

Özafagial, gastrik rüptur

Ventriküler aritmi (hipokalemi, uzun QT intervali ve torsades de points)

Tekrar beslenme hipofostatemisi, konjestif kalp yetmezliği

Yeme Bozukluğunun En Yaygın Semptomlarının Komplikasyonları:
Uzamış veya Aralıklı Gıda Kısıtlamalarının Komplikasyonları

Azalmış istirahat enerji tüketim semptom ve bulguları

(hipotermi, hipotansiyon, ortostatik kan basıncı değişimleri)

Amenore, olgomenore

Osteopeni, osteoporozis riski

Azalmış libido

Duygudurum, ve dikkat verme güçlükleri

Kusma Komplikasyonları

Elektrolit, asit-baz bozuklukları (hipokalemik, hipokloremik metabolik alkaloz)

Dehidratasyon

Dental mine erozyonu

Tükrük bezi büyümesi

Özafagial rüptür, kanama (akut)

Özafajit, irritabl barsak semptomları (kronik)

Ödem

Hipokalemik nefropati

Laksatif Kullanımının Komplikasyonları

Elektrolit, asit-baz bozuklukları (akut-asidosiz, kronik-hipokalemik alkalozis)

Dehidratasyon

Konstipasyon

Katartik Kolon

Ödem

Zayıflama Hapları Kullanımının Komplikasyonları

Artmış kan basıncı

Konvulziyonlar

Serebrovasküler olaylar

Miyokard enfarktüsü

Huzursuzluk, Anksiyete

Egzersiz Aşırı Yapmanın Komplikasyonları

Aşırı egzersiz injürileri (mikrotravma, stres kırıkları)

Amenore, oligomenore

Yeme Bozukluklarında Başlangıç Laboratuar Değerlendirmesi

Tam Kan Sayımı (Anemi ve nötropeniyi ekarte etmek için)

Biyokimya profili (elektrolitler, magnezyum, fosfor, transaminazlar, albumin, protein, BUN/kreatinin)

Tiroid İşlev testleri (düşük T3, Ötrioid sick sendromu)

EKG-aritmi, QTc anormallikleri

Akut faz reaktanları (Eğer tanı açık değilse ESR, CRP)

Yeme Bozukluğunda Anormal Olabilecek Laboratuar Testleri

FSH/LH, Östrodiol (Düşük değerlerde)

Gonadotropinler (Düşük değerlerde)

Kortizol düzeyleri (Yüksek değerlerde)

Serum Karoten (Yüksek düzeylerde)

Serum lipidleri, kolesterol (Yüksek değerlerde)

Mide boşalma çalışmaları (Normalden daha yüksek)

Kemik yoğunluk çalışmaları (Ostopeniyi gösterebilir)

Beyin görüntüleme (Azalmış beyin kitlesi)

Ekokardiyografi (azalmış kalp kitlesi ve azalmış kardiak output)

Pelvik ultrasound (Ovarian küçülme ve foliküler kistlerin azlığının görülmesi)

Devam eden süreçte aşağıdaki laboratuar testler istenir:

Yeme Bozukluğu Olan Hastayı İzlemede Faydalı Olan Laboratuar ve Radyolojik Testler

Tam kan sayımı

Serum elektrolitleri

İdrar elektrolitleri (Düşük klor kusmaya işaret edebilir)

Amilaz izoenzimleri (Yüksek tükürük izoenzimi kusmaya işaret edebilir)

Beslenme indikatörleri (örn Albumin)

Böbrek işlevleri

Gayta guaiac

Fenolftalein için gayta incelemesi

Kilo iyileşmesi olduğu halde amonere devam ederse, tiroid, prolaktin, LH ve Fsh bakılması

Kemik densitometrisi (osteopeni, osteoporoz)

Yeme Bozukluklarının Tıbbi Komplikasyonları:

Yeme bozukluklarının çeşitli tıbbi komplikasyonları olabilir her biri aşağıda tanımlanmıştır:

