Kulak Asmadığımız Bedenimizin Sinyalleri : Erken Uyarı Sistemi

Üşüdüğümüz veya korktuğumuz vakit tüylerimiz diken diken olur; stres altında olduğumuzda, kaslarımız gerilir Sağlığımız için tehlike arz eden durumlarda gösterilen bu tepki, bedenin sahibini uyarması anlamına gelir

Ama insanoğlu nedendir bilinmez, tehlike büyük boyutlara ulaşıp ciddi müdahaleleri gerektirinceye kadar bu uyarılara pek kulak asmaz

Bir lokantada arkadaşınızla keyifle, muhabbetle yemek yemektesiniz O an yanınızdan geçmekte olan garson elindeki tepsiyi birden yere düşürür Korktunuz değil mi? Birden irkildiniz! Çünkü ansızın korkunç bir gürültü koptu yanıbaşınızda Ve bu gürültü kulağınızda yankılandı

Hemen ardından, kalp atışlarınız hızlandı, kaslarınız iyice gerildi Bedeninizden gelen ilk uyarılar, sizin hiç vakit kaybetmeden buradan uzaklaşmanız gerektiği yönünde Fakat birkaç dakika sonra, kaçmanızı gerektirecek ciddi bir durumun olmadığını kavrarsınız ve bedeniniz gevşemeye başlar

Nefes alıp verişiniz ve kalp atışlarınız normale döner, nemlenmiş olan avuç içleriniz nefes alır Tehlike geçmiştin sakinleşebilirsiniz Bunları bedeniniz söylüyor Sakın kulak vermemezlik etmeyin



Korktuğumuzda, ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kaldığımızda hep aynı şekilde tepki verir bedenimiz Acıktığımızda, karnımız zil çalar Yiyecekleri gördüğümüzde de tükürük üretimi İkiye katlanır Tehlikeli bir durumla karşılaşınca, akla iki davranış şekli gelir birden: Kaçmak veya olduğumuz yerde kalıp mücadele etmek

Böyle bir harekete hazırlanırken kan basıncımız yükselir, kaslarımız gerilir ve kan şekeri üretimi artar Beynimizdeki hipofiz bezinin uyarı mesajlarıyla böbrek üstü bezinden adrenalin ve noradrenalin salgılanır Bununla beraber bedenimizin dış yüzeyine yakın bölgelerdeki kan dolaşımı, bir yaralanma ihtimalinde kanamanın fazla olmaması için azalma gösterir Bedenimizin dünden bugüne bu mükemmel işleyiş düzeni hâlâ aynı tarzda, aksamadan devam etmektedir

Düşen tepsi olayında korku ve gerilim kısa süreli oldu farkındaysanız Beyin, rahatlama uyarısını iletince korku kayboldu Ancak Alman psikolog Heiko Ernst'e göre günümüzün en büyük hastalık sebebi ve sağlık düşmanı olan stres karşısında bedenin düzenini korumak hiç de kolay olmamaktadır Stres stresçikleri doğurur: Hayal kırıklıkları, sosyal çatışmalar, nöbetle gelen korku ve gerilimler

Stres devam ettikçe beden, kas gerginliği ve başka kalıcı tepkilerden kurtulamıyor Ve pek tabiî ki bu hassas durum sağlığımızı olumsuz yönde etkiliyor Acaba biyolojik olarak, peşpeşe gelen gerginliklere, öfkelere hayal kırıklıklarına veya ruhî bunalımlara dayanacak güçte değil miyiz? Stresle başlayan, iştahsızlık, mide ağrıları, yüksek tansiyon ve dolaşım bozukluklarını, strese sebep olan olaylara farklı açıdan bakarak ortadan kaldıramaz mıyız?

Aslında evde, iş yerinde, çarşı-pazarda vs meydana gelen çeşitli hâdiseler ve toplumdaki bazı huzursuzluklar her insana bazı sıkıntılar verir ve strese yol açabilir Bu yönüyle stresi normal karşılamak gerekir Ancak bazıları bu olayları büyütür ve altından kalkılamaz hâle getirir İnancı îam bir insan ise bütün hâdiseleri evirip çevirenin Sonsuz Kudret sahibi olduğunu bilir O'nun icraatının ya bizzat güzel veya neticesi itibariyle güzel olduğuna inanır Öyleyse niye hâdiselerin çirkin yüzüne takılıp kalırlar Her insan meşakkat ve sıkıntının ağırlığı ölçüsünde değer kazanmaz mı?