Yeme Bozukluklarında Tıbbi Sorunlar

Akut problemler

Sıvı ve elektrolit ve asit-baz dengesi anormallikleri

Kardiyak ritm bozuklukları

Gastroinestinal semptomlar
Gecikmiş gastrik boşalma
Konstipasyon
İrritabl kolon semptomları
Özafagial hastalık (Özafajit, rüptur)

Aile öyküsünde tam değerlendirme gereklidir Yeme bozukluğu olan hastaların aile ve yakın akrabalarında yeme bozukluğu, madde kötüye kullanımı veya Duygudurum bozuklukları çok sık olması nedeniyle buna yönelik sorgulanma yapılmalıdır Gıdalar ve kilo alımı konusunda ailenin kısıtlayıcı veya kontrol edici davranışları da yaygındır

Fizik muayene; olası organik nedenleri ve yeme bozuklukların komplikasyonlarını araştırmaya yönelik olmalıdır Aşağıda tabloda yeme bozukluklarında fizik muayenedeki ayrıntılar görülmektedir

Yeme Bozukluklarında Fizik Muayene:

Ortostatikler dahil nabız ve kan basıncı (bradikardi, kalori malnutrisyonunda ve dehidratasyonda ortostatik değişiklikler)

Vücut ısısı (kalorik malnutrisyonda hipotermi)

Beden Ağırlığı

Beden Kitle İndeksi

Fundoskopi (intrakranial kitleleri ekarte etmek için) ve görme alanı muayenesi (hipotalamik lezyonları ekarte etmek için)

Parotis bezi (kronik kusmada büyür)

Diş (Kronik kusmada diş minesinde erozyon)

Ergenlerde Seksiüel Olgunlaşmanın Derecelendirilmesi (Taner Evresi) (Malnutrisyona bağlı pubertal gecikmeler)

Kardivasküler muayene

Abdominal kitleler

Ekstremiteler, sıcaklık, ödem (kalori malnutisryonunda soğuk eller, ayaklar ve akrosiyanoz)

Labortauvar incelemeleri olası organik hastalıkları ve komplikasyonları araştırmaya yönelik olmalıdır Kaolrik malnutrisyon, ANda yaygın bir durum olup, başlangıç laboratuar test sonuçları genellikle normaldir Ancak zamanla anormallikler başlar BN olan hatsallar ciddi ve kronik hale gelmeden genellikle elektrolitler normal düzeyde çıkar Eğer hastaya testlerin sonuçlarının normal olduğu söylenirse, inkarını güçlendirebilir Doğru yaklaşım şöyle olmalıdır yapılan testler anormallik göstermiyor fakat yeme bozukluğu devam ettikçe tekrarlanması gerekir, fiziksel muyane ile saptanan malnutrisyonu laboratuar teyit etmeyebilir, bu sorun olmadığını göstermez Semptomlar kronik ise, minör anormallikler sergileyebilirler Kalori malnutrisyonunda nötropeni, anemi ve tiroid işlev anormalliklerinin hafif anormallikleri gözlenebilir Bunlar kilo aldırmanın ötesinde farklı tedavi genellikle gerektirmezler
--------------------
Çocuk ve Ergenlerde Yeme Bozuklukları- devam

Yeme Bozukluğu Öyküsü, Davranışsal Semptomlar

Besinler, kalori, kilo, yağ oranı ve perhiz ile aşırı iştigal etme

Kilo konusuna aşırı ilgi ve kaygı

Kilolu olmadığında bile perhiz

Kilolu olmasa bile şişman hissetme

Yemekten aşırı suçluluk veya utanma hissetme

Açlığı inkar

Normal miktarda yemiş olsa bile aşırı şişmiş hissetme

Aşırı egzersiz yapma

Sık sık tartılma veya vücut oranlarını ölçme

Yeme ritüelleri ve tuhaf yemeyle ilgili davranışlar

Gıda biriktirme veya atma

Başkaları birlikte ile yemekten kaçınma

Sekretif yeme

Yemeklerden sonra banyoya sık gitme

Kusma, laksatifler, egzersiz veya gıda kısıtlama yoluyla kilo kontrolünü sağlama

Sosyal ortamlardan çekilme

İrritabilite veya Duygudurum dalgalanmaları

Sıklıkla duygudurum kaymaları

Aşırı düzeyde kendini eleştirme

Arkadaşlardan kaçınma

Önceki hoşlandığı etkinlikleri yapmama

İmpulsif davranışların diğer tiplerini gösterme

Tıbbi öyküde yeme bozukluğuna eşlik edebilecek en önemli fiziksel semptomlarda gözden geçirilmelidir Hastalar bazen bu semptomları inkar edebilir veya önemsizmiş gibi davranabilirler Sık fiziksel semptomlar aşağıda gözlenmektedir

Yeme bozukluğu Öyküsü, Fiziksel Semptomlar

Kilo kaybı ve kiloda sık dalgalanmalar

Amenore veya oligomenore

Bayılacakmış durumu

Letarji, güçsüzlük

Deri kuruluğu

Ekstremite uçları mavimsi veya solukluk

Saç kaybı

Konstipasyon

Ödem
Azalmış Alım

Peptik ülser, özafagial hastalıklar

Malignansi

Kronik İnflamatuvar hasatalıklar

Bozulmuş Absorbsiyon

İnce barsak hastalıkları

Artmış Besin Kaybı

Persisten daire

Persisten kusma

Diabetes mellitus

Aşırı Enerji Gereksinimi

Hipertiroidi

Ateş

Malignansi

Parazitik enfeksiyonlar

Kolestasis veya pankreatik yetmezlik

Yeme bozukluklarında hastanın veya ebeveynin öyküde tanımladığı birçok davranışsal belirti vardır Aşağıdaki tabloda olan belirtiler organik hastalıktan ziyade yeme bozukluğunu düşündüren belirtilerdir
Bazı anne babalar farkında olmaksızın çocuklarıyla aynı fikirleri paylaşarak anorektik kimliğin gelişmesine müsaade edebilirler; diyet yiyecekleri alarak veya onları zayıf gösterecek giyecekler alarak vs

Yeme Bozukluğu Olan Çocuk ve Ergenlerin Başlangıç Değerlendirilmesi ve Bakımı

Tarama

Yeme bozukluğunun ve risk faktörlerinin taranması önemlidir, çünkü yaygın hastalıklardır ve erken müdahalenin yeme bozukluk döngüsünün değiştirmesi olasıdır Tarama süreci içinde aşağıdaki sorular sorulmalıdır:

Yeme Bozukluklarına Yönelik Tarama Soruları:

- Bugünlerde perhiz yapıyor musun? Sık sık perhiz yapar mısın?
- Vücut ağırlığından (kilondan) memnun musun? Değişmesini istiyor musun?
- Yiyecekler ve yiyecek seçimi hakkında ne düşünüyorsun? Keşke bunlar hakkında daha düşünsem aklınızdan geçer mi?
- Sıklıkla yapmayı arzulamadığınız fakat kilonuzu kontrol etmek için yaptığınız şeyler var mıdır?
- Yeme tarzınızı kontrol etmek istiyor musunuz? Yeme alışkanlığınızı biliyor musunuz?

Anne-Babalara Yönelik Tarama Soruları:

· Çocuğunuzun yeme alışkanlığında herhangi bir değişiklik var mı?

· Çocuğunuz kilosuyla aşırı ilgili mi?

· Çocuğunuz kilosunu kontrol altında tutmak için; perhiz yapma, sık sık tartılma veya aşırı egzersiz yapma gibi davranışlar sergiler mi?

· Çocuğunuz eskiye oranla daha az yiyor veya yemeklerde daha mı seçici?