Öfke ve Üzüntü Çabuk Hastalanma Sebebi
Eğitim psikolojisi profesörü Kurt Singer'e göre, öfkenin ani ve şiddetli gelişiyle birlikte kan basıncının dışarıdan belli olmayacak şekilde yükselmesi, aslında sağlıklı bir beden tepkisidir Ancak, öfke kalıcı olursa, yüksek olan kan basıncı düşmez, bu da ciddi, başka bir rahatsızlığa yol açar Burada önemli olan İnsanın, bedenin sinyalini alır almaz, öfkesini hemen frenleyebilmesidir

Dikkat ettiniz mi bilmiyorum, bedenimizin verdiği tepkileri değişik şekillerde ifade ederiz Ne var ki Singer'e göre, tepkileri dile getiren bu sözlerin uyarı mahiyetindeki anlamı üzerinde pek durmayız Meselâ, çok öfkelendiğimizde "kan beynime sıçradı" veya korktuğumuzda "yüreğim ağzıma geldi", "ödüm patladı" diyerek aslında ruhumuzla bedenimiz arasındaki ilişki ve irtibatı anlatırız Bu tür anlatımlar, duygularla bedeni belirtir ve tepkilerin birbirinden ayrılamayacağını gösterir

Üzüntülü anlarımızda ağlarız Utandığımızda yüzümüz kızarır Moralimiz bozuk olduğunda ise daha kolay soğuk alırız Hastalıklara karşı direncimiz duygusal durumumuzla yakından ilgilidir Korku, yılgınlık, cesaretsizlik, ümitsizlik ve sahipsizlik bağışıklık sistemini zayıflatır Neşeli ve mutlu olduğumuzda, tükürüğümüzde çok miktarda koruyucu ve bağışıklığı artırıcı globülinler yerlerini alırlar Neşemiz kaçtığında ise direnci sağlayan maddeler gittikçe azalır Bundandır ki genelde ağzımızda acılık hissederiz

İnsanın öfkelenmesi, üzülmesi fıtrî bir hâldir İnsana düşen, öfkelenilecek durum karşısında öfkesini yenmektir Peygamberimiz; "Kuvvetli kimse, (güreşte hasmını yenen) pehlivan değildir Hakiki kuvvetli, öfkelendiği zaman nefsini yenen kimsedir" (Buhari, Edeb, 76) buyurmaktadır Yine öfkelenmemeyi tavsiye eden Peygamberimiz, öfkeyle yapılacak fiilden korunmak için'" biriniz öfkelenince hemen kalkıp abdesi alsın"(Ebu Davut, Edeb, 4) veya "biriniz ayakta iken öfkelenirse hemen otursun, Öfkesi geçerse ne âlâ, geçmezse yatsın" (Ebu Davut, Edeb, 4) nasihatında bulunmaktadır Vfkesinin gereğini yapabilecek güçte olduğu hâlde öfkesini tutan kimseyi Allah Teâlâ Hazretleri kıyamet günü, mahlûkatın başları üstüne davet eder, tâ ki dilediği huriyi kendine seçsin" (Ebu Davut, Edeb, 3) hadîs-i şerifi de öfkeyi yenen kimsenin ahiretteki mükâfatını göstermektedir

Bastırılan Duygular
Bedenimizde ayrıca sürekli bastırılan duygular sebebiyle ortaya çıkan birçok hastalık vardır Bunların arasında sırt ağrıları, romatizmal kas ve eklem hastalıkları ve bu hastalıkların ön belirtileri olan boyun sertliği, omuz kaslarında gerginlik, bel ağrıları, lumbago, vertigo, siyatik ve daha çok sabah görülen kas gerginliğinin olduğunu hiç duymuş muydunuz? Günümüz insanının en çok karşılaştığı rahatsızlık uyarıları bunlar Ve milyonlarca insan bu hastalıklardan şikâyetçidir

Yoğun ve güçlü hislenme durumlarında bedenimizdeki kas gerginliği artar Bu hislenmeler çözümlenmediği, benimsenmediği ve tabiî akışına bırakılmadığı takdirde, bedenimizde yokuş aşağı bir süreç başlar Ruhî sebeplerle ortaya çıkan sürekti gerginlik sonucunda sadece kaslar değil, zamanla sinirler, dokular ve eklemler de etkilenir "Ruh bunalınca, beden de bunalır Çünkü bunlar birbirlerini hiç bırakmazlar!"diyor Singer Singer'e göre, pek çok insan, bedenlerinin onlara verdiği "ruhî problemleriniz var" mesajını görmezden gelir ve sonra hastalığa yakalanır