Problem Olguların Değerlendirilmesi

Ebeveynler olası yeme bozukluğu olan çocuğunu tıbbi değerlendirme için hekime getirirler Ergenler genellikle yeme bozuklukları için anne babalarından yardım istemezler Çünkü ergenler bu konuda bir sorun olduğu konusunda anne babayla aynı görüşte değildirler Anne baba değerlendirme için getirdiklerinde; hasta düşünce, duygu ve davranışlarını açıklama yönünde işbirliğine açık olabilir veya inkar edebilir veya kızgın olabilir

Değerlendirme 4 temel sorunun cevabı aranır:

1 Semptom ve belirtileri izah eden biyo-organik hastalık var mı?

2 Semptom ve bulguların psikososyal bir açıklaması var mı? (yeme bozukluğu? Major depresyon? Başka?)

3 Eğer psikososyal bir açıklaması varsa (örn Yeme bozukluğu) ne tip ve hangi düzeyde müdahale gerektirir?

4 Tıbbi komplikasyonlar için ne tip ve ne düzeyde tıbbi bakım gereklidir? Stabilizasyon için hemen hospitalizasyon gerekli mi yoksa ayaktan takip etmek yeterli mi?

Kilo kaybı genellikle ana kaygıdır Kilo kaybına neden olabilecek organik hastalıklara yönelik sorgulama ve fizik muayene yapılması gereklidir Hekim, kilo kaybına neden olabilecek olası organik nedenleri dikkatlice değerlendirilmelidir Çocuk ve ergenlerde kilo kaybına neden olabilecek nedenler aşağıda sıralanmıştır:

Kilo Kaybının Tıbbi Nedenleri
AN olan bireyler obsesyonel ve mükemmeliyetçi olmaya eğilimlidir, olumsuz kendini değerlendirme ve güç duygularını tanımlamada zorluklar gösterirler Sonuçlar mükemmel olmadığında, kendi kontrolleri altında olmasa bile, kendilerini suçlamaya eğilimlidirler BN olan kızlar ve kadınların ise impulsif, kendini eleştirici ve kişiler arası ilişkilerle bağlantılı olarak disforik duygulanımları olduğu ileri sürülmektedir (Stein ve ark 2002)

Yeme bozukluklu çocuk ve ergenlerin çoğu diğer bir psikiyatrik bozukluk için ilave tanı alırlar

Yeme bozukluklarıyla ilişkili belirli aile özellikleri tanımlanmaktadır Ancak bu durum yeme sorunu nedeniyle sekonder olarak gelişmiş de olabilir Yeme reddine bağlı olarak aile hostil ve müdahaleci bir görünüme bürünebilir

Presipite Edici Faktörler: Gelişimsel Krizin Tetiklenmesi

Ergenlik, kimlik oluşumu ve otonominin sorgulandığı bir dönem olarak tetikleyici olmaktadır Ayrıca ergenlik döneminde, birey vücuduyla daha ilgili olmakta ve kaygılar taşımaktadır

Yaşam olayları diğer bir tetikleyici faktör olarak ortaya çıkabilir Taşınma, okul değişimi, aile üyesinin veya sevdiği hayvanın ölümü, anne-baba boşanması, yakın bir arkadaşıyla kavga etme veya arkadaşları içinde gülünç duruma düşme stresli yaşam olayları olarak gözlenebilir

Sürdürücü Etmenler

Tabi ki diğer risk etmenleri ve kişilik özellikleri hastalığın ısrarcı devam etmesinin nedeni olabilmektedir Ancak, en önemli sürdürücü olan biyolojiktir Devam eden kalori defisitlerine veya sık aralıklı kendini aç bırakma periyotlarına yanıt olarak; karakteristik psikolojik değişiklikler oluşur Deneysel olgularda ve obezite nedeniyle perhiz uygulayanlarda, süregen kalori malnutrisyonu; gıdalara ilgili obsesyonlara, gıdalarla ilişkili ruminasyonlara ve duygudurum değişikliklerine yol açar

Diğer sürdürücü faktör, sürdürülen perhize ailenin tepkisidir Yiyecek reddi güçlü bir emosyonel semptomdur, çünkü ebeveynliğin çekirdek yeterliliğine meydan okumadır Çocuğu besleme güçlükleri nedeniyle anne babalar kendi kendilerinden şüphe duyarlar Büyük olasılıkla yeme bozukluğunu sürdürücü veya kötüleştirici tavırlar sergilerler Çoğu anne baba aşırı duygusal olur, bazen kızgın, sıklıkla korkulu, bazen de deprese olurlar Bu tür tepkiler çocukla sağlıksız ilgilenmeye yol açar