Bu hastalar bir de ağrılarının ruhî kaynaklı olabileceğini de kabullenmezler Oysa onların duygularını biraz paylaştığınızda, rahatsızlıkların altında yatanın çözümlenmemiş çatışmalar, aşırı yüklenme ve üst üste binmiş sıkıntılar olduğunu görürsünüz Bunların farkına varmak ise problemi çözmek için atılan en önemli adımdır

Olumsuzluklar ve üzüntüler karşısında bedenimizin gösterdiği belirtiler yapımıza bağlıdır Eğer midemizdeki asit üretimi doğuştan yüksekse, daha kolay mide ve oniki parmak bağırsağı ülseri oluruz Bir problemle karşılaştığımızda hemen karnımız ağrır, öyle değil mi? Bir sıkıntımız olduğunda bunu bedenimizle hemen belli ederiz: Oftar, puflar, tersleriz etrafım ızdakileri veya hiç ilgilenmez bir köşeye sineriz Singer, bu durumu bir hastasında gözler: Hastası rahat bir şekilde koltuğunda oturup, hekimiyle sohbet ediyormuş Ancak, hastasıyla meslekî problemleri üzerine konuşmak istediğinde, hastası elini farkında olmadan midesinin üzerine koymuş

Benzer gözlemleri, mide rahatsızlıkları olan hastalar üzerine çalışma yapan Münih Üniversitesinden bir grup araştırmacı yapmış Hastalar, kendilerine çatışma durumlarıyla ilgili konular açılana kadar sakin ve rahat görünürler Ancak tatsız, yani kendilerini rahatsız eden konular açılınca birçok hasta şiddetli mide krampları geçirir

Deri hastalıklarında da insanın yaratılışı önemli bir faktördür Bazı insanlar doğuştan hassas bir deriye sahiptir Böyle yapılı bir İnsan, bir de ruhî sorunlar yaşadığında, deri hastalıkları kolaylıkla kendini gösterir Nörodermitis türü hastalıklar buna en belirgin misaldir "Belki de bedenimiz bu haliyle, tana yaklaşma!' mesajını vermek ister" diyor Singer

Devamla şunları ekliyor: "Aslında bedenimizle ruhumuzun gösterdiği uyanlar son derece faydalıdır, çünkü böylece gidişatımızın iyi olmadığını sezip, önlem alabiliriz Kimi zaman hayat şeklimizi bile değiştirebiliriz Meselâ, çok stresli ve yoğun bir hayat sürdürüyorken, dinlenmemiz gerektiğinin farkına varırız Bedenimiz, kendisini yenilemesi için zamana ihtiyacı olduğu konusunda uyarır bizi Bu tür zorunlu dinlenme süreçlerinde sakince düşünme fırsatları bulur, hayata farklı pencerelerden bakmayı öğreniriz"

Bedenimizin bu mesajlarını tâ çocuk yaşlarda okumasını, anlamasını öğrenmek gerek Neden? Meselâ, okula giden çocuğunuz hastalandığında derslerinden geri kalacaktır Bu normal ve telâfi edilebilir gözükse de günümüz aile yapısında hiç de normal karşılanmıyor, sorun hâline getiriliyor Belirtilerin sebebi pek araştırılmaz; aksine ilâçlarla yok edilmeye, bastırılmaya çalışılır; tâ ki çocuk derslerden geri kalmasın Oldu mu şimdi?! Farkında mısınız, durum böyle olunca, çocuklar daha küçük yaşlarda bedenlerinin verdiği belirti ve uyarıları gözardı etmeyi öğrenirler Ve bu davranışlarını da ileri yaşlarına taşırlar

Psikolog Ernst, bedenin bilirkişiliğinin önem kazandığı bir hayat şekli üzerinde durulması gerektiği inancında Bu tür bir hayat şeklinde beden ve ruh iç içe olgular olarak kabul edilip ele alınmalıdır Bedenimizi buna göre dinlemeliyiz, onu tam anlamalıyız




Ziya AYDIN

Kaynaklar
Köhle, A, "Signale des Körpers", Kosmos, 6/1999
Ernst H, "Die Weishit des Körpers", Piper V, 1